Πριν λίγες μέρες το «ρολόι» της Ιστορίας «έγραψε» 8 δεκαετίες από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών (9 Μάη 1945). Οπως ήταν φυσικό, οι ερμηνείες και τα νοήματα γύρω από εκείνη την περίοδο - που κυριολεκτικά σημάδεψε τον 20ό αιώνα - δεν θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστα από τις παγκόσμιες αντιθέσεις και τα διακυβεύματα της εποχής μας. Πράγματι, το περιεχόμενο και κατ' επέκταση τα συμπεράσματα από τη συντριβή του Αξονα βρέθηκαν για μια ακόμη φορά στο επίκεντρο της προσοχής διαφόρων αστικών τάξεων, επανακαθοριζόμενα σε μεγάλο βαθμό από τους σύγχρονους συσχετισμούς και τις ανακατατάξεις στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, και εργαλειοποιούμενα ανάλογα με τις εκάστοτε επιδιώξεις και συμφέροντα.

Ο αντικομμουνιστικός επαναπροσδιορισμός της ιστορικής μνήμης και συνείδησης των λαών δεν αποτελεί βεβαίως κάτι το καινούργιο για την ΕΕ. Απεναντίας, βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στο επίκεντρο των πολιτικών της. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε: Την καθιέρωση της 9ης Μάη ως «Μέρας της Ευρώπης» (σε «αντικατάσταση» της επετείου της Αντιφασιστικής Νίκης) το 1985 (έτσι κι αλλιώς στην καπιταλιστική Ευρώπη «Μέρα της Νίκης» κατά του Αξονα θεωρείται η 8η Μάη), την Απόφαση 1906 του Συμβουλίου της Ευρώπης περί λήψης «μέτρων για τη διάλυση της κληρονομιάς των πρώην κομμουνιστικών ολοκληρωτικών καθεστώτων» το 1996, το «μνημόνιο για την ανάγκη διεθνούς καταδίκης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων» (γνωστό και ως αντικομμουνιστικό μνημόνιο) το 2006, τον ορισμό της 23ης Αυγούστου (μέρας υπογραφής του συμφώνου μη επίθεσης Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ) ως «Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης για τα θύματα του Ναζισμού και του Σταλινισμού» από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2008, το ψήφισμα «σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό» το 2009 κ.ο.κ.

Ολα τα παραπάνω συνοδεύονταν πάντοτε από τον ανάλογο σχεδιασμό και χρηματοδότηση, την εκπόνηση σχετικών «μελετών», «εκπαιδευτικών» προγραμμάτων, την ανέγερση μνημείων, την αναπροσαρμογή του νομικού οπλοστασίου κάθε χώρας κ.ο.κ. Πακτωλός κονδυλίων «επενδύθηκε» διαχρονικά σε ΜΜΕ, συλλόγους, ιδρύματα, ΜΚΟ κ.λπ. με τη «δέουσα» αποστολή.

Ουσιαστικά αυτό που η ΕΕ και τα πολυπλόκαμα επιτελεία της επιχείρησαν και συνεχίζουν να επιχειρούν να εμπεδώσουν στις εργατικές - λαϊκές συνειδήσεις είναι η αντίληψη πως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν αποτέλεσε προϊόν των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων της εποχής, αλλά «του κομμουνιστικού και του φασιστικού ολοκληρωτισμού, που αμφισβητούσαν τη δημοκρατία». Μέσα από την ταύτιση κομμουνισμού - φασισμού επιδίωξαν διαχρονικά να αποκρύψουν μια σειρά από γεγονότα, όπως α) ότι ο φασισμός - ναζισμός αποτελεί μορφή της καπιταλιστικής εξουσίας, οργανικά συνδεδεμένη με τον μονοπωλιακό καπιταλισμό, β) ότι ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός αποτελεί κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό αντίπαλο του καπιταλισμού (επομένως και της φασιστικής - ναζιστικής μορφής της καπιταλιστικής εξουσίας) και γ) ότι η ΕΣΣΔ πρωτοστάτησε στη νίκη κατά του φασισμού - ναζισμού, σηκώνοντας μάλιστα το κύριο βάρος του αγώνα εναντίον του. Συνολικά επιχειρείται όχι μόνο να αποκοπεί ο φασισμός από την καπιταλιστική του μήτρα, αλλά και να ταυτιστούν θύτες και θύματα.

Πρόσφατα, στο πλαίσιο της οξυνόμενης ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσής της με τη Ρωσία (και αξιοποιώντας ως αφορμή την εργαλειοποίηση του σοβιετικού παρελθόντος από τη ρωσική αστική τάξη για τους δικούς της σκοπούς) η ΕΕ αποφάσισε την περαιτέρω ενίσχυση του ήδη ευρύτατου αντικομμουνιστικού της οπλοστασίου, προκειμένου να «στοιχειοθετήσει» ιστορικά (τόσο στο εσωτερικό της όσο και προς το εξωτερικό) τη δική της στρατηγική στην ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση με επίκεντρο την Ουκρανία και ευρύτερα.

Ακολούθως, στις 23/1/2025 το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα «σχετικά με την παραπληροφόρηση και την παραχάραξη της Ιστορίας από τη Ρωσία για να δικαιολογήσει τον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας».¹

Στο εν λόγω κείμενο η ΕΕ κατήγγειλε τον δήθεν «ανεπίτρεπτο αρχικό ρόλο της Σοβιετικής Ενωσης στα πρώτα στάδια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου», δημιουργώντας παραλληλισμούς ανάμεσα στις σύγχρονες «αξιώσεις της (σ.σ. καπιταλιστικής Ρωσίας) σε αποκλειστικές σφαίρες επιρροής» και στον «τρόπο με τον οποίο η Σοβιετική Ενωση συμφώνησε με τη ναζιστική Γερμανία, βάσει του συμφώνου Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ, να εισβάλει και να καταλάβει τμήματα της Πολωνίας και της Ρουμανίας, καθώς και την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Ουκρανία».

Επίσης κατήγγειλε το «αφήγημα» - όπως λέει - «της "απελευθέρωσης της Ευρώπης από τον ναζισμό"» (και τον συμβολικό εορτασμό της την 9η Μάη), σημειώνοντας πως αυτό «αγνοεί» τόσο τα δήθεν «μαζικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε εδάφη κατεχόμενα από τη Σοβιετική Ενωση» όσο και «την υποταγή της Κεντρικής Ευρώπης».

Στη συνέχεια, επισημαίνοντας ότι «σε ορισμένα κράτη - μέλη (σ.σ. της ΕΕ) τα σύμβολα του κομμουνισμού, καθώς και τα σύμβολα της συνεχιζόμενης επίθεσης της Ρωσίας, απαγορεύονται διά νόμου», όπως και το γεγονός ότι η ΕΕ έχει θεσμοθετήσει ήδη από το 2009 την 23η Αυγούστου «ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και απολυταρχικών καθεστώτων» κ.ο.κ., καταδίκασε τη Ρωσία για έλλειψη «λογοδοσίας» αναφορικά με τα δήθεν «σοβιετικά εγκλήματα» και «εξύμνηση» του «σταλινικού ολοκληρωτισμού» (κάνοντας μάλιστα λόγο για «ανασύσταση των μεθόδων του»). «Το σημερινό ρωσικό καθεστώς», σημειωνόταν, «έχει πετύχει την αναβίωση των ιμπεριαλιστικών πολιτικών (σ.σ. της ΕΣΣΔ) και την εργαλειοποίηση της Ιστορίας για την επίτευξη των εγκληματικών σκοπών του».

Στο ψήφισμά του ωστόσο το Ευρωκοινοβούλιο δεν αρκέστηκε μόνο σε διαπιστώσεις, αλλά προέβη και σε μια σειρά συστάσεις γύρω από τον προσδιορισμό και τον έλεγχο της ιστορικής γνώσης - συνείδησης (με βαθύτατα αντικομμουνιστικό πρόσημο). Ακολούθως, κάλεσε «επιτακτικά την ΕΕ και τα κράτη - μέλη της να εντείνουν περαιτέρω και να συντονίσουν τις προσπάθειές τους, μεταξύ άλλων με ομοϊδεάτες εταίρους, για την άμεση και αυστηρή αντιμετώπιση της ρωσικής παραπληροφόρησης και της εξωτερικής χειραγώγησης των πληροφοριών και παρέμβασης, προκειμένου να προστατευτεί η ακεραιότητα των δημοκρατικών διαδικασιών τους και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών, μεταξύ άλλων προάγοντας ενεργά τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας και υποστηρίζοντας τα ποιοτικά μέσα ενημέρωσης (!) και την επαγγελματική δημοσιογραφία (!) που αποκαλύπτει τη ρωσική προπαγάνδα (...), στηρίζοντας την έρευνα για νέες υβριδικές τεχνολογίες επιρροής», εφαρμόζοντας «αυστηρά την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες» της ΕΕ αναφορικά με τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κ.ά.

Επιπλέον, κάλεσε «τα κράτη - μέλη να επενδύσουν περισσότερο στην εκπαίδευση και την έρευνα όσον αφορά την κοινή Ιστορία της Ευρώπης και την ευρωπαϊκή μνήμη, και να στηρίξουν έργα που προάγουν την καλύτερη κατανόηση που είχε ο διχασμός της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. (...) Να προωθήσουν την καλύτερη γνώση και κατανόηση των δεινών στα οποία υποβλήθηκαν Ευρωπαίοι εξαιτίας του σοβιετικού καθεστώτος κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα». Καταλήγοντας, το Ευρωκοινοβούλιο «υποστηρίζει την οικοδόμηση ενός πανευρωπαϊκού μνημείου στις Βρυξέλλες για τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων του 20ού αιώνα. Εκφράζει τη λύπη του για τη συνεχιζόμενη χρήση συμβόλων των ολοκληρωτικών καθεστώτων σε δημόσιους χώρους και ζητεί την απαγόρευση της χρήσης σε επίπεδο ΕΕ τόσο των ναζιστικών όσο και των σοβιετικών κομμουνιστικών συμβόλων (...)».

Η πλούσια πείρα των τελευταίων δεκαετιών έχει καταδείξει πως η ταύτιση κομμουνισμού - φασισμού στην προπαγανδιστική αλλά και κατασταλτική πολιτική της ΕΕ είχε πάντοτε και επί της ουσίας ως στόχαστρο τον πρώτο (που αποτελεί και τον πραγματικό κοινωνικοταξικό της αντίπαλο). Γιατί, βεβαίως, γνωρίζουμε πολύ καλά πως όταν σε διάφορα κράτη - μέλη της επιβάλλονταν απαγορεύσεις στη δράση των ΚΚ (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία) ή στη χρήση κομμουνιστικών συμβόλων (Ουγγαρία, Πολωνία κ.α.), την ίδια στιγμή ανεγείρονταν μνημεία προς τιμή των συνεργατών των ναζί κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δίνονταν συντάξεις σε όσους εξ αυτών ήταν ακόμη εν ζωή, ενώ οι σύγχρονοι συνεχιστές τους (όπως οι φασίστες του ουκρανικού Τάγματος Αζόφ) εξαίρονταν και καταχειροκροτούνταν ως «μαχητές της ελευθερίας».

Οι παραπάνω κατευθύνσεις του Ευρωκοινοβουλίου δεν άργησαν να βρουν τους πρώτους πρόθυμους εκτελεστές τους. Λίγα μόλις 24ωρα μετά την ολοκλήρωση της 80ής επετείου από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, 5 ευρωβουλευτές του Λαϊκού Κόμματος αιτήθηκαν την απαγόρευση των «σοβιετικών και ρωσικών στρατιωτικών συμβόλων», ως «συμβόλων ολοκληρωτικής βίας και εγκλημάτων πολέμου», ισχυριζόμενοι μεταξύ άλλων: «Σε όλη την Ευρώπη εξακολουθούμε να βλέπουμε την εξύμνηση καταπιεστικών καθεστώτων μέσω συμβόλων όπως το σφυροδρέπανο (...). Ο σοβιετικός κομμουνισμός, που αντιπροσωπεύεται από το σφυροδρέπανο, είναι υπεύθυνος για τον θάνατο άνω των 100 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Τα καθεστώτα που βασίζονται στο μαρξιστικό - λενινιστικό δόγμα έχουν καταστρέψει ολόκληρα έθνη, έχουν καταστρέψει τους δημοκρατικούς θεσμούς, έχουν φυλακίσει, βασανίσει και δολοφονήσει τους αντιπάλους τους. Η ολοκληρωτική ιδεολογία της Σοβιετικής Ενωσης οικοδομήθηκε πάνω στα ίδια θεμέλια, του κακού και του μίσους, με τον ναζισμό. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να αντιμετωπίζουμε διαφορετικά τα σύμβολά τους». Η απάντηση των ευρωβουλευτών του ΚΚΕ ήταν άμεση και κατηγορηματική, τονίζοντας πως «τέτοιου είδους "πρωτοβουλίες" στοχεύουν στο ξέπλυμα του ναζισμού - φασισμού» ενώ παράλληλα «επιχειρούν μάταια να ταυτίσουν τον θύτη των ναζιστικών - φασιστικών θηριωδιών με τον πιο ορκισμένο αντίπαλό του: Την ΕΣΣΔ, τα Κομμουνιστικά Κόμματα και τα αντιστασιακά κινήματα, που έδωσαν εκατομμύρια νεκρούς στον αγώνα ενάντια στον φασισμό και στη ναζιστική κατοχή σε δεκάδες χώρες».²

Μέχρι και τις αρχές του 2025 η στάση των ΗΠΑ αναφορικά με τη Ρωσία και τη σχετιζόμενη με αυτήν (και τις ευρύτερες ενδοϊμπεριαλιστικές συμμαχίες και αντιθέσεις) εργαλειοποίηση της Ιστορίας υπήρξε περίπου ευθυγραμμισμένη με την αντίστοιχη της ΕΕ. Βεβαίως, στο επίκεντρο της πολεμικής των ΗΠΑ υπήρξε πρώτα και κύρια ο βασικός της αντίπαλος στη μάχη για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα: Η Κίνα.

Αυτό άλλωστε αποτυπώθηκε μεταξύ άλλων και στην πρόσφατη ενίσχυση του αμερικανικού αντικομμουνιστικού οπλοστασίου, με την ψήφιση του λεγόμενου «Κρίσιμου Νομοσχεδίου για τη Διδασκαλία του Κομμουνισμού» (6/12/2024). Το εν λόγω νομοσχέδιο αφορούσε την ένταση του αντικομμουνισμού στην Εκπαίδευση, με σκοπό την προβολή των «ιστορικών εγκλημάτων» του κομμουνισμού («που οδήγησε στον θάνατο πάνω από 100.000.000 ανθρώπους παγκοσμίως») και την καλλιέργεια των γνωστικών εκείνων «εργαλείων» που κρίνονταν απαραίτητα «για την προστασία του καπιταλισμού και της ελευθερίας στις επόμενες γενιές». Η νέα αυτή όξυνση του αντικομμουνισμού στα σχολεία των ΗΠΑ κρίθηκε ως επιτακτική, καθώς - σύμφωνα με την αιτιολόγησή της - διαπιστώθηκε πως «το 28% της γενιάς Z (σ.σ. δηλαδή όσων είναι σήμερα μεταξύ 13 και 28 ετών) έχει θετική γνώμη για τον κομμουνισμό», ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με το 3% - 6% που αφορά τις ηλικίες 60+. Ως βασικός υπαίτιος αυτής της εξέλιξης καταγγελλόταν η κινεζική προπαγάνδα!³

Βεβαίως, η εκλογή του Ντ. Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ σηματοδότησε έναν ορισμένο αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, που αν και δεν μετακινήθηκε ως προς τον βασικό της στόχο (την αντιπαράθεση με την Κίνα), έδειξε σοβαρά σημάδια άμβλυνσης της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία. Το γεγονός αυτό έχει αποτυπωθεί τόσο στην ορισμένη αποκλιμάκωση της πολεμικής των ΗΠΑ αναφορικά με το σοβιετικό παρελθόν, όσο και σε μια αντίστοιχη στροφή και εκ μέρους της Ρωσίας έναντι των ΗΠΑ (όπως θα δούμε και στη συνέχεια). Η ορισμένη αυτή αποκλιμάκωση του αντισοβιετισμού δεν σημαίνει βεβαίως απάλειψή του (καθώς οι ενδοαστικές αντιθέσεις που εξελίσσονται εντός των ΗΠΑ σε σχέση με τη στάση τους έναντι της Ρωσίας ανατροφοδοτούν την πολεμική απέναντι στο σοβιετικό σοσιαλιστικό της παρελθόν από τμήματα του αμερικανικού κεφαλαίου). Ούτε σημαίνει φυσικά εξάλειψη του αντικομμουνισμού γενικότερα (που καλά κρατεί).

Τέλη του 2024 ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν πρότεινε την ανακήρυξη του έτους 2025 - έτους συμπλήρωσης 80 χρόνων από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου - ως «Ετους του Υπερασπιστή της Πατρίδας»: Μια «ένδειξη τιμής τόσο στους σύγχρονους ήρωες όσο και στους προγόνους μας, που συνέτριψαν τον Ναζισμό και πολέμησαν για την Πατρίδα σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους».⁴

Για τη ρωσική αστική τάξη, η 80ή επέτειος της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών - με τον ισχυρό συμβολισμό της τόσο στο εσωτερικό όσο και σε μια σειρά λαούς ανά τον κόσμο - αποτέλεσε εν δυνάμει μια πρώτης τάξης ευκαιρία για επιβεβαίωση της προπαγάνδας της αναφορικά με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία (και την ευρύτερη θέση αυτού στο γενικότερο παζλ των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανακατατάξεων). Στο επίκεντρο της εν λόγω προπαγάνδας βρέθηκε ο χαρακτηρισμός του σημερινού πολέμου ως πατριωτικού - αντιφασιστικού από τη μεριά της Ρωσίας. Η συγκεκριμένη θέση επιχείρησε να αντλήσει επιχειρήματα και νομιμοποίηση ευθέως από το ιστορικό παρελθόν, εδραζόμενη σε ισχυρισμούς όπως:

α) Οτι ο πόλεμος που διεξάγει σήμερα η καπιταλιστική Ρωσία είναι αντίστοιχος με τον πόλεμο που διεξήγαγε τότε η ΕΣΣΔ.

β) Οτι η αντιπαλότητα της ΕΕ προς τη Ρωσία αποτελεί το προϊόν μιας ρατσιστικής - αντιρωσικής εμμονής αντίστοιχης των ναζί τη δεκαετία του '30 - απόδειξη μιας γενικότερης «φασιστικοποίησης» της Ευρώπης, που με ηγέτιδα δύναμη τη Γερμανία (η οποία συν τοις άλλοις εμφανίζεται να επιδιώκει τη ρεβάνς από τη Ρωσία για την ήττα της στον πόλεμο), σε συμμαχία με τις ΗΠΑ και με όχημα τη «φασιστική» κυβέρνηση της Ουκρανίας, απειλεί - για μια ακόμη φορά - την παγκόσμια ειρήνη. Οτι το πέρασμα της Ουκρανίας με τις δυνάμεις τους φασισμού (δηλαδή με το ευρωενωσιακό ιμπεριαλιστικό μπλοκ) αποτελεί μια επανάληψη του 1938 - 1940 και του τότε ανοίγματος του δρόμου της ναζιστικής πολεμικής μηχανής από τους Δυτικούς προς Ανατολάς.

γ) Οτι η καπιταλιστική Ρωσία, ως ο «νόμιμος κληρονόμος» της σοβιετικής νίκης κατά του φασισμού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει επίσης το «νόμιμο δικαίωμα» («ιστορική υποχρέωση») για την εκ νέου καταπολέμηση και ήττα του.

Βεβαίως, ο πόλεμος που διεξάγει σήμερα από την πλευρά της η καπιταλιστική Ρωσία δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο που διεξήγε αντίστοιχα από την πλευρά της η ΕΣΣΔ 80 χρόνια πριν. Οταν οι Ρώσοι, Ουκρανοί, Λευκορώσοι κ.λπ. εργάτες και αγρότες της Σοβιετικής Ενωσης μάχονταν με αυταπάρνηση και ηρωισμό στα διάφορα πεδία των μαχών ή στη μάχη της παραγωγής, δεν το έκαναν υπερασπιζόμενοι το «εθνικό συμφέρον» μιας χούφτας εκμεταλλευτών τους, στην αντιπαράθεσή τους με άλλους εκμεταλλευτές για τη μοιρασιά της παγκόσμιας λείας. Το έκαναν υπερασπιζόμενοι τη δική τους - κοινή - σοσιαλιστική πατρίδα. Γι' αυτό ήταν ένας πόλεμος δίκαιος από την πλευρά τους.

Με την ίδια έννοια, μόνο η ΕΣΣΔ διεξήγαγε πραγματικά έναν αντιφασιστικό πόλεμο, γιατί μόνο η εργατική - η σοσιαλιστική - εξουσία συνιστά τον αληθινό ταξικό αντίπαλο του φασισμού. Οι αστικές τάξεις των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας κ.ο.κ. δεν βρέθηκαν απέναντι στον Αξονα επειδή ήταν φασιστικός, αλλά επειδή οι αστικές τάξεις των κρατών που τον συγκρότησαν (ως αντίπαλο ιμπεριαλιστικό συνασπισμό) αμφισβήτησαν πολεμικά τη δοσμένη νομή του κόσμου σε βάρος τους. Ολα τα καπιταλιστικά κράτη αξιοποίησαν ή και υποστήριξαν τον φασισμό - ναζισμό στη μία ή στην άλλη οργανωτική μορφή του, στη μία ή στην άλλη συγκυρία, όπου και όποτε τους εξυπηρετούσε. Δικό τους παιδί ήταν και παραμένει: Σπλάχνο από τα σπλάχνα του καπιταλισμού. Ακολούθως, ούτε η σύγχρονη καπιταλιστική Ρωσία θα μπορούσε ποτέ - εξ αντικειμένου - να διεξάγει έναν πόλεμο πραγματικά αντιφασιστικό. Αξιοποιεί όμως το εν λόγω αφήγημα προκειμένου να αιτιολογήσει το υλικό και ανθρώπινο κόστος των ιμπεριαλιστικών της επιδιώξεων στις εργατικές - λαϊκές μάζες και να τις κινητοποιήσει γι' αυτό.

Δυστυχώς, σε αυτήν της την προσπάθεια η αστική τάξη της Ρωσίας έχει βρει πρόθυμους συμπαραστάτες και στο ντόπιο και Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα (προεξάρχοντος του ΚΚΡΟ). Σε συνάντησή του στο Λουγκάνσκ (25/2/2025) το λεγόμενο «Διεθνές Αντιφασιστικό Φόρουμ» επιβεβαίωσε τον «αντιφασιστικό» προπαγανδιστικό μανδύα των ρωσικών καπιταλιστικών επιδιώξεων, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως «οι λόγοι που δίχασαν τον κόσμο σε υποστηρικτές των ναζιστικών ιδεών και αντιφασίστες, πάνω από 80 χρόνια πριν, συνεχίζουν να υπάρχουν σήμερα» και πως «βλέπουμε μια επανάληψη της παγκόσμιας τραγωδίας που έλαβε χώρα τις δεκαετίες του 1930 και 1940», με τον «δυτικό ιμπεριαλισμό να έχει ήδη ξεκινήσει την επίθεσή του έναντι όλων όσοι διαφωνούν με την αμερικανοκεντρική παγκόσμια τάξη». Στην ηγεσία αυτής της νέας «Διεθνούς του κακού» - όπως την ονομάζει - βρίσκεται η «νέα δεξιά διοίκηση των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ και τον δισεκατομμυριούχο Ιλον Μασκ, που σηκώνει το χέρι του σε ναζιστικό χαιρετισμό».⁵ Και αυτό παρότι οι τελευταίοι αποτελούν υπερασπιστές της προσέγγισης με την καπιταλιστική Ρωσία.

Ευχαριστώντας τους συμμετέχοντες στο «Διεθνές Αντιφασιστικό Φόρουμ» (και το ΚΚΡΟ, «που είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσής του»), ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν τόνισε σε χαιρετιστήριο μήνυμά του: «Θα ήθελα να επισημάνω πως όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα στη Ρωσία και οι υπεύθυνες κοινωνικοπολιτικές οργανώσεις έχουν υιοθετήσει μια συμπαγή πατριωτική θέση, υπερασπίζονται την ανεξαρτησία της χώρας και επιδιώκουν να δημιουργήσουν καλές σχέσεις με τους διεθνείς μας εταίρους (...). Θέλω να τονίσω πως σήμερα είναι σημαντική η συμμετοχή στις προσπάθειές μας για την αντιμετώπιση της επέκτασης του ρατσισμού, του ναζισμού, του φασισμού, της ρωσοφοβίας, του αντισημιτισμού και άλλων επιθετικών ιδεολογιών (...). Αυτό είναι το κοινό μας καθήκον ενώπιον των σύγχρονων και μελλοντικών γενεών».⁶

Με την πρόσφατη αλλαγή προσανατολισμού της αμερικανικής αστικής τάξης, που σήμανε ανακατατάξεις και στις παγκόσμιες ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και αντιθέσεις, το αφήγημα της ρωσικής αστικής τάξης άλλαξε άρδην (καταδεικνύοντας και με αυτόν τον τρόπο το αδιέξοδο όλων όσοι το υιοθέτησαν, με τις όποιες διαφοροποιήσεις).

Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα που αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Εξωτερικής Κατασκοπίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (SVR) στις 16/4/2025, με τίτλο «Ευρωφασισμός: Οπως και πριν 80 χρόνια - Κοινός εχθρός Μόσχας και Ουάσιγκτον».⁷

Το εν λόγω δημοσίευμα άρχιζε «διαπιστώνοντας» μια «ιστορική προδιάθεση» των «δυτικών κρατών σε διάφορες μορφές ολοκληρωτισμού, που περιοδικά παράγει καταστροφικές συγκρούσεις παγκόσμιας κλίμακας». Εφτανε μάλιστα στο σημείο να επικαλεστεί ως «ιστορική απόδειξη» της παραπάνω «διαπίστωσης» ακόμα και «τη δικτατορία του Ιακωβίνου» (κατά τη Γαλλική αστική Επανάσταση), «η οποία κατέστρεψε χιλιάδες δικούς της πολίτες το 1793 - 1794». Ως μια πρόσθετη «απόδειξη» των παραπάνω αναφέρονταν επίσης οι Γάλλοι εθελοντές των SS κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επιπλέον, επισημαινόταν πως «το ολοκληρωτικό καθεστώς του Χίτλερ δανείστηκε από τους Αγγλους την ιδέα της δημιουργίας στρατοπέδων συγκέντρωσης και γενοκτονίας», ενώ υπενθυμίζονταν τα εγκωμιαστικά λόγια του Ου. Τσόρτσιλ προς τον ιταλικό φασισμό κατά την επίσκεψή του στη Ρώμη το 1929. Ολα αυτά για να καταλήξει ότι «ο βρετανικός "φιλελεύθερος ιμπεριαλισμός" είναι πιο σταθερός και πιο καταστροφικός από τον φασισμό».

Στον αντίποδα της ευρωπαϊκής αυτής παράδοσης αυταρχισμού -σημειωνόταν «με έμφαση» - στέκονταν διαχρονικά ...«οι ΗΠΑ» (!), οι οποίες «παραμένουν ελεύθερες χάρη στην προθυμία των προγόνων των σύγχρονων Αμερικανών να αντιμετωπίσουν δικτατορίες αντίστοιχες της βρετανικής μοναρχίας ή της Ιακωβινικής Επανάστασης»!

Ακολούθως, στο δημοσίευμα προβάλλονταν ως θετικό ιστορικό προηγούμενο οι «περιπτώσεις όπου Ουάσιγκτον και Μόσχα έγιναν εταίροι στην αντιμετώπιση του Λονδίνου και του Παρισιού στη διεθνή σκηνή»: Από τον Κριμαϊκό Πόλεμο (κατά τον οποίο οι ΗΠΑ είχαν κρατήσει στάση ουδετερότητας) έως την Κρίση του Σουέζ του 1956. Ακόμα και ο «Ψυχρός Πόλεμος» (και η αμερικανική εμπλοκή σε αυτόν) παρουσιαζόταν ως το αποτέλεσμα «βρετανικής υποκίνησης»!

Κλείνοντας, εκφραζόταν η «ελπίδα για μια νέα ενοποίηση των προσπαθειών μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, ώστε να αποτραπεί η διολίσθηση του κόσμου προς μια νέα παγκόσμια σύγκρουση και να αντιμετωπιστούν πιθανές προκλήσεις τόσο από την Ουκρανία όσο και από τους "παράφρονες Ευρωπαίους" υπό την παραδοσιακή παρακίνηση της Μεγάλης Βρετανίας».

Το όλο δημοσίευμα, βεβαίως, αποτελεί μία ακόμη ένδειξη της εργαλειοποίησης της Ιστορίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου - με την αντίστοιχη προσαρμογή της - κατά τις ανάγκες των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών συμμαχιών και επιδιώξεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ την ίδια περίοδο πέρυσι 7 στα 8 πολεμικά άρθρα της ίδιας Υπηρεσίας στρέφονταν κατά των ΗΠΑ, φέτος η αναλογία ήταν μόλις 1 στα 13. Ειδικό ενδιαφέρον έχουν επίσης τα επιμέρους στοιχεία που συνθέτουν την «αιτιολόγηση» του νέου αφηγήματος περί «ευρωφασισμού», π.χ. η καταδίκη της αστικής επαναστατικής βίας κατά τη Γαλλική Επανάσταση ως «δικτατορικής» και «ολοκληρωτικής», η αναφορά στους Γάλλους εθελοντές των SS ως ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα της «ιστορικής προδιάθεσης» των Ευρωπαίων προς τον φασισμό (παρά το γεγονός ότι η Γαλλία είχε επίσης ένα πολύ ισχυρό παρτιζάνικο κίνημα την ίδια περίοδο, με πυρήνα τους κομμουνιστές) κ.ο.κ.

Ειδικό ενδιαφέρον, τέλος, έχουν οι αντιδράσεις γύρω από την προσέγγιση ΗΠΑ - Ρωσίας εκ της «άλλης πλευράς», δηλαδή του αστικού πολιτικού κόσμου της Ευρώπης (ιδιαίτερα της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά όχι μόνο). Ακολούθως, επιστρατεύοντας και εργαλειοποιώντας και από αυτήν την πλευρά μια δήθεν «αντιφασιστική» ρητορική, έγινε λόγος ακόμα και για «Αξονα της Αντίδρασης Τραμπ - Πούτιν», ενώ ο Γάλλος σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Ρ. Γκλούκσμαν ζήτησε από τις ΗΠΑ να επιστρέψουν το Αγαλμα της Ελευθερίας: «Οι ΗΠΑ των ηρώων (σ.σ. του Β' Παγκοσμίου Πολέμου)», διευκρίνισε ο ίδιος, «πολέμησαν τους τυράννους, δεν τους έκαναν φιλοφρονήσεις. Ηταν εχθρός του φασισμού, όχι φίλος του Πούτιν». Για να προσθέσει: «Αν ο ελεύθερος κόσμος δεν ενδιαφέρει πλέον την κυβέρνησή σας, τότε θα αναλάβουμε εμείς να σηκώσουμε τον πυρσό, εδώ στην Ευρώπη» («ντύνοντας» έτσι τις επιδιώξεις μεγάλου μέρους της αστικής τάξης της ΕΕ για στρατιωτικοποίηση και ενίσχυση της διεθνούς θέσης - ρόλου του ευρωενωσιακού ιμπεριαλιστικού συνασπισμού, με τον μανδύα της «αγάπης για την «ελευθερία» και του «αντιφασισμού»).⁸

Κεντρικό σημείο αναφοράς στη διαπάλη γύρω από το περιεχόμενο, το νόημα και τον συμβολισμό της νίκης επί των δυνάμεων του Αξονα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε βεβαίως η ίδια η στρογγυλή επέτειος των 80 χρόνων από τη λήξη του.

Στις εκδηλώσεις της 9ης Μάη στη Μόσχα συμμετείχαν οι ηγέτες της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας και άλλων κρατών που συμμετέχουν στον αντίπαλο προς τις ΗΠΑ και ΕΕ ιμπεριαλιστικό συνασπισμό των BRICS.

Σε ανακοίνωσή του το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών (1/4/2025) έδωσε το στίγμα του περιεχομένου της συμμετοχής της χώρας στους σχετικούς εορτασμούς στο υψηλότερο επίπεδο (διά του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ) μιλώντας μεταξύ άλλων για μια «συνολική στρατηγική συνεργασία Κίνας - Ρωσίας για μια νέα εποχή», που εισέρχεται «σε μια νέα φάση», περιλαμβάνοντας την από κοινού «υπεράσπιση των αποτελεσμάτων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου», την «προώθηση ενός πολυπολικού κόσμου» κ.λπ.⁹

Στη Μόσχα παρευρέθηκαν επίσης οι Πρόεδροι της Κούβας, της Βενεζουέλας, της Παλαιστινιακής Αρχής κ.ά.

Παρευρέθηκαν ακόμα οι επικεφαλής μιας σειράς καπιταλιστικών κρατών που προέκυψαν από την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, όπως της Λευκορωσίας, του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Τατζικιστάν, του Ουζμπεκιστάν κ.ά. Η στάση τους αυτή αποτέλεσε απόρροια τόσο του διεθνούς προσανατολισμού - συμμαχιών της αστικής τους τάξης με τη ρωσική όσο και της βαρύτητας που ακόμη έχει η 9η Μάη ως Μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών στις συνειδήσεις των εργαζομένων των εν λόγω κρατών (με την ανάλογη βεβαίως αναπροσαρμογή του περιεχομένου της και εργαλειοποίησή του σε όφελος των εκάστοτε σύγχρονων αστικών στοχεύσεων - όπως αντίστοιχα συμβαίνει και στην καπιταλιστική Ρωσία).

Εν αντιθέσει, η Ουκρανία, που μέχρι και το 2022 γιόρταζε την 9η Μάη, επιβεβαίωσε την ευθυγράμμισή της με το ευρωενωσιακό ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο υιοθετώντας την 8η Μάη ως «Ημέρα της Νίκης». Επιδιώκοντας δε να συμβάλει σε μια συμβολικού τύπου οριοθέτηση των αντιμαχόμενων ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων (ΕΕ και συμμάχων - Ρωσίας, Κίνας και συμμάχων) κάλεσε τους ηγέτες και ανώτερους αξιωματούχους του λεγόμενου «συνασπισμού των προθύμων» σε συνάντηση επί ουκρανικού εδάφους ανήμερα των εορτασμών στη Μόσχα, προκειμένου να καταδειχθεί - κατά τα λεγόμενα του Ουκρανού υπουργού Εξωτερικών Α. Σιμπίχα - η «ενότητα και αποφασιστικότητά» τους «απέναντι στη μεγαλύτερη επιθετικότητα που έχει εμφανιστεί στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο».

Στις εκδηλώσεις της Μόσχας, ωστόσο, παρευρέθηκαν ακόμα οι πρωθυπουργοί της Σλοβακίας και της Σερβίας. Η παρουσία στη Ρωσία ενός ηγέτη κράτους - μέλους της ΕΕ και ενός ηγέτη κράτους υπό ένταξη στην ΕΕ, αντίστοιχα, καταδεικνύει τις σημαντικότατες αντιθέσεις και ρωγμές εντός του ευρωενωσιακού ιμπεριαλιστικού συνασπισμού.

Η αντίδραση της ΕΕ υπήρξε ηχηρή και κατηγορηματική, ακροβατώντας μεταξύ απειλών και ωμών εκβιασμών. «Οποιαδήποτε συμμετοχή στις παρελάσεις της 9ης Μαΐου ή στους εορτασμούς στη Μόσχα», προειδοποίησε σχετικά η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας, Κ. Κάλας, «δεν θα ληφθεί ελαφρά τη καρδία από την ευρωπαϊκή πλευρά. (...) Κάναμε πολύ σαφές ότι δεν θέλουμε καμία υποψήφια χώρα να συμμετάσχει σε αυτές τις εκδηλώσεις». Ταυτόχρονα η Κάλας κάλεσε τα κράτη - μέλη να στείλουν εκπροσώπους στο Κίεβο την ίδια μέρα, ανταποκρινόμενα στο σχετικό κάλεσμα της κυβέρνησης Ζελένσκι.

Στο Λβιβ της Ουκρανίας την 9η Μάη παρέστησαν τελικά περίπου 35 πολιτικοί και διπλωματικοί εκπρόσωποι της ΕΕ και των κρατών - μελών της (μεταξύ των οποίων η Κάλας, οι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας κ.ά.), καθώς και ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας.

Στην ίδια τη Γερμανία, το υπουργείο Εξωτερικών (του οποίου μέχρι πρόσφατα προΐστατο η βουλευτής των Πρασίνων Αν. Μπέρμποκ) απαγόρευσε σε εκπροσώπους της Ρωσίας και της Λευκορωσίας να παραστούν στις σχετικές επετειακές εκδηλώσεις (που ξεκίνησαν κατά τόπους ήδη από τα μέσα Απρίλη). Στην περίπτωση δε που παρ' όλα αυτά εμφανίζονταν, συνέστησε στις κατά τόπους αρχές να τους απομακρύνουν. Αυτό ωστόσο δεν συνέβη στις εκδηλώσεις για τη μάχη των Υψωμάτων του Ζέελοβ (μέρος της τελικής μάχης του Βερολίνου) στις 16 Απρίλη, όπου ο Ρώσος πρέσβης Σ. Νετσάγιεφ έγινε δεκτός από τις τοπικές αρχές. Σημειωτέον, τα Υψώματα του Ζέελοβ υπήρξαν η τελευταία οργανωμένη γραμμή άμυνας του Βερολίνου, το σπάσιμο της οποίας (που άνοιξε και τον δρόμο για την τελική νίκη) κόστισε τη ζωή σε πάνω από 30.000 μαχητές του Κόκκινου Στρατού...

Σε κάθε περίπτωση, η αστυνομία του Βερολίνου απαγόρευσε - για τρίτη συνεχόμενη χρονιά - τη δημόσια ανάρτηση σοβιετικών (καθώς και ρωσικών ή λευκορωσικών) συμβόλων πέριξ των σοβιετικών μνημείων της πόλης στις 8 και 9 Μάη.

Οσον αφορά τις ΗΠΑ, ειδικό ενδιαφέρον είχε η υιοθέτηση της 8ης Μάη ως «Ημέρας της Νίκης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο» διά προεδρικού διατάγματος του Τραμπ ανήμερα της επετείου. Οι ΗΠΑ, να θυμίσουμε, από το 1946 είχαν ως δική τους καθιερωμένη επέτειο την 14η Αυγούστου («Ημέρα της Νίκης κατά της Ιαπωνίας»). Επρόκειτο δε για μια μάλλον υποτιμημένη εορτή (που μέχρι σήμερα εορταζόταν επισήμως μόλις σε μία Πολιτεία, το Ρόουντ Αϊλαντ). Η υιοθέτηση της 8ης Μάη ως «Ημέρας της Νίκης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο» και από τις ΗΠΑ καταδεικνύει αν μη τι άλλο και αυτήν την ιδιαίτερη σημασία των συμβολισμών και νοηματοδοτήσεων της συγκεκριμένης επετείου. «Την ημέρα αυτή», τονιζόταν μεταξύ άλλων στο σχετικό διάταγμα του Τραμπ, «τιμάμε (...) τους πάνω από 250.000 Αμερικανούς που έχασαν τη ζωή τους στη μάχη κατά του ναζιστικού καθεστώτος. Χωρίς τη θυσία αυτή των Αμερικανών στρατιωτών μας, ο πόλεμος δεν θα είχε κερδηθεί και ο κόσμος σήμερα θα φάνταζε πολύ διαφορετικός. (...) Τα εκατομμύρια των ψυχών που χάθηκαν παράλογα αποτελούν μια διαρκή υπόμνηση του γιατί πρέπει να επιδιώξουμε την ειρήνη μέσω δύναμης. (...) Δεσμευόμαστε για την υπεράσπιση του ιερού δικαιώματός μας στην ελευθερία απέναντι σε όλες τις απειλές, εξωτερικές και εσωτερικές. (...) Πάνω απ' όλα, δεσμευόμαστε για τη διαφύλαξη της ασφάλειας, της ευημερίας και της ελευθερίας της Αμερικής και όλου του κόσμου».¹⁰

Η συμπλήρωση 80 χρόνων από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών βρήκε τον πόλεμο των συνειδήσεων γύρω από το περιεχόμενό τους στο χθες και στο σήμερα σε πλήρη όξυνση: Με την ιστορική γνώση, τα διδάγματα και τις παρακαταθήκες της περιόδου να αναπροσδιορίζονται, να ενσωματώνονται και να εργαλειοποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες της σύγχρονης ενδοϊμπεριαλιστικής σύγκρουσης που εκτυλίσσεται σε έναν κόσμο συνεχώς μεταβαλλόμενων συσχετισμών και συμμαχιών, τόσο για την αναδιανομή του κόσμου όσο και για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.

Οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στα δύο υπό διαμόρφωση ιμπεριαλιστικά μπλοκ (με τους πρόσθετους εσωτερικούς τους ανταγωνισμούς και αντιθέσεις) γύρω από τη νοηματοδότηση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τη νίκη επί των δυνάμεων του Αξονα λειτουργούν όμως ταυτόχρονα και ως συγκοινωνούντα δοχεία, που συμπληρώνουν το ένα το άλλο στον αντικομμουνισμό και στον γενικότερο αποπροσανατολισμό - χειραγώγηση των εργατικών - λαϊκών συνειδήσεων γύρω από τον πραγματικό, ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου, τότε και σήμερα. Επίσης γύρω από το ποια είναι τα πραγματικά καθήκοντα της εργατικής τάξης σε αυτόν τον πόλεμο, τότε και σήμερα, γύρω από την πραγματική μήτρα του φασισμού και το πώς πραγματικά αντιμετωπίζεται, τότε και σήμερα, κ.ο.κ.

Τα νοήματα και οι νοηματοδοτήσεις των καπιταλιστών, ωστόσο, δεν αφορούν τους λαούς. Η 9η Μάη δεν ανήκει στην καπιταλιστική Ρωσία, ούτε στην καπιταλιστική Ουκρανία, ούτε στην καπιταλιστική Ευρώπη, ούτε στις καπιταλιστικές ΗΠΑ. Ανήκει στο πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο, την ΕΣΣΔ, στους άμαχους και στρατευμένους πολίτες της, καθώς και στους λαούς εκείνους που αντιστάθηκαν και πολέμησαν τον φασισμό - ναζισμό, ξένο και ντόπιο, διεκδικώντας ένα καλύτερο μέλλον με το όπλο στο χέρι, με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές. Η 9η Μάη ανήκει σε αυτούς, καθώς και στους ταξικούς - ιδεολογικοπολιτικούς τους απογόνους και συνεχιστές: Εκείνους που και σήμερα αγωνίζονται για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Ακολούθως, και η προάσπιση του αληθινού περιεχομένου της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών εναπόκειται ακριβώς στην εργατιά και στην πολιτική της πρωτοπορία ανά τον κόσμο. Προκειμένου να μην ξαναζήσει η ανθρωπότητα τη φρίκη μιας νέας γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης, να μη γίνει και πάλι κρέας στα κανόνια ξένων ταξικά συμφερόντων, να κάνει την ιστορική γνώση δύναμη και εργαλείο ώστε να καταργήσει μια και καλή με την επαναστατική της πάλη τα γενεσιουργά αίτια του φασισμού και του πολέμου, τον ίδιο τον καπιταλισμό, και να ανοίξει τον δρόμο για την εργατική εξουσία και τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Παραπομπές:

1. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-0006_EN.html

2. https://www.902.gr/eidisi/eyrovoyli/392854/i-nea-proklitiki-prospatheia-exisosis-kommoynismoy-nazismoy-den-tha-perasei

3. https://www.congress.gov/bill/118th-congress/house-bill/5349/text και https://edworkforce.house.gov/news/documentsingle.aspx?DocumentID=412077#

4. https://pacsto.org/events/vladimir-putin-ob-yavil-2025-god-v-rossii

5. https://www.struggle-la-lucha.org/2025/03/11/fire-of-resistance-to-imperialism-fascism-must-flare-up/

6. http://en.special.kremlin.ru/events/president/news/76778

7. http://svr.gov.ru/smi/2025/04/evrofashizm-kak-i-80-let-nazad-obshchiy-vrag-moskvy-i-vashington2.htm

8. https://labourhub.org.uk/2025/04/15/ukraine-and-the-trump-putin-axis-of-reaction/ και https://www.dailymail.co.uk/news/article-14512881/French-politician-hits-Karoline-Leavitt-Statue-Liberty-threat.html

9. https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjbzhd/202504/t20250405_11588902.html

10. https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/05/vcitory-day-for-world-war-ii-2025/