Η μείωση των γεννήσεων και η απόκτηση λιγότερων παιδιών σε μεγαλύτερη κατά μέσο όρο ηλικία για τις γυναίκες είναι πλευρές του λεγόμενου δημογραφικού ζητήματος που βρέθηκαν τις προηγούμενες μέρες στο προσκήνιο, μέσα από τη συζήτηση στην αρμόδια διακομματική κοινοβουλευτική επιτροπή. Η επιτροπή, που έχει συσταθεί ειδικά για αυτό το ζήτημα, διαμόρφωσε πόρισμα για τις δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα από το 1950 μέχρι σήμερα. Στο πόρισμα περιλαμβάνεται μια σειρά από χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως:

• Ο πληθυσμός της χώρας γηράσκει προοδευτικά, όπως αποτυπώνεται στη μέση ηλικία που, από 30 έτη το 1951, αυξήθηκε το 2017 σε 44 έτη.
• Η πορεία των γεννήσεων καταγράφεται πτωτική. Συγκεκριμένα, από 150.000 τη δεκαετία του 1950, οι γεννήσεις εκτιμάται ότι θα φτάσουν τις 90.000 την τρέχουσα δεκαετία.
• Οσον αφορά τον αριθμό παιδιών ανά γυναίκα, ο σχετικός δείκτης υπολογιζόταν το 2016 σε 1,3 παιδιά ανά γυναίκα.
• Η μέση ηλικία των γυναικών στην τεκνογονία αυξήθηκε κατά πέντε περίπου έτη μέσα σε 30 χρόνια (από 26,1 το 1980 σε 31 το 2017), ενώ εκτιμάται ότι μία στις τέσσερις γυναίκες που γεννήθηκαν μετά τα τέλη της δεκαετίας του '70 δεν θα τεκνοποιήσει.

Στο πλαίσιο της συζήτησης στην επιτροπή, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ κατέθεσε πόρισμα με το οποίο φωτίζει τους παράγοντες, οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς, που επιδρούν στις σύγχρονες δημογραφικές εξελίξεις, ενώ παράλληλα καταθέτει τις προτάσεις της πάνω σε αυτό το σύνθετο κοινωνικό ζήτημα.

Αποσπάσματα που αφορούν στις δυσκολίες τις οποίες συναντούν τα νέα ζευγάρια, και ιδιαίτερα οι νέες γυναίκες, την επίδραση που έχουν αυτές στη συνείδηση και τη στάση τους απέναντι στην οικογένεια, ακολουθούν παρακάτω.

Το Δημογραφικό, με όλες τις παραμέτρους του (υπογεννητικότητα, μετανάστευση, θνησιμότητα κ.λπ.) είναι πρόβλημα πρωτίστως κοινωνικό. Ταυτόχρονα, πρέπει να συνυπολογίζονται και άλλοι πολιτιστικοί παράγοντες, που σχετίζονται με την επίδραση της παράδοσης, της κουλτούρας του λαού μας ή ακόμα και ορισμένων ομάδων πληθυσμού.

Σε έναν βαθμό, οι διαφοροποιήσεις όσον αφορά στις δημογραφικές εξελίξεις ανάμεσα σε κράτη του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου σχετίζονται με το βαθμό συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή, με την επιβίωση αντιδραστικών απόψεων για την κοινωνική θέση της γυναίκας στη νομοθεσία - αλλά και στην κοινωνική συνήθεια, συμπεριφορά - σε ορισμένα καπιταλιστική κράτη.

Οι δημογραφικές εξελίξεις είναι άμεσα συνυφασμένες με τους υλικούς όρους εργασίας και ζωής του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ιδιαίτερα των νεότερων σε ηλικία. Δηλαδή, η επιλογή ενός νέου ζευγαριού να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια εξαρτάται από μια σειρά οικονομικών, κοινωνικών παραγόντων, που θέτουν αντικειμενικά εμπόδια στην απόφασή τους.

Το κύριο είναι η δυσκολία να ικανοποιήσουν βασικές κοινωνικές ανάγκες, ανάγκες επιβίωσης, όπως της στέγασης, της σίτισης, της ένδυσης, της ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, Υγείας - Πρόνοιας.

Σε μεγάλο βαθμό, εμπόδιο στέκεται η γενικευμένη ανασφάλεια για την πλειοψηφία των νέων σε συνθήκες γενίκευσης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, της περιπλάνησης ανάμεσα στην ανεργία και τα προγράμματα ολιγόμηνης, κακοπληρωμένης εργασίας, της ανασφάλιστης εργασίας (...)

Τα εμπόδια αυτά μεγεθύνονται για την πλειοψηφία των νέων γυναικών, με βάση τις δυσκολίες συνδυασμού της συμμετοχής στην κοινωνική εργασία με τη μητρότητα. Σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο γενικεύεται η ανασφάλεια της μισθωτής και αυτοαπασχολούμενης, η έλλειψη σταθερού ημερήσιου και βδομαδιάτικου χρόνου εργασίας, η εντατικοποίηση της δουλειάς, χωρίς ουσιαστικά η γυναίκα να έχει απαλλαγεί από την ατομική φροντίδα και ευθύνη όχι μόνο για την αναπαραγωγή της δικής της εργατικής δύναμης, αλλά και για τη στήριξη, τη φροντίδα των παιδιών της, συχνά και του άνεργου άνδρα της ή των ανασφάλιστων γονέων.

Τελικά, οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών επιβιώνουν μέχρι σήμερα με σύγχρονο περίβλημα, καθώς αξιοποιούνται ως πηγή πρόσθετου κέρδους, ως μέσο μείωσης μισθών, αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης, αλλά και ως πολιτική χειραγώγησης (...)

Οι κατευθύνσεις της ΕΕ και των ελληνικών κυβερνήσεων αντιμετωπίζουν τη φροντίδα της οικογένειας σαν μια ατομική ευθύνη, η οποία το πολύ - πολύ να μοιράζεται πιο ισότιμα ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες. Ουσιαστικά, καθίσταται ατομική υπόθεση ό,τι θα έπρεπε να είναι κοινωνικό δικαίωμα και ευθύνη. Πρόκειται για εμπόδια που συναντά ένα νέο ζευγάρι στη διαδικασία της κοινής συμβίωσης, εμπόδια που μεγεθύνονται στην περίπτωση των μονογονεϊκών οικογενειών, ιδιαίτερα γυναικών.

Οι οικονομικοί - κοινωνικοί παράγοντες, που επιδρούν ανασταλτικά στη δημιουργία οικογένειας, έχουν την αντανάκλασή τους και στην κοινωνική συνείδηση και στάση των νέων γυναικών απέναντι στην εργασία και τη μητρότητα.

Η πιο μαζική συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική εργασία, ως μισθωτές ή ως αυτοαπασχολούμενες, αγρότισσες, περιόρισε εν μέρει την οικονομική εξάρτηση της γυναίκας από τον άνδρα. Αυτό επέδρασε εν μέρει και στο θεσμό της οικογένειας, καθώς περιορίστηκε - δεν εξαλείφθηκε - η διατήρηση μιας συζυγικής σχέσης αποκλειστικά για οικονομικούς, κοινωνικούς λόγους.

Οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο τη δεκαετία του '80, όπου μέσω αστικών εκσυγχρονισμών περιορίστηκαν - αν και με μεγάλη καθυστέρηση - οι αναχρονισμοί στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων στο θεσμό της οικογένειας, είχαν την αντανάκλασή τους και σε ορισμένες δημογραφικές εξελίξεις.

Ομως, δεν μπορούν να διαμορφωθούν νέες ισότιμες σχέσεις ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, σχέσεις χωρίς απολύτως κανένα οικονομικό κίνητρο, που θα στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στην αμοιβαία πνευματική - ψυχική - σωματική έλξη, στον αμοιβαίο σεβασμό και την ειλικρίνεια.

Γιατί στις συνθήκες της εκμεταλλευτικής κοινωνίας δεν μπορούν να διαμορφωθούν οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές προϋποθέσεις για την απελευθέρωση της γυναίκας από κάθε κοινωνική ανισότητα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για χάρη της διαχείρισης της παρατεταμένης καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, αναβίωσαν και θεωρίες για τον πρωταρχικό ρόλο της γυναίκας στην οικογένεια, ως μητέρας. Προπαγανδίζουν ότι η γυναίκα πρέπει να διακόψει την εργασία της για ένα χρονικό διάστημα, μέχρι να πάνε τα παιδιά στο σχολείο ή για να αφιερωθεί στον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό για δύο και πλέον χρόνια.

Ως συμπλήρωμα, προβάλλονται ανορθολογικές απόψεις για τον τοκετό στο σπίτι - που πριμοδοτείται και με επίδομα - για να κρυφτεί η υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση των κρατικών υποδομών Υγείας - Πρόνοιας.

Πρόκειται για ιδέες και πρακτικές που επηρεάζουν αρνητικά τη στάση της γυναίκας και απέναντι στην εργασία και απέναντι στη μητρότητα, παρουσιάζοντας ως ζήτημα ατομικής ευθύνης και ικανότητας της νέας κοπέλας την επιλογή ανάμεσα στην «επαγγελματική ανέλιξη» ή στη δημιουργία οικογένειας.

Τελικά, τα αντικειμενικά εμπόδια στον αρμονικό συνδυασμό της συμμετοχής της γυναίκας στην κοινωνική εργασία και της μητρότητας αντανακλώνται στην κοινωνική συνείδηση και στάση της νέας κοπέλας.

Είτε αναβάλλεται η δημιουργία οικογένειας, μεταθέτοντας την επίλυση της σύγκρουσης ανάμεσα στην εργασία και στην οικογένεια στο απώτερο μέλλον, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο μέσος όρος ηλικίας τεκνοποίησης των γυναικών. Είτε αποτυπώνεται στην τάση απόσυρσης της γυναίκας από την κοινωνική εργασία για τη δημιουργία οικογένειας.

Η πολύ μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας κάνει αναγκαία και ρεαλιστική τη συνολική μείωση του γενικού εργάσιμου χρόνου, εξασφαλίζοντας σε όλες και όλους μόνιμη και σταθερή δουλειά με ταυτόχρονη άνοδο του βιοτικού επιπέδου, μέσω της αύξησης των μισθών, της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και ζωής.

Ταυτόχρονα, όμως, η κατάκτηση των ισότιμων σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα προϋποθέτει αποκλειστικά κρατικές, δωρεάν παρεχόμενες κοινωνικές υπηρεσίες Παιδείας, Υγείας, Πρόνοιας, με έμφαση στις ιδιαίτερες ανάγκες της γυναίκας λόγω του ρόλου της στην αναπαραγωγική διαδικασία, σε κάθε ηλικιακή περίοδο της ζωής της.

Πρέπει να εξασφαλίζονται στην πράξη η κοινωνική προστασία της μητρότητας και οι δυνατότητες για τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου της σε όλα τα πεδία των ενδιαφερόντων της και της δράσης της, των σχέσεών της και με το παιδί (...)

Το ΚΚΕ, με κριτήριο τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, διατυπώνει συγκεκριμένες προτάσεις για τα σύγχρονα δικαιώματα της εργατικής, λαϊκής οικογένειας, ώστε η απόφαση δημιουργίας οικογένειας ή συμβίωσης να μην εξαρτάται από οικονομικούς, κοινωνικούς παράγοντες.

Να είναι πραγματικά ελεύθερη η επιλογή ενός νέου ζευγαριού πότε και αν θα κάνει και πόσα παιδιά, στηριγμένη στον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των δύο φύλων, στηριγμένη αποκλειστικά στη σωματική, πνευματική, ψυχική έλξη.