Copyright 2018 The Associated

Από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ

Η σφοδρή αντιπαράθεση (εντός και εκτός Ηνωμένου Βασιλείου) για τους όρους αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ και τις μελλοντικές τους σχέσεις, τα αμείωτα παζάρια και το θολό τοπίο με όλα τα ενδεχόμενα να παραμένουν ανοιχτά, καθρεφτίζουν τα πολλά διαφορετικά αντικρουόμενα συμφέροντα που είναι δύσκολο έως και αδύνατον να συμβιβαστούν. Εξαιτίας των οξυμένων ενδοαστικών αντιθέσεων, μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέσα στην ΕΕ, αλλά και της ΕΕ με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, η κόντρα και οι διαπραγματεύσεις για το Brexit μπαίνουν καθημερινά σε νέα φάση, εκφράζονται σε πολλά μέτωπα.

Η ΕΕ προσπαθεί - από τη στιγμή που δεν μπορεί να αποφευχθεί το Brexit - να εξασφαλίσει τις στενότερες δυνατές μελλοντικές σχέσεις (οικονομικές, στρατιωτικές, γεωπολιτικές κ.λπ.) με τη Μεγάλη Βρετανία, ανησυχώντας και για τις «φυγόκεντρες» τάσεις που εκφράζονται στο εσωτερικό της, αλλά και για τις μελλοντικές σχέσεις της Βρετανίας με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (π.χ. ΗΠΑ). Από την άλλη, στο εσωτερικό της Βρετανίας συγκρούονται διαφορετικές «γραμμές» (τμήματα του κεφαλαίου), για «ήπιο» ή «καθαρό» Brexit, για τις μελλοντικές σχέσεις με την ΕΕ ή για παραμονή της Βρετανίας στην Ενωση. Ετσι και στο εσωτερικό των κομμάτων (Συντηρητικών και Εργατικών) υπάρχει επίσης αντιπαράθεση.

Αυτό εκφράστηκε και με την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσαν την Τετάρτη βουλευτές του κόμματος της Τερέζας Μέι για αντικατάστασή της από την ηγεσία των Συντηρητικών. Η «πύρρειος νίκη» της Τ. Μέι επιβεβαιώνει πόσο δύσκολα θα «περάσει» η συμφωνία αποχώρησης ΕΕ - βρετανικής κυβέρνησης από τη Βουλή των Κοινοτήτων. Η συμφωνία αποχώρησης (μετά την αναβολή που πήρε την Τρίτη) πρέπει να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή έως τις 21 Γενάρη και για να εγκριθεί απαιτούνται 320 ψήφοι. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα φέρει την πρόταση στη Βουλή μέσα στο Γενάρη και όχι πριν, όπως ζητούσαν Εργατικοί και άλλοι βουλευτές.

Με τα σημερινά δεδομένα, η πλειοψηφία των 117 Συντηρητικών βουλευτών που καταψήφισαν την Τ. Μέι, ζητώντας αντικατάστασή της στην ηγεσία του κόμματος, αναμένεται να καταψηφίσουν τη συμφωνία αποχώρησης από την ΕΕ, όπως το βορειοϊρλανδικό Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), που στηρίζει την κυβέρνηση της Μέι με δέκα βουλευτές. Οι 200 Συντηρητικοί βουλευτές, που την στήριξαν στην πρόταση μομφής, εικάζεται ότι θα υπερψήφιζαν τη συμφωνία. Ακόμη όμως και με την υποστήριξη ορισμένων Εργατικών βουλευτών (που υποστηρίζουν ένα «ήπιο» Brexit), δύσκολα θα συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες ψήφοι. Τα σενάρια για το τι θα ακολουθήσει σε περίπτωση που δεν εγκριθεί από το κοινοβούλιο η συμφωνία, είναι πολλά.

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός ζήτησε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (Πέμπτη - Παρασκευή) οι ηγέτες των κρατών της ΕΕ να συμβάλουν στην προσπάθειά της να περάσει τη συμφωνία στο βρετανικό κοινοβούλιο, δίνοντας ορισμένες εγγυήσεις για το λεγόμενο «backstop», στο οποίο αντιδρούν οι Συντηρητικοί και άλλοι υπέρμαχοι ενός «καθαρού» Brexit, χωρίς στενές σχέσεις με την ΕΕ.

Η Τ. Μέι επέμεινε μιλώντας στους ηγέτες της ΕΕ ότι μόνο με αναθεωρήσεις στη συμφωνία ΕΕ - βρετανικής κυβέρνησης «θα περάσει από το κοινοβούλιο». Σε ψήφισμα που εξέδωσε η Σύνοδος της ΕΕ, ξεκαθαρίζεται ότι η συμφωνία αποχώρησης δεν πρόκειται να επαναδιαπραγματευτεί και επιβεβαιώνει τη δέσμευση της ΕΕ «για τη στενότερη δυνατή μελλοντική εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο». Παράλληλα, δηλώνει ότι η ΕΕ προετοιμάζεται για όλα τα πιθανά σενάρια. Για το «backstop» υπογραμμίζει ότι «εξασφαλίζει την αποφυγή σκληρών συνόρων» μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας (ανήκει στο Ηνωμένο Βασίλειο) και Ιρλανδίας (μέλος της ΕΕ) και «την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς».

Θυμίζουμε ότι το «backstop» τίθεται σε ισχύ αν μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου (Δεκέμβρης 2020) δεν έχει βρεθεί τεχνολογική λύση για χαλαρά μελλοντικά σύνορα Βόρειας Ιρλανδίας - Ιρλανδίας και αν δεν έχει συναφθεί μια μακροπρόθεσμη εμπορική συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών ΕΕ - Βρετανίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει σε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ από το 2021 μέχρι να κλειστεί εμπορική συμφωνία. Ωστόσο, για να βγει από την τελωνειακή ένωση η Βρετανία, απαιτείται η συγκατάθεση της ΕΕ. Οι επικριτές της συμφωνίας θεωρούν ότι η Βρετανία θα είναι «αλυσοδεμένη» για πάντα στην ΕΕ μέσω της τελωνειακής ένωσης και θα εκβιάζεται από την ΕΕ. Το βορειοϊρλανδικό κόμμα DUP προειδοποιεί για τον κίνδυνο το «backstop» να φέρει τη Βόρεια Ιρλανδία πιο κοντά στην ΕΕ - και κατά συνέπεια στην Ιρλανδία - και την απομακρύνει από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το κείμενο της Συνόδου Κορυφής το μόνο που «επιβεβαιώνει» είναι την πρόθεση της ΕΕ να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό στη διαπραγμάτευση εμπορικής συμφωνίας έως τον Δεκέμβρη του 2020, ώστε να μη χρειαστεί να εφαρμοστεί το «backstop». Ακόμη, ξεκαθαρίζει πως σε περίπτωση που εφαρμοστεί το «backstop», αυτό θα ήταν «μόνο προσωρινά» και «μέχρις ότου αντικατασταθεί από μια ακόλουθη συμφωνία για την αποφυγή σκληρών συνόρων». Η Τ. Μέι είχε ζητήσει από τη σύνοδο να δηλώσει ότι το «backstop» θα έχει ανώτατο όριο ισχύς τους 12 μήνες από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί, ισχυριζόμενη ότι έτσι θα καταφέρει να περάσει τη συμφωνία από το βρετανικό κοινοβούλιο. «Πρέπει να αλλάξουμε την αντίληψη ότι το "backstop" είναι μια παγίδα», είπε. Σύμφωνα με βρετανικά δημοσιεύματα, την ιδέα αυτή στήριξαν η Γερμανία και η Αυστρία, αλλά απέρριψαν η Ιρλανδία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Σουηδία, η Ισπανία.

Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, σημείωσε ότι «είναι δύσκολο να φανταστούμε οποιαδήποτε συμφωνία ότι θα περάσει από το βρετανικό κοινοβούλιο αυτήν τη στιγμή». Κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση «μέσα σε λίγες βδομάδες να καθορίσει ακριβώς τις προσδοκίες της, γιατί η συζήτηση είναι μερικές φορές νεφελώδης και ασαφής και χρειάζονται διευκρινίσεις».