Σάββατο 9 Γενάρη 2021 - Κυριακή 10 Γενάρη 2021
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 38
ΔΙΕΘΝΗ
ΑΓΩΓΟΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ
Παράλληλα σχέδια, σκληροί και επικίνδυνοι ανταγωνισμοί

Πώς διαμορφώνεται ο χάρτης, πάνω στον οποίο ξεδιπλώνεται η αντιπαράθεση με τη Ρωσία για το φυσικό αέριο στην ΕΕ

Στο επίκεντρο της ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης βρίσκονται οι δρόμοι και οι πηγές Ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή, με τα Βαλκάνια να επιβεβαιώνουν το ρόλο - κλειδί στη μεταφορά του φυσικού αερίου από τις βασικότερες αγορές, πλην Ρωσίας, προς την Κεντρική Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη Στρατηγική της ΕΕ για την ενεργειακή ασφάλεια το 2014, προέβλεπε αύξηση της καθαρής εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές φυσικού αερίου σε μια περίοδο 20 ετών, από περίπου 62% της ζήτησης το 2010, σε 65% το 2020 και σε 72%-73% το 2030.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της BP, η τάση αυτή επιταχύνθηκε απότομα την περίοδο 2013 - 2018 και το προβλεπόμενο επίπεδο καθαρής εξάρτησης από τις εισαγωγές φυσικού αερίου για το 2030 καλύφθηκε ήδη το 2016 (!) φτάνοντας το 70,4% με σταθερή τάση αύξησης.

Το 2018, το 40% των εισαγωγών της ΕΕ προερχόταν από τη Ρωσία, η οποία, εκμεταλλευόμενη το φτηνότερο και σε μεγάλη επάρκεια ενεργειακό της απόθεμα, προχώρησε στη χάραξη δύο εναλλακτικών δρόμων που θα παρακάμπτουν την Ουκρανία στη μεταφορά του φυσικού αερίου προς την ευρωπαϊκή αγορά.

Στη σκιά όμως των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που οξύνονται και προκειμένου η ΕΕ να εγγυηθεί μακροπρόθεσμα την ενεργειακή ασφάλεια για τα μονοπώλιά της, προωθεί σταθερά (αν και όχι ενιαία) την «απεξάρτησή» της από το ρωσικό φυσικό αέριο, διερευνώντας νέες εναλλακτικές διαδρομές και πηγές.

Σε αυτήν την κατεύθυνση έχει διαμορφώσει μια λίστα με Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος, τα οποία χωρίζονται σε 4 διακριτές «συστάδες», δύο από τις οποίες καλύπτουν την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης: Ο διάδρομος προτεραιότητας φυσικού αερίου Βορρά - Νότου στην ΚΑ και ΝΑ Ευρώπη «NSI East Gas» και ο λεγόμενος Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου (ΝΔΦΑ).

Οι αγωγοί που περιλαμβάνονται σε αυτά τα έργα είναι οι διασυνδετήριοι Ελλάδας - Βουλγαρίας (IGB) και Βουλγαρίας - Σερβίας, ο αμφίδρομος διάδρομος μεταφοράς Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Ουγγαρίας - Αυστρίας, η Διασύνδεση Κροατίας - Σλοβενίας.

Κεντρικό τμήμα του ΝΔΦΑ είναι ο Αγωγός Trans - Anatolia (TANAP) και ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP), που συνδέει το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου «Shah Deniz» του Αζερμπαϊτζάν με την Ιταλία μέσω Γεωργίας, Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας. Ο αγωγός αυτός ξεκίνησε την εμπορική του λειτουργία στις 15 Νοέμβρη.

Το αμερικανικό LNG

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το φυσικό αέριο αναμένεται να ξεπεράσει τον άνθρακα ως το δεύτερο μεγαλύτερο καύσιμο στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα έως το 2030, επιβεβαιώνοντας την αξία του στον ενεργειακό σχεδιασμό των επόμενων δεκαετιών.

Το 2018, η παγκόσμια παραγωγή φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 4% σε σχέση με το 2017 φτάνοντας στα 3.937 bcm (δισ. κυβικά μέτρα). Ο μεγαλύτερος παραγωγός ήταν οι ΗΠΑ, φτάνοντας τα 859 bcm, κυρίως λόγω της αυξημένης παραγωγής σχιστολιθικού αερίου, με δεύτερη τη Ρωσία (725 bcm).

Για να καταφέρει ο ΝΔΦΑ να αναδειχθεί σε σοβαρή εναλλακτική λύση και να υποκαταστήσει ένα ικανοποιητικό μερίδιο των ρωσικών εξαγωγών, η ΕΕ υποστηρίζει την ανάπτυξη νέων διαδρόμων εφοδιασμού από την Ανατολική Μεσόγειο, μέσω ενός συνδυασμού περιφερειακών αγωγών και εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), είτε μέσω της κατασκευής ενός μεγάλου αγωγού, όπως ο «EastMed».

Ηδη, δύο τερματικοί σταθμοί LNG στην περιοχή έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος: Ο τερματικός σταθμός εισαγωγής LNG της Krk στην Κροατία και ο FSRU της Αλεξανδρούπολης στην Ελλάδα. Τέλος, τέσσερις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου έχουν λάβει κεφάλαια και ήδη δρομολογούνται: Δύο στη Ρουμανία, μία στη Βουλγαρία και μία στην Ελλάδα, στην Καβάλα.

Ο παράγοντας του LNG συμπληρώνει το παζλ, καθώς μόλις πρόσφατα οι ΗΠΑ, με το σχιστολιθικό αέριο, έγιναν ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο, το οποίο εξάγουν σε μορφή LNG. Οι εξαγωγές LNG αντιστοιχούν στο 35% του παγκόσμιου εμπορίου φυσικού αερίου, ποσοστό που προβλέπεται να αυξηθεί στο 60% του συνολικού διαπεριφερειακού εμπορίου φυσικού αερίου έως το 2024.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην περιοχή των Βαλκανίων, εκτός από την Τουρκία, που διαθέτει τις εγκαταστάσεις για την εισαγωγή φυσικού αερίου σε δύο μορφές, μέσω αγωγού ή LNG, το οποίο για πρώτη φορά εισήγαγε από τις ΗΠΑ το 2018.

Η μεγάλη σημασία της πλωτής αποθήκης LNG στην Αλεξανδρούπολη έγκειται στην τοποθεσία της, καθώς βρίσκεται κοντά σε άλλες αντίστοιχες υποδομές, όπως η υπόγεια αποθήκη της Καβάλας, ο ΤΑP και ο υπό κατασκευή IGB.

Μέσω του διασυνδετηρίου με τη Βουλγαρία και των σχεδίων για διασύνδεση της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία, τα αμερικανικά μονοπώλια στοχεύουν να διοχετεύσουν το LNG στη Βουλγαρία και μέσω του εκτεταμένου δικτύου της, που μέχρι πρότινος προμήθευε με ρωσικό φυσικό αέριο τα Βαλκάνια, να διεισδύσουν στα κράτη αυτά.

Διασταυρούμενα ξίφη

Τους δικούς της σχεδιασμούς προωθεί και η αστική τάξη της Ιταλίας, της δεύτερης μεγαλύτερης αγοράς ρωσικού φυσικού αερίου της Ευρώπης, μετά τη Γερμανία. Η χώρα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα διασύνδεσης φυσικού αερίου στον κόσμο, με τέσσερα μεγάλα σημεία εισόδου, τρεις τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης και άλλες υποδομές να αναπτύσσονται.

Η Ιταλία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο για την τροφοδότηση της βιομηχανίας της και δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι την προοπτική να εισάγει το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του «Nord Stream 2» και της Γερμανίας. Μια τέτοια προοπτική θα σημάνει ακόμα μεγαλύτερες απώλειες για την ανταγωνιστικότητα του ιταλικού κεφαλαίου απέναντι στη Γερμανία, τα μονοπώλια της οποίας θα απολαμβάνουν χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου από τα ιταλικά.

Γι' αυτό η ιταλική αστική τάξη έδειξε χαρακτηριστική επιμονή στη διασύνδεση της Ευρώπης με τον «TurkStream», στον οποίο συμπράττουν ρωσικά και τουρκικά μονοπώλια, ενώ μέσω της «Edison» συμμετέχει στο σχεδιασμό του «EastMed», που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις ΗΠΑ ως σημαντικό βήμα για την ενεργειακή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Ο «EastMed» σχεδιάζεται να συνδέσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ με τις αγορές της Ιταλίας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μέσω της Ελλάδας και της Ιταλίας. Η γεωπολιτική αξία του έργου αναγνωρίζεται από όλους τους παίχτες της περιοχής, ανταγωνιστικά προς τη Ρωσία. Η εμπορική του αξία, όμως, που είναι αναγκαία προϋπόθεση για να προχωρήσει η κατασκευή, δεν έχει ακόμα κριθεί.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, προσπαθεί να διατηρήσει την κυριαρχία της στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης. Τον Δεκέμβρη η «Gazprom» ξεκίνησε και πάλι τις εργασίες κατασκευής του «Nord Stream 2», ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών - κυρίως της Γερμανίας - και των ΗΠΑ.

Οι εργασίες είχαν διακοπεί πριν από έναν χρόνο εξαιτίας των κυρώσεων που επέβαλε η αμερικανική κυβέρνηση σε όσες ευρωπαϊκές εταιρείες συνεργάζονταν για την κατασκευή του. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυρώσεις της ΕΕ το 2014, σε αντίθεση με τις αμερικανικές κυρώσεις, απέφυγαν να στοχεύσουν τον ρωσικό τομέα φυσικού αερίου.

Παράλληλα, ο αγωγός «TurkStream» (ο δεύτερος ρωσικός αγωγός που μεταφέρει αέριο στην Ευρώπη μέσω της Μαύρης Θάλασσας και της Τουρκίας μετά τον «Blue Stream») ανακοινώθηκε πως από την 1η Γενάρη άρχισε να προμηθεύει φυσικό αέριο από τη Ρωσία σε Βουλγαρία, Ελλάδα, Βόρεια Μακεδονία, Ρουμανία, Σερβία και Βοσνία - Ερζεγοβίνη.

Η προώθηση του Ρωσικού Νότιου Διαδρόμου, πέρα από την αντικατάσταση της Ουκρανίας από την Τουρκία, ως κύριας χώρας διαμετακόμισης φυσικού αερίου, στοχεύει και στην «ανάσχεση» των ευρωπαϊκών και αμερικανικών ενεργειακών σχεδιασμών στην ίδια περιοχή.

Κανένα όφελος, μόνο κίνδυνοι για τους λαούς

Στο περίπλοκο κουβάρι των ενεργειακών ανταγωνισμών συμμετέχουν λιγότερο ή περισσότερο μια σειρά από άλλα κράτη, όπως η Βουλγαρία, που φιλοδοξεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στα Βαλκάνια λόγω της γεωγραφικής της θέσης.

Τα μονοπώλιά της συμμετέχουν σε διάφορα έργα, όπως ο «TurkStream», αλλά και ο IGB, ο FSRU της Αλεξανδρούπολης, όπως και μια σειρά από διασυνδετηρίους με τη Ρουμανία, τη Σερβία κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό έχουν υπογραφτεί εμπορικές συμφωνίες με κράτη - μέλη της ΕΕ, τις ΗΠΑ, αλλά και τη Ρωσία, αν και οι πιέσεις του ευρωατλαντικού παράγοντα έχουν οδηγήσει τη χώρα σε μεγαλύτερη ευθυγράμμιση με την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Στη Βόρεια Μακεδονία, εξάλλου, προκειμένου να προχωρήσουν τα σχέδια ολοκλήρωσης των διασυνδετηρίων αγωγών στον Νότιο Διάδρομο, η κυβέρνηση ανέλαβε με κρατικοποίηση της εταιρείας «Makpetrol» την κατασκευή του δικτύου που θα συνδέσει τη χώρα με την Ελλάδα.

Πρόκειται για άλλη μια απόδειξη ότι οι κρατικοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις στην οικονομία της αγοράς είναι όψεις του ίδιου νομίσματος και υπηρετούν τη διασφάλιση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Στην προκειμένη περίπτωση, το κράτος αναλαμβάνει τις κοστοβόρες υποδομές για να εξασφαλίσει φθηνότερο αέριο στους εγχώριους επιχειρηματικούς ομίλους και να αναβαθμίσει τη θέση της χώρας στον ενεργειακό χάρτη που χαράσσουν στα Βαλκάνια ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ.

Καθώς τα ανταγωνιστικά ενεργειακά σχέδια προχωράνε παράλληλα στην περιοχή, με πολλές από τις παραμέτρους να αλλάζουν χρόνο με το χρόνο, η αντιπαράθεση για το ποιο από αυτά θα κυριαρχήσει και ποιο κράτος θα κατοχυρώσει τελικά το ρόλο του ως «κόμβου» στη διοχέτευση του φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη βάζει τους λαούς στο επίκεντρο σκληρών ανταγωνισμών και μεγάλων κινδύνων.

Από την άλλη, κανένα όφελος δεν αποκομίζουν τα λαϊκά στρώματα και στην Ελλάδα από την ανάπτυξη αυτού του πυκνού δικτύου αγωγών, που στηρίζει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ - ΕΕ απέναντι στη Ρωσία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εγκατάλειψη του λιγνίτη ως ρυπογόνου καύσιμου και η αντικατάστασή του από το «καθαρότερο» φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ, που πληρώνουν βαριά οι λεγόμενες λιγνιτικές περιοχές με αύξηση της ανεργίας, αλλά και συνολικά ο λαός με αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ αυξάνεται και η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας.

Το ίδιο ισχύει και για τον ΤΑΡ, που ούτε φθηνότερη Ενέργεια προσφέρει στους κατοίκους των περιοχών απ' όπου διέρχεται ούτε καν τα λεγόμενα «αντισταθμιστικά» έργα προχώρησαν στο σύνολό τους, αν και διαφημίστηκαν επιθετικά από την κυβέρνηση και την Τοπική Διοίκηση, σε μια προσπάθεια να χρυσώσουν το χάπι για τις συνέπειες που επέφερε η κατασκευή του στην περιοχή...


Δ. Μ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ