Κυριακή 1 Φλεβάρη 2004
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 15
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ
Εξασφαλίζει διαβλητές εκλογές...

Παπαγεωργίου Βασίλης

«Στην Ευρωπαϊκή Ενωση αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η ριζική αναμόρφωση των δημοκρατικών θεσμών και μηχανισμών μας ενόψει της μεγαλύτερης διεύρυνσης στην ιστορία μας. Το νέο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα πρέπει να δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο διακυβέρνησης το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα σε 450 εκατ. πολιτών περίπου να συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή πολιτική... Ως μέρος της διαδικασίας αυτής, στη διάρκεια της πρόσφατης Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ αρχίσαμε ένα φιλόδοξο πείραμα εισαγωγής της ηλεκτρονικής δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση: την Ηλεκτρονική Ψηφοφορία», Γ. Παπανδρέου, ομιλία στο περιθώριο της Παγκόσμιας Συνόδου για την Κοινωνία της Πληροφορίας, 11-12-2003.

Διάφοροι κύκλοι στην ΕΕ προωθούν εδώ και περίπου δύο χρόνια την καθιέρωση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στη συνείδηση των λαών των κρατών - μελών. Προς το παρόν, η σχετική προπαγάνδα, όπως αυτή που κάνει ο κ. Γ. Παπανδρέου, αναφέρει σαν στόχους της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας: την προσφορά στους πολίτες νέων τρόπων συμμετοχής στις συζητήσεις για θέματα πολιτικής της ΕΕ(πλευρά της «συμμετοχικής δημοκρατίας» σε επίπεδο ΕΕ), την καλλιέργεια της ιδέας της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των πολιτών και των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους. Θα αντιπαρέλθουμε εδώ την πολιτική πλευρά αυτών των δηλωμένων στοχεύσεων, για να επικεντρώσουμε σε ένα στόχο που ενώ διερευνάται, δεν προπαγανδίζεται ακόμη: την απώτερη χρήση της πλήρως ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών και στη συνέχεια των βουλευτικών εκλογών σε κάθε κράτος - μέλος της ΕΕ. Αιχμή του δόρατος φαίνεται να είναι η Μ. Βρετανία, όπου ήδη από τον Οκτώβρη του 2002 άρχισαν συζητήσεις υπουργών και βουλευτών με ειδικούς πάνω στο θέμα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.

Ποια είναι η εμπειρία από τις ΗΠΑ, το βασικό χρήστη μεθόδων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας; Είναι η εμπειρία των προεδρικών εκλογών - ανέκδοτο του 2000 (μεταξύ Τζ. Μπους και Αλ Γκορ), μια εμπειρία αντιπροσωπευτική της δημοκρατίας - ανέκδοτο (ακόμα και με τα αστικά πρότυπα), για την οποία παραδόξως υπερηφανεύεται η ιμπεριαλιστική υπερδύναμη. Μερικά από τα δεδομένα, σύμφωνα με τη μελέτη που διενήργησαν σχετικά το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT): Λόγω προβλημάτων με τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν 1,5 έως 2 εκατομμύρια ψήφοι χάθηκαν. Αλλες 1,5 έως 3 εκατομμύρια ψήφοι εξαφανίστηκαν λόγω προβλημάτων με το σύστημα εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους. Να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ένα, αλλά 5 διαφορετικά συστήματα ψηφοφορίας και ότι δεν υπάρχουν ενιαίοι εκλογικοί κατάλογοι, αλλά εκλογικοί κατάλογοι κατά επαρχία κάθε πολιτείας, στους οποίους ο ψηφοφόρος εγγράφεται ή διαγράφεται με δική του πρωτοβουλία και χωρίς να ελέγχεται έστω ότι είναι Αμερικανός πολίτης! Ως αποτέλεσμα υπάρχουν εκατομμύρια διπλοεγγραφές, ενώ μόνο στην πολιτεία της Τζόρτζια τα τελευταία 20 χρόνια έχουν ψηφίσει 5.400 πεθαμένοι! Επιπλέον ένα μικρό - προς το παρόν - μέρος των ψηφοφόρων ψηφίζει μέσω Ιντερνετ (με e-mail!). Η μελέτη επισημαίνει σχετικά ότι η απομακρυσμένη ψήφος έχει το θεμελιώδες πρόβλημα ότι παύει να είναι μυστική και γι' αυτό πρέπει να αποφεύγεται.

Στην καθολική ηλεκτρονική ψηφοφορία προχώρησε το 2000 και η κυβέρνηση της Βραζιλίας, αγοράζοντας και εγκαθιστώντας πάνω από 400.000 μηχανήματα τύπου ηλεκτρονικό κιόσκι. Οι αμφιβολίες από την πρώτη χρήση του συστήματος ήδη οδήγησαν στην αναβάθμιση 12.000 από τα μηχανήματα με δυνατότητα εκτύπωσης χάρτινου ψηφοδελτίου με βάση την επιλογή που έκανε ο ψηφοφόρος στην οθόνη αφής του συστήματος. Το ψηφοδέλτιο αυτό ελέγχει ο ψηφοφόρος και στη συνέχεια το ρίχνει μέσα στη συνηθισμένη κάλπη. Με άλλα λόγια, μετά από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια που τζιράρισαν οι εταιρίες του κλάδου της πληροφορικής, καταλήγουμε και πάλι στο χάρτινο ψηφοδέλτιο και την κάλπη!

Εκτεταμένη παρουσίαση των προβλημάτων που παρουσιάζει η χρήση πλήρως ηλεκτρονικών συστημάτων για τη διενέργεια ψηφοφοριών έχει κάνει σε μελέτη της η Ρεβέκκα Μέρκιουρι, καθηγήτρια του κολεγίου Μπριν Μορ των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη Μέρκιουρι, τα συστήματα αυτά:

  • Δεν παρέχουν στον ψηφοφόρο τη δυνατότητα να επιβεβαιώσει ότι η πολιτική επιλογή που έκανε είναι αυτή που καταγράφηκε, μεταδόθηκε ή πινακογραφήθηκε. Κάθε προγραμματιστής μπορεί να γράψει κώδικα που άλλο θα δείχνει στην οθόνη, άλλο θα καταγράφει και άλλο θα τυπώνει.
  • Δεν παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, αφού δεν προσφέρουν δυνατότητα χειρωνακτικής καταμέτρησης.
  • Κανένα ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας δεν έχει πιστοποιηθεί από πλευράς ασφάλειας, με βάση τα πρότυπα της βιομηχανίας πληροφορικής.
  • Ο τρόπος διάταξης των πληροφοριών μπορεί να παρέχει πλεονέκτημα σε κάποια κόμματα σε βάρος άλλων.
  • Ο ρόλος των δικαστικών αντιπροσώπων, των μελών των εφορευτικών επιτροπών και των εκλογικών αντιπροσώπων γίνεται τυπικός, αφού κατ' ουσία το αποτέλεσμα των εκλογών επαφίεται στην ακεραιότητα και αμεροληψία της ομάδας των ανθρώπων που προγραμματίζουν, κατασκευάζουν και συντηρούν τα μηχανήματα.
  • Η κρυπτογράφηση δεν προσφέρει εξασφάλιση, αφού όπως έχει αποδειχτεί ακόμα και η καλύτερη είναι δυνατόν να «σπάσει».
  • Η ψηφοφορία μέσω Ιντερνετ προσφέρει οδούς παραχάραξης του εκλογικού αποτελέσματος από οποιοδήποτε σημείο της Υδρογείου. Ακόμα και οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές λογισμικού δεν μπορούν να διαφυλάξουν τα εταιρικά τους δίκτυα. Επιπλέον, η απομακρυσμένη ψήφος ανοίγει το δρόμο για την απώλεια της εμπιστευτικότητας, την αγοραπωλησία ψήφων και τον εξαναγκασμό, ενώ εισάγει και την πολιτική ανισότητα μεταξύ όσων έχουν πρόσβαση στο Ιντερνετ και όσων δεν έχουν.

Πολλά ακόμα μπορεί να προσθέσει κανείς. Οπως τι θα γίνει αν μετά από μερικές εκλογικές αναμετρήσεις αποκαλυφθούν καλοπροαίρετα λάθη (bugs) στο λογισμικό με το οποίο έγιναν ψηφοφορίες που κρίθηκαν για λίγες ψήφους; Είναι προφανές ότι αν πρόκειται να υπάρχει στοιχειώδης εμπιστοσύνη σε αποτελέσματα ψηφοφορίας που έγινε ηλεκτρονικά, πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει και καταγραφή της ψήφου σε χαρτί και με βάση αυτή να εκδίδονται τα αποτελέσματα. Αλλά τότε το ηλεκτρονικό σύστημα γίνεται απλώς ένα πολύ πιο έγκυρο, αλλά ιδιαίτερα ακριβό, σύστημα δημοσκόπησης κατά την έξοδο (exit poll). Επιπλέον, η διαδικασία της ψηφοφορίας πολυπλοκοποιείται, αυξάνοντας τις δυνατότητες παραβίασης της μυστικότητας της ψήφου και της χειραγώγησης των ψηφοφόρων. Οποιαδήποτε πλήρως ηλεκτρονική ψηφοφορία μπορεί με χίλιους δύο τρόπους να διαβληθεί και μετά να μην είναι δυνατόν να αποδειχτεί τίποτα.

Τι επιδιώκουν, αλήθεια, αυτοί που προσπαθούν να αμερικανοποιήσουν τον προεκλογικό αγώνα; Να αμερικανοποιήσουν πέρα από το πολιτικό σύστημα και την ίδια την εκλογική διαδικασία; Να ενισχύσουν παραπέρα τα ταμεία των εταιριών πληροφορικής με δημόσιο χρήμα; Μήπως και τα δύο; Εκτός, βέβαια, αν οι σκαπανείς της «ηλεκτρονικής Εκκλησίας του Δήμου» ισχυριστούν... άγνοια.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Scientific American», www.notablesoftware.com, www.papandreou.gr


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ