Η Μικρασιατική Καταστροφή. Η ελληνική άρχουσα τάξη έκανε το... μοιραίο λάθος. Να «σχεδιάσει» τη σύγχρονη ελληνική «αυτοκρατορία»! Η «Μεγάλη Ιδέα» κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή για πενήντα χρόνια. Ο στόχος ήταν η προσάρτηση των «αλύτρωτων» ελληνικών εδαφών. Η εγκαθίδρυση ενός ενωμένου κράτους, χρησιμοποιήθηκε σαν «τσόχα» στο απελπισμένο γεωστρατηγικό τους παιχνίδι. «Η Μικρασία έλεγαν ήταν γάγγραινα - χρειαζότανε χειρουργική επέμβαση». Η καπιταλιστική ανερχόμενη ελληνική τάξη, εκχωρήθηκε στους Βρετανούς αποικιοκράτες. Για να αποδείξει τη συνεργασία της, έστελνε στρατιώτες στην Ουκρανία, υπό τας διαταγάς του στρατηγού Ντενίν. Εναντίον της σοβιετικής «ανταρσίας» του 1917, όπως έλεγαν! Το Μάη του 1919, ο Βενιζέλος, με την υπόδειξη του Λόιντ Τσορτζ, διέταζε τον εξουθενωμένο στρατό (απ' τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους) να καταλάβει τη Θράκη - Σμύρνη. Ο ελληνικός στρατός προχωρούσε προς την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας.

Ο Βενιζέλος ήταν «αποφασισμένος» να «πλεύσει» στη θάλασσα των ιμπεριαλιστικών Μεγάλων Δυνάμεων. Πιέζεται στη σύνοδο του Σαν Ρέζο, να «επιβάλει» όρους στην Τουρκία, με «υπόσχεση» την επέκταση των εδαφών. Η εκστρατεία στη Μ. Ασία διαρκούσε αρκετά. Το 1922 οι Γάλλοι ιμπεριαλιστές σε διαμάχη με τους Αγγλους, βλέποντας την Ελλάδα σαν όργανο του βρετανικού ιμπεριαλισμού, ήρθαν σε σύγκρουση συμφερόντων. Αυτοί, με το μέρος του ανερχόμενου τουρκικού κατεστημένου, τους όπλισαν σ' όλα τα επίπεδα (στρατιωτικά - πολιτικά - διεθνείς σχέσεις). Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα εξουθενωμένο έγινε πιόνι στα χέρια των ισχυρών. «Δε μας ικανοποίησε η Συνθήκη των Σεβρών, δε χορτάσαμε απ' τους κάμπους της Ιωνίας - της Ανατολικής Θράκης. Ανέμυαλοι βασιλιάδες - πολιτικάντηδες, ήθελαν να μας οδηγήσουν στην Αγκυρα! Στην Κόκκινη Μηλιά. Πίστευαν στις υποσχέσεις των άλλων, μοίρασαν υποσχέσεις, φωτογραφήθηκαν στ' ανάκτορα του Εσκί Σεχίρ, ήπιαν ρακί, στο Αφιόν Καραχισάρ». (Γιώργος Δεληγιάννης λογοτέχνης - ιστορικός). Η κατάρρευση του μετώπου άρχιζε. Οι τουρκικές σφαγές κατά των Ελλήνων έφτασαν σε 1 εκατ. νεκρούς, 1.300.000 ξεριζωμένους. Η Ελλάδα και η Τουρκία, υπέγραψαν τη συνθήκη «ανταλλαγής» των πληθυσμών. Η Ελλάδα ήταν σε διάλυση (σχεδόν χρεοκοπημένη) απ' τον πόλεμο. Το εθνικό χρέος, η φτώχεια των έξι εκατομμυρίων ανθρώπων - μαζί με το 1,5 εκατομμύριο, αστέγους πεινασμένους πρόσφυγες μεγάλωναν τη μεγάλη συμφορά.

Η ανερχόμενη εργατική τάξη, με το πρώτο έμβρυο της Πολιτικής Ανεξαρτησίας (το ΣΕΚΕ - το ΚΚΕ), μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αγκάλιασε τα εργατόπαιδα της Μ. Ασίας. Μέσα σε δύο χρόνια οι εργάτες από 100 χιλιάδες έφταναν τις 650 χιλιάδες. Στις φτωχογειτονιές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Πειραιά, οι πρόσφυγες μπόλιασαν τους γηγενείς με ό,τι καλύτερο, τα ήθη, τα έθιμά τους. Οι νέες πατρίδες: Νέα Σμύρνη, Ιωνία, Φιλαδέλφεια, Αιγάλεω, Καισαριανή, Νίκαια, Δραπετσώνα, Ταύρος, Αλεξανδρούπολη, Βόλος, Κιλκίς, Ηράκλειο (Κρήτης) - «μεταμόρφωναν», την Ελλάδα. Τα καθυστερημένα στρώματα, από στατικά, έγιναν δυναμικά, προοδευτικά. Μπήκαν στην πρωτοπορία των αγώνων, του Αλβανικού Επους, της Εθνικής Αντίστασης, θυμίζοντας στο κατεστημένο τη συμφορά της Μ. Ασίας, τη χρεοκοπία του αστικού εθνικισμού, ότι η ελληνική μπουρζουαζία δε διαθέτει ιστορικά, κανένα ίχνος προοδευτικής αποστολής.