Συμφωνία με τη NASA για την αποστολή στον πλανήτη Αρη του πρώτου ευρωπαϊκού ρόβερ, στο οποίο θα δοθεί το όνομα «Ρόζαλιντ Φράνκλιν», ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA). Ο ESA αρχικά συνεργαζόταν για την αποστολή αυτή με τη ρωσική διαστημική υπηρεσία «Roscosmos», αλλά ακύρωσε τη συνεργασία μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Η πλατφόρμα προσεδάφισης του ρόβερ, για να προφυλάξει τους μηχανισμούς της από την παγωνιά του κόκκινου πλανήτη, θα χρησιμοποιεί τη θερμότητα που παράγει η αυθόρμητη ραδιενεργή διάσπαση του ισοτόπου αμερίκιο-241, ενός ισοτόπου που θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά σε διαστημοσυσκευή.

Συσκευές που εκμεταλλεύονται τη θερμότητα από τη διάσπαση ραδιοϊσοτόπων επιτρέπουν στις διαστημοσυσκευές να λειτουργούν σε συνθήκες βαθέος ψύχους, χωρίς να χρησιμοποιούν για το σκοπό αυτό την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν τα φωτοβολταϊκά τους πάνελ. Ο ESA στο παρελθόν στηριζόταν σε αμερικανικές ή ρωσικές συσκευές αυτού του είδους, οι οποίες χρησιμοποιούν πλουτώνιο-238, αλλά από το 2009 εργαζόταν για την κατασκευή δικών του θερμαντήρων με ραδιοϊσότοπα καθώς και συστημάτων που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από τη θερμότητα που εκπέμπεται κατά τη ραδιενεργό μεταστοιχείωση.

Το αμερίκιο-241 είναι υποπροϊόν της ραδιενεργού διάσπασης του πλουτωνίου και μπορεί να προσφέρει μικρότερη ποσότητα Ενέργειας ανά γραμμάριο συγκριτικά με το πλουτώνιο. Ομως είναι πιο διαδεδομένο και φτηνό, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη κι αν χρειαστεί μεγαλύτερη ποσότητα απ' αυτό, το κόστος θα είναι μικρότερο απ' ό,τι αν χρησιμοποιούνταν πλουτώνιο.

Το ρόβερ «Ρόζαλιντ Φράνκλιν» θα είναι εξοπλισμένο κατάλληλα, ώστε να αναζητήσει ίχνη αρχαίας ζωής στον Αρη, διαθέτοντας τρυπάνι 2 μέτρων, που θα του επιτρέπει να ανοίγει τρύπες βαθιά μέσα στο έδαφος του πλανήτη. Η αποστολή προγραμματιζόταν αρχικά να εκτοξευτεί το 2018, αλλά τεχνικά προβλήματα και στη συνέχεια η πανδημία COVID-19 οδήγησαν σε αλλεπάλληλες καθυστερήσεις και αναβολές.

Ο ESA αναγκάστηκε να ξανασχεδιάσει την αποστολή, όταν ακολουθώντας τις πολιτικές των ΝΑΤΟικών χωρών της Ευρώπης έβγαλε εκτός τη «Roscosmos», που επρόκειτο να είναι ο κατασκευαστής του ρόβερ. Η συμφωνία με τη NASA προβλέπει ότι η αποστολή «ExoMars» θα πραγματοποιηθεί με αμερικανικό πύραυλο το 2028 κι ότι η αμερικανική διαστημική υπηρεσία θα φροντίσει και για τους ανασχετικούς κινητήρες του μηχανισμού προσεδάφισης. Η NASA θα προμηθεύσει επίσης τις συσκευές αξιοποίησης της διάσπασης ραδιοϊσοτόπων, για το ίδιο το ρόβερ.

Τα πέλετς αμερικίου που θα χρησιμοποιηθούν για τη συσκευή θέρμανσης της πλατφόρμας προσεδάφισης κατασκευάζονται στη Βρετανία, από επεξεργασία χρησιμοποιημένων καυσίμων πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το πρόγραμμα ENDURE του ESA εκτιμά ότι θα έχει έγκαιρα έτοιμη και ελεγμένη από πλευράς ασφάλειας τη συσκευή, για την αποστολή το 2028, ενώ έως το 2030 προβλέπει να έχει κατασκευάσει και θερμοηλεκτρικές πηγές ραδιοϊσοτόπων.