Μια ράθυμη, νωχελική ματιά θα ρίξουμε τώρα στο πρόγραμμα. Ετσι για να δούμε τι θα δούμε και για να ξέρουμε τι μας περιμένει. Από τηλεοπτική άποψη τουλάχιστον. Μια γιαπωνέζικη εκδοχή του σαιξπηρικού δράματος "Βασιλιάς Λιρ",που, ο άρχοντας, αντί για κόρες έχει τρεις γιους, μια αριστουργηματική ταινία του Ακίρε Κουροσάβα, θα παρουσιαστεί σήμερα Κυριακή από τη ΝΕΤ στις 22.00. Πρόκειται για το περίφημο "Ραν" που θα μας γυρίσει στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, κάπου στα τέλη του 16ου αιώνα. Ο άρχοντας Χιντετόρα αποφασίζει να αποσυρθεί γιατί νομίζει πως ήρθε ο καιρός να δώσει την αρχή στα παιδιά του. Στον Τάρο, τον Τζίρο και τον Σαμπούρο θέλει να μοιράσει τις επαρχίες του. Ομως, ο μικρός γιος του, ο Σαμπούρο, διαβλέπει ότι η απόφαση του πατέρα του είναι πρόωρη και ότι τα αδέλφια του θα κάνουν άσχημα πράγματα, προκειμένου να πάρουν όση περισσότερη εξουσία μπορούν. Οταν τολμά να πει τις αντιρρήσεις του στον πατέρα του εκείνος γίνεται έξαλλος, τόσο έξαλλος που φτάνει στο σημείο να τον αποκληρώσει. Σύντομα, όμως θα ξεσπάσει ένας μανιασμένος πόλεμος ανάμεσα στους δυο μεγαλύτερους γιους του και ο Τζίρο με δόλο θα σκοτώσει και τον Τάρο και τον Σαμπούρο. Ο άρχοντας τα χάνει και διαπιστώνει ότι η χήρα του γιου του Τάρο κρύβεται πίσω από την αδελφοκτονία για να τον εκδικηθεί, επειδή τον θεωρούσε υπεύθυνο για το χαμό της δικής της οικογένειας. Ετσι, ο μοναδικός γιος, ο μοναδικός αδελφός, ο μοναδικός πια άρχοντας θα μείνει ολομόναχος για να υπερασπίσει τη δυναστεία του από τους πολλούς εχθρούς της. Ραν στα γιαπωνέζικα σημαίνει "χάος",και με αυτή τη λέξη, με τη λέξη χάος, ο μεγάλος Κουροσάβα περιγράφει το πάθος για την εξουσία που ο Σαίξπηρ τόνισε τόσο καλά στο έργο του. Το "Ραν" μπορεί να θεωρηθεί ως συνέχεια του "θρόνου του αίματος" που γύρισε ο Κουροσάβα το 1957 βασισμένο στον Μάκβεθ του Σαίξπηρ.

Και πάλι σήμερα Κυριακή από την ΕΤ-3, στη 01.00, ο Βιμ Βέντερς μας παρουσιάζει μια δημιουργία του που τιμήθηκε με πολλά βραβεία. Πρόκειται για το γνωστό σε όλους μας "Παρίσι - Τέξας" με πρωταγωνίστρια την Ναστάζια Κίνσκι. Με αυτήν ταινία ο Βέντερς ολοκληρώνει την παράξενη σχέση του με την Αμερική, την Αμερική που άσκησε πάνω του μια δυνατή γοητεία. Ενας άνδρας φτάνει περπατώντας στην ερημιά του Τέξας, που ονομάζεται Παρίσι. Εξαντλημένος όπως είναι, καταρρέει. Διακομίζεται σ' ένα νοσοκομείο άγνωστος, χωρίς στοιχεία που να πιστοποιούν την ταυτότητα του. Αλλά ούτε ο ίδιος έχει τη δύναμη να μιλήσει. Χάρη σ' ένα επισκεπτήριο επιτέλους βρίσκουν άκρη. Είναι γραμμένο το όνομα του αδελφού του που ζει στις ανατολικές πολιτείες και, αμέσως, τον ειδοποιούν. Ο αδελφός του έρχεται με αυτοκίνητο να τον παραλάβει. Θα πει στη διεύθυνση του νοσοκομείου ότι ο άγνωστος (ο αδελφός του) ονομάζεται Τράβις και ότι η γυναίκα του τον έχει εγκαταλείψει. Από τότε ο ίδιος και η γυναίκα του ανατρέφουν το γιο του. Και ο σκηνοθέτης, όπως ο ήρωας του, ένας περιπλανώμενος κινηματογραφιστής ήταν όταν γύρισε την ταινία, μια πραγματικά αμερικάνικη ταινία με σενάριο του γνωστού θεατρικού συγγραφέα Σαμ Σέπαρντ. Τι θέλει να πει το έργο; Πολλά και τίποτε. Είναι μια κραυγή απελπισίας, ένας σπαραγμός, μια έκκληση αγάπης. Αυτά! Η ταινία τιμήθηκε με τα βραβεία: Καλύτερης κινηματογράφησης και καλύτερου ευρωπαϊκού σεναρίου στο Μπαβάριαν Φιλμ Αγουόρντς. Επίσης χάρισε στο Φεστιβάλ των Καννών τον πολυπόθητο "Χρυσό Φοίνικα" στον Βιμ Βέντερς.

Δεν υπήρξε κήρυκας μιας μουσικής επανάστασης, το έργο του, όμως, έχει ένα γνήσιο, προσωπικό και άφθαστο λυρισμό και θα λέγαμε ότι είναι δύσκολο να βρεθεί στον αιώνα μας ένας άλλος συνθέτης, που να έχει προσφέρει τόσο μεγάλο έργο με τόση μεγάλη ποιότητα. Ιδίως στην όπερα. Αναφερόμαστε, φυσικά, στον Μπέντζαμιν Μπρίτεν,που γεννήθηκε στην κομητεία του Σάφλοκ το 1913 και πέθανε στα 1976, αφού διέγραψε μια λαμπρή μουσική πορεία. Ο Αγγλος συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας και πιανίστας, με σημαντικό παιδαγωγικό έργο, ο πρώτος από την εποχή του Χένρι Πέρσελ, μουσικός με μεγάλη ακτινοβολία, δίκαια θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς και σπουδαιότερους συνθέτες της εποχής μας. Σήμερα στις 11 το πρωί από την εκπομπή "Οπερα" της ΕΤ-3 θα παρουσιαστεί το έργο του: "Ονειρο μεσοκαλοκαιριάτικης νύχτας".

Ο Μπρίτεν μυήθηκε στη μουσική από τη μητέρα του που τραγουδούσε ερασιτεχνικά. Το 1934, ύστερα από σπουδές στο Βασιλικό Κολέγιο Μουσικής στο Λονδίνο, επιδίωξε να μαθητεύσει κοντά στον Αλμπαν Μπεργκ, κάτι που τελικά δεν κατάφερε. Ενα χρόνο αργότερα συμμετείχε ως συνθέτης στη δημιουργία κινηματογραφικών ντοκιμαντέρ, γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση της δραματικής μουσικής του γλώσσας. Την ίδια χρονιά γνώρισε τον ποιητή Ουίστεν Χιου Οντεν, με τον οποίο συνεργάστηκε συχνά σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Οταν ο τελευταίος έφυγε για τις ΗΠΑ, ο Μπρίτεν που ήταν ήδη απογοητευμένος από τα αγγλικά μουσικά πράγματα αποφάσισε να διασχίσει κι αυτός τον Ατλαντικό μαζί με τον μόνιμο εφεξής συνεργάτη του, τον τενόρο Πίτερ Πίαρς. Εκεί ένιωσε ελεύθερος και μελοποίησε χωρίς αναστολές στίχους του Μιχαήλ Αγγέλου και του Αρτιρ Ρεμπό, αλλά και κατόρθωσε να συνθέσει και τη δίπρακτη όπερα Πολ Μπάνιαν σε κείμενο του Οντεν. Οταν επέστρεψε στην Αγγλία, το 1942, αρνήθηκε να υπηρετήσει στο στρατό, δηλώνοντας "αντιρρησίας συνείδησης", υποχρεώθηκε όμως, να δίνει συναυλίες σε κάθε είδους ακροατήριο. Το 1945 καθιερώθηκε με την όπερα "Πίτερ Γκράιμς" και η μουσική του παρουσία είχε πια επιβληθεί. Καλλιέργησε την όπερα δωματίου και ταξίδεψε με τον τενόρο Πίτερ Πίαρς στην Απω Ανατολή, ήρθε σε επαφή με την παραδοσιακή μουσική του Μπαλί, της Ινδονησίας και της Ιαπωνίας (θέατρο "Νο"), μουσική που τον επηρέασε σε πολλά έργα του, ενώ η γνωριμία του με το Ρώσο βιολοντσελίστα Μ. Ροστροπίβιτς είχε σαν αποτέλεσμα να γράψει αρκετά έργα για βιολοντσέλο. Το 1965, κατά την παραμονή του στην Αρμενία, αποφάσισε να μελοποιήσει στίχους του Αλεξάντερ Πούσκιν. Το "Ρέκβιεμ του πολέμου", που έγραψε ο Μπρίτεν και ανέβασε πολύ τη δημοτικότητά του, είναι ένα δραματικό "κατηγορώ" κατά της ανθρώπινης παράνοιας ως βασικής αιτίας των πολέμων. Το 1973, ενώ η ασθένεια άρχισε να χτυπά σιγά, αλλά μεθοδικά τον συνθέτη, ανέβηκε η τελευταία του όπερα "Θάνατος στη Βενετία", βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Τόμας Μαν, έργο που έδωσε την ευκαιρία στον Πίαρς να ερμηνεύσει το σημαντικότερο μάλλον ρόλο στην καριέρα του. Ο Μπρίτεν, άνθρωπος βαθιά καλλιεργημένος, πίστευε ότι η μουσική πρέπει να ικανοποιεί τη βασική ανθρώπινη ανάγκη, που είναι η ψυχαγωγία, αλλά αυτό δε σημαίνει την πτώση της ποιότητας. Ας ακούσουμε την όπερα, λοιπόν.

"Ραν" σημαίνει Χάος. "Ραν", η ταινία του Ακίρε Κουροσάβα, που παρουσιάζεται από τη ΝΕΤ