Αύριο συμπληρώνονται 15 χρόνια από το θάνατο (28/9/1988) της μεγάλης κομμουνίστριας παιδαγωγού και πεζογράφου, Ελλης Αλεξίου, η οποία κληροδότησε στις επόμενες γενιές ένα σημαντικό έργο και ένα αγωνιστικό παράδειγμα ζωής, που θα προσανατολίζει πάντα την προοδευτική διανόηση και τους λαϊκούς αγώνες.

Η «δασκάλα του λαού» - όπως χαρακτηρίστηκε - γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης (1894), σε οικογένεια προοδευτικών διανοουμένων της πόλης. Τα αδέλφια της, Λευτέρης Αλεξίου και Γαλάτεια Αλεξίου - Καζαντζάκη, υπήρξαν επίσης σημαντικοί διανοούμενοι. Το 1911 έρχεται στην Αθήνα για σπουδές και, παράλληλα, αρχίζει το λογοτεχνικό της έργο. Οι λαϊκοί αγώνες και οι διώξεις όσων πρωτοστάτησαν στην εκπαιδευτική αναγέννηση την οδηγούν το 1928 στο ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε αταλάντευτα μέχρι το τέλος της. Το 1934 γίνεται μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Στην κατοχή αγωνίζεται μέσα από το ΕΑΜ Λογοτεχνών. Το 1945 φεύγει για σπουδές στη Σορβόνη, αλλά καθώς της αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια, της απαγορεύτηκε και η επιστροφή στην πατρίδα. Το 1949 αναλαμβάνει ως εκπαιδευτικός σύμβουλος τα ελληνικά σχολεία στις σοσιαλιστικές χώρες. Το 1966 επιστρέφει στην Ελλάδα, συλλαμβάνεται, δικάζεται, αλλά απαλλάσσεται. Προηγήθηκε σύντομη επίσκεψή της στην Ελλάδα (1962), με ειδική άδεια, για να παραβρεθεί στην κηδεία της αδελφής της, Γαλάτειας.

Αφησε πίσω της πλούσιο πεζογραφικό έργο («Γ΄ Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον», «Λούμπεν» κ.ά.), πολλά βιβλία για παιδιά, την κριτική μελέτη για τον Νίκο Καζαντζάκη «Για να γίνει μεγάλος» κ.ά. Πρωτοεμφανίστηκε στα Γράμματα με τη συλλογή διηγημάτων «Σκληροί αγώνες για τη μικρή ζωή» (1931). Πλούσιο είναι και το μεταφραστικό της έργο από τα ρωσικά και γαλλικά. Ενιωθε το γράψιμο «σαν αποκάλυψη μιας αδικίας, που όταν τη βλέπουμε, πρέπει να την καταγγέλλουμε». Οσο για τη στράτευσή της ήταν επίσης ξεκάθαρη: «Αγαπώ τη ζωή γιατί είμαι στο Κόμμα». Στην εκπαίδευση εργάστηκε επί 42 χρόνια (25 χρόνια στην Ελλάδα και 17 στο εξωτερικό).

Σήμερα, που η Παιδεία γνωρίζει νέες, αντιδραστικότερες «αναπροσαρμογές», η μνήμη της Ελλης Αλεξίου δε «χωρά» στο «πολιτιστικό» πρόγραμμα της κυβέρνησης. Από μία άποψη είναι λογικό: στην αντίθετη περίπτωση, το ίδιο το σύστημα θα αυτοαναιρούνταν. Δεν την ξέχασε, όμως, η ιδιαίτερη πατρίδα της. Τον περασμένο Ιούλη, ο Δήμος Μαλίων, με μία σεμνή εκδήλωση που οργάνωσε, τίμησε την Ελλη Αλεξίου, αλλά και τα αδέλφια της, Λευτέρη και Γαλάτεια, με αποκαλυπτήρια των τριών προτομών που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιάννης Παρμακέλης, ενώ για το έργο της Ελλης μίλησε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αγγέλα Καστρινάκη.

Επειδή η ζωή της Ελλης Αλεξίου αποτελεί επίσης «μάθημα», ας κλείσουμε αυτό το μικρό επετειακό αφιέρωμα με τον παρακάτω διάλογο που έκανε κάποτε στην Ασφάλεια η αλησμόνητη Ελλη, όπως αποδίδεται με σχετικό αφιέρωμα στη δικτυακή σελίδα του ΚΚΕ:

- Να μας κάνετε μια έγγραφη δήλωση, να μας πείτε τη γνώμη σας για την ΕΔΑ και τον κομμουνισμό. Να καταδικάσετε τη δράση τους, να γράψετε ότι θα σεβαστείτε το καθεστώς, ότι δε θα το ενοχλήσετε για να μην σας ξαναενοχλήσουμε κι εμείς.

- Δεν μπορώ. Σέβομαι την αξιοπρέπειά μου. Δε θα μπορούσα να ζήσω στην κοινωνία εξευτελισμένη.

- Προτιμάτε τη Λέρο;

- Μα, τι είναι η Λέρος μπροστά στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου; Δε λογαριάζω ούτε την εκτέλεση. Στην ηλικία που είμαι τι έχω να χάσω...