Ηταν 9 Νοέμβρη του 1989 όταν γκρεμιζόταν το τείχος του Βερολίνου με εντολή της ηγεσίας της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (ΓΛΔ). Λίγες μέρες πριν, τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου ο ηγέτης της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, είχε προετοιμάσει το έδαφος με επίσκεψή του στην ανατολικογερμανική πρωτεύουσα. Σήμερα, 36 χρόνια μετά, όσο κι αν μιλούν για «επανένωση» των δύο κρατών σε μια «ενιαία» Γερμανία, δεν μπορεί να κρυφτεί τι σήμαινε η ανατροπή της σοσιαλιστικής - εργατικής εξουσίας και η παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.

Το τείχος του Βερολίνου, ως ένα σύμβολο σφοδρής ταξικής πάλης και αποτέλεσμα στοχευμένης ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης δεκαετιών, πράγματι έπεσε το 1989. Μαζί του όμως δεν «γκρεμίστηκαν» καθόλου οι ταξικοί φραγμοί, ούτε καταργήθηκε η ταξική πάλη. Αντίθετα, η επίθεση στην εργατική τάξη τόσο της «ανατολικής» όσο και της «δυτικής» Γερμανίας εντάθηκε, οι καπιταλιστικοί και ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί σάρωσαν τον πλούτο και τον λαό της χώρας. Τα χρόνια που ακολούθησαν κανείς δεν είχε τα μούτρα να μιλά για τα «ανθισμένα τοπία» και τις υποσχέσεις για «μια ανοιχτή χώρα με ελεύθερους ανθρώπους», του τότε Δυτικογερμανού καγκελάριου, Χέλμουτ Κολ. Με τα χρόνια οι «εορτασμοί» της «επανένωσης» συνοδεύονται από τον «προβληματισμό» για τις «άνισες συνθήκες διαβίωσης» και την «ελεύθερη ζωή για όλους», που παραμένει «ζητούμενο».

Οι εικόνες των πανηγυρισμών πάνω στα ερείπια του τείχους κυριαρχούν κάθε χρόνο τέτοια μέρα - και όχι τυχαία. Πού είναι όμως οι εικόνες από τις λαϊκές διαδηλώσεις που ακολούθησαν; Αυτές θάβονται. Είναι οι διαδηλώσεις που έγιναν κατά της ανεργίας, κατά των ιδιωτικοποιήσεων των εργοστασίων, των επιχειρήσεων, των κοινωνικών δομών και υπηρεσιών, κοινωνικών «αγαθών», όπως τα φάρμακα, το νερό, το ρεύμα, η στέγη... Χιλιάδες διαδήλωναν στη Λειψία και άλλες μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας επειδή είχαν μείνει από τη μια στιγμή στην άλλη χωρίς δουλειά, χωρίς στέγη, χωρίς ζωή...

Μόλις λίγες μέρες μετά την πτώση του τείχους, μπροστά σε εκατομμύρια Ανατολικογερμανούς υψώθηκαν ανυπέρβλητα ταξικά τείχη. Προσέκρουσαν πάνω στη σκληρή πραγματικότητα της «επανένωσης», δηλαδή της κυριαρχίας των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής σε όλη τη Γερμανία: Πετάχτηκαν έξω από τις δουλειές τους, στα δεσμά της φτώχειας και της απελπισίας. Αντεργατικά μέτρα επιβλήθηκαν σε όλη τη χώρα, δυτικά και ανατολικά κρατίδια.

Στα ανατολικά οι ιδιωτικοποιήσεις «σάρωσαν» επιχειρήσεις, εργοστάσια, γη, κτίρια, όλο τον πλούτο της χώρας, που μέχρι τότε ήταν λαϊκή περιουσία. Δυτικογερμανικά μονοπώλια - μέσω του διαβόητου Οργανισμού «Treuhand» - πήραν στον έλεγχό τους ανάμεσα σε άλλα: 8.500 βιομηχανικά συγκροτήματα και εργοστάσια, 20.000 μικροεπιχειρήσεις, 7.500 εστιατόρια, 3,68 εκατ. εκτάρια αγροτικών και δασικών εκτάσεων, 25 δισ. τ.μ. οικοπέδων και κτιρίων. Σύμφωνα με το γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών, ακολούθησε μια έντονη αποβιομηχανοποίηση στην Ανατολική Γερμανία και παρέμεινε μόνο το 20%-25% των θέσεων εργασίας στη βιομηχανία.

Και έτσι, ήταν «ελεύθεροι» να φύγουν - στην πραγματικότητα εκτοπίστηκαν, αφού η πρώην ΓΛΔ έμεινε κρανίου τόπος, «παρθένα γη» για το κεφάλαιο. Η ειρωνεία είναι πως η πτώση του τείχους υποτίθεται ότι - μεταξύ άλλων - θα σταματούσε τη διαφυγή Ανατολικογερμανών προς τη Δυτική Γερμανία. Σχεδόν κανείς δεν φανταζόταν τότε ότι πολλές περιοχές της πρώην Ανατολικής Γερμανίας θα αντιμετώπιζαν ένα τεράστιο κύμα μετανάστευσης.

Μετά την επανένωση σχεδόν το 1/4 του πληθυσμού της πρώην ΓΛΔ - πάνω από 3,5 εκατ. άνθρωποι - μετανάστευσε στη Δυτική Γερμανία, κυρίως για να βρουν δουλειά. Μόνο το έτος 1989-'90 εγκατέλειψαν την Ανατολική Γερμανία περίπου 800.000 άνθρωποι, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων αναγκάστηκε, επειδή έκλεισαν επιχειρήσεις και υπηρεσίες. Υπολογίζεται ότι χάθηκαν τουλάχιστον 4 εκατ. θέσεις εργασίας έως το 1992. Η τάση αυτή συνεχίζεται και τα επόμενα χρόνια, με εκατοντάδες χιλιάδες μετεγκαταστάσεις προς τη Δύση κάθε χρόνο. Τα πρώτα χρόνια του 2000 περίπου 500.000 εργαζόμενοι εξακολουθούν να μεταναστεύουν, αναζητώντας δουλειά σε κάποια δυτική πόλη.

Ποια είναι σήμερα η εικόνα, σύμφωνα με τα γερμανικά ΜΜΕ; «Πάνω από το 50% του γερμανικού πληθυσμού ζει στην ύπαιθρο ή σε αγροτικές περιοχές. Κάποιοι από επιλογή. Αλλοι από ανάγκη. Διότι πολύ απλά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο υψηλό κόστος των ενοικίων και των υπηρεσιών σε μία μεγάλη πόλη. Οι κρατικές υποδομές δεν βοηθούν». Ακόμη ένα «νέο Τείχος - η νέα διαίρεση της χώρας - είναι εκείνο ανάμεσα στην ύπαιθρο και τις αστικές ελίτ». Παράλληλα, η ύπαιθρος έχει αφεθεί στην τύχη της, σε μεγάλο βαθμό. Και όχι μόνο στην Ανατολική Γερμανία.

Μεγάλες εκτάσεις στην επαρχία παραμένουν «νεκρές ζώνες» για το διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία. Ιατρεία και κλινικές υπολειτουργούν. Τράπεζες και ταχυδρομεία κλείνουν. Ιδιαίτερα στην Ανατολική Γερμανία οι μικρότεροι οικισμοί εμφανίζουν εικόνα εγκατάλειψης. Οι άποροι συνταξιούχοι που απέμειναν, πολλές φορές δεν έχουν ούτε έναν χώρο να συναντηθούν για καφέ, ούτε έναν φούρνο για να πάρουν ψωμί, ούτε καν μία στάση του λεωφορείου για να πάνε στο διπλανό χωριό που έχει φούρνο.

35 χρόνια μετά την επανένωση το 61% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν πιστεύουν ότι το «στοίχημα» της επανένωσης έχει πετύχει. Στα ανατολικά κρατίδια, το ποσοστό εκτοξεύεται στο 75%, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Forsa τον Οκτώβρη, όταν γιορτάζεται η «επανένωση». Στα ανατολικά κρατίδια μόλις το 23% πιστεύει ότι η Γερμανία είναι «ένας λαός» και στα δυτικά το 37%, ενώ στο τελευταίο DeutschlandTrend μόνο ένας στους 10 βλέπει οικονομικά οφέλη από την επανένωση... Οι σιδερένιοι νόμοι του καπιταλισμού είναι αυτοί που σάρωσαν τον λαό της πρώην ΓΛΔ και όχι ο «αέρας της αλλαγής» και της «ελευθερίας», όπως του υπόσχονταν οι πρωταίτιοι των ανατροπών.