Κινηματογραφική βδομάδα με ενδιαφέρουσα διανομή και το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο συνεχίζεται έως την Κυριακή 17 Μάρτη, τόσο σε φυσικούς χώρους όσο και online μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του Φεστιβάλ online.filmfestival.gr. Αρκετοί κινηματογραφιστές μίλησαν στις παρουσιάσεις των ταινιών τους για κατάπαυση του πυρός στην Παλαιστίνη αλλά το φεστιβάλ, ενώ φαίνεται λαλίστατο σε άλλες περιπτώσεις, στο συγκεκριμένο ζήτημα τηρεί ίσες αποστάσεις. Ξεχωρίσαμε 3 ταινίες και σας τις παρουσιάζουμε.

Ο 16χρονος Σεϊντού και ο ξάδερφός του, ο Μούσα, ζουν φτωχικά σε ένα χωριό στη Σενεγάλη. Ονειρεύονται μια λαμπερή ζωή σε μια εξιδανικευμένη Ευρώπη... Το ταξίδι τους αρχίζει με ελπίδα αλλά συνεχίζεται ως μια αδιανόητη Οδύσσεια γεμάτη Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες, κατά την οποία χάνουν την ανθρώπινη υπόστασή τους. Στην πορεία θα την κερδίσουν και πάλι... Θα φτάσουν στον προορισμό τους;

Τη συγκεκριμένη ταινία την είχαμε ξεχωρίσει στο πρόγραμμα του περασμένου Φεστιβάλ Βενετίας και ανυπομονούσαμε να τη δούμε από τότε. Αν και τα βραβεία δεν είναι οδηγός σε καμία περίπτωση, κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα και το βραβείο «Μαρτσέλο Μαστρογιάνι» καλύτερου ανερχόμενου ηθοποιού για τον ηθοποιό Σεϊντού Σαρ. Επίσης, ήταν ανάμεσα στις διαγωνιζόμενες ταινίες για το Οσκαρ ξένης καλύτερης ταινίας. Δίκαια, θα προσθέταμε εμείς.

Είναι μια σπαρακτική κραυγή για το Προσφυγικό μέσα από τις ιστορίες που διηγήθηκαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες στον Ματέο Γκαρόνε. Γυρισμένη ως επί το πλείστον με κάμερα στο χέρι, που ακολουθεί αδιάκοπα τους πρωταγωνιστές της. Μας δείχνει τον «Γολγοθά» που αντιμετωπίζουν φεύγοντας από τη χώρα τους μέχρι να μπουν σε κάποιο σαπιοκάραβο που ίσως τους βγάλει σε μια ευρωπαϊκή στεριά. Αυτό το «ίσως» συναντιέται μέσα μας με όσα δεν βλέπουμε, δηλαδή το εάν έφτασαν, πώς τους αντιμετώπισαν οι χώρες υποδοχής, κ.λπ. Ολα όσα δεν «γνωρίζουμε» (αισχροκερδείς διακινητές, σύγχρονοι δουλέμποροι, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, μαφιόζοι που κλέβουν, εκβιάζουν και βασανίζουν απεγνωσμένους μετανάστες) συμπληρώνουν το αδιάκοπο τραγικό παζλ της εκμετάλλευσης της ανθρωπότητας. Ο Γκαρόνε συνδυάζει τη λυρικότητα με τη σκληρότητα του ατόφιου κοινωνικού κινηματογράφου. Είναι όλες οι σκηνές λουσμένες στο φως, σε τόσο φως που δεν υπάρχει υποψία σκιάς, όλα είναι εκτεθειμένα στον φακό. Η λυρικότητα λειτουργεί ως μικρή «διαφυγή» από την πραγματικότητα που δείχνει τα δόντια της γρυλίζοντας «Κοιτάξτε... Μην κλείσετε τα μάτια σας στιγμή. Κοιτάξτε όσο ευκρινέστερα μπορείτε τη σαπίλα». Αν και ο Γκαρόνε αρχίζει την ταινία «αφελώς», αφού τα παιδιά δεν φεύγουν από κάποιον πόλεμο, τη συνεχίζει τραγικά σαν έναν πικρό πρόλογο της περσινής αγαπημένης ταινίας των Νταρντέν «Τόρι και Λοκίτα»...

Ιδιαίτερα οι νέοι ας μη την χάσουν.

Το κέντρο ημερήσιας φροντίδας «Adamant» είναι μοναδικό στο είδος του: Είναι πλωτό. Βρίσκεται στον Σηκουάνα, στην καρδιά του Παρισιού, και υποδέχεται ενήλικες που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, προσφέροντάς τους φροντίδα που τους «προσγειώνει» στον χρόνο και στον χώρο και τους βοηθά να αναρρώσουν ή να διατηρήσουν το ηθικό τους. Η ομάδα που διαχειρίζεται το κέντρο είναι μία από εκείνες που προσπαθούν να αντισταθούν όσο το δυνατόν καλύτερα στην υποβάθμιση και την απανθρωποποίηση της ψυχιατρικής. Η ταινία μάς προσκαλεί να επιβιβαστούμε σε αυτήν την πλωτή δομή και να γνωρίσουμε τους ασθενείς και τους φροντιστές που καθημερινά της δίνουν ζωή.

Αντιγράψαμε την υπόθεση από την ιστοσελίδα της ΕΕ που έχει συμπεριλάβει την ταινία στις υποψήφιες για το ευρωπαϊκό βραβείο Lux. Στην έκθεσή του για την Ψυχική Υγεία, το 2022 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι «το έμμεσο, σχετιζόμενο με την απολεσθείσα παραγωγικότητα οικονομικό κόστος ξεπερνά το άμεσο. Επομένως, από οικονομικής άποψης το πράγμα είναι ξεκάθαρο, η θεραπεία των ψυχικών διαταραχών είναι δαπανηρή αλλά πιο δαπανηρό είναι να αφεθούν αθεράπευτες»... Γιατί ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ βραβεύτηκε με τη Χρυσή Αρκτο στην περσινή Berlinale άραγε; Ας περάσουμε στην ταινία.

Ο Νικολά Φιλιμπέρ πριν από 7 - 8 χρόνια πήγε ως προσκεκλημένος ομιλητής για τα ντοκιμαντέρ του σε μια από τις συζητήσεις που γίνονται στο ποταμόπλοιο και έκτοτε ξεκίνησε μια συστηματική καταγραφή της δομής και των ασθενών της. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα κέντρο μέρας και επανένταξης, στο οποίο εξειδικευμένοι θεραπευτές προσεγγίζουν τους ασθενείς μέσω της τέχνης. Εκείνο που αξίζει πραγματικά είναι ότι ο φακός καταγράφει σιωπηλός εκείνους, χωρίς παρεμβάσεις. Μην ψάξετε να βρείτε μια συγκεκριμένη σεναριακή δομή στο ντοκιμαντέρ γιατί θα απογοητευτείτε, είναι ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης με σπουδαίο «αταξινόμητο» υλικό. Αυτό που αξίζει να κάνετε πριν ή μετά τη θέασή του είναι να ανατρέξετε στα υλικά της ημερίδας που διοργανώθηκε μόλις πριν από δύο μήνες από το Τμήμα Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ, με τίτλο «Ζητήματα Ψυχικής Υγείας: Σύγχρονες προσεγγίσεις - απαντήσεις στα αδιέξοδα που δημιουργεί ένα σύστημα που σαπίζει». Τα υλικά της ημερίδας είναι αποκαλυπτικά και υπάρχουν συγκεντρωμένα σε βιβλίο από τη «Σύγχρονη Εποχή». Ούτε είναι τυχαίο που ένα από τα ελάχιστα υποδείγματα αντιμετώπισης των ψυχικά ασθενών βραβεύτηκε με τη Χρυσή Αρκτο στην Berlinale και είναι υποψήφιο για το βραβείο της ΕΕ...

Η δουλειά πάει καλά, τα βράδια είναι συναρπαστικά. Ο Μαρκ αισθάνεται βασιλιάς του Βερολίνου! Υπάρχει όμως ένα μικρό πρόβλημα: Ο Μαρκ το παρα-διασκεδάζει. Οταν η Τροχαία του πάρει το δίπλωμα πρέπει να το πιάσει αλλιώς!

Το ζήτημα του αλκοολισμού έχει απασχολήσει πολύ τον κινηματογράφο. Οταν δεν τον εξιδανικεύει, συνήθως η ταινία περιστρέφεται γύρω από τις συνέπειές του τόσο στο ίδιο το άτομο, όσο και στον περίγυρό του. Τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στο εάν το εξαρτημένο άτομο αντιλαμβάνεται και συνειδητοποιεί ότι έχει πραγματικά πρόβλημα ώστε να ζητήσει βοήθεια. Ενδεχομένως αυτό να είναι και το πιο κρίσιμο σημείο στην αντιμετώπισή του. Οταν συνειδητοποιεί ότι το αλκοόλ τού καλύπτει κάποια ανάγκη, του κρύβει κάποιο τραύμα ή «γεμίζει την άδεια ζωή» του. Τότε έρχεται το αμείλικτο ερώτημα «και πώς θα ζήσω τη ζωή μου χωρίς αλκοόλ;». Αυτό το ερώτημα δεν απαντιέται ποτέ, μένει ρητορικό, είναι όμως το σοβαρότερο όλων. Ο πρωταγωνιστής μας έχει χάσει το μέτρο, δεν το αντιλαμβάνεται, διότι και οι γύρω του έχουν χάσει το μέτρο απλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό. Μήπως λοιπόν η ταινία δεν αφορά μόνο τον πρωταγωνιστή μας αλλά και τον περίγυρό του που επίσης έχει εξάρτηση; Ισως ο Μάρκους Γκόλερ προσπαθεί να χτυπήσει αυτό το συγκεκριμένο καμπανάκι με την ταινία του. Ποιο είναι όμως το σημείο που αντιλαμβάνεται κανείς την επερχόμενη καταστροφή; Με ένα ισχυρό σοκ στην περίπτωσή μας το οποίο αποτελεί και το σημείο - κλειδί στην ιστορία μας... Ο Φρέντερικ Λο είναι εξαιρετικός στον πρωταγωνιστικό ρόλο, πλαισιωμένος από ένα εξίσου καλό καστ. Η ταινία έχει καλοδουλεμένο σενάριο, λιτή κινηματογράφηση και φωτογραφία που εξυπηρετεί τις προθέσεις του σκηνοθέτη, με έναν επιπρόσθετο βαθμό δυσκολίας γιατί το μεγαλύτερο μέρος της διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα θα παρουσιαστεί στον κινηματογράφο «Studio», στην πλήρη έκδοση και για μόνο προβολή, το αριστούργημα του Μπρεχτ «Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της», σε σενάριο - σκηνοθεσία Μάνφρεντ Βέκβερτ και Πέτερ Πάλιτς, μουσική Πάουλ Ντεσάου, με την αξεπέραστη ερμηνεία της Χελένε Βάιγκελ στον ρόλο της Μάνας Κουράγιο, την Κυριακή 17 Μάρτη στις 6 το απόγευμα.

Η «Μάνα Κουράγιο» τριγυρνά από χώρα σε χώρα, ακολουθώντας στρατιωτικά τάγματα την περίοδο του πολέμου. Δεν είναι με το μέρος κανενός, παρά μόνο με το μέρος του εμπορικού κέρδους. Ο πόλεμος γι' αυτήν είναι μια ευκαιρία να αγοράζει φθηνά και να πουλά ακριβά. Η «Μάνα Κουράγιο», όπως κάθε μάνα, προσπαθεί να προφυλάξει τα παιδιά της από τα δεινά του πολέμου και κάνει το παν για να εμποδίσει τη στρατολόγηση των γιων της. Από την άλλη, όμως, η ίδια και η οικογένειά της ζουν από αυτόν τον πόλεμο!

Οπως γράφει γι' αυτήν ο Μπρεχτ, «διαβλέπει τον καθαρά εμπορικό χαρακτήρα του πολέμου. Ακριβώς αυτός την ελκύει. Θα πιστεύει στον πόλεμο ως το τέλος. Δεν της περνάει από το μυαλό ότι για να κόψει κανείς το μερτικό του από τον πόλεμο χρειάζεται μεγάλο μαχαίρι».

Τη Δευτέρα 18 Μάρτη και πάλι στον κινηματογράφο «Studio» θα παιχτεί σε πρώτη παγκόσμια προβολή η ταινία της Carol Mansour «Aida Returns», σε συνεργασία με το ATHENS PALESTINE FF και την υποστήριξη των Filmmakers for Palestine.