Για 10η συναπτή χρονιά οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν πέρυσι, σημειώνοντας το 2024 την πιο μεγάλη αύξησή τους εδώ και δεκαετίες, ξεπερνώντας συνολικά τα 2,7 τρισ. δολάρια, εξαιτίας των ιμπεριαλιστικών πολέμων στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, των δεκάδων συγκρούσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη σε όλο τον «χάρτη», αλλά και της συνολικότερης πολεμικής προπαρασκευής για το μοίρασμα πρώτων υλών, αγορών, δρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων και Ενέργειας.

Οπως αποκαλύπτει η ετήσια έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Μελετών για την Ειρήνη με έδρα τη Στοκχόλμη (SIPRI), οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σε όλο τον κόσμο, αλλά πιο ραγδαία αύξηση καταγράφηκε ιδίως στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, όπου μαίνονται οι δύο μεγάλοι πόλεμοι και οι πολεμικές προετοιμασίες για μια ενδεχόμενη ευρύτερη σύγκρουση έχουν ενταθεί.

Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν στα 2,718 τρισ. δολάρια το 2024, μια αύξηση κατά 9,4% σε πραγματικές τιμές σε σύγκριση με το 2023.

Και οι 15 χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες στον κόσμο το 2024 αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες. Πάνω από 100 χώρες αύξησαν τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς τους την περασμένη χρονιά, υπογραμμίζει η έκθεση.

«Αυτό μαρτυρά αληθινά τις μεγάλες γεωπολιτικές εντάσεις», συνόψισε ο Σιάο Λιανγκ, ερευνητής στο πρόγραμμα «Στρατιωτικές Δαπάνες και Παραγωγή Οπλων» του SIPRI. «Δεν έχει προηγούμενο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου», είπε.

Το παγκόσμιο στρατιωτικό βάρος - το μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ που διατίθεται για στρατιωτικές δαπάνες - αυξήθηκε στο 2,5% το 2024.

Ο λογαριασμός, πολύ υψηλός, θα έχει «βαθύ κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο», σχολιάζει το SIPRI, καθώς οι κυβερνήσεις θα προχωρήσουν σε σκληρές «δημοσιονομικές επιλογές».

«Για παράδειγμα, είδαμε πολλές ευρωπαϊκές χώρες να μειώνουν άλλες δαπάνες, όπως για διεθνή βοήθεια, προκειμένου να αυξήσουν τα ποσά που αφιερώνουν στον στρατό», αλλά και «να προβλέπουν αυξήσεις φόρων ή του χρέους».

Η συζήτηση που έχει ανοίξει στην ΕΕ για την περικοπή «κοινωνικών δαπανών», για «αξιοποίηση» αποθεματικών ασφαλιστικών Ταμείων και ιδιωτικών καταθέσεων, δείχνει τη λαίλαπα που περιμένει τους λαούς της Ευρώπης και τις θυσίες που θα κληθούν να κάνουν για τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς των επιχειρηματικών ομίλων, ενώ την ίδια ώρα αυξάνονται οι κίνδυνοι να κληθούν να γίνουν «κρέας για τα κανόνια»...

Οι στρατιωτικές δαπάνες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, αυξήθηκαν κατά 17%, στα 693 δισ. δολάρια, και ήταν ο κύριος παράγοντας που συνέβαλε στην παγκόσμια αύξηση το 2024.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκεται στον τρίτο χρόνο του, οι στρατιωτικές δαπάνες συνέχισαν να αυξάνονται σε ολόκληρη την ήπειρο, ωθώντας τις ευρωπαϊκές στρατιωτικές δαπάνες πέρα από το επίπεδο που καταγράφηκε στο τέλος του «ψυχρού πολέμου». Ολες οι ευρωπαϊκές χώρες αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες το 2024, εκτός από τη Μάλτα.

Η Ρωσία διέθεσε 149 δισ. δολάρια στις Ενοπλες Δυνάμεις της το 2024, ποσό αυξημένο κατά 38% σε ετήσια βάση και διπλάσιο από εκείνο του 2015. Αυτό αντιπροσώπευε το 7,1% του ΑΕΠ της Ρωσίας και το 19% όλων των ρωσικών κυβερνητικών δαπανών.

Ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Ουκρανίας αυξήθηκε κατά 2,9%, φτάνοντας τα 64,7 δισ. δολάρια. Αν και το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 43% των ρωσικών στρατιωτικών δαπανών, το Κίεβο κατέγραψε τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον πλανήτη, με το 34% του ΑΕΠ της να αφιερώνεται στην «Αμυνα».

«Η Ουκρανία διαθέτει επί του παρόντος όλα τα φορολογικά της έσοδα στον στρατό της. Σε έναν τόσο περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, θα είναι δύσκολο για την Ουκρανία να συνεχίσει να αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες», επισημαίνει αναλυτής του SIPRI.

Αρκετές χώρες σε Κεντρική και Δυτική Ευρώπη είδαν πρωτοφανείς αυξήσεις στις στρατιωτικές τους δαπάνες το 2024, καθώς εφάρμοσαν νέες δεσμεύσεις δαπανών και σχέδια προμηθειών μεγάλης κλίμακας, τονίζεται στην έκθεση.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανίας, για παράδειγμα, αυξήθηκαν κατά 28%, φτάνοντας τα 88,5 δισ. δολάρια, καθιστώντας την τη χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες στην Κεντρική και στη Δυτική Ευρώπη και την 4η μεγαλύτερη στον κόσμο, ξεπερνώντας την Ινδία.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Πολωνίας αυξήθηκαν κατά 31%, στα 38 δισ. δολάρια το 2024, αντιπροσωπεύοντας το 4,2% του ΑΕΠ της.

Η Βρετανία αύξησε τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά 2,8%, φτάνοντας τα 81,8 δισ. δολάρια, στην 6η θέση παγκοσμίως.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Γαλλίας αυξήθηκαν κατά 6,1%, φτάνοντας τα 64,7 δισ. δολάρια, στην 9η θέση.

Η Σουηδία αύξησε τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά 34% το 2024, στα 12 δισ. δολάρια. Κατά το πρώτο έτος της ένταξής της στο ΝΑΤΟ, το στρατιωτικό βάρος της Σουηδίας έφτασε το 2% του ΑΕΠ.

«Οι τελευταίες πολιτικές που υιοθετήθηκαν στη Γερμανία και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες υποδηλώνουν ότι η Ευρώπη έχει εισέλθει σε μια περίοδο υψηλών και αυξανόμενων στρατιωτικών δαπανών, η οποία είναι πιθανό να συνεχιστεί στο άμεσο μέλλον», σημειώνουν ερευνητές του Ινστιτούτου.

Ολα τα μέλη του ΝΑΤΟ αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες το 2024.

Οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ ανήλθαν σε 1,506 τρισ. δολάρια, αντιστοιχώντας στο 55% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών.

Από τα 32 μέλη του ΝΑΤΟ τα 18 δαπάνησαν τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ τους για τους στρατούς τους, σύμφωνα με τη μεθοδολογία του SIPRI, από 11 το 2023. Είναι ο υψηλότερος αριθμός από τότε που το ΝΑΤΟ υιοθέτησε την κατευθυντήρια γραμμή δαπανών το 2014.

«Προβλέπονται προγράμματα προμηθειών μεγάλης κλίμακας στη βιομηχανία όπλων τα χρόνια που έρχονται», προσθέτει η έκθεση.

Οι ΗΠΑ, που κατατάσσονται πρώτες παγκοσμίως ως προς τις στρατιωτικές δαπάνες, αύξησαν τον αντίστοιχο προϋπολογισμό τους κατά 5,7% το 2024, ο οποίος έφτασε τα 997 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχούσε στο 37% των παγκόσμιων δαπανών και στο 66% των δαπανών των χωρών - μελών του NATO.

Ενα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού των ΗΠΑ για το 2024 αφιερώθηκε στον εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών δυνατοτήτων και του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ, προκειμένου να διατηρηθεί ένα στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της Ρωσίας και της Κίνας.

Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ δαπάνησαν συνολικά 454 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 30% των συνολικών δαπανών σε ολόκληρη την ιμπεριαλιστική «συμμαχία».

Η ραγδαία αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη ιμπεριαλιστική σύγκρουση με τη Ρωσία και στις «ανησυχίες για πιθανή αποδέσμευση των ΗΠΑ εντός της συμμαχίας», σχολιάζουν οι ερευνητές του SIPRI.

Ωστόσο, «αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση των δαπανών από μόνη της δεν θα μεταφραστεί απαραίτητα σε σημαντικά μεγαλύτερη στρατιωτική ικανότητα ή ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ. Αυτά είναι πολύ πιο περίπλοκα καθήκοντα», διευκρινίζουν.

Το Ισραήλ συνεχίζει το μακελειό στη Λωρίδα της Γάζας και το 2024 οι στρατιωτικές δαπάνες του αυξήθηκαν εκρηκτικά, κατά 65%, φτάνοντας τα 46,5 δισ. δολάρια. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξησή τους μετά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, το 1967, υπογραμμίζει το SIPRI - από τότε δηλαδή που το Ισραήλ έθεσε υπό κατοχή τη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζας.

Το στρατιωτικό βάρος αυξήθηκε στο 8,8% του ΑΕΠ, που είναι το δεύτερο υψηλότερο στον κόσμο.

Οι στρατιωτικές δαπάνες του Λιβάνου αυξήθηκαν κατά 58% το 2024, αλλά σε πολύ μικρότερα μεγέθη, στα 635 εκατ. δολάρια.

Αυτές του Ιράν αντιθέτως μειώθηκαν κατά 10% και ανήλθαν σε 7,9 δισ. δολάρια το 2024, «παρά την εμπλοκή του σε συγκρούσεις στην περιφέρεια», σημειώνει το Ινστιτούτο, καθώς «ο αντίκτυπος των κυρώσεων περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητά του να αυξήσει τις δαπάνες του».

«Παρά τις προσδοκίες ότι πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής θα αύξαναν τις στρατιωτικές τους δαπάνες το 2024, οι σημαντικές αυξήσεις περιορίστηκαν στο Ισραήλ και στον Λίβανο», σχολιάζει η έκθεση. «Αλλες χώρες είτε δεν αύξησαν σημαντικά τις δαπάνες τους ως απάντηση στον πόλεμο στη Γάζα, είτε εμποδίστηκαν να το πράξουν, λόγω οικονομικών περιορισμών».

Η Σαουδική Αραβία ήταν η χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στη Μέση Ανατολή το 2024 και η 7η στον κόσμο. Οι στρατιωτικές δαπάνες της σημείωσαν μια μέτρια αύξηση, 1,5%, φτάνοντας περίπου τα 80,3 δισ. δολάρια, αλλά εξακολουθούν να είναι 20% χαμηλότερες απ' ό,τι το 2015, όταν τα έσοδα από το πετρέλαιο της χώρας κορυφώθηκαν.

«Οι χώρες που δαπανούν σημαντικά στρατιωτικά κονδύλια στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού επενδύουν ολοένα και περισσότερους πόρους σε προηγμένες στρατιωτικές δυνατότητες», τονίζει η έκθεση, αναδεικνύοντας ότι η εν λόγω περιοχή εξελίσσεται σε επίκεντρο του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.

Στη 2η θέση παγκοσμίως, πίσω από τις ΗΠΑ, βρίσκεται η Κίνα, που επενδύει στον εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεών της, στην επέκταση των δυνατοτήτων της για τη διεξαγωγή κυβερνοπολέμου και στο πυρηνικό της οπλοστάσιο. Πλέον αντιστοιχούν σε αυτήν οι μισές στρατιωτικές δαπάνες σε Ασία και Ωκεανία.

Το 2024 αύξησε τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της κατά 7%, δαπανώντας 314 δισ. δολάρια.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ιαπωνίας αυξήθηκαν κατά 21%, στα 55,3 δισ. δολάρια το 2024, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 1952. Το στρατιωτικό βάρος έφτασε το 1,4% του ΑΕΠ, το υψηλότερο από το 1958.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ινδίας, οι 5ες μεγαλύτερες παγκοσμίως, αυξήθηκαν κατά 1,6%, στα 86,1 δισ. δολάρια.

Τέλος, οι δαπάνες της Ταϊβάν (όπου εντείνεται η γεωπολιτική σύγκρουση Κίνας - ΗΠΑ) αυξήθηκαν κατά 1,8% το 2024, φτάνοντας τα 16,5 δισ. δολάρια.