Δύο νομικές ερμηνείες διαφάνηκαν από πλευράς καθηγητών, για τη... μετάφραση του νομικού καθεστώτος που επικρατεί για τη διοίκηση των λεγόμενων «νέων χωρών».

Η μία είναι του καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Β. Φειδά: Με την Πατριαρχική Πράξη του 1928 παραχωρήθηκαν οι «νέες χώρες» στην Εκκλησία της Ελλάδας, επειδή το Πατριαρχείο δεν μπορούσε ν' ασκήσει διοίκηση, λόγω της ιστορικής συγκυρίας. Ανέθεσε δηλ. τη διοίκηση, διατηρώντας πλήρως τα κυριαρχικά του δικαιώματα στις επαρχίες αυτές. Η Εκκλησία δέχτηκε, η Πολιτεία επικύρωσε. Σύμφωνα με αυτή τη «νομική ερμηνεία» ο σεβασμός στους όρους της Πράξεως κατοχυρώθηκε το 1975 συνταγματικά, με το άρθρο 3 του Συντάγματος. Εκεί κατοχυρώνεται ο Πατριαρχικός και Συνοδικός Τόμος του 1850, η Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928 που περιλήφτηκε και στο άρθρο 1 παρ. 3 του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας (Ν.590/1977). Η άποψη του καθηγητή είναι ότι τα κείμενα αυτά του ειδικού αυτού εκκλησιαστικού καθεστώτος, δεν επιτρέπουν μονομερείς ενέργειες, για το θέμα.

Η δεύτερη νομική ερμηνεία, του ομότιμου καθηγητή της Νομικής Σχολής Σ. Τρωιάνου, μιλά για παράβαση νόμου σε περίπτωση που σταλεί ο κατάλογος «των χωρών» προς έγκριση. Διότι στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας (Ν.590/1977) η ενέργεια εκλογής μητροπολίτη είναι σύνθετη. Αν δε γίνει με τις τυπικές διαδικασίες, μπορεί οποιοσδήποτε έχει «έννομο συμφέρον» να πετύχει την ακύρωση της διαδικασίας μέσω της δικαστικής οδού. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, και με βάση τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας (Ν.590/1977), το Πατριαρχείο μπορεί να προτείνει και όχι να εγκρίνει. Επίσης σύμφωνα με αυτή τη νομική ερμηνεία στην κατάρτιση του Συντάγματος το 1975 μπήκε ερμηνευτική δήλωση στο Σύνταγμα (άρθρο 3 του σημερινού Συντάγματος) που κατοχυρώνει το αυτοκέφαλο του 1850 και την Πράξη του 1928. Η τότε συζήτηση στη Βουλή δεν κατοχύρωσε συνολικά την Πράξη, αλλά μόνο στο σημείο συγκρότησης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (6 μητροπολίτες...«παλαιών» και 6 «νέων χωρών». Αυτή τη συζήτηση επικαλούνται, όσες αποφάσεις χρειάστηκε να βγάλει το Συμβούλιο Επικρατείας αργότερα για να κατοχυρώσει νομικά την εκλογή μητροπολιτών. Επιπρόσθετα, ο καθηγητής θεωρεί ότι επειδή στο Σύνταγμα, στην ίδια φράση αναφέρονται μαζί Τόμος, Πράξη και Καταστατικός χάρτης, ο τελευταίος (Ν.590/1977) έχει την ίδια συνταγματική κατοχύρωση με τα δύο κείμενα και υπερισχύει γιατί είναι μεταγενέστερος.

Στο επιχείρημα ότι μπορεί 75 χρόνια κάποιοι όροι της Πράξης να παραμένουν ανενεργοί, αλλά μπορούν να «ενεργοποιηθούν» από τους «αρμόδιους» (σ.σ.ζήτηση του καταλόγου προς έγκριση για τις μητροπόλεις των «νέων χωρών») σε κάποια σημεία και φέρεται το παράδειγμα του Ν.1700 Τρίτση περί της εκκλησιαστικής περιουσίας, που μένει ανενεργός, ο κ. Τρωιάνος ισχυρίζεται ότι «ο νόμος του 1700 του Τρίτση τροποποιήθηκε με τον Ν.1811 και ορισμένα άρθρα ή τροποποιήθηκαν ή καταργήθηκαν».