Δυο γεγονότα τον τελευταίο καιρό με ανάγκασαν να ξανασκεφτώ τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει ελευθερία, γιατί από τα μαθητικά μου χρόνια μού μίλησαν πολλές φορές γι' αυτήν, χωρίς να πολυκαταλαβαίνω όσα μου έλεγαν. Φώναξα «ζήτω», έμαθα απ' έξω ποιήματα, άκουσα πανηγυρικούς στο όνομά της, μου μίλησαν για ήρωες που πέθαναν για να την προστατέψουν ή να την αποκτήσουν. Και όταν μεγάλωσα, διάβασα σε ένα βιβλίο πως μια αριστοκράτισσα, η μαντάμ Ρολάν, που έζησε στο Παρίσι, στα χρόνια της γαλλικής επανάστασης, και που το αρχοντικό της μέγαρο, στη δεξιά όχθη του Σηκουάνα, το δείχνουν και σήμερα στους τουρίστες, όταν ανέβαινε τα σκαλοπάτια της γκιλοτίνας, για να την αποκεφαλίσουν, γύρισε προς το πλήθος που μαζεύτηκε, για να παρακολουθήσει τον αποκεφαλισμό της: Ω ελευθερία, πόσα εγκλήματα διαπράττονται στο όνομά σου!

Και πριν από ένα μήνα, πάνω κάτω, όταν έβλεπα τη Βαγδάτη, τη μητέρα των πολιτισμών και όχι των μαχών, τη Μεγάλη Σελεύκεια, να καίγεται από τις βόμβες των Αμερικανών, μου είπανε πάλι πως καιγόταν για να ελευθερωθεί, γιατί έτσι συνηθίζεται στη Νέα Τάξη Πραγμάτων, πρέπει να καείς, για να νιώσεις ελεύθερος. Πρέπει να χάσεις τους δυο σου γονείς και τα δυο σου τα χέρια, όπως ο μικρός Αλί, για να ζήσεις ελεύθερος. Και να σκεφτείτε πως αυτό το θλιβερό θύμα της ελευθερίας από τα έντεκά του χρόνια και μέχρι το θάνατό του δε θα μπορεί να πίνει πια νερό με τα δικά του τα χέρια, ούτε θα μπορεί να κρατήσει στα δικά του τα χέρια μια φέτα ψωμί, ούτε να χαϊδέψει τα στήθια της αγαπημένης του.

Και πριν από τέσσερις μέρες, που μαζεύτηκαν στην Αθήνα οι άρχοντες της Ευρώπης, παλιοί και νέοι, για να συνδιασκεφθούν και να υπογράψουν πανηγυρικά την είσοδο των νέων μελών της μεγάλης παρέας, πάλι για την ελευθερία μάς είπανε πως γίνεται όλη αυτή μεγάλη γιορτή. Την ελευθερία συμβόλιζαν οι 11.000 αστυνομικοί που έζωσαν την Αθήνα για ένα και μόνο λόγο, για να μην είναι ελεύθερος ο λαός, που ήθελε να φωνάξει πως δε συμφωνεί με τις υπογραφές. Την ελευθερία συμβόλιζαν, έτσι μας είπανε, τα ελικόπτερα, τα αεροπλάνα, οι «Πάτριοτ» που σκόρπισαν στο αττικό λεκανοπέδιο, παραμονή της μεγάλης εκεχειρίας των ολυμπιακών αγώνων. Την ελευθερία, επίσης, συμβόλιζαν οι δημοσιογράφοι που εκλιπαρούσαν, έστω και μια δήλωση, έστω και ένα χαμόγελο από το σφιγμένο στόμα των μεγάλων αρχόντων, που είναι μεγάλοι και αραδιάζονται στα λευκοστρωμένα μεγάλα τραπέζια, όπου διαγκωνίζονται οι ροδοκόκκινοι αστακοί με τις αλανιάρες τσιπούρες του ελεύθερου Αιγαίου, γιατί οι λαοί το αποφάσισαν, κρυμμένοι μέσα στο παραβάν των εκλογών.

Γι' αυτό κι εγώ αποφάσισα να το ξανασκεφτώ τι μπορεί να σημαίνει ελευθερία! Να είσαι άνεργος ή να δουλεύεις αλυσοδεμένος στο αφεντικό, που εσύ, με την ψήφο σου τον έκανε αφεντικό; Να μείνεις αμόρφωτος ή να μορφωθείς, για να είσαι στη δούλεψη του αφεντικού σου, που εσύ με την ψήφο σου τον έκανες αφεντικό; Ελευθερία είναι να πεθαίνεις, περιμένοντας τη σειρά σου μπροστά στις κλεισμένες πόρτες των νοσοκομείων ή να ζεις με κομμένα χέρια μέσα στα γκρεμισμένα σοκάκια μιας ιρακινής πολιτείας;

Αποφάσισα να σκεφτώ, «ελεύθερε» σύντροφέ μου τι τέλος πάντων είναι η ελευθερία. Είναι μια δύναμη, που σε βοηθάει, μαζί με την ομορφιά, όπως έγραψε ο Μαρξ, να δημιουργείς και να ξεχωρίζεις από τα ζώα ή ν' ανεβαίνεις τα σκαλιά της διευρυμένης ευρωπαϊκής γκιλοτίνας, κραυγάζοντας και συ, όπως εκείνη η μελλοθάνατη Γαλλίδα αριστοκράτισσα της γαλλικής επανάστασης: Ω ελευθερία πόσα εγκλήματα διαπράττονται στο όνομά σου!