Σε κατάργηση του εθνικού εναέριου χώρου, των ορίων ευθύνης της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) ή έστω της αυτοτέλειάς της, εκπτώσεις στην εθνική κυριαρχία, αναχάραξη των σημερινών αεροδιαδρόμων με κριτήριο τα κέρδη των αεροπορικών εταιρειών και υποβίβαση των αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας και της άμυνας της χώρας σε δεύτερο πλάνο, προχωρούν οι ευρωενωσιακοί μηχανισμοί, με τη σύμφωνη γνώμη των ελληνικών κυβερνήσεων.

Τα παραπάνω γίνονται στο πλαίσιο εγκαθίδρυσης των «Functional Airspace Block» (FAB ή «Λειτουργικός Τομέας Εναέριου Χώρου») που καθορίζονται ως περιεχόμενο στην Απόφαση - πλαίσιο της Κομισιόν για τον Single European Sky 2 (SES 2 ή «Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός»). Κάθε FAB αποτελεί έναν εναέριο τομέα τα όρια του οποίου καθορίζονται με «λειτουργικά» κριτήρια και οριοθετείται ανεξάρτητα από σύνορα κρατών, όπου η παροχή υπηρεσιών εναέριας ναυσιπλοΐας και οι σχετιζόμενες βοηθητικές λειτουργίες (κατά τους σχεδιαστές του) βελτιώνονται και/ή ενσωματώνονται.

Χοντρικά αυτό οδηγεί ως και στην κατάργηση των ορίων ευθύνης της δικής μας ΥΠΑ ή έστω της αυτοτέλειάς της (άρα σε μεγάλο βαθμό και του εθνικού εναέριου χώρου), όπως και των αντίστοιχων υπηρεσιών γειτονικών κρατών, εφόσον θα καθοδηγούνται στη λειτουργία τους από ενιαίο κέντρο. Επίσης, αναχαράσσονται οι αεροδιάδρομοι (γίνονται ευθείες διαδρομές) για περιορισμό του κόστους σε όφελος των αεροπορικών εταιρειών - ιδιωτικά μονοπώλια. Στον ανασχεδιασμό αυτό υποτίθεται θα παίρνονται υπόψη, οι ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά πάντα στο πλαίσιο των ευρωενωσιακών κανονισμών. Ουσιαστικά πρόκειται για άλλη μια περίπτωση όπου το ευρωενωσιακό δίκαιο και οι επιταγές του μεγάλου κεφαλαίου των Βρυξελλών, υπερισχύουν του λεγόμενου εθνικού και των αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας.

Αλλωστε, ο SES αποτελεί πρωτοβουλία της Κομισιόν με την οποία ο σχεδιασμός, η διαχείριση (management) και κάθε κανονισμός του εναέριου χώρου θα εναρμονιστεί διά μέσω της ΕΕ (ο λεγόμενος ενιαίος χώρος ECAA).

Σε αυτό το πλαίσιο προωθείται η διαχείριση του εναέριου χώρου να μην περιορίζεται στα σημερινά εθνικά σύνορα και να πάμε στη χρήση των προαναφερόμενων FAB, τα όρια των οποίων είναι ευρύτερα και καθένας καλύπτει περισσότερες χώρες.

Προς τούτο οι ευρωενωσιακοί υποστηρίζουν ότι το ισχύον σύστημα εναέριας διαχείρισης (γίνεται κυρίως από τα κράτη - μέλη που συνεργάζονται μέσω του EUROCONTROL, ένας διακυβερνητικός οργανισμός που περιλαμβάνει τα κράτη - μέλη αλλά και τα περισσότερα από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη) υποφέρει από πολλές ανεπάρκειες, όπως η χρήση ορίων εναέριας κυκλοφορίας που ακολουθούν τα εθνικά σύνορα, αλλά και το ότι δεσμεύονται μεγάλες περιοχές του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου για στρατιωτική χρήση, ενώ στην πραγματικότητα ίσως να μην χρειάζονται.

Ετσι ήδη από τον Οκτώβρη 2001 η Κομισιόν υιοθέτησε τον SES, προκειμένου να συστήσει έναν «κοινοτικό ρυθμιστή» για την διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας σε ΕΕ, Νορβηγία κι Ελβετία. Αυτός ο κοινοτικός ρυθμιστής ενοποιεί τον ανώτερο ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, προς το παρόν διαιρεμένο σε εθνικές περιοχές. Τον οργανώνει ομοιόμορφα, με τις περιοχές ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας βασισμένες στην «επιχειρησιακή επάρκεια», όχι τα εθνικά σύνορα. Επίσης ενοποιεί την πολιτική και στρατιωτική διαχείριση εναέριας κυκλοφορίας.

Σήμερα διεξάγονται συζητήσεις για να διευρυνθεί η πρωτοβουλία προκειμένου να καλυφθούν όλα τα βαλκανικά και μεσογειακά κράτη. Τον Ιούνη 2008 υιοθετήθηκε αναθεώρηση του SES (ο προαναφερόμενος SES 2) που δρομολόγησε τους FAB. Στην παρούσα φάση ετοιμάζονται οι ακόλουθοι:

• Bαλτικό FAB: Λιθουανία, Πολωνία.
• Βόρειο UAC: Δανία, Σουηδία.
• Βορειοανατολικό FAB : Δανία, Eσθονία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία.
• FAB Βρετανίας - Ιρλανδίας.
• FAB Ευρώπης Κεντρικό (Europe Central): Bέλγιο, Γαλλία, Γερμανία. Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ελβετία.
• FAB Κεντρικής Ευρώπης (Central Europe): Αυστρία, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Τσεχία, Κροατία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Σλοβενία.
• FAB του Δούναβη: Bουλγαρία, Ρουμανία.
• Νοτιοδυτικό FAB: Πορτογαλία, Ισπανία.
• Mεσογειακό FAB: Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα. Συν Τυνησία, Αίγυπτο, Ιορδανία και Αλβανία ως παρατηρητές και συνδεδεμένα μέλη.

Στην ιστοσελίδα για το FAB BLUE MED που αφορά την Ελλάδα (www.bluemed.aero), φαίνεται ότι η εφαρμογή του ξεκινά το 2011-2012, όπως φαίνονται ήδη οι νέοι αεροδιάδρομοι που καλύπτουν όλη τη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου και την ευρύτερη περιοχή. Τονίζεται ότι είναι «ένας Τομέας Εναέριου Χώρου βασισμένος σε επιχειρησιακές απαιτήσεις (όπως ασφάλεια, ικανότητα, κόστος) που αντανακλά την ανάγκη για να διασφαλιστεί μια περισσότερο ενσωματωμένη διαχείριση του εναέριου χώρου ανεξάρτητα από τα εθνικά σύνορα».

Οτι χρειαζόμαστε τους FAB γιατί παρέχουν μια λογικότερη οργάνωση του εναέριου χώρου μέσω «ολοκλήρωσης» των τομέων εναέριου χώρου ανεξάρτητα από τα εδαφικά όρια. Οτι οι FAB βελτιώνουν την ικανότητα διαχείρισης αεροπορικού φόρτου και φέρνουν χαμηλότερα κόστη αεροπορικών υπηρεσιών.

Οτι στην παρούσα φάση το BLUE MED είναι μια κοινή μελέτη σκοπιμότητας για την εγκαθίδρυση FAB πάνω από τη Μεσόγειο, που καθοδηγείται από ένα «κονσόρτσιουμ» Παρόχων Υπηρεσιών Αεροπλοΐας (την ιταλική ENAV, το κυπριακό υπουργείο Πολιτικής Αεροπορίας, την ελληνική ΥΠΑ, και την αντίστοιχη μαλτέζικη υπηρεσία). Εχει ακόμα την υποστήριξη του EUROCONTROL, του ιταλικού Κέντρου Ερευνών Προηγμένων Συστημάτων για τον έλεγχο της Εναέριας Κυκλοφορίας (SICTA) και των πανεπιστημίων Τριέστης και Αθηνών. Οι αντίστοιχες υπηρεσίες Αιγύπτου (NANSC), Τυνησίας (OACA) και της Αλβανίας, επίσης μετέχουν, αλλά ως συνεργάτες. Μετέχει και η Ιορδανία ως παρατηρητής.

Σχεδιάζεται το ΒLUE MED να λειτουργεί ως «εικονικό κέντρο», δηλαδή «μια ομάδα Κέντρων Εναέριου Ελεγχου απομακρυσμένων το ένα από το άλλο, αλλά διασυνδεδεμένων και επικοινωνώντας σαν ενιαίο κέντρο. Κοινές διαδικασίες και εκπαίδευση θα προσφέρουν ομοιόμορφες υπηρεσίες στον κάθε χρήστη βελτιώνοντας τη συνολική λειτουργία. Αυτό το μοντέλο λειτουργίας περιορίζει το κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο σε σύγκριση με την ίδρυση ενός μοναδικού Κέντρου Εναέριου Ελέγχου για μια ευρύτερη υπερεθνική περιοχή. Επιλέχτηκε για να διασφαλίσει τη γρήγορη επιτυχία στην εφαρμογή του SES στην περιοχή».

Γνωρίζουν ότι η κατάργηση εθνικού εναέριου χώρου θα προκαλέσει αντιδράσεις και ψάχνουν τρόπο να τις προσπεράσουν.

Σημειωτέον ότι η Κομισιόν έδωσε ένα εκατομμύριο ευρώ για τη μελέτη σκοπιμότητας του BLUE MED καλύπτοντας το 50% του κόστους του σχεδίου. Το υπόλοιπο καλύφτηκε από τις συμμετέχουσες υπηρεσίες κάθε κράτους - μέλους του BLUE MED.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σημείο όπου υπογραμμίζουν ότι μια από τις κυριότερες δραστηριότητες για τη δημιουργία του FAB είναι ο «ανασχεδιασμός του εναέριου χώρου επιτρέποντας αποδοτικότερες τροχιές για τα αεροσκάφη, προκειμένου να αποκομίσουμε τα αναμενόμενα οφέλη. Οι Πολεμικές Αεροπορίες στην Ευρώπη έχουν τις δικές τους απαιτήσεις στη χρήση του εναέριου χώρου προκειμένου να καθοδηγούν εκπαιδευτικές και άλλες δραστηριότητες που θα είναι σύμφωνες με τη νομοθεσία του SES. Η εφαρμογή του FAB απαιτεί αυστηρή συνεργασία μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών χρηστών του εναέριου χώρου προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι οι στρατιωτικές απαιτήσεις θα ικανοποιούνται στο ανασχεδιασμένο δίκτυο διαδρομών. Πιστεύεται ότι αυτό θα διευκολυνθεί σε μεγάλο βαθμό από την εφαρμογή του σχετικού Κανονισμού της ΕΕ για την Ευέλικτη Χρήση του Εναέριου Χώρου (Flexible Use of Airspace). Το σχέδιο BLUE MED έχει ένα συγκεκριμένο Πακέτο Εργασίας αφιερωμένο στην Πολιτική - Στρατιωτική Συνεργασία, ενώ στρατιωτικοί αντιπρόσωποι από κάθε κράτος του BLUE MED μετέχουν στηN πορεία υλοποίησης του σχεδίου».

Αρα οι στρατιωτικοί θα πρέπει να περιορίσουν τις απαιτήσεις τους σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο (SES, ανασχεδιασμένο δίκτυο διαδρομών, Flexible Use of Airspace κλπ.), όπου θα τους επιτρέπεται να εκφράσουν την κουτσουρεμένη άποψή τους.