Ο αθλητισμός μπορεί και πρέπει να τεθεί στην υπηρεσία των λαών, εξυπηρετώντας υψηλά, πανανθρώπινα ιδανικά και όχι τα συμφέροντα - οικονομικά και άλλα - αυτών που τώρα τον εκμεταλλεύονται. Να ενώνει και όχι να χωρίζει, να εδραιώνει τη φιλία και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και όχι να υποδαυλίζει μίση και να υπηρετεί διχαστικές ιδεολογίες.

Αυτό είναι το συμπέρασμα των όσων κατατέθηκαν σε εκδήλωση, με θέμα «Αθλητισμός και Ειρήνη», που διοργάνωσε την περασμένη Τρίτη η ΕΕΔΥΕ. Οι παραβρισκόμενοι με τις απόψεις αλλά, το κυριότερο, με τις πράξεις τους - πολλοί εξ αυτών ερασιτέχνες αθλητές, οι οποίοι πήραν μέρος στην Ολυμπιακή Ειρηνοδρομία (Δελφοί-Ολυμπία-Ακρόπολη) - αναδεικνύουν την άλλη πλευρά του αθλητισμού. Αυτή που το σύστημα και οι υπηρέτες του σκόπιμα αφορίζουν, διαβάλλουν και προσπαθούν να παρουσιάσουν σαν ασυμβίβαστη με τον «σύγχρονο αθλητισμό», γιατί αντιτίθεται στα δικά τους συμφέροντα.

Μία από τις διαχρονικές ανθρώπινες αξίες είναι αναμφισβήτητα η ειρήνη. Στα λόγια αποδεκτή και ζητούμενο όλων. Στην πράξη όμως ο καπιταλισμός στο κυνήγι του κέρδους την υπονομεύει και απειλεί διαρκώς. Αραγε, μπορεί και πρέπει ο αθλητισμός να παίξει ρόλο στην υπεράσπιση και στην εδραίωση της ειρήνης;

Ο Κώστας Μπουντόλος, καθηγητής Αθλητικής Βιο-μηχανικής στο ΤΕΦΑΑ Αθήνας, απαντά κατηγορηματικά, «ναι». Επισημαίνοντας όμως ότι την αποστολή αυτή μπορεί να φέρει σε πέρας ένας αθλητισμός με διαφορετική φιλοσοφία και στόχους. Με την τοποθέτησή του, στην εκδήλωση της ΕΕΔΥΕ, τεκμηρίωσε γιατί αν ο αθλητισμός αλλάξει φυσιογνωμία, μπορεί να αποτελέσει και «εργαλείο» για την ειρήνη και τη φιλία των λαών. Στην παρέμβαση αυτή σημείωσε:

«Ο αθλητισμός ως σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, αλληλένδετος με όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής, έχει όλα τα χαρακτηριστικά να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης. Σχετίζεται όλο και περισσότερο με την πολιτική και την ιδεολογία και σε μια προοδευτική κοινωνία μπορεί να αξιοποιηθεί ενεργητικά προς όφελος εκείνης της πολιτικής που εκφράζει τις προσδοκίες και ελπίδες των εργαζομένων. Η Φυσική Αγωγή (ΦΑ) και ο Αθλητισμός πρέπει να έχουν ως σημαντική κοινωνική αποστολή όχι το θέαμα και τις επιδόσεις που προσδοκώνται σε έναν εμπορεύσιμο κύκλο, αλλά κυρίως τη διάπλαση του χαρακτήρα και το ατσάλωμα της υγείας του ανθρώπου.

Η Φυσική Αγωγή και ο Αθλητισμός ως μέσα υλοποίησης των βασικών δικαιωμάτων των εργαζομένων (δικαίωμα στην ανάπαυση, στην αναψυχή, στην προστασία της υγείας) συμβάλλουν ενεργητικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Απ' αυτή ακριβώς τη δράση ο Αθλητισμός παίζει σημαντικό ρόλο στην επίλυση προβλημάτων του τομέα της κοινωνικής ανάπτυξης. Η διεθνοποίησή του μέσω των αγώνων και των σχέσεων είναι τα στοιχεία που μπορούν να συμβάλουν στην εδραίωση της ειρήνης, στην κατοχύρωση της ασφάλειας των λαών, στην ανάπτυξη της διεθνούς συνεργασίας, στη συνεπή εφαρμογή της αρχής της ειρηνικής συνύπαρξης κρατών με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα.

Υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα, με πράξεις που εκδηλώθηκαν, στην πορεία εδραίωσης των προοδευτικών δυνάμεων στο διεθνή αθλητισμό και στο Ολυμπιακό Κίνημα. Τον Οκτώβρη του 1973, πραγματοποιήθηκε το 10ο Ολυμπιακό Συνέδριο της Βάρνας, με σύνθημα "Ο αθλητισμός στην υπηρεσία της ειρήνης". Το Σεπτέμβρη του 1981 στο Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας, κατά τη διάρκεια του 11ου Ολυμπιακού Συνεδρίου, επιβεβαιώθηκαν οι βάσεις της Ολυμπιακής φιλοσοφίας. Δηλαδή, οι ιδέες της ειρήνης και αλληλοκατανόησης των λαών, οι ιδέες της φιλίας και ισότητας. Το γεγονός αυτό είχε ακόμη μεγαλύτερη σημασία, γιατί διεξαγόταν σε συνθήκες δραστηριοποίησης των δυνάμεων οι οποίες ενίσχυαν τις ενέργειες των απολογητών των "ανοιχτών αγώνων", που πρότειναν να επιτρέπεται η συμμετοχή των επαγγελματιών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στο ίδιο συνέδριο κυριάρχησε η έκκληση για τη διατήρηση της πίστης στα ανθρωπιστικά Ολυμπιακά Ιδεώδη, στις δημοκρατικές αρχές του Ολυμπισμού και στη διεύρυνση της εκπροσώπησης των γυναικών ως επικεφαλής στα διάφορα αθλητικά όργανα.

Στο ερώτημα, που μπορεί να τεθεί, εάν ο Αθλητισμός είναι σε θέση να παίξει το ρόλο του πρεσβευτή της ειρήνης, απαντάμε "ναι". Στην πορεία των αθλητικών αγώνων αποκαθίστανται επαφές που εξυπηρετούν την εδραίωση της ειρήνης και της συνεργασίας των λαών. Διευρύνονται οι σχέσεις μεταξύ αθλητών, προπονητών και επιστημόνων της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού. Γίνεται συζήτηση για το ρόλο της νεολαίας και των φοιτητών στην ανάπτυξη του αθλητικού κινήματος, κοινές διασκέψεις και συμπόσια που σχετίζονται με την αθλητιατρική, τη φυσιολογία, τη βιοχημεία και την εμβιομηχανική του αθλητισμού.

Φυσικά οι μορφές εξυπηρέτησης από τον αθλητισμό της υπόθεσης της ειρήνης και της αλληλοκατανόησης των λαών είναι διαφορετικές. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, αθλητές μαζί με πολλούς πολίτες ήταν πρωτεργάτες της περίφημης έκκλησης του Κρέφελντ, που καλούσε στον αγώνα για ειρήνη σε όλο τον κόσμο, ενάντια στην εγκατάσταση των αμερικανικών πυραύλων στην Ευρώπη. Το αποκορύφωμα ήταν να διοργανώσουν το 1982 στο Ντόρτμουντ συνέδριο με θέμα "Οι αθλητές κατά των πυραύλων, οι αθλητές για την ειρήνη".

Στο φως των αρχών της ειρηνικής συνύπαρξης γίνεται σαφής η αλληλοσύνδεση της ειρήνης, της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού, που είναι μέρος του πολιτισμού. Από τη μια μεριά, η Φυσική Αγωγή και ο Αθλητισμός μπορούν να αναπτυχθούν ολόπλευρα μόνο σε συνθήκες ειρήνης και συνεργασίας. Από την άλλη, η ειρήνη έχει ανάγκη τη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό ως μέσο που εμπλουτίζει την ανθρωπότητα, ως σπουδαίο όπλο στον αγώνα για την αλληλοκατανόηση και τη δημιουργική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.

Φυσικά όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να παρατηρηθούν μέσα σε έναν εμπορευματοποιημένο αθλητισμό, έτσι όπως σήμερα παρουσιάζεται και διεκδικεί το χειροκρότημα. Αυτός ο Αθλητισμός απλά αποτελεί υπερτίμηση του ρόλου του με σκοπό να εξυπηρετήσει ιδεολογικούς και πολιτικούς σκοπούς της άρχουσας τάξης. Χρησιμοποιείται ως όχημα για να λυτρώνει τους ανθρώπους από τον γεμάτο αντιθέσεις κόσμο και τις αδικίες που προκαλούνται σε βάρος των ασθενέστερων στρωμάτων.

Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας, με αποτέλεσμα να αγνοηθεί κάθε ανθρωπιστική και παιδαγωγική πλευρά του Ολυμπισμού. Χωρίς αμφιβολία, η αστική ιδεολογία διαστρεβλώνει την κοινωνική ουσία του Αθλητισμού με στόχο τη σταθεροποίηση του συστήματος που υπηρετεί. Κατευθύνει και καλλιεργεί ανοιχτά την επιχειρηματική, εμπορική πλευρά στη διοργάνωση των ΟΑ με τρόπο που να μείνει στη συνείδηση του κόσμου ότι χωρίς την εμπορευματοποίηση δεν προχωρά ο Αθλητισμός. Ειδικότερα οι ΗΠΑ προσπαθούν να παίξουν το ρόλο του "υπερασπιστή του νόμου" υποτάσσοντας την ψεύτικη προπαγανδιστική καμπάνια σε ένα βασικό στόχο: Να εντείνουν ανεξέλεγκτα τις επιθέσεις στον προοδευτικό κόσμο, να ερμηνεύσουν τα δικαιώματα του ανθρώπου με ιμπεριαλιστικό τρόπο, δηλαδή κήρυξη πολέμων ενάντια στη λεγόμενη "διεθνή τρομοκρατία".

Χρέος μας είναι να υπερασπίσουμε με όλες τις δυνάμεις, αλλά και να δυναμώσουμε το Ολυμπιακό Κίνημα και τις αξίες του Αθλητισμού, που επιβάλλεται να χρησιμοποιείται για την ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου, για το ατσάλωμα του οργανισμού, τη φιλία και την αλληλοκατανόηση και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών. Να καταγγέλλουμε την εμπορευματοποίηση και τον αποπροσανατολισμό που επιδιώκουν, ειδικά στους νέους. Να τους κάνουν θιασώτες και όχι μάχιμους αγωνιστές της ζωής, πρωτοπόρους να παλεύουν ενάντια στις αντιδραστικές τάσεις και στις πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις. Οσοι υπηρετούμε τον Αθλητισμό πρέπει να είμαστε ταυτόχρονα μπροστά και στους αγώνες των ειρηνιστών για μια δίκαιη, δημιουργική και ειρηνική συνύπαρξη με όλους τους λαούς».