Είναι ένας βιβλικός τόπος, με μια φυσιογνωμία επιβλητική, γεμάτη θεϊκούς μύθους, παλιούς θρύλους, φυσικές ομορφιές και ανοιχτόκαρδους ανθρώπους. Σε χαιρετούν και σου προσφέρουν πάντα μια ανθοδέσμη. Αν γύριζα με τα λουλούδια που μάζεψα σε τέσσερις μέρες, σίγουρα θα άνοιγα μεγάλο ανθοπωλείο.

Με την «Αεροφλότ», από τη Μόσχα έως την Τιφλίδα είναι δύο ώρες. Στο αεροπλάνο ταξιδεύουμε με τον Κώστα Καζάκο. Πήγαινε να συναντήσει με τον γιο του την Τζένη Καρέζη, που συνεργαζόταν αρκετό καιρό με τον σκηνοθέτη Στούρουα για το ανέβασμα της «Ηλέκτρας». Ενθουσιασμένοι και οι δυο από τη συνεργασία. Μαγεμένοι από την Τιφλίδα και τα καταπληκτικά της θέατρα. Γοητευμένοι από τους ανθρώπους.

Εγώ με τον Γιώργο Πασχάλη, αρχιτέκτονα, φωτογράφο, είχαμε επιστρέψει από τη Σιβηρία. Μείναμε μόνο τρεις μέρες στη Μόσχα και συζητούσαμε για το ταξίδι. Στο αεροπλάνο σερβίρουν το καθιερωμένο κοτόπουλο με τη μουστάρδα της φίρμας Koloss, που σημαίνει κολοσσός. Ονομα και πράγμα. Αν δεν είστε λάτρης της μουστάρδας, μη την δοκιμάσετε, γιατί μόνο μια πυροσβεστική θα σώσει το αναπνευστικό σας.

Ο Γιώργος ήταν τόσο αφοσιωμένος στις όμορφες αεροσυνοδούς, που είχε φάει τα πάντα και παρ' όλα τα δάκρυά του από το κάψιμο της μουστάρδας δεν έκανε κανένα σχόλιο. Ελεγε: «Δίκαια λένε ότι οι γυναίκες της Γεωργίας είναι οι ομορφότερες σε όλη τη Σοβιετική Ενωση». Συνοδός μας φυσικά Γεωργιανή, Πόντια, από τη Μαύρη Θάλασσα. Η συμπαθέστατη Ειρήνη Γιαλατζίδου. Δασκάλα της Ρωσικής και της Ελληνικής γλώσσας, που ευχαρίστως θα παντρευόταν Ελληνα.

Στο αεροδρόμιο της Τιφλίδας μας υποδέχεται εκ μέρους του «Οίκου Φιλίας των λαών της Γεωργίας» ο Σόσο, χαϊδευτικό του Ιωσήφ. Η διαδρομή από το αεροδρόμιο στην πόλη είναι τρία τέταρτα. Οσο πλησιάζαμε στο κέντρο, τόσο περισσότερο μας θύμιζε την Ελλάδα.

«Α!» φώναξε ο Γιώργος. «Η Πειραιώς». «Μη μου πεις», του έλεγα, «ότι ο δρόμος που διασχίζουμε δεν μοιάζει με την Πατριάρχου Ιωακείμ». Ενώ προσπαθούσαμε να βρούμε τις ομοιότητες, ακούγαμε τον Σόσο να μας προετοιμάζει για το πρόγραμμα της παραμονής μας.

Φτάνουμε στο μεγαλύτερο ξενοδοχείο της Τιφλίδας, στο «ΙΒΕΡΙΑ»... Πρώτη μέρα και στις 10 το πρωί έπρεπε να γνωρίσουμε την Επιτροπή Φιλίας Ελλάδας - Γεωργίας. Φανταζόμουν 2-3 άτομα. Μπαίνω στη μεγάλη σάλα και βλέπω έντεκα. Και τι έντεκα! Καθηγητές πανεπιστημίων, βουλευτές, γιατρούς, τα πιο ξακουστά ονόματα της Τιφλίδας.

Αλέξανδρος Αλεξίτζε, Ρίσμαγκ Γκορδεζιάνι, Αβταντήλ Μικαμπερίτζε, Γιάννη Μουρατίδ, Νανά Τόνια, Ειρήνη Γκαρακανίτζε, Μανάνα Πχακάτζε, Ανέτ Μπουατσίζε, Κέτι Ναδαρεϊσβίλι.

Ενα εκλεκτό επιτελείο ανθρώπων που είχαν ιδρύσει, εκτός από την Επιτροπή Φιλίας και Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, με κύριο προσανατολισμό την ποιητική, λογοτεχνική, ιστορική και μουσική κατεύθυνση της Ελλάδας. Ανθρωποι που ξέρουν τόσο καλά την ιστορία μας, που φοβάσαι ότι ίσως σε πιάσουν αδιάβαστο. Που αγαπούν την Ελλάδα γιατί κατέχουν τον πολιτισμό και ξέρουν πράγματα όσο λίγοι Ελληνες.

Ο καθηγητής Αβταντήλ έμεινε αρκετό καιρό στον Αθω. Ο κορυφαίος Ελληνας παιδίατρος Μουρατίδης μας είπε πως, αν χαθούμε στην πόλη, να ζητήσουμε να μας πάνε στο σπίτι του. Ο Αλεξίτζε έμεινε στην Αθήνα σαν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο πάνω από χρόνο. Εμεινε και στο Στρασβούργο.

Μας διηγήθηκε χαριτολογώντας ότι μόλις έφτασε εκεί, τον κάλεσε ένας συνάδελφος την πρώτη μέρα για φαγητό. Του πρόσφεραν φυσικά το εθνικό τους φαγητό, το σουκρούτ. Αυτό συνεχιζόταν επί μια εβδομάδα σε διάφορα σπίτια. Απελπισμένα πια αποφάσισε την Κυριακή να φάει σε κινέζικο εστιατόριο. Πήρε τον κατάλογο και ζήτησε το φθηνότερο. Τι λέτε του φέρανε; Σουκρούτ! Κόντεψε να λιποθυμήσει.

Η περιήγηση στην πόλη είχε τη μαγεία της ανακάλυψης. Μου θύμισε Μετέωρα, πλατείες της Θεσσαλονίκης, τον Πειραιά. Εβλεπα μια μικρή Ελλάδα. Κάθε γωνιά και ένα αριστούργημα. Το ιστορικό της κέντρο είχε ανακηρυχθεί διατηρητέο από το 1975.

Με εντυπωσίασε η αρμονική, δημιουργική και πετυχημένη συνύπαρξη της παλιάς αρχιτεκτονικής και της νέας. Η παλιά πόλη διατηρείται ατόφια. Η Τιφλίδα έχει 5.000 εκκλησίες όλων των δογμάτων. Επισκεφθήκαμε την Ορθόδοξη Μητρόπολη της πόλης όπου ιερουργεί Ελληνας παπάς. Δεν μας επέτρεψαν να φωτογραφίσουμε, γιατί πιστεύουν ότι αν φωτογραφίσεις κάποιον του παίρνεις την ψυχή. Εχουν διαφυλάξει αριστουργήματα εκκλησιαστικής παράδοσης από την εποχή του Ιουστινιανού.

Η Τιφλίδα διασχίζεται από ένα ορμητικότατο ποτάμι, τον Κούρα. Στη μια όχθη του ποταμού βλέπεις πολύσχημους, λείους πέτρινους όγκους, όπου έχτισαν πάνω σπίτια. Απέναντι είναι η πόλη με τα νεοκλασικά κτίρια. Οι άνθρωποι κρατούν ζωντανή την παράδοση.

Οι φούρνοι είναι κοντά στην πλατεία της πόλης χωμένοι στη γη σε θερμοκρασία 230-250 βαθμούς και εκεί ψήνεται το νοστιμότατο ψωμί που μοιάζει με τη δική μας λαγάνα. Κοντά στους φούρνους λειτουργούν και τα δημόσια λουτρά. Η Τιφλίδα (στα Ρωσικά Τμπίλιου) έχει 1.000 πηγές θερμές. Η λέξη στα Γεωργιανά σημαίνει θερμός, έτσι η Τιφλίδα δεν έχει καμιά σχέση με την «τύφλα». Λέει μάλιστα ένας μύθος ότι ένας κυνηγός χτύπησε ένα πουλί που έπεσε στα νερά και γιατρεύτηκε. Τα λουτρά της έχουν μεγάλη ιστορία.

Πέρασαν από εκεί διάσημοι, για να θεραπεύσουν τους ρευματισμούς τους, από τον Πούσκιν μέχρι τον Στάλιν. Μπήκα κι εγώ σ' ένα από τα δημόσια λουτρά, όχι για να συναντήσω κάποια προσωπικότητα, αλλά από περιέργεια. Η έκπληξη βέβαια ήταν μερικές γριούλες, που σιγοτραγουδούσαν κάνοντας το λουτρό τους, ξεχνώντας έτσι τους πόνους των ρευματισμών.