Νέες επιβαρύνσεις στα λαϊκά στρώματα για το άνοιγμα νέων πεδίων κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους προβλέπει το σχέδιο της κυβέρνησης για τη λεγόμενη «κυκλική οικονομία», το οποίο έχει κατατεθεί προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναμένεται τις επόμενες μέρες να λάβει οριστική έγκριση για την υλοποίησή του.

Το σχέδιο που έχει επεξεργαστεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας περιλαμβάνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς για την ανάπτυξη της «κυκλικής οικονομίας», όπως: Παρεμβάσεις για την παραγωγή «δευτερογενών καυσίμων», λιπασμάτων και βιοαποβλήτων, συλλογή και επανάχρηση οργανικών υπολειμμάτων ως λιπασμάτων, επανάχρηση οικοδομικών υλικών στον τομέα των κατασκευών, επαναχρησιμοποίηση νερού, αξιοποίηση βιομηχανικών παραπροϊόντων κ.ά.

Στο πλαίσιο αυτό, στα τέλη του Δεκέμβρη ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σ. Φάμελλος, συναντήθηκε με τον επίτροπο Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Karmenu Vella, και τον γενικό διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Daniel Calleja Crespo, στους οποίους παρουσίασε το κυβερνητικό σχέδιο, ενώ υπήρξε «δέσμευση» από πλευράς των Ευρωπαίων αξιωματούχων για «την παροχή τεχνικής και οικονομικής βοήθειας, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ για την υλοποίησή του».

Η ΕΕ δίνει μεγάλο βάρος στην ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση υλικών καθώς έτσι μπορεί να υπάρξει μεγάλη εξοικονόμηση πόρων για τους βιομηχανικούς ομίλους και να ενισχυθεί η «ανταγωνιστικότητα» της ευρωπαϊκής οικονομίας στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.

Ειδική αναφορά και συγκεκριμένοι στόχοι πολιτικής έχουν τεθεί για την ανάκτηση κρίσιμων πρώτων υλών, κυρίως προερχόμενων από προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, μεγάλο μέρος των οποίων οι ευρωπαϊκοί όμιλοι εισάγουν από ανταγωνιστικές χώρες, όπως η Κίνα αλλά και οι ΗΠΑ, Ρωσία, Ινδία κ.ά. Παράλληλα, η ανάπτυξη που σημειώνουν τις τελευταίες δεκαετίες οι λεγόμενες «αναδυόμενες οικονομίες» δημιουργούν μεγαλύτερη ζήτηση σε αυτού του είδους τα προϊόντα αυξάνοντας τις τιμές τους και κατά συνέπεια το κόστος των τελικών προϊόντων.

Σε ειδικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SDW2018, 36 final) σχετικά με τη σημασία των βασικών πρώτων υλών για την ευρωπαϊκή βιομηχανική παραγωγή και τις επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας τονίζεται η ανάγκη ανάκτησης τέτοιων υλικών από προϊόντα όπως τα κινητά τηλέφωνα, που φτάνουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Αφού, όπως σημειώνεται, μέχρι το 2030 η ζήτηση από άλλες οικονομίες γι' αυτά τα προϊόντα θα αυξάνεται συνεχώς, όπως αντίστοιχα θα αυξάνονται οι τιμές τους, είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας η απρόσκοπτη προμήθεια των ευρωπαϊκών ομίλων με τέτοια προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές.

Φυσικά και οι δράσεις που θα αναληφθούν στην ΕΕ στο πλαίσιο της «κυκλικής οικονομίας» δεν θα λύσουν το πρόβλημα και γι' αυτό η ΕΕ κινείται σε πολλαπλά επίπεδα για την απρόσκοπτη πρόσβασή της σε πρώτες ύλες, ωστόσο με δεδομένο τον διεθνή ανταγωνισμό δεν μπορεί να «σπαταλά» πρώτες ύλες που βρίσκονται ήδη στο εσωτερικό της και μπορούν να αξιοποιηθούν.

Οι πρώτες ύλες που μπορούν να ανακτηθούν από προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, κινητά τηλέφωνα για παράδειγμα, είναι μόνο ένα μέρος του σχεδιασμού για την «κυκλική οικονομία». Μεγάλο βάρος πέφτει επίσης στη χρήση και επανάχρηση υδάτινων πόρων, χημικών προϊόντων, καυσίμων, ενεργειακών προϊόντων και παραπροϊόντων κ.λπ.

Το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης έρχεται να συμβάλει σε αυτούς ακριβώς τους στόχους της ΕΕ για την ενίσχυση τόσο των ομίλων στον τομέα της εξοικονόμησης πόρων, όσο και εκείνων που ασκούν άμεση επιχειρηματική δραστηριότητα στη διαχείριση απορριμμάτων και ανάκτηση υλικών. Ετσι επιδιώκεται η εφαρμογή δράσεων σε όλα τα επίπεδα της παραγωγικής αλυσίδας, στην εξόρυξη πρώτων υλών και τον σχεδιασμό προϊόντων και υλικών, στην επισκευή, επανάχρηση και ανακατασκευή προϊόντων μεταποίησης, καθώς και του νερού.

Και εδώ η κυβέρνηση, υλοποιώντας και τη σχετική πολιτική της ΕΕ, έρχεται - με το «φερετζέ» της υποτιθέμενης προστασίας του περιβάλλοντος - να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του κεφαλαίου που περιλαμβάνει τη λεγόμενη «κυκλική οικονομία» στο «φιλόδοξο και επιθετικό πακέτο οριζόντιων φιλοεπενδυτικών μεταρρυθμίσεων», σύμφωνα με τη διατύπωση του ΣΕΒ.

Για την υλοποίησή του προβλέπεται η παροχή μιας σειράς κινήτρων για τις επιχειρήσεις, π.χ. χρηματοδοτήσεις, φοροελαφρύνσεις και άλλα οικονομικά κίνητρα που θα ανακοινωθούν εν καιρώ, ενώ αντίστοιχα για τα λαϊκά στρώματα υπάρχουν οικονομικά «αντικίνητρα», νέα χαράτσια κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε προς δημόσια διαβούλευση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 21 Γενάρη, δύο νέες ρυθμίσεις για την προώθηση της «κυκλικής οικονομίας και την οικονομία μηδενικών αποβλήτων».

Οι ρυθμίσεις αυτές είναι συμπληρωματικές του νόμου για την ανακύκλωση (ν. 4496/2017) και ουσιαστικά αποτελούν προανάκρουσμα του συνολικού σχεδίου για την «κυκλική οικονομία». Ανάμεσα σε άλλα προβλέπουν υψηλές χρεώσεις στους δήμους, δηλαδή στους δημότες, για την ταφή των αποβλήτων, ακόμη και τριπλάσια σε σχέση με τη διαλογή στην πηγή, χαμηλότερες χρεώσεις για την επεξεργασία των αποβλήτων σε μονάδες μηχανικής, βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων από την ταφή, αλλά υψηλότερη από την ανάκτηση αποβλήτων που έχουν χωριστεί στην πηγή, καθώς και ότι η ανάκτηση χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων (βιοαπόβλητα, ανακυκλώσιμα υλικά) θα έχει τη χαμηλότερη χρέωση.

Επιπλέον, για την ενίσχυση της «κυκλικής οικονομίας», τη συμμετοχή των δήμων δηλαδή στη διαλογή και ανάκτηση υλικών, επιβάλλεται το χαράτσι της «περιβαλλοντικής εισφοράς» στους ΦΟΔΣΑ (Φορείς Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Συλλογής Απορριμμάτων, τα θεσμικά όργανα των ΟΤΑ για τη διαχείριση των απορριμμάτων) που καθυστερούν στην ολοκληρωμένη διαχείριση των δημοτικών απορριμμάτων. Ετσι, η περιβαλλοντική εισφορά καθορίζεται στα δέκα ευρώ ανά τόνο μη επεξεργασμένων διατιθέμενων αποβλήτων, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιούλη και θα αυξάνεται κάθε έτος κατά πέντε ευρώ, αρχίζοντας από την 1η Γενάρη του 2021 μέχρι το ύψος των 35 ευρώ. Το χαράτσι θα διατίθεται για τη χρηματοδότηση «έργων και δράσεων κυκλικής οικονομίας» μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή των ΦΟΔΣΑ, δηλαδή θα ενισχύουν απευθείας τους επιχειρηματικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στους τομείς διαχείρισης απορριμμάτων. Παράλληλα, με τη μετάθεση στους δήμους της ευθύνης αυτής δίχως ταυτόχρονα να τους ενισχύει οικονομικά και χωρίς να υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό, οι πιο φτωχοί δήμοι, των λαϊκών συνοικιών, και οι δημότες τους, είναι αυτοί που θα επιβαρυνθούν ακόμη περισσότερο.

Σε έναν ακόμη κρίσιμο τομέα για την κερδοφορία του κεφαλαίου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται «πρωτοπόρα» κι εφαρμόζοντας πλήρως όλο το μέχρι σήμερα αντιλαϊκό νομοθετικό πλαίσιο των προκατόχων της, μετατρέπει με ταχύτατους ρυθμούς συνολικά τη διαχείριση των απορριμμάτων σε χρυσοφόρο πεδίο για τους μονοπωλιακούς ομίλους, σύμφωνα με τις σχετικές ευρωενωσιακές κατευθύνσεις. Σε αυτό το «ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον» που διαμορφώνει η κυβέρνηση στον τομέα των απορριμμάτων για ντόπιους και ξένους επιχειρηματικούς ομίλους, τα λαϊκά στρώματα θα κληθούν να καταβάλλουν βαρύτατο τίμημα κι ενώ τίποτε απ' όσα εξαγγέλλονται περί προστασίας του περιβάλλοντος, εξοικονόμησης των φυσικών πόρων για τις επόμενες γενιές κ.λπ. δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί.

Μόνη λύση προς το συμφέρον του λαού είναι με την πάλη του και σε σύγκρουση με τα μονοπώλια και την εξουσία τους να διεκδικήσει ενιαίο δημόσιο κρατικό φορέα διαχείρισης απορριμμάτων, χωρίς καμιά ανάμειξη ιδιωτών σε όλα τα επίπεδα. Πλήρη απαλλαγή του λαού από τα ανταποδοτικά τέλη και τα χαράτσια, εφαρμογή πολιτικών μείωσης παραγωγής απορριμμάτων για ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή και κομποστοποίηση, δίκαιη και τεκμηριωμένη χωροθέτηση των σχετικών υποδομών, αποκατάσταση των ανεξέλεγκτων χωματερών.