Είναι παραμύθι, είναι ένας μύθος, είναι άραγε αλήθεια αυτά τα εκπληκτικά που γράφει ο Εδουάρδο Γαλεάνο, ελάχιστα μάς ενδιαφέρει. Θα μπορούσε να είναι παραμύθι και θα έπρεπε να είναι αλήθεια... Γιατί είναι τόσο όμορφα γραμμένο που παραδινόμαστε σ' αυτό το μικρό αριστουργηματικό κείμενο, που μετέφρασε από τα ισπανικά για τη στήλη μας η συνάδελφος Γιάννα Καραγεώργη.

Η σοκολάτα ήταν απαγορευμένη για τους θνητούς. Το αφρώδες ρόφημα ήταν αποκλειστική απόλαυση των θεών, μέχρι που ένας από αυτούς τούς πρόδωσε. Ο Κετσαλκοάτλ κατέβηκε από τους ουρανούς και ήρθε να ζήσει με τους Τολτέκας, φυλή πολύ πονεμένη που σκοτωνόταν στη δουλιά. Και ήταν αυτός που τους πρόσφερε εκείνη τη χαρά: μέσα στο μούσι του κρυμμένους τέσσερις σπόρους κακάο, που είχε κλέψει από τα αδέρφια του. Και τον λάτρεψαν οι Τολτέκας, που τον τοποθέτησαν σε θρόνο και έχτισαν ένα ναό, στην πόλη Τούλα, για να του προσφέρουν κατάλυμα.

Οταν οι θεοί αντιλήφθηκαν ότι οι Τολτέκας έπιναν σοκολάτα, έστειλαν το θεό της νύχτας σε αποστολή εκδίκησης. Ο θεός της νύχτας κατέβηκε στη γη γλιστρώντας σε ένα μακρύ νήμα από τον ιστό της αράχνης και μεταμφιέστηκε σε έμπορο, έγινε φίλος του Κετσαλκοάτλ και τον μέθυσε με μπράντι σκιλλοκρομύδας. Και οι υποτακτικοί του βασιλιά των Τολτέκας είδαν τις γελοιότητες που έκανε και άκουσαν τις βλακείες που είπε.

Ο Κετσαλκοάτλ ξύπνησε με ένα κεφάλι «καζάνι» και το στόμα στεγνό. Ταπεινωμένος, έφυγε. Περπάτησε προς τη μακρινή θάλασσα, και εκεί χάθηκε.