Στις 29 Μάρτη 1948, στην καρδιά του Εμφυλίου, στην Κλειδού, οι χωροφύλακες του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος Σοφούλη -Τσαλδάρη, σέρνουν τον Χαράλαμπο Κανόνη, άοπλο, πεινασμένο και ταλαιπωρημένο, που συνέλαβαν πριν λίγο, σ' ένα καλύβι στα Παλιά Μελίσσια κοντά στον Αγιο Στέφανο. Είχαν τόσο μίσος και όρεξη να μοιράσουν τα λύτρα της επικήρυξης, που τον δολοφονούν εν ψυχρώ. Οι δολοφόνοι του μοιράρχου Παντελίδη πέρασαν στις μαύρες σελίδες της ιστορίας.

Πενήντα έξι χρόνια μετά, με έκδηλη τη συγκίνηση, το Δημοτικό Συμβούλιο Ομορούπολης παραχωρεί το χώρο δίπλα στο γεφυράκι, ύστερα από πρόταση της ΚΟ Χίου του ΚΚΕ και ανεγείρεται στήλη με τιμητική πλάκα, να θυμίζει στις μελλοντικές γενιές τις ηρωικές σελίδες της ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στη μνήμη του κομμουνιστή Χαράλαμπου Κανόνη.

Την Κυριακή, 28 Μάρτη, στο γεφύρι της Κλειδούς στις 11 π.μ. η ΚΟ Χίου θα πραγματοποιήσει εκδήλωση τιμής και μνήμης, καλώντας όλους να παραστούν αποτίοντας φόρο τιμής.

Ο Χαράλαμπος Κανόνης γεννήθηκε το 1909 στη Μυτιλήνη. Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο με υποτροφία, σπουδάζει στη Νάπολη της Ιταλίας γεωπόνος. Το 1933 γυρίζει στη Μυτιλήνη και διορίζεται στην Αγροτική Τράπεζα.

Από το Δεκέμβρη του '41 ο Χ. Κανόνης και ο φίλος του Νίκος Σαραντάκος εντάσσονται στο ανασυγκροτημένο μετά τη μεταξική δικτατορία ΚΚΕ. Το 1942, όταν δημιουργήθηκε το ΕΑΜ στη Μυτιλήνη, τότε, εντάσσεται στο ΕΑΜ. Συνελήφθη για τη δράση του, το Μάρτη του 1944 και κρατήθηκε τρεις μήνες. Σ' αυτό το διάστημα, ένιωσε τα πρώτα συμπτώματα της φυματίωσης.

Με την απελευθέρωση το Νοέμβρη του '44 εκλέγεται γραμματέας της Α' Περιφερειακής Επιτροπής του ΚΚΕ, με έδρα τη Μυτιλήνη. Ο τότε γραμματέας της περιοχής Αιγαίου Παναγιώτης Γώγος στέλνει τον Χ. Κανόνη, με το ψευδώνυμο «ΔΙΑΚΟΣ», τον Αύγουστο του 1945, στη Χίο, για να ανασυγκροτήσει τις οργανώσεις του Κόμματος.

Με την άφιξη των Μεσανατολιτών το Γενάρη του 1946 το κίνημα άρχισε να ανεβαίνει, όπως και η αντίδραση με τους πρώτους νεκρούς, τους Μαυράκη και Πίτα στο Βαρβάσι. Με τον ερχομό του μοναρχοφασίστα Σβώκου, εντείνονται οι διώξεις εναντίον των αριστερών και, το Σεπτέμβρη του '46, συλλαμβάνεται στο Βροντάδο ο Χ.Κανόνης. Από τις φυλακές της Χίου μεταφέρεται στη Σύρο απ' όπου αποφυλακίζεται το Δεκέμβρη και επιστρέφει στη Μυτιλήνη.

Ο Εμφύλιος είχε πια ξεκινήσει. Τα έκτακτα στρατοδικεία είχαν πιάσει δουλιά και οι εκτελέσεις γίνονταν με συνοπτικές διαδικασίες. Τον Ιούνη του 1947 ο παράνομος, πια, Κανόνης συλλαμβάνεται και εκτοπίζεται στην Ικαρία, από όπου δραπετεύει το Σεπτέμβρη και μαζί με τον Ικαριώτη αγωνιστή Πέτρο Ανδριώτη, έρχονται στη Χίο.

Στην παρανομία συνέχισαν τη λειτουργία των κομ. οργανώσεων, το παράνομο τυπογραφείο στη Φουντάνα με τον Φώτη Αγγουλέ και τον Μ. Βατάκη και μετά τα γεγονότα της Κυδιάντας εμφανίστηκαν τα ένοπλα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού. Η εφαρμογή της απόφασης της 3ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ για τον ένοπλο αγώνα πάρθηκε με πλειοψηφία στη σύσκεψη στο Βροντάδο.

Το τρίμηνο Γενάρη - Μάρτη 1948 σημάδεψε τη Χίο, με δεκάδες εκτοπίσεις, συλλήψεις αλλά και συμπλοκές στη Λαγκάδα, στην Παραλία, στα Κουρούνια μέχρι το κτήμα του Λυκιαρδόπουλου στον Κάμπο. Τράτσης, Κουλελές, Μιχ. Βοριάς, Λεοντάρας, Πίτας, Καμπανέλας, Ξυλάς, Ευαγγελινός κ.ά. πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της λευτεριάς και της δημοκρατίας.

Αποκομμένος ο Κανόνης μετά την προδοσία και τη σύλληψη του τυπογραφείου στο Βροντάδο και των Φ. Αγγουλέ, Μιχ. Βατάκη, έμεινε ανυπεράσπιστος. Σε ηλικία 39 χρόνων άφηνε την τελευταία του πνοή για το δίκιο του αγώνα για μια λεύτερη δημοκρατική Ελλάδα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΜΠΑΤΖΗΣ