Σάββατο 12 Νοέμβρη 2022 - Κυριακή 13 Νοέμβρη 2022
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 16
105 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
105 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Από τη δράση των μπολσεβίκων στις επαναστατικές συνθήκες που γέννησε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος

Εκτενή αποσπάσματα από το άρθρο «Πόλεμος - Ο μεγάλος σκηνοθέτης της επανάστασης» του Κωστή Μπορμπότη*, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 3/2022 της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης»

Διαδήλωση των επαναστατημένων μονάδων της φρουράς της Πετρούπολης στις 21 Απρίλη 1917
Διαδήλωση των επαναστατημένων μονάδων της φρουράς της Πετρούπολης στις 21 Απρίλη 1917
Οταν στα τέλη Ιούνη του 1914 ένας Σέρβος εθνικιστής φοιτητής δολοφόνησε στο Σαράγεβο τον αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο, που ήταν ο διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγαρίας, δεν ήταν πολλοί εκείνοι που υπολόγισαν ότι το περιστατικό αυτό θα στεκόταν η αφορμή για την έναρξη του μεγαλύτερου πολέμου που, ως τότε, είχε ζήσει η ανθρωπότητα, του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Πολύ περισσότερο, κανείς σχεδόν δεν μπορούσε να προβλέψει τότε ότι το σημαντικότερο αποτέλεσμα που θα έφερνε ο πόλεμος ήταν κάτι που δεν είχε καμία σχέση με τους αρχικούς σκοπούς, τη βούληση και τους σχεδιασμούς των ιθυνόντων των πολεμικών σχεδίων, βασιλιάδων, κυβερνήσεων και Γενικών Επιτελείων: Ηταν η νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία και το τρομερό κύμα επαναστατικής οργής που κατέκλυσε μια σειρά χώρες της εμπόλεμης Ευρώπης στα 1917-1922.

Ο πόλεμος ασφαλώς δεν έγινε χάριν της εκδίκησης για τον θάνατο ενός αριστοκράτη. Ξέσπασε διότι όλες τις δεκαετίες που είχαν προηγηθεί είχε συσσωρευτεί το εύφλεκτο υλικό των μεγάλων αντιθέσεων ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη, στην αυγή της εποχής του ιμπεριαλισμού. Η δολοφονία που περιγράψαμε ήταν απλά η αφορμή.

Οι λενινιστικές επεξεργασίες για την επαναστατική κατάσταση

Τμήματα της κυβέρνησης Κερένσκι καταλαμβάνουν το κτίριο όπου βρίσκονταν τα κεντρικά καθοδηγητικά όργανα των μπολσεβίκων
Τμήματα της κυβέρνησης Κερένσκι καταλαμβάνουν το κτίριο όπου βρίσκονταν τα κεντρικά καθοδηγητικά όργανα των μπολσεβίκων
Οχι τυχαία ο Λένιν χαρακτήριζε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ως τον «μεγάλο σκηνοθέτη της επανάστασης».

Ο πόλεμος έστειλε εκατομμύρια προλετάριους στα πολεμικά μέτωπα και τις κακουχίες, διαμόρφωσε ασφυκτικές συνθήκες ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους που έμειναν στα μετόπισθεν και υποχρεώθηκαν στη φτώχεια και την πείνα. Διέλυσε 4 αυτοκρατορίες (τη Ρωσική, τη Γερμανική, την Αυστροουγγρική και την Οθωμανική) επιφέροντας πρωτόγνωρους κλονισμούς, ανατρέποντας βίαια την μέχρι πρότινος κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα.

Διαμόρφωσε το αντικειμενικό έδαφος μέσα στο οποίο ξετυλίχτηκε η μεγάλη επαναστατική δράση των μαζών στη Ρωσία, όπου η επανάσταση νίκησε το 1917, αλλά και στη Γερμανία, στην Ουγγαρία, στη Φινλανδία, που η επανάσταση τελικά ηττήθηκε το 1918-19, στην άνοδο του επαναστατικού κινήματος στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στη συγκρότηση των επαναστατικών Κομμουνιστικών Κομμάτων, στην οξυμένη ταξική πάλη που συνεχίστηκε με τη μορφή ένοπλων εργατικών εξεγέρσεων στην Ιταλία μέχρι το 1921 και στη Γερμανία μέχρι και το 1923.

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος πήρε τρομακτικές διαστάσεις. Ηταν ο πρώτος πόλεμος που έφερε μέσα του τόσο καθαρά τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής του καπιταλισμού. Ηταν «μαζικός» και «βιομηχανικός». Κάθε πόλεμος διεξάγεται μέσα σε δοσμένο επίπεδο κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, αποτυπώνει και αντανακλά το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, της τεχνικής, της επιστήμης. Ο Α' Παγκόσμιος ήταν ο πρώτος μεγάλος πόλεμος της μεγάλης βιομηχανικής παραγωγής. Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε ευρύτατη κλίμακα καινοτομίες όπως τα θωρακισμένα άρματα μάχης, τα χημικά όπλα, ο υποβρυχιακός πόλεμος, έκανε το ντεμπούτο της η αεροπορία.

Οι μπολσεβίκοι κινητοποιούν την Κόκκινη Φρουρά και αντιμετωπίζουν το πραξικόπημα του Κορνίλοφ
Οι μπολσεβίκοι κινητοποιούν την Κόκκινη Φρουρά και αντιμετωπίζουν το πραξικόπημα του Κορνίλοφ
Εκατομμύρια στρατιώτες από όλες τις πλευρές αλληλοσφάζονταν ζώντας τη φρίκη των χαρακωμάτων. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία νέοι, παιδιά της εργατιάς και της αγροτιάς, που είχαν σταλεί να πολεμήσουν για τα «εθνικά ιδεώδη» - όπως είχαν βαφτιστεί οι στόχοι των αστικών τους τάξεων - και δοκίμαζαν τώρα διαφορετικές εμπειρίες στο μέτωπο.

Από τον Φλεβάρη στον Οκτώβρη - Η διαπάλη με την προσωρινή κυβέρνηση

Ο Λένιν από την αρχή του πολέμου είχε διακρίνει ότι η συσσώρευση των αντιθέσεων είναι πιθανό να πυροδοτήσει συνθήκες επαναστατικής αναταραχής. Τον Ιούνη του 1915 γράφει: «Η πολιτική κρίση είναι πραγματικότητα: καμιά κυβέρνηση δεν είναι σίγουρη για την επαύριο (...). Ολες οι κυβερνήσεις ζουν πάνω σε ένα ηφαίστειο, όλες κάνουν οι ίδιες έκκληση στην αυτενέργεια και τον ηρωισμό των μαζών. Ολόκληρο το πολιτικό καθεστώς της Ευρώπης έχει κλονιστεί και κανένας ασφαλώς δε θ' αρνηθεί ότι μπήκαμε (...) σε εποχή μεγάλων πολιτικών κλονισμών»1.

Στη Ρωσία ο πόλεμος επέφερε τεράστιους τέτοιους κλονισμούς. Αλλωστε η Τσαρική Αυτοκρατορία ήδη βάδιζε σε ένα πολύ ασταθές έδαφος από τις αρχές του αιώνα, γεγονός που την καθιστούσε ιδιαίτερα ευάλωτη στους τριγμούς του μεγάλου πολέμου.

Η επαναστατική κατάσταση διαμορφώθηκε σε ένα έδαφος μιας σύνθετης διαδικασίας, που περιλάμβανε μια σειρά σημαντικούς παράγοντες. Την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τα δεινά που ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είχε συσσωρεύσει επί 3 χρόνια στις πλάτες του λαού, την αποσύνθεση στις γραμμές του στρατού, το σπάσιμο της συμμαχίας ανάμεσα στην αστική τάξη και τον τσαρισμό, που δεν επέτρεπε πια στους «πάνω» να κυβερνούν όπως πριν, τη μαζική πολιτική δράση των οργανωμένων στα Σοβιέτ εργατών και στρατιωτών που εκφράστηκε μαζικά στην επανάσταση του Φλεβάρη που γκρέμισε τον τσάρο.

Εργάτες κοκκινοφρουροί του εργοστασίου Ελεκτροσίλα της Πετρούπολης
Εργάτες κοκκινοφρουροί του εργοστασίου Ελεκτροσίλα της Πετρούπολης
Ολόκληρη η περίοδος που ακολούθησε, από τον Φλεβάρη έως την Οκτωβριανή Επανάσταση, ήταν περίοδος επαναστατικής θύελλας.

Ο Λένιν διαπίστωσε εξαρχής και χωρίς ταλαντεύσεις ότι η Προσωρινή Κυβέρνηση, που συγκροτήθηκε μετά την ανατροπή του τσάρου, ήταν όργανο της αστικής τάξης. Τόνισε ότι από την άποψη του κύριου ζητήματος, της εξουσίας, η αστικοδημοκρατική επανάσταση είχε τελειώσει, θέτοντας για το προλεταριάτο το καθήκον της σοσιαλιστικής επανάστασης. Με τις «Θέσεις του Απρίλη» επέδειξε στρατηγική γενναιότητα, πήγε κόντρα στο ρεύμα επανάπαυσης, ενώ χρειάστηκε να πείσει ακόμη και μεγάλο μέρος του μπολσεβίκικου κόμματος που δεν μπορούσε να δει τις νέες συνθήκες και τα νέα καθήκοντα.

Ο Λένιν, με αυτά τα δεδομένα, θεωρούσε ότι πρέπει να ξεδιπλωθεί μια συγκεκριμένη πολιτική, ώστε να πειστούν οι εργαζόμενες μάζες από την πείρα τους: α) να μη δείξουν καμία εμπιστοσύνη και να μη στηρίξουν την Προσωρινή Κυβέρνηση, που είναι κυβέρνηση της αστικής τάξης, β) να συνειδητοποιήσουν ότι ο πόλεμος που συνεχιζόταν ήταν ιμπεριαλιστικός, ληστρικός και άδικος και ότι η αστική τάξη, μετά την ανατροπή του τσαρισμού, ήθελε πάση θυσία τη συνέχισή του, γ) να εγκαταλείψουν τους εσέρους και τους μενσεβίκους και να αλλάξει ο πολιτικός συσχετισμός υπέρ των μπολσεβίκων, δ) τα σοβιέτ να πάρουν την εξουσία ως προϋπόθεση για να λυθούν τα φλέγοντα λαϊκά προβλήματα (ειρήνη, γη, ψωμί).


Η Προσωρινή Κυβέρνηση, εκφράζοντας τα συμφέροντα της αστικής τάξης, δεν μπορούσε να δώσει λύση στα τεράστια προβλήματα των λαϊκών μαζών, την πείνα, την εξαθλίωση. Η αστική τάξη ήθελε πάση θυσία να συνεχίσει τη διεξαγωγή του πολέμου, ενάντια στις διαθέσεις των εργατών, αγροτών και στρατιωτών που επιθυμούσαν να σταματήσει η αιματοχυσία.

Ολους τους μήνες από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη οι μπολσεβίκοι με ξεχωριστή μαεστρία ανέπτυξαν σταθερή γραμμή αντιπαράθεσης με την αστική Προσωρινή Κυβέρνηση, ξεσκεπάζοντας παράλληλα τον συμβιβαστικό ρόλο των εσέρων και των μενσεβίκων, κλιμακώνοντας τις μορφές πάλης και τα συνθήματα με βάση τις εξελίξεις.

Το κρίσιμο καλοκαίρι του 1917

Κρίσιμη καμπή για την πορεία της ταξικής πάλης αποτέλεσε το καλοκαίρι του 1917. Στα τέλη Ιούνη η Προσωρινή Κυβέρνηση, παρά την εναντίωση και τις διαθέσεις των εργατών και στρατιωτών, εξέδωσε διαταγή έναρξης νέων πολεμικών επιχειρήσεων στο νοτιοδυτικό μέτωπο. Η επίθεση των ρωσικών στρατευμάτων απέτυχε, οξύνοντας ακόμη περισσότερο τη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Στις 4 Ιούλη πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης διαδήλωση στην Πετρούπολη, στην οποία συμμετείχαν 500 χιλιάδες εργάτες, στρατιώτες και ναύτες. Με τις διαδηλώσεις να έχουν χαρακτηριστεί ως «μπολσεβίκικη συνωμοσία» και «ανταρσία», στρατιωτικά τμήματα πιστά στην Προσωρινή Κυβέρνηση άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών. Σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν περισσότερα από 400 άτομα. Η κυβέρνηση κήρυξε την Πετρούπολη σε κατάσταση πολιορκίας και εξαπέλυσε διώξεις εναντίον των μπολσεβίκων. Κλείστηκαν τυπογραφεία και εφημερίδες. Εκδόθηκε διαταγή σύλληψης του Λένιν, ο οποίος πέρασε στην παρανομία και μετακινήθηκε με απόφαση του Κόμματος σε ένα προάστιο της Πετρούπολης, στο Ραζλίφ, όπου εξασφαλίστηκε συνεχής σύνδεση με την Κεντρική Επιτροπή.

Μετά τα γεγονότα του Ιούλη η αντεπανάσταση αποθρασύνεται όλο και περισσότερο.

Τον Αύγουστο εκδηλώνεται απόπειρα αντεπαναστατικού πραξικοπήματος από τον στρατηγό Λ. Κορνίλοφ. Ο κίνδυνος που απειλούσε την επανάσταση ξεσήκωσε τις λαϊκές μάζες, επικεφαλής των οποίων μπήκε το μπολσεβίκικο κόμμα, που κάλεσε τον λαό να πάρει στα χέρια του την υπόθεση της υπεράσπισης της επανάστασης. Οι μπολσεβίκοι κατόρθωσαν όχι μόνο να δώσουν παλλαϊκή έκταση στον αγώνα κατά του Κορνίλοφ, αλλά και να ξεσκεπάσουν ολόπλευρα τον Κερένσκι σαν καλυμμένο κορνιλοφικό, που εξέφραζε την ίδια αντεπαναστατική πολιτική με άλλα μέσα.

Ο Λένιν συνειδητοποίησε γρήγορα ότι το πραξικόπημα του Κορνίλοφ άλλαξε απότομα τη ροή των γεγονότων. Για να αποφύγει λανθασμένες κινήσεις και να εξασφαλίσει τον σωστό προσανατολισμό, γράφει σε επιστολή του προς την ΚΕ: «Εμείς ακόμη και τώρα δεν πρέπει να υποστηρίζουμε την κυβέρνηση Κερένσκι. Αυτό είναι έλλειψη αρχών. Θα μας ρωτήσουν: δε θα πολεμήσουμε λοιπόν ενάντια στον Κορνίλοφ; Και βέβαια, θα πολεμήσουμε! Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο πράγμα. (...) Θα πολεμήσουμε, πολεμάμε ήδη ενάντια στον Κορνίλοφ, όπως πολεμάνε και τα στρατεύματα του Κερένσκι, δεν υποστηρίζουμε όμως τον Κερένσκι, μα ξεσκεπάζουμε την αδυναμία του»2.

Ο Λένιν θεωρούσε κρίσιμο ζήτημα την ξεκάθαρη γραμμή απέναντι στους εσέρους και μενσεβίκους στην πάλη ενάντια στο πραξικόπημα. Να μην καλλιεργούνται θολές αυταπάτες, να μην μπερδεύονται οι μάζες από το γεγονός ότι και τα στρατεύματα του Κερένσκι πολεμούσαν ενάντια στους κορνιλοφικούς, αφού πρώτα βέβαια η Προσωρινή Κυβέρνηση τους είχε στρώσει τον δρόμο.

Απέναντι σε πληροφορίες που διέδιδαν οι εσέροι και οι μενσεβίκοι, ότι οι μπολσεβίκοι στη Μόσχα είχαν προσχωρήσει σε πολιτική συνεργασία μαζί τους για τη «σωτηρία της Προσωρινής Κυβέρνησης», ο Λένιν απαντάει αποφασιστικά: «Οι φήμες που διαδίδουν οι αμυνίτες, δηλαδή οι μενσεβίκοι και οι εσέροι, είναι ολοφάνερα ανόητες. Πραγματικά αντεπαναστατική είναι ίσα-ίσα η Προσωρινή Κυβέρνηση, που οι αμυνίτες θέλουν δήθεν να την υπερασπίσουν (...) οι εργάτες μας, οι στρατιώτες μας θα πολεμήσουν ενάντια στα αντεπαναστατικά στρατεύματα, αν αυτά αρχίσουν τώρα επίθεση κατά της Προσωρινής Κυβέρνησης, όχι για να υπερασπίσουν την κυβέρνηση αυτή, αλλά για να υπερασπίσουν αυτοτελώς την επανάσταση».

Υπενθυμίζει μάλιστα ότι υπάρχει σαφής απόφαση του 6ου Συνεδρίου, που μόλις είχε πραγματοποιηθεί, με την οποία αποκλειόταν κάθε τέτοιου είδους πολιτική συνεργασία και ότι εφόσον υπήρχαν μπολσεβίκοι που είχαν παραβιάσει τις αποφάσεις του Συνεδρίου, «οι μπολσεβίκοι αυτοί θα διαγράφονταν, φυσικά, αμέσως - και δικαιολογημένα - από το Κόμμα».

Ο Λένιν αντιμετωπίζει με μεγάλη σοβαρότητα το θέμα, καθώς βλέπει ότι με τη νέα τροπή των γεγονότων ανοίγεται πιθανά ο δρόμος της ανοιχτής πάλης. Θεωρεί ότι οι όποιες ταλαντεύσεις γύρω από το ζήτημα της στάσης προς την Προσωρινή Κυβέρνηση και ως προς τον ρόλο των εσέρων και μενσεβίκων θα αποδειχθούν εξαιρετικά επιζήμιες στη φάση που θα χρειάζεται αποφασιστική σύγκρουση. Σε σχετικό του υστερόγραφο επισημαίνει κατηγορηματικά: «Είναι απαραίτητο να απομακρυνθούν από τη δουλειά ορισμένα μέλη της ΚΕ ή της Επιτροπής Μόσχας, σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί το γεγονός. (...) Εχει εξαιρετική σημασία στη Μόσχα να βρίσκονται στο τιμόνι άνθρωποι που να μην ταλαντεύονται προς τα δεξιά, να μην είναι ικανοί να κάνουν συνασπισμούς με τους μενσεβίκους, που σε περίπτωση κινήματος να καταλαβαίνουν τα νέα καθήκοντα, το νέο σύνθημα της κατάληψης της εξουσίας, τους νέους δρόμους και τα νέα μέσα για την πραγματοποίησή του».3

Οι μερικές μέρες αγώνα κατά του κορνιλοφισμού επιτάχυναν σημαντικά την πολιτική ωρίμανση ευρύτερων τμημάτων του λαού. Οι εργάτες σχημάτισαν ένοπλα σώματα και πολιτοφυλακές. Οι στρατιωτικές κινήσεις του Κορνίλοφ γρήγορα ηττήθηκαν μέσα από τη δράση των εργατών, στρατιωτών και ναυτών, στην οποία πρωτοστάτησαν οι μπολσεβίκοι.

Στις 31 Αυγούστου, το Σοβιέτ της Πετρούπολης, για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, υπερψήφισε την πρόταση της ομάδας των μπολσεβίκων, καταδικάζοντας την πολιτική συμβιβασμού με την αστική τάξη και καλώντας να περάσει όλη η εξουσία στα Σοβιέτ. Στις 5 Σεπτέμβρη ανάλογη απόφαση υπερψηφίζεται στο Σοβιέτ της Μόσχας.

Ο Λένιν πρωτοστατεί με μεγάλη αποφασιστικότητα για να κατευθύνει το μπολσεβίκικο κόμμα στην προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης του Οκτώβρη.

Σε μια ιστορική συνεδρίαση στις 10 Οκτώβρη, με την παρουσία του Λένιν, επικυρώθηκε η απόφαση να ενεργοποιηθεί άμεσα όλο το κόμμα για την ένοπλη εξέγερση. Συγκροτήθηκε στρατιωτικό επαναστατικό κέντρο υπό την ευθύνη της ΚΕ (στο οποίο συμμετείχαν στελέχη της ΚΕ όπως οι Ι. Β. Στάλιν, Α. Μπουμπνόφ, Γ. Σβερντλόφ, Μ. Ουρίτσκι κ.ά.), ενώ επίσης συγκροτήθηκε η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή (ΣΕΕ) μέσα στο πλαίσιο του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Η ΣΕΕ θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη συγκέντρωση και τον συντονισμό των δυνάμεων, στέλνοντας σε όλες τις στρατιωτικές μονάδες επιτρόπους για να εξασφαλίσει ότι θα είναι πιστές σε εκείνη και όχι στην Προσωρινή Κυβέρνηση.

Διαβάζοντας κανείς τα κείμενα, τις επιστολές, τις αποφάσεις που συντάσσει ο Λένιν εκείνες τις μέρες, θα δει να ξεδιπλώνονται σχεδόν κινηματογραφικά μπροστά του τα συγκλονιστικά γεγονότα του Οκτώβρη. Στις 24 το βράδυ, απευθύνεται με ένα αποφασιστικό γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ: «Η υπόθεση πρέπει να κριθεί το δίχως άλλο σήμερα το βράδυ ή τη νύχτα» γράφει, δίνοντας τις τελικές οδηγίες για τη διάταξη των επαναστατικών δυνάμεων. Το ίδιο βράδυ φτάνει στο Σμόλνι αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση της εξέγερσης, που θριαμβεύει μέχρι το επόμενο πρωί.4

Ορισμένες πλευρές σχετικά με τον ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης εξαπέλυσαν μια επαναστατική πλημμυρίδα, που σάρωσε μια σειρά χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Η Γερμανική Επανάσταση τον Νοέμβρη του 1918, η επανάσταση στην Αυστροουγγαρία, η επανάσταση στη Φινλανδία είναι οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Μόνο όμως στη Ρωσία η επανάσταση κατάφερε να βγει νικηφόρα. Στις υπόλοιπες χώρες το επαναστατικό κίνημα ηττήθηκε. Αυτό που ανέδειξε όλη αυτή η πείρα είναι ο κρίσιμος ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα, του κόμματος της εργατικής τάξης, ώστε να καταφέρει σε συνθήκες επαναστατικής αναταραχής να οδηγήσει την εργατική τάξη στη νίκη.

Στοιχείο κλειδί για τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης αποτέλεσε ο ρόλος των μπολσεβίκων, ο θεωρητικός και πολιτικός εξοπλισμός που είχαν κατακτήσει χρόνια πριν, ολόκληρη η δουλειά που είχε προηγηθεί από τη συγκρότησή τους ως κόμμα.

Από την άλλη, στη Γερμανική Επανάσταση του 1918 βρίσκεται ίσως το πιο χτυπητό παράδειγμα της πικρής έκβασης του αγώνα, κάτω και από τις αδυναμίες της επαναστατικής πρωτοπορίας, κυρίως της αδυναμίας των Γερμανών κομμουνιστών να διαχωριστούν έγκαιρα από το συμβιβασμένο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (SPD), να συγκροτήσουν ξεχωριστή οργάνωση, να προσανατολίσουν τις μάζες απεγκλωβίζοντάς τες από την επίδραση των σοσιαλδημοκρατών, που αποδείχθηκαν το πιο βασικό στήριγμα της αντεπανάστασης.

Ο συμβιβασμός και η προδοσία του SPD με το ξέσπασμα του πολέμου, όταν τον Αύγουστο του 1914 ψήφισε στο γερμανικό κοινοβούλιο τις πολεμικές πιστώσεις και έδωσε αμέριστη στήριξη στον γερμανικό ιμπεριαλισμό στο όνομα της «υπεράσπισης της πατρίδας», ήταν ένα συντριπτικό πλήγμα για το διεθνές προλεταριάτο. Το γερμανικό κόμμα αποτελούσε το μεγαλύτερο, ισχυρότερο και πιο ιστορικό κόμμα της Β' Διεθνούς.

Η οπορτουνιστική διάβρωση του γερμανικού κόμματος ήταν προϊόν μιας ολόκληρης περιόδου που προηγήθηκε, στην οποία ενισχύθηκαν η αναθεώρηση του μαρξισμού, ο ρεφορμισμός, η διαρκής διολίσθηση στον κοινοβουλευτισμό και η διάβρωση από την αστική νομιμότητα.

Ο Λένιν μιλάει με θλίψη για το γερμανικό κόμμα, που αν και διέθετε τις πιο ισχυρές οργανώσεις, η ηγεσία του ένιωσε φόβο μπροστά στην όξυνση της ταξικής πάλης στον πόλεμο και μπροστά στα κατασταλτικά μέτρα που πήρε το γερμανικό κράτος. Οτι πρόδωσε ανοιχτά την υπόθεση της εργατικής τάξης με αντίτιμο τη διατήρηση των οργανώσεων στα «νόμιμα» πλαίσια του καθεστώτος απαγορεύσεων που επέβαλε ο πόλεμος. Λέει χαρακτηριστικά: «Τον οπορτουνισμό τον έθρεψε ο λεγκαλισμός. Οταν ήρθε η κρίση, όφειλαν να περάσουν στην παράνομη δουλειά (...) Πούλησαν το δικαίωμα του προλεταριάτου για επανάσταση επί πινακίου φακής, που τους έχουν προσφέρει με τη μορφή των οργανώσεων που επιτρέπει ο σημερινός αστυνομικός νόμος»5.

Η ετοιμότητα του υποκειμενικού παράγοντα χτίζεται ασφαλώς σε μια ολόκληρη περίοδο που προηγείται της όξυνσης της πάλης, των επαναστατικών συνθηκών. Πρώτα απ' όλα αυτό αφορά την κατάκτηση επαναστατικής στρατηγικής, που σήμερα απαιτεί σύνθετη θεωρητική δουλειά, κριτική επισκόπηση της ιστορικής πορείας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, συμπερασμάτων από την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, απάντηση στα νέα ζητήματα της ταξικής πάλης. Την εξασφάλιση της ικανότητας δράσης όλου του Κόμματος με βάση αυτή τη στρατηγική. Την ολόπλευρη παρέμβαση στην εργατική τάξη, για την άνοδο της οργάνωσής της μέσα από τον καθημερινό αγώνα, για την οικοδόμηση ισχυρών δεσμών, για τον απεγκλωβισμό πρωτοπόρων δυνάμεων από την κυρίαρχη ιδεολογία.

Ολα αυτά χτίζονται μεθοδικά και δοκιμάζονται ραγδαία σε συνθήκες ανόδου.

Δεν γίνεται, για παράδειγμα, ένα κόμμα να έχει μάθει να αποθεώνει την αστική νομιμότητα, να είναι βουτηγμένο στις κοινοβουλευτικές αυταπάτες και ξαφνικά να μεταμορφωθεί σε συνθήκες επαναστατικές σε ένα σκληροτράχηλο και αποφασισμένο κόμμα της επαναστατικής μαχητικής δράσης.

Η ιστορική πείρα της περιόδου εκείνης αποτυπώνει ένα μεγάλο κατόρθωμα του μπολσεβίκικου κόμματος. Με πυξίδα τις λενινιστικές επεξεργασίες, δείχνοντας σταθερή προσήλωση στη μαζική επαναστατική δράση του λαού, στα όργανα της πάλης που ανέδειξαν οι ίδιοι οι εξεγερμένοι εργάτες και στρατιώτες, κατάφεραν να καθοδηγήσουν και όχι να καθοδηγηθούν από τα γεγονότα. Μπόρεσαν να πλοηγηθούν μέσα σε συνθήκες οξυμένης ταξικής και πολιτικής πάλης, σφυρηλατώντας στενούς δεσμούς με τις εργατικές - λαϊκές μάζες, με τους επαναστατημένους στρατιώτες, οδηγώντας το ρωσικό προλεταριάτο στον θρίαμβο.

Σημειώσεις:

1. Β. Ι. Λένιν, «Η χρεοκοπία της Β' Διεθνούς», Απαντα, τ. 26, σελ. 221

2. Β. Ι. Λένιν, «Προς την Κεντρική Επιτροπή του ΣΔΕΚΡ», Απαντα, τ. 34, σελ. 119-121

3. Β. Ι. Λένιν, «Φήμες για συνωμοσία», Απαντα, τ. 34, σελ.

4. Β. Ι. Λένιν, «Γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ», Απαντα, τόμ. 34, σελ. 435-436

5. Β. Ι. Λένιν, «Η χρεοκοπία της Β' Διεθνούς», Απαντα, τομ. 26, σελ. 257, 260.

* Ο Κ. Μπορμπότης είναι μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
«Ο λαός πρωταγωνιστής στις ρωγμές της Ιστορίας»(2022-07-16 00:00:00.0)
Αύγουστος - Σεπτέμβρης 1917: Η ένοπλη εξέγερση στην ημερήσια διάταξη(2017-09-24 00:00:00.0)
ΙΟΥΛΗΣ(2017-09-17 00:00:00.0)
Η πάλη ενάντια στην «κυβέρνηση συνασπισμού»*(2017-06-03 00:00:00.0)
Από τον Απρίλη στον Οκτώβρη - Η ένοπλη εξέγερση στην ημερήσια διάταξη(2012-10-27 00:00:00.0)
Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!(2007-11-04 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ