Από τις αρχές του 1900, η Χαλκιδική βρίσκεται στο επίκεντρο της μεταλλουργικής δραστηριότητας. Οι ντόπιοι και ξένοι πλουτοκράτες λήστεψαν τον ορυκτό της πλούτο, έβγαλαν τεράστια κέρδη και άφησαν πίσω τους καταστροφή του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, μεταλλωρύχους τσακισμένους από τις αρρώστιες που εργάζονταν στις πιο αντίξοες συνθήκες.

Την τελευταία 20ετία, η Βορειοανατολική Χαλκιδική βρίσκεται στο στόχαστρο των πολυεθνικών ομίλων καθώς διαθέτει μετάλλευμα Μεικτών Θειούχων πλούσιο σε χρυσό και άργυρο (Στρατώνι και Ολυμπιάδα) και μετάλλευμα χαλκού πλούσιο σε χρυσό (Σκουριές). Επί 20 χρόνια, οι κάτοικοι της περιοχής αντιδρούν στην παράδοση του ορυκτού πλούτου στο ντόπιο και ξένο κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ προσπαθούν να επιβάλουν τα επενδυτικά σχέδια για να ξεκινήσει η χρυσοφόρα για το κεφάλαιο μεταλλουργία που θα αποφέρει κέρδη δισεκατομμυρίων.

Στην περίπτωση της Χαλκιδικής και των Μεταλλείων Κασσάνδρας, επιβεβαιώνεται πως η καπιταλιστική ανάπτυξη μόνο δεινά φέρνει για το λαό, ενώ αντίθετα εξασφαλίζει τεράστια κέρδη στο κεφάλαιο. Επιβεβαιώνεται πως όσο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των μονοπωλίων, η ανάπτυξη θα υπηρετεί την κερδοφορία τους και τα κόμματά της, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, μαζί με τα εξαπτέρυγά τους και τους εκπροσώπους τους στην τοπική διοίκηση, θα πασχίζουν με νύχια και με δόντια να την εξασφαλίσουν.

Το 1995 με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και τη στήριξη της ΝΔ, τα Μεταλλεία Κασσάνδρας πουλήθηκαν στην Καναδικών συμφερόντων TVX GOLD για 11,5 δισ. δραχμές. Το 2004, επέστρεψαν στο κράτος μετά από εξωδικαστικό συμβιβασμό που υπέγραψε το Δημόσιο με την TVX, με τον οποίο οι αξιώσεις της εταιρείας συμψηφίστηκαν με τις «διαπιστωθείσες» ζημίες που προκάλεσε η TVX στην περιοχή και τους κατοίκους της.

Το 2004 και πάλι με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και τη στήριξη της ΝΔ, τα Μεταλλεία πουλήθηκαν στην «Ελληνικός Χρυσός» για 11 εκ. ευρώ και ενώ η τιμή του χρυσού είχε ήδη τριπλασιαστεί. Ακόμη και η Κομισιόν (Φλεβάρης του 2011), που προσέγγισε το θέμα από την πλευρά του «υγιούς» ανταγωνισμού, έκρινε ότι το τίμημα ήταν μικρότερο της πραγματικής αξίας των Μεταλλείων και αποφάσισε ότι η εταιρεία πρέπει να καταβάλει στο ελληνικό δημόσιο επιπλέον 15,3 εκατ. ευρώ εκτός των τόκων.

Το φθινόπωρο του 2010, μέσα στην προεκλογική περίοδο, το ΥΠΕΚΑ προχώρησε σε «διαβούλευση» - παρωδία και εξασφάλισε την ομόφωνη θετική γνώμη του τότε νομαρχιακού συμβουλίου για τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) της «Ελληνικός Χρυσός».

Στις 7 Ιούλη του 2011, ο Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικών Αλλαγών (ΥΠΕΚΑ) Γ. Παπακωνσταντίνου, ενέκρινε την ΜΠΕ της «Ελληνικός Χρυσός», αγνοώντας τις αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής αλλά και επιστημονικών φορέων που ζητούν να μην προχωρήσει η επένδυση γιατί θα είναι καταστροφική για το περιβάλλον και το λαό της περιοχής.

Λίγες μέρες μετά, η «Ελληνικός Χρυσός» ανακοίνωσε ότι τα αποθέματα χρυσού προς εκμετάλλευση είναι μεγαλύτερα από όσα προέβλεπε η αρχική μελέτη.

Στην «Ελληνικός Χρυσός» το 95% κατέχει η European Goldfields (EG) και το 5% ο ΑΚΤΩΡ (Μπόμπολας). Στην European Goldfields συμμετέχει με 19,9% ο όμιλος ΕΛΑΚΤΩΡ (Μπόμπολας).

Η εταιρεία σχεδιάζει ανάπτυξη δραστηριοτήτων στο Μαντέμ Λάκκο (νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού και μεταλλουργία), στην Ολυμπιάδα (υπόγειο μεταλλείο) στις Σκουριές (επιφανειακό/υπόγειο μεταλλείο και εργοστάσιο εμπλουτισμού), στις Μαύρες Πέτρες/Μαντέμ Λάκκο (ανάπτυξη και εξάντληση του κοιτάσματος του υπογείου μεταλλείου) στο Στρατώνι (επέκταση και εκσυγχρονισμός του Λιμανιού). Ως αμέσως επόμενοι στόχοι εξόρυξης δρομολογούνται τρεις νέες θέσεις, η Πιάβιτσα, η Φισώκα και η Τσικάρα όπου εντοπίστηκαν πλούσια κοιτάσματα χρυσού.

Η κατασκευή των μονάδων εξόρυξης, επεξεργασίας και παραγωγής χρυσού, αργύρου, ασημιού και ψευδαργύρου σχεδιάζεται να ξεκινήσει το 2012, η παραγωγή χρυσού στην Ολυμπιάδα το 2012 και στις Σκουριές το 2014.

Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία της μελέτης παρουσιάζονται αυξημένα αποθέματα κοιτασμάτων χρυσού στα ορυχεία Ολυμπιάδας και Σκουριών κατά 9,6 εκ. ουγγιές χρυσό και 1.205 χιλιάδες τόνους χαλκό. Ετσι, τα μετρημένα και εκτιμώμενα αποθέματα υπολογίζονται σε 23,8 εκ. ουγγιές χρυσό, ενώ από το σύνολο των αποθεμάτων εκτιμάται ότι μπορούν να ανακτηθούν 18,1 εκ. ουγγιές χρυσός.

Αβίαστα προκύπτει λοιπόν ότι η «Ελληνικός Χρυσός» που εξαγόρασε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας με 11 εκ. ευρώ και λέει ότι θα επενδύσει άλλο 1,3 δισ. ευρώ, μόνο από την εκμετάλλευση του χρυσού (1.600 δολάρια η ουγγιά σήμερα, με τάσεις αύξησης) θα βγάλει πάνω από 28 δισ. δολάρια καθαρά κέρδη.

Τι θα εισπράξει από αυτά το κράτος; Το όφελος θα είναι μικρό και αφορά αποκλειστικά τη φορολογία (διαρκώς μειώνεται) των κερδών της επιχείρησης που είναι αδύνατο να ελεγχθούν.

Η «Ελληνικός Χρυσός», προκειμένου να υποβαθμίσει τις επιπτώσεις που θα προκληθούν στο περιβάλλον, ανήγγειλε την ανάπτυξη της μεταλλουργίας με τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης που παράγει μόνο στερεά παραπροϊόντα. Μέθοδος, η οποία δε χρησιμοποιείται πουθενά στον κόσμο για την επεξεργασία μεταλλευμάτων όπως τα παραγόμενα από το ορυχείο της Ολυμπιάδας, ενώ αντίθετα είναι πρόσφορη για τα μεταλλεύματα από το ορυχείο στις Σκουριές. Η τεχνικά κατάλληλη μέθοδος για την επεξεργασία των μεταλλευμάτων της Ολυμπιάδας είναι η χρήση κυανιούχων αλάτων, που όμως είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και τοξική.

Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι η επένδυση δεν είναι ασφαλής για το περιβάλλον και εάν τελικά γίνει σε συνθήκες καπιταλιστικής ανάπτυξης, κυνηγιού του μέγιστου κέρδους, είναι δεδομένο ότι θα οδηγήσει σε απόλυτη καταστροφή του περιβάλλοντος: Με τη διαρροή αρσενικού στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Με τη χρήση κυανίου που δεν μπορεί να αποκλειστεί. Με την καταστροφή του ανάγλυφου της περιοχής που έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία.

Επίσης, με δεδομένο ότι η μεταλλουργία χρυσού θα αναπτυχθεί σε ζώνη υψηλής σεισμικότητας, αντιλαμβάνεται ο καθένας τους κινδύνους που συνεπάγεται. Θυμίζουμε ότι το 1932 έγινε σεισμός μεγέθους 7,2 Ρίχτερ, με επίκεντρο το ρήγμα του Στρατωνίου.

Για να μειώσει τις αντιδράσεις, η «Ελληνικός Χρυσός» υπόσχεται ότι θα δώσει θέσεις εργασίας (στην πλήρη ανάπτυξη 1.500 εργαζόμενοι) και θα τονώσει την οικονομία της περιοχής. Αντίστοιχες και ίσως περισσότερες όμως θα χαθούν από την καταστροφή της αλιείας, της κτηνοτροφίας, της γεωργίας και του τουρισμού. Επιπλέον, με το εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνει η κυβέρνηση, κλιμακώνοντας την επίθεση στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των εργαζομένων, θα έχει ως αποτέλεσμα θέσεις εργασίας βαριάς και ανθυγιεινής δουλειάς που θα αμείβονται κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί.

Μέσα από τη δράση της TVX GOLD επιβεβαιώθηκε πως η παράδοση της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου στο μεγάλο κεφάλαιο έφερε υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ζωής των κατοίκων, καταστροφές και ανεργία, που συνοδεύθηκε από καταστολή και δικαστικές διώξεις σε βάρος του λαού, προκειμένου να επιβληθούν διά πυρός και σιδήρου τα σχέδια των επενδυτών.

Οι κάτοικοι της Ολυμπιάδας (τέλη δεκαετίας '90) βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις δυνάμεις καταστολής, όταν ξεσηκώθηκαν ενάντια στην επένδυση και στην ασύδοτη δράση της εταιρείας η οποία επέφερε ανεπανόρθωτες βλάβες στο περιβάλλον και τις αρχαιότητες της περιοχής.

Αντίστοιχα και οι κάτοικοι της Στρατονίκης, που ξεσηκώθηκαν όταν το 2000 ξεκίνησε παράνομη μεταλλευτική δραστηριότητα κάτω από τον οικισμό τους και εμφανίσθηκαν καθιζήσεις στο χωριό και ρωγμές στα σπίτια τους.

Δεκάδες κάτοικοι καταδικάστηκαν σε πολύμηνες ποινές φυλάκισης από τα δικαστήρια, επειδή αντιστάθηκαν στη δράση της πολυεθνικής και υπερασπίστηκαν τον τόπο τους.

Το Δεκέμβρη του 2002, επί μέρες βρισκόταν σε εξέλιξη περιβαλλοντική καταστροφή του κόλπου της Ιερισσού από τα νερά του μεταλλείου που χύνονταν στη θάλασσα. Το Λιμεναρχείο απαγόρευσε την αλιεία στον κόλπο της Ιερισσού (από τους σημαντικότερους ιχθυοπαραγωγικούς της χώρας και βασική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους της περιοχής). Η κυβέρνηση υιοθέτησε πλήρως τη θέση της εταιρείας ότι επρόκειτο απλώς για ένα «οπτικό φαινόμενο» που δεν εγκυμονούσε κανέναν κίνδυνο.

Την ίδια χρονιά, οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία ξεσηκώθηκαν για τις απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, τους υπερεντατικούς ρυθμούς παραγωγής, τις επικίνδυνες στοές με ανεπαρκή υποστήλωση.

Σήμερα, οι αντιδράσεις συνεχίζονται μέσα από τις επιτροπές αγώνα που έχουν συγκροτηθεί στα χωριά της περιοχής (Ιερισσός, Μεγάλη Παναγιά και Αρναία).

«Ο αγώνας μας διαρκεί από το 1997. Μετά από φυλακίσεις, ΜΑΤ και στρατιωτικό νόμο, η μεγάλη TVX πτώχευσε και οι ρέκτες του ελληνικού χρυσού εξαφανίσθηκαν. Μόνο για λίγο όμως, γιατί στη βάση αυτής της κίνησης ήταν ο Χρήστος Πάχτας, που εμφανίσθηκε το Δεκέμβρη του 2003 ως υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και ξεπούλησε σε δύο μέρες, χωρίς διαδικασίες, τον μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο της χώρας, τα Μεταλλεία Κασσάνδρας που εκτιμούνται από τον δρ. Αρβανιτίδη του ΙΓΜΕ σε 22 δισ. ευρώ τουλάχιστον», δήλωσε στο «Ριζοσπάστη» ο Τόλης Παπαγεωργίου.

Και πρόσθεσε: «Σήμερα μιλάμε για εκμετάλλευση, εξόρυξη επιφανειακή και υπόγεια, για μεταλλουργίες χρυσού, αργύρου, χαλκού, μολύβδου και ψευδαργύρου, για συνολική εξόρυξη, που με τις τελευταίες εκτιμήσεις της «European Goldfields», υπερβαίνει τα 300 εκ. τόνους μεταλλεύματος.

Εχουμε δηλώσει στον ΥΠΕΚΑ Γ. Παπακωνσταντίνου ότι τον περιμένουμε στον Κάκκαβο, στην Ολυμπιάδα, στη μεγάλη Παναγιά. Ας έρθουν να ξεκινήσουν τις δραστηριότητες. Εκεί θα είμαστε».

Η εντατική εκμετάλλευση των μεταλλείων Κασσάνδρας στη Βορειοανατολική Χαλκιδική, περιοχή πλούσια σε μικτά θειούχα μεταλλεύματα, ξεκινά με την καπιταλιστική ανάπτυξη της χώρας και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το 1893 η εκμετάλλευση της περιοχής παραχωρήθηκε σε Γάλλο - Οθωμανική εταιρεία με έδρα το Παρίσι. Τότε δημιουργήθηκαν τα μεταλλεία Κασσάνδρας και το 1901 ξεκίνησε η μεταλλευτική δραστηριότητα.

Στα 1920 την Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία διαδέχεται η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων που είχε ιδρυθεί το 1909 (Κανελλόπουλος, Χαρίλαος, Ζαχαρίου, Οικονομίδης, Αραπίδης). Η ΑΕΕΧΠΛ μίσθωσε για 60 χρόνια τα μεταλλεία Κασσάνδρας.

Το 1946 ο Μποδοσάκης αποκτά το πλειοψηφικό πακέτο της ΑΕΕΧΠΛ και την εκμετάλλευση των μεταλλείων (50.000 στρέμματα με 2.500 δραχμές το χρόνο). Το 1970 ξεκίνησε η παραγωγή μικτών θειούχων μεταλλευμάτων. Το κοίτασμα μολύβδου, ψευδαργύρου και χρυσού - αργύρου της Ολυμπιάδας εντοπίσθηκε τέλη της δεκαετίας του 1960. Η παραγωγή στο μεταλλείο άρχισε το 1972 και συνεχίσθηκε μέχρι το 1995.

Από τα τέλη της δεκαετίας του '80 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άρχισε να συζητά την ανάπτυξη μεταλλουργίας χρυσού στην περιοχή και να αναζητά επενδυτικά σχήματα.

Ετσι: Το 1995 τα Μεταλλεία Κασσάνδρας ξεπουλήθηκαν στην Καναδική εταιρεία TVΧ GOLD, έναντι 11,5 δισ. δραχμών - μεσολάβησε ένα πολύ μικρό διάστημα παραχώρησης στην KINROSS Gold Corporation-. Το 2004 τα μεταλλεία ξεπουλήθηκαν στην «Ελληνικός Χρυσός - EG» έναντι 11 εκ. ευρώ, τη στιγμή που η αξία του χρυσού έχει τριπλασιαστεί.

Το 1893, στα 600 περίπου καμίνια της περιοχής δούλευε μια πολυεθνική κοινότητα 6.000 εργατών. Οταν πήρε τα μεταλλεία η TVX μείωσε τους εργαζόμενους από 1.500 σε 500 και σήμερα στην «Ελληνικός Χρυσός - EG» απασχολούνται 380 εργαζόμενοι.

Το ΚΚΕ στήριξε πολύμορφα (παρεμβάσεις, Ερωτήσεις στη βουλή, κ.ά.) τον αγώνα των εργαζομένων για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, που το 2004 είχε ως αποτέλεσμα την ένταξή τους σε προγράμματα προστασίας των ανέργων. Δεν άφηνε όμως και περιθώρια για αυταπάτες, ξεκαθαρίζοντας ότι το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους μπορεί να διασφαλιστεί μόνο όταν η εξουσία και η οικονομία περάσουν στα χέρια της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.