Copyright 2018 The Associated

Ο ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία στις νέες τεχνολογίες και την ηλεκτροκίνηση οδηγεί και την «κούρσα» για την εξασφάλιση των πρώτων υλών

Καθόλου τυχαία, σε πολλές εστίες συγκρούσεων και ανταγωνισμού ανά τον κόσμο το «ζητούμενο» είναι και αυτά τα ορυκτά, που θα τροφοδοτήσουν τις τεχνολογίες του μέλλοντος. Ενδεικτικά, η Αμερικανική Γεωλογική Εταιρεία έχει υπολογίσει την πιθανή αξία των ορυκτών του Αφγανιστάν (χρυσός, πολύτιμοι λίθοι και σπάνιες γαίες) έως και 1 τρισ. δολάρια. Αλλες έρευνες, όπως δημοσιεύει το επιχειρηματικό περιοδικό «Forbes», δείχνουν πως τα αποθέματα σπάνιων γαιών στη Βόρεια Κορέα ενδέχεται να ανέρχονται σε 6 τρισ. δολάρια, καθιστώντας τη χώρα «ένα ανεκμετάλλευτο χρυσωρυχείο για τις επιχειρήσεις νέων τεχνολογιών», της Κίνας, των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Η μεγάλη εξάρτηση της σύγχρονης βιομηχανίας από αυτές τις πρώτες ύλες είναι μια ακόμη πλευρά της οξυμένης αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Κίνας, στη διαπάλη τους για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Σήμερα, η Κίνα κυριαρχεί απόλυτα στη βιομηχανία εξόρυξης σπάνιων γαιών, ελέγχοντας περίπου το 83% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών, εξάγοντας τουλάχιστον 156.000 τόνους ετησίως. Ακολουθεί με πολύ περιορισμένο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά η Αυστραλία. Πολλά κορυφαία μονοπώλια σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από την Κίνα για την απόκτηση των σπάνιων γαιών.

Τον Μάη του 2017, ο τότε επικεφαλής της CIA και σημερινός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, χαρακτήρισε «σοβαρό λόγο ανησυχίας» την εξάρτηση της αμερικανικής οικονομίας από τις εισαγωγές σπάνιων γαιών. Σύμφωνα με τη Γεωγραφική Επιθεώρηση των ΗΠΑ, η χώρα εισήγαγε το 2016 μέταλλα σπάνιων γαιών αξίας 120 εκατ. δολαρίων, με πάνω από 70% αυτών από την Κίνα. Οι ΗΠΑ - από τη δεκαετία του '90 - δεν έχουν παραγωγή σπάνιων γαιών και παραμένουν εξαρτημένες από τις εισαγωγές για τις ανάγκες των αμερικανικών βιομηχανιών. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το Μάουντεν Πας στη νότια Καλιφόρνια, κοντά στα σύνορα με τη Νεβάδα, που παρήγαγε σπάνιες γαίες και έχει χρεοκοπήσει, σχεδιάζεται να επαναλειτουργήσει.

Πολλά αμερικανικά και διεθνή ΜΜΕ αλλά και «δεξαμενές σκέψεις» έχουν αναφερθεί κατά καιρούς στο ισχυρό όπλο που διαθέτει η Κίνα στην αντιπαράθεση και το παζάρι με τις ΗΠΑ, που δεν είναι άλλο από τη διακοπή εξαγωγής σπάνιων γαιών που έχει ανάγκη η αμερικανική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης και της πολεμικής βιομηχανίας.

Το κοβάλτιο βρίσκεται σε κάθε επαναφορτιζόμενη μπαταρία ιόντων λιθίου - από τα smartphones, τα τάμπλετ και τους φορητούς υπολογιστές - ενώ μαζί με το λίθιο και τον γραφίτη είναι απαραίτητη πρώτη ύλη και για τις μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Η εξασφάλιση του κοβαλτίου αποτελεί σημαντικό πεδίο ανταγωνισμού, καθώς ενδέχεται να παρουσιάσει έλλειψη τα επόμενα χρόνια, όσο η ηλεκτροκίνηση και άλλες νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται.

Ενδεικτικά, η «Morgan Stanley» εκτιμά πως μέχρι το 2025 η χρήση αυτού του μετάλλου μόνο για μπαταρίες ηλεκτροκίνητων οχημάτων θα αγγίζει τους 63.000 τόνους ετησίως, όταν το 2018 ανήλθε περίπου στους 11.500 τόνους. Αυτό μαρτυρά και η θεαματική αύξηση της ζήτησης για κοβάλτιο, με την παραγωγή του να έχει τετραπλασιαστεί από το 2000 στους 123.000 τόνους ετησίως και την τιμή του να έχει πολλαπλασιαστεί. Επίσης, σε ανοδική πορεία βρίσκεται η ζήτηση του λιθίου. Οι επιστημονικές μελέτες που γίνονται για λογαριασμό των μονοπωλίων (αυτοκινητοβιομηχανιών και άλλων «πράσινων επιχειρήσεων») «ανησυχούν» τόσο για την τιμή του κοβαλτίου όσο και για τα αποθέματά του.

Το κοβάλτιο εξορύσσεται σε διάφορες περιοχές του κόσμου, αλλά πάνω από το 60% της παγκόσμιας προσφοράς προέρχεται από το Κονγκό. Η αφρικανική χώρα, που καθόλου τυχαία σπαράσσεται από ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις εξαιτίας και του ορυκτού της πλούτου, παράγει σήμερα τις συντριπτικά μεγαλύτερες ποσότητες του κοβαλτίου. Τα μονοπώλια επωφελούνται από τις επιχειρήσεις εξόρυξης - κάτεργα που δραστηριοποιούνται στο Κονγκό, με χιλιάδες παιδιά να εργάζονται σε πρωτόγονες συνθήκες και χιλιάδες σακατεμένους εργάτες.

Και εδώ η Κίνα έχει διασφαλίσει ένα μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Αυτό συνδέεται και με τον στρατηγικό στόχο που έχει θέσει η κινεζική κυβέρνηση, η Κίνα να αναδειχθεί σε παγκόσμια ηγετική δύναμη και στην ηλεκτροκίνηση τα επόμενα χρόνια. Επίσης, στην Κίνα παράγεται μεγάλο μέρος των μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, οι οποίες εξάγονται στην Ευρώπη και αλλού. Ετσι, η κινεζική βιομηχανία «China Molybdenum» εξαγόρασε ένα ορυχείο κοβαλτίου και χαλκού στο Κονγκό από την αμερικανική εταιρεία ορυχείων «Freeport McMoRan Inc». Παράλληλα, η κινεζική εταιρεία ορυχείων «China Nonferous Metal Mining Group» (CNMC), σε συνεργασία με την «Gecamines SA» του Κονγκό, εκμεταλλεύεται από κοινού ένα ορυχείο κοβαλτίου και χαλκού.

Οι κινεζικές εισαγωγές σε ακατέργαστο κοβάλτιο από το Κονγκό φτάνουν τους πρώτους εννέα μήνες του 2017 στα 1,2 δισ. δολάρια, ενώ υπολογίζεται πως εδώ και ένα χρόνο στην Κίνα έχει συγκεντρωθεί απόθεμα κοβαλτίου πάνω από 5.000 τόνους. Ταυτόχρονα η Κίνα διαθέτει τη μερίδα του λέοντος και στην παραγωγή επεξεργασμένου κοβαλτίου.

Πρόσφατα, σε μια προσπάθεια να μειώσει το Βερολίνο την εξάρτησή του από τις ασιατικές αγορές, η Γερμανία και η Βολιβία υπέγραψαν συμφωνία για τη βιομηχανική χρήση λιθίου, μια από τις βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή μπαταριών. Υπενθυμίζεται ότι επί του παρόντος δεν παράγονται μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων πουθενά στην Ευρώπη, αλλά η Γερμανία ετοιμάζει την κατασκευή δυο εργοστασίων, το ένα σε συνεργασία με κινεζικά κεφάλαια.

«Η Γερμανία θα πρέπει να γίνει ο τόπος που θα έχει το προβάδισμα στην παραγωγή συσσωρευτών. Ενα μεγάλο μέρος του κόστους παραγωγής συνδέεται με τις πρώτες ύλες», σημείωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Πέτερ Αλτμάιερ, προσθέτοντας ότι η συμφωνία είναι «ένας σημαντικός άξονας» για τη διασφάλιση αυτού του εφοδιασμού.

Με την κοινοπραξία η βολιβιανή κρατική εταιρεία YLB ενώνει τις δυνάμεις της με τη γερμανική ιδιωτική εταιρεία «ACI Systems», για να αναπτύξουν τη μεγαλύτερη ξηρή λίμνη στον κόσμο (Σαλάρ Ντε Ουγιούνι στις Ανδεις), να κατασκευάσουν ένα εργοστάσιο υδροξειδίου του λιθίου, καθώς και ένα εργοστάσιο μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα στη Βολιβία. Η κοινοπραξία στοχεύει σε ετήσια παραγωγή έως και 40.000 τόνων υδροξειδίου λιθίου από το 2022 για περίοδο 70 ετών. Η «ACI Systems» είναι επίσης σε συνομιλίες, ώστε να εφοδιάζει εταιρείες με έδρα τη Γερμανία και αλλού στην Ευρώπη, με λίθιο από τη Βολιβία.

Ο Βόλφγκανγκ Σμουτζ, ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ACI (η μητρική εταιρεία της «ACI Systems»), δήλωσε ότι περισσότερο από το 80% του λιθίου θα εξάγεται στη Γερμανία.

Στο μεταξύ, μέσα στο 2018 η σουηδική εταιρεία «Νοrthvolt» ξεκίνησε την κατασκευή του μεγαλύτερου εργοστασίου παραγωγής μπαταριών της Ευρώπης στα βορειοανατολικά της Σουηδίας, όπου βρίσκονται κοιτάσματα νικελίου, κοβαλτίου, λιθίου και γραφίτη. Το εργοστάσιο της «Northvolt» από το 2020 θα τροφοδοτεί όχι μόνο ηλεκτρικά οχήματα, αλλά και μονοπώλια Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που αναζητούν αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και βιομηχανίες, με στόχο να μειωθεί η ευρωπαϊκή εξάρτηση από την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες (Νότια Κορέα κ.ά.).