Το όνομα Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι προκαλεί από μόνο του επαναστατικό ρίγος. Εζησε τα είκοσι προεπαναστατικά χρόνια, αυτά που γέννησαν τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση των Μπολσεβίκων και τα δεκατρία σοβιετικά. Εζησε δηλαδή τα πρώτα τριάντα χρόνια του 20ού αιώνα.

Μπολσεβίκος από τότε που ήταν μαθητής ακόμα, ο αγωνιστής αυτός καλλιτέχνης έγινε εκφραστής, σε παγκόσμια κλίμακα, της Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Κύριος εκπρόσωπος του κινήματος του φουτουρισμού, κατάφερε να το αναδείξει σε παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα, που έδωσε μεγάλη ώθηση στις Τέχνες, τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Η ευαίσθητη αλλά εκρηκτική καλλιτεχνική του φύση άντεξε τις τρομαχτικές δυσκολίες που αντιμετώπισε η Επανάσταση στην πρώτη της δεκαετία. Το μέγα πρόβλημα των καλλιτεχνών αυτού του επιπέδου είναι η εξισορρόπηση του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου. Το 1930, ο Μαγιακόφσκι αυτοκτόνησε.

Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ευτύχημα το γεγονός ότι ακόμα κάποιοι καλλιτέχνες επιμένουν να αντιστέκονται στη φθορά και την παρακμή των ημερών μας, στις απομυθοποιήσεις και στις ανίερες παρεμβάσεις στα μεγάλα έργα. Η παράσταση που παίζεται στο «Βαφείο», από την Εβίτα Παπασπύρου, σε σκηνοθεσία Κώστα Νταλιάνη, είναι πιστά βασισμένη στα κείμενα του Μαγιακόφσκι.

Η ζωή του Μαγιακόφσκι, ιδωμένη με καλλιτεχνική εντιμότητα και ειλικρίνεια, προβάλλει τόσο τις μεγάλες αρετές του ποιητή, όσο και τις ανθρώπινες αδυναμίες του. Θα μπορούσε κανείς, ακόμα κι αν δεν ξέρει τίποτα γι' αυτόν τον μεγάλο επαναστάτη, να προβληματιστεί, να αφυπνιστεί, να εμπνευστεί και να καθορίσει τη στάση του μέσα στη ζωή, παρακινημένος από τον αγώνα αυτού του ολοκληρωμένου ανθρώπου.

Αυτό το έχει πετύχει η παράσταση και γι' αυτόν ακριβώς το λόγο καλό θα ήταν να μην τη χάσει κανείς. Εξάλλου η τέχνη αυτόν το στόχο έχει. Μέσα από τα έργα των μεγάλων καλλιτεχνών, μας βοηθάει να προσανατολιστούμε στη ζωή, να βρίσκουμε το κουράγιο και τη δύναμη να ξεπερνάμε τον ατομικισμό και τους φόβους μας και να υπερασπιζόμαστε με αυτοθυσία και αποφασιστικότητα το παρόν και το μέλλον μας. Δηλαδή, τη ζωή μας. Γι' αυτό αγωνίστηκε ο Μαγιακόφσκι. Κι αυτό υπηρέτησε στο σύνολό της η «Σοσιαλιστική Τέχνη».

Αλλά, «η πολιτεία αμπαρώνει το δρόμο του μέλλοντος», όπως μας λέει ο ίδιος, «...σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται». Οι μεγάλοι δημιουργοί αφουγκράζονται τα βαριά βήματα των ημερών που έρχονται, «ενώ εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί».

Το έργο του Μαγιακόφσκι είναι από τη φύση του διαχρονικό και επίκαιρο. Ο Κώστας Νταλιάνης έχει αφομοιώσει το υλικό του και μας έδωσε, με αγάπη και σεβασμό στον μεγάλο καλλιτέχνη, μια ζωντανή και συγκινητική εικόνα της ζωής και του έργου του.

Η αυτοκτονία του Μαγιακόφσκι δεν είναι ήττα, αλλά επαναστατική πράξη, η οποία παραμένει στη συνείδηση των ανθρώπων ως η ιδέα της Επανάστασης. Ο Κώστας Νταλιάνης αναδεικνύει αυτήν τη διάσταση της πράξης του Μαγιακόφσκι, επιλέγοντας η αυτοκτονία του να μην είναι το φινάλε της παράστασης. Αυτό είναι και η επιτυχία της.

Ο Μαγιακόφσκι εξερράγη σαν ένας καινοφανής αστέρας και η αστρική του σκόνη γεννοβόλησε καινούργια πλανητικά συστήματα στον κόσμο. Εγινε ο ίδιος «Ενα σύννεφο», όπως ήταν ο τίτλος του μεγάλου του ποιήματος που δημοσίευσε το 1915, δύο χρόνια πριν την Επανάσταση.

Η μουσική του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ο οποίος υπήρξε ο δημοφιλέστερος Σοβιετικός συνθέτης της γενιάς του, ήταν επιβλητική και καθοριστική για την παράσταση. Ο Σοστακόβιτς έγραψε σε ένα προσωπικό ιδίωμα, πάθους και τραγικότητας, που συνδυάζει στοιχεία ρομαντισμού με ατονική γραφή. Η μουσική του περιέχει οξείες αντιθέσεις και έντονο το στοιχείο του γκροτέσκο, της ειρωνείας και του σαρκασμού.

Ρεαλιστική προσέγγιση σκηνογραφικά και ενδυματολογικά, μας ζωντανεύει την ατμόσφαιρα της εποχής. Οι φωτισμοί λιτοί, με αποχρώσεις που εναλλάσσονται, μας ταξιδεύουν στις διάφορες φάσεις της ζωής του.

Η Εβίτα Παπασπύρου δεν μας άφησε ούτε λεπτό να αναρωτηθούμε «γιατί γυναίκα σε αντρικό ρόλο;». Οταν ο ηθοποιός παίζει με αληθινή συγκίνηση, όταν ο ηθοποιός έχει ξεπεράσει τον ναρκισσισμό του και αυτό που έχει ως στόχο είναι η κατανόηση και η εμβάθυνση στα μεγάλα κείμενα, μέσα από τη δική του καλλιτεχνική ευαισθησία και ωριμότητα, τότε το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό.

Δεν υποδυόταν τον άνδρα, αλλά έφερε με φυσικότητα και με πλήρη συνείδηση όλα εκείνα τα στοιχεία που φτιάχνουν το προφίλ ενός επαναστάτη στη ζωή και το έργο του. Με ζωντανό, καθαρό λόγο, αμεσότητα, τόσο στα κομμάτια της αφήγησης όσο και σε αυτά που ενσάρκωνε τον Μαγιακόφσκι, η Εβίτα Παπασπύρου μας έπεισε και νομιμοποίησε σκηνικά το εγχείρημα.

Ενα δύσκολο στοίχημα, που κατά τη δική μου γνώμη κερδήθηκε.

Με αφορμή αυτή την παράσταση, που τη συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όλες τις ηλικίες, αλλά κυρίως στους νέους ανθρώπους, αναρωτιέμαι κατά πόσο οι καλλιτέχνες νομιμοποιούνται να παρουσιάζουν στον κόσμο κείμενα μεγάλων καλλιτεχνών κομμένα και ραμμένα στα μέτρα τους.

Μια τάση που έχει αφήσει πίσω της σκουπίδια, στο όνομα του «μοντερνισμού». Βαπτισμένα από κάποιους ρηχούς αυτοαποκαλούμενους καλλιτέχνες, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την πνευματική φτώχεια και το χαμηλό αισθητικό κριτήριο του μέσου όρου, που «κάποιοι», με έντεχνο τρόπο, συντηρούν και ενισχύουν μέσα από το ίδιο το σύστημα της παιδείας. Ετσι, με αυτόν τον τρόπο, παρασύρουν μεγάλο ποσοστό κοινού σε «συνθήκη του κοπαδιού». Είναι και αυτό ένα «ταλέντο» που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί!

Ο Μαγιακόφσκι, μέσα από την τέχνη του, μέσα από τα ποιήματά του, προσπάθησε να ξυπνήσει τους ανθρώπους να σκεφτούν το μέλλον τους, τη ζωή τους. Εμείς γιατί αφήνουμε το δικό μας να το καθορίζουν άλλοι;

Ποιοι είναι αυτοί που ξέρουν καλύτερα από μας τι μπορεί να μας συγκινήσει, να μας αφυπνίσει, να μας γοητεύσει τόσο, ώστε να μας κάνει να αναρωτηθούμε: Μήπως πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τη δική μας θέση απέναντι στην τέχνη; Μήπως το «κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας», του δασκάλου Καρόλου Κουν, δεν αφορά μόνο τους δημιουργούς αλλά και τους θεατές; Μήπως ο αγώνας του Μαγιακόφσκι για μια «Σοσιαλιστική Τέχνη» μας αφορά όλους; Μήπως ήρθε η στιγμή να ξελασπώσουμε μόνοι μας το μέλλον μας;

Καλή μας χρονιά!

Ξελασπώστε το μέλλον!

Το μέλλον δε θα 'ρθει από μοναχό του, έτσι νέτο - σκέτο,

αν δεν πάρουμε μέτρα κι εμείς.

Από τα βράγχια, κομσομόλε, άρπαξέ το!

Απ' την ουρά του, πιονέροι, εσείς.

Η κομμούνα δεν είναι μια βασιλοπούλα του παραμυθιού, που λες,

Για να την ονειρεύεσαι τις νυχτιές.

Μέτρησε, καλοσκέψου, σημάδευσε - και τράβα, βήματα τα βήματα,

Εστω και πάνω σε μικροζητήματα,

Δεν είναι ο κομμουνισμός, μόνο στα κάθιδρα εργοστάσια εκείνα.

Είναι και μες στο σπίτι, στο τραπεζάκι μπρός,

Στις σχέσεις, στη φαμίλια, στην καθημερινή ρουτίνα.

Πόλεμος δεν είναι μόνο, όπως θαρρείς εσύ,

Να λες, ναι, στα μέτωπα με βολές πολυβόλου.

Της φαμίλιας, του σπιτικού η επίθεση,

Για μας μικρότερη απειλή δεν είναι διόλου.

Εκείνος, που υποτάχτηκε στην πίεση της φαμίλιας,

Κοιμάται μες στη μακαριότητα ρόδων φτιαγμένων με χαρτί -

Αυτός, δεν έφτασε το μπόι

της δυνατής ζωής, εκείνης που θα 'ρθει.

Σαν τη φλοκάτη, και το χρόνο επίσης,

Ο σκόρος της καθημερινότητας του κατατρώει στιγμή - στιγμή.

Το σκονισμένο ρούχο των ημερών μας για να αερίσεις,

Ε, κομσομόλε τίναξέ το εσύ.