ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 25 Ιούνη 2000
Σελ. /36
ΑΓΡΟΤΙΚΑ
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Κίνδυνος απερήμωσης!

Η μεγάλη πτώση του υδροφόρου ορίζοντα απειλεί με αφανισμό τις αγροτικές καλλιέργειες και με δίψα τους ανθρώπους της περιοχής. Τεράστιες οι ευθύνες της κυβέρνησης, που αδιαφορεί για την κατασκευή μεγάλων έργων εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα και δε λαμβάνει μέτρα για τη σωστή διαχείριση κι αξιοποίηση του υπάρχοντος νερού

Στα Τρίκαλα αντί για νερό από τον Αχελώο έφτασαν μόνο οι ...σήραγγες
Στα Τρίκαλα αντί για νερό από τον Αχελώο έφτασαν μόνο οι ...σήραγγες
Το νερό λιγοστεύει με γοργούς ρυθμούς στη Θεσσαλία και οι εύφορες πεδιάδες της περιοχής απειλούνται με απερήμωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών και επιστημονικών φορέων που μελετούν το πρόβλημα της λειψυδρίας, τα τελευταία 25 χρόνια η πτώση της υπόγειας υδροφορίας κυμαίνεται - αναλόγως την περιοχή - από 5 μέχρι και 70 μέτρα. Σημειώνεται μάλιστα πως την τελευταία 8ετία η πτώση συνεχίζεται με πιο γοργούς ρυθμούς. Οι μέγιστες τιμές πτώσης παρατηρούνται στις νότιες απολήξεις της ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας, που απειλούνται άμεσα να μετατραπούν σε ερημικό τοπίο.

Ανάλογη είναι η μείωση και των επιφανειακών νερών. Σε πολλά από τα ποτάμια της περιοχής η στάθμη του νερού είναι πολύ χαμηλή. Λίμνες που υπήρχαν παλιά (όπως π.χ. η Κάρλα) έχουν αποξηρανθεί. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι το ετήσιο έλλειμμα νερού αγγίζει τα 2 δισ. κυβικά μέτρα. Μόνο την τελευταία δεκαετία υπολογίζεται ότι η μείωση του νερού κυμάνθηκε στα 800 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Ηδη, στη Θεσσαλία το νερό αποτελεί «είδος εν ανεπαρκεία» και αρκετά χωριά, αλλά και πόλεις της περιοχής αντιμετωπίζουν πρόβλημα ύδρευσης. Παράδειγμα η Μαγνησία, όπου η υδροδοτική ανεπάρκεια είναι εμφανής και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πόσιμου νερού υποβαθμίζονται συνεχώς. Στο Βόλο, οι αραιές βροχοπτώσεις της χειμερινής περιόδου δεν εμπλούτισαν τις πηγές Καλιακούδα, Ξηρακιά κ.ά., που υδροδοτούν το πολεοδομικό σύστημα, με αποτελέσμα το νερό να είναι λιγοστό, ενώ τεράστιο πρόβλημα λειψυδρίας αντιμετωπίζουν και οι κάτοικοι των Βόρειων Σποράδων, του Αλμυρού και του Δήμου Φερών.

Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα της άρδευσης . Από τα 5 εκατομμύρια, περίπου, στρέμματα καλλιεργήσιμης έκτασης στη Θεσσαλία, μόνο τα 2,8 εκατομμύρια στρέμματα αρδεύονται, (ποσοστό 56%) κι αυτά χωρίς τις ποσότητες νερού που απαιτούνται. Πρόσθετο πρόβλημα είναι η υφαλμύρωση του νερού, καθώς οι γεωτρήσεις για την άντλησή του γίνονται σε βάθος πάνω από 150-200 μέτρα, μ' αποτέλεσμα να διεισδύει θαλασσινό νερό σε αρκετές παράκτιες περιοχές. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μόλυνση, λόγω της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, οδηγεί σε συνεχή ποιοτική υποβάθμιση των υπόγειων και επιφανειακών νερών, με σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία των κατοίκων.

Φέτος η κατάσταση έχει επιδεινωθεί και εξαιτίας της ανομβρίας, η οποία μείωσε τ' αποθέματα νερού στη Λίμνη Πλαστήρα στην Καρδίτσα (η αρδευτική περίοδος ξεκίνησε με τη στάθμη της λίμνης να βρίσκεται 50 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χαμηλότερα σε σχέση με πέρσι) και τη στάθμη στον Πηνειό και σε άλλους ποταμούς της περιοχής. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και δε ληφθούν επειγόντως μέτρα για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα και των επιφανειακών νερών, οι αγροτικές καλλιέργειες κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και οι άνθρωποι θα διψάσουν!

Στο φαινόμενο της απερήμωσης, που απειλεί τη Θεσσαλία - το ίδιο φαινόμενο απειλεί το 30% του συνολικού ελληνικού εδάφους και αφορά περισσότερες από 100 χώρες στη Μεσόγειο, στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική, στην Καραϊβική - συμβάλλει τα μέγιστα η έλλειψη νερού. Συμβάλλουν, επίσης, η υψηλή εξατμισοδιαπνοή των καλλιεργειών, ιδιαίτερα των εαρινών, που οφείλεται στην υψηλή θερμοκρασία της περιοχής και στο νοτιοδυτικό άνεμο (λίβα), καθώς και η κλίση των γαιών, οι καταστροφές από πυρκαγιές δασών και θαμνωδών εκτάσεων, η αποσάθρωση των ασβεστολιθικών υλικών του εδάφους που δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο διάβρωσης κ.ά.

Το νερό τελειώνει... τα έργα «περιμένουν»

Η προχειρότητα σχεδιασμού  σε συνδυασμό με την ανυπαρξία Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων συμβάλλουν καθοριστικά στην όξυνση του προβλήματος λειψυδρίας

Το φράγμα του Σκόκοβου θα μπορούσε να «ποτίσει» 300.000 στρέμματα, αλλά η κυβερνητική πολιτική λέει όχι!
Το φράγμα του Σκόκοβου θα μπορούσε να «ποτίσει» 300.000 στρέμματα, αλλά η κυβερνητική πολιτική λέει όχι!
Οι λόγοι που συμβάλλουν στην παραπέρα μείωση των υδάτινων πόρων που υπάρχουν, με αποτέλεσμα να οξύνεται το πρόβλημα της λειψυδρίας, είναι πολλοί. Οι σημαντικότεροι από τους λόγους αυτούς είναι:

  • Η υπερεκμετάλλευση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, στην οποία εξαναγκάζονται να καταφύγουν οι αγρότες για την άρδευση των καλλιεργειών, εξαιτίας της έλλειψης επιφανειακών νερών και η μη χρησιμοποίηση μεθόδων ποτίσματος (όπως π.χ. «σταγόνες»), οι οποίες μειώνουν πάρα πολύ τις απώλειες, λόγω του υπέρογκου κόστους που αυτές συνεπάγονται.
  • Η ανομβρία που επικρατεί στην περιοχή, καθώς η βροχόπτωση που σημειώνεται είναι πολύ χαμηλή και οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην περιοχή είναι αρκετά ξηροθερμικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μέσο ετήσιο βροχομετρικό ύψος της τελευταίας δεκαετίας στο Νομό Λάρισας είναι περίπου 420mm.
  • Ο τρόπος διανομής και διαχείρισης του νερού, καθώς η έλλειψη ενημέρωσης προς τους αγρότες σχετικά με τις ανάγκες άρδευσης των καλλιεργειών τους και για τις επιπτώσεις που θα έχει η παραπέρα υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα, όχι μόνο στη γεωργία, αλλά και στην ύδρευση, οδηγούν, σε αρκετές περιπτώσεις, σε λανθασμένο τρόπο διαχείρισης του νερού.
  • Ο κακός σχεδιασμός και η κακή κατάσταση των υφιστάμενων αρδευτικών και στραγγιστικών έργων, καθώς δεν υπάρχουν φράγματα για να συγκρατήσουν περισσότερο νερό από τα ποτάμια, ενώ η μεταφορά των επιφανειακών νερών γίνεται μέσω των στραγγιστικών δικτύων, μεγάλο μέρος των οποίων εξατμίζεται ή διηθείται, με αποτέλεσμα το ποσοστό απώλειας νερού, σε ορισμένες περιοχές, να υπερβαίνει το 60%.
Τα αρδευτικά έργα

Το τεράστιο πρόβλημα της έλλειψης υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία φέρνει για μια ακόμα φορά στην επικαιρότητα την αναγκαιότητα κατασκευής των απαραίτητων αρδευτικών και εγγειοβελτιωτικών έργων για την κάλυψη του υδάτινου ελλείμματος και την καλύτερη αξιοποίηση του υπάρχοντος νερού, που αποτελεί χρόνιο αίτημα των φορέων και κατοίκων της Θεσσαλίας.

Σύμφωνα και με επιστημονικές μελέτες, το έλλειμμα του νερού στη Θεσσαλία θα μπορούσε να καλυφθεί με την κατασκευή των έργων της εκτροπής του Ανω Ρου του Αχελώου (600 εκατομμύρια κυβικά μέτρα), των φραγμάτων της Πύλης - Μουζακίου (125 εκατομμύρια κυβικά μέτρα), του Παλιοδερλί Ενιππέα (43 εκατομμύρια κυβικά μέτρα), της Καλούδας (30 εκατομμύρια κυβικά μέτρα), του Αγιονερίου (10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα).

Εργα «πνοής» που θα συμβάλουν τα μέγιστα στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, και «σκοντάφτουν» στην κυβερνητική αδιαφορία, είναι η κατασκευή του φράγματος Σμοκόβου, που θα εξασφαλίσει την άρδευση 300 χιλιάδων στρεμμάτων καλλιεργειών, η ανασύσταση της λίμνης της Κάρλας, από την οποία θα ποτίζονται, επίσης, χιλιάδες στρέμματα αγροτικών καλλιεργειών και, ταυτόχρονα, θ' αναβαθμιστεί το περιβάλλον της περιοχής και άλλα μικρότερης έκτασης αρδευτικά και εγγειοβελτιωτικά έργα.

Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης

Και, βεβαίως, κρίνεται αναγκαία η σύσταση Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων σε διαφορετική κατεύθυνση απ' αυτή που εξάγγειλε η κυβέρνηση, στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι φορείς, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη δρομολόγηση της κατασκευής των αναγκαίων αρδευτικών και εγγειοβελτιωτικών έργων και στη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων που θα έχουν εμπλουτιστεί.

Κάλπικες υποσχέσεις

Η κατασκευή αρδευτικών και εγγειοβελτιωτικών έργων για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα αποτελούν σε όλες τις προεκλογικές περιόδους «αντικείμενο» υποσχεσιολογίας των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων, όπως και της σημερινής κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, προς άγραν ψήφων. Μετεκλογικά, όμως, εισπράττουν κοροϊδία οι κάτοικοι της Θεσσαλίας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εκτροπής του Ανω Ρου του Αχελώου, για την οποία η ιδέα «γεννήθηκε» από το 1925!!! Και σήμερα το έργο παραμένει ανυλοποίητο - η ΕΕ δε θέλει να εξυπηρετεί τις αρδευτικές ανάγκες, γιατί δε θέλει αύξηση της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα και η κυβέρνηση κωλυσιεργεί - γεγονός που προκαλεί τις αντιδράσεις φορέων της Θεσσαλίας, όπως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Τεχνικού, του Οικονομικού και Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, των Ομοσπονδιών Αγροτικών Συλλόγων, εκπρόσωποι των οποίων έχουν συγκροτήσει την Πανθεσσαλική Συντονιστική Επιτροπή για την εκτροπή του Ανω Ρου του Αχελώου.

Ομως και η κατασκευή του φράγματος Σμοκόβου, που κατά την κυβέρνηση «προχωρά», δεν τελειώνει ποτέ. Στον «αέρα» παραμένει και το έργο του αποταμιευτήρα της Κάρλας, παρά τις πολλές υποσχέσεις που έδωσαν προεκλογικά ότι θα ξεκινήσουν αμέσως οι εργασίες κατασκευής του, ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης, ο υφυπουργός Γεωργίας Φ. Χατζημιχάλης, ο υφυπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών Αλ. Βούλγαρης και πολλοί άλλοι κυβερνητικοί και κομματικοί παράγοντες του ΠΑΣΟΚ, κάνοντας, μάλιστα, λόγο για δικαίωση των αγροτών!

Μεγίστη κοροϊδία σε βάρος των Θεσσαλών αποτελεί και η κυβερνητική εξαγγελία για δημιουργία Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης των Υδάτινων Πόρων, καθώς, αν γίνει, ο ρόλος του θα περιορίζεται στη διαχείριση των ελάχιστων υδάτινων πόρων που υπάρχουν. Αλλωστε, η κυβέρνηση προτρέπει τους αγρότες να μοιραστούν την ανέχεια - κατά τον υφυπουργό Γεωργίας Φ. Χατζημιχάλη, η λύση του προβλήματος δεν έγκειται στην κατασκευή των έργων υποδομής για την εξασφάλιση νερού, αλλά στην αλλαγή της συνείδησης του αγροτικού κόσμου - καλλιεργώντας κλίμα διχόνοιας ανάμεσα στους κατοίκους των νομών της Θεσσαλίας.

Χωρίς νερό καταστρεφόμαστε!

 Συζήτηση του «Ρ» με αγρότες, που βλέπουν τα χωράφια τους να ξηραίνονται και δε βρίσκουν καμιά βοήθεια από την κυβέρνηση

Τα μεγαλύτερα «θύματα» από την έλλειψη υδάτινων πόρων και την ανυπαρξία αρδευτικών και εγγειοβελτιωτικών έργων στη Θεσσαλία είναι οι αγρότες της περιοχής, που λένε «το νερό, νεράκι», καθώς δεν μπορούν να ποτίσουν όπως και όσο πρέπει τις καλλιέργειές τους. Ηδη, τα πρώτα «χτυπήματα» δέχτηκαν οι σιτοπαραγωγοί, των οποίων οι καλλιέργειες έχουν υποστεί ζημιές, σε ορισμένες περιπτώσεις ολοκληρωτικές, λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας. Φέτος η παραγωγή θα είναι πολύ μικρότερη και η τιμή χαμηλότερη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ έχει υποβαθμιστεί και η ποιότητα του προϊόντος.

Επιπλέον, οι αγρότες εξαιτίας της έλλειψης νερού, αναγκάζονται να ρίχνουν περισσότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα στις καλλιέργειές τους και ξοδεύουν πολλά χρήματα για τις γεωτρήσεις που ανοίγουν. Γεγονός, που αποδεικνύει για μια ακόμα φορά την υποκρισία της κυβέρνησης που κάνει λόγο για την ανάγκη ποιότητας των προϊόντων στα πλαίσια της «ανταγωνιστικότητας στην παγκόσμια αγορά», αλλά και για την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.

Με την κατασκευή των αρδευτικών έργων, οι Θεσσαλοί αγρότες θα είχαν τη δυνατότητα να καλλιεργούν περισσότερες γεωργικές εκτάσεις, να παράγουν πιο ποιοτικά προϊόντα και το εισόδημά τους θα ενισχυόταν, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Στις μεγαλειώδεις αγροτικές κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων ένα από τα βασικά αιτήματα, που έθεταν οι αγρότες της Θεσσαλίας, ήταν η κατασκευή των αρδευτικών έργων. Αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε από την κυβέρνηση, η οποία δε θέλει την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, αλλά επιδιώκει να εξυπηρετήσει το στόχο που έθεσε, κατ' επιταγήν της ΕΕ, για συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού στη χώρα μας και για τη δημιουργία καπιταλιστικών αγροτικών επιχειρήσεων.

«Νερό με το στανιό...»

Τις συνέπειες της έλλειψης υδάτινων πόρων βιώνουν με τον πιο έντονο τρόπο οι αγρότες των Παρακάρλιων χωριών της Λάρισας και της Μαγνησίας, οι οποίοι βλέπουν ως «σανίδα σωτηρίας» την ανασύσταση της λίμνης της Κάρλας. Μάλιστα, εκτός από το πρόβλημα άρδευσης των καλλιεργειών και τις ζημιές που αυτές υφίστανται, έχουν ν' αντιμετωπίσουν και το πρόβλημα των ρηγμάτων που δημιουργούνται, παρασέρνοντας σπίτια και χωράφια, λόγω της πτώσης του υδροφόρου ορίζοντα. Πρόσφατα, δε, κρίθηκαν 30 σπίτια της περιοχής ακατάλληλα για κατοίκηση.

Ο «Ρ» βρέθηκε στο χωριό Μελία της Λάρισας και μίλησε με αγρότες για την απελπιστική κατάσταση που αντιμετωπίζουν, καθώς οι ποσότητες του νερού που υπάρχουν δεν καλύπτουν τις ανάγκες των καλλιεργειών.

Ο Φάνης Αγγελακόπουλος λέει: «Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι μεγάλο. Δεν έχουμε νερό, ανοίγουμε γεωτρήσεις και δημιουργούνται ρήγματα. Και για να ποτίσουμε τις καλλιέργειές μας παίρνουμε νερό, περίσσευμα από το ΤΟΕΒ Πηνειού, καθώς δεν είμαστε μέλη του, ενώ έπρεπε να είμαστε. Δε μας βάζουν, λένε, γιατί υπάρχει έλλειψη νερού».

Και ο Χαράλαμπος Καρβουλιώτης συνεχίζει: «Οι συνθήκες για μας δεν είναι ευνοϊκές. Παρακαλούμε να βρέξει για να μη χάσουμε τη σοδειά μας. Πώς θα ζήσω, εγώ, για παράδειγμα, την οικογένειά μου, αν καταστραφεί το βαμβάκι; Μας βάζουν να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για να μοιράσουμε την ανέχεια, αλλά "νερό με το στανιό" δε γίνεται να βρούμε. Σπέρνεις και δεν ξέρεις αν θα θερίσεις».

Το λόγο παίρνει ο Γιώργος Μποτσαρόπουλος, για να πει: «Φέτος, πάθανε ζημιά τα σιτάρια από την ξηρασία. Αν πάθει ζημιά και το βαμβάκι, τότε είμαστε για κλάματα. Θα ήταν καλύτερα τα πράγματα για μας, αν γίνονταν αρδευτικά έργα. Η κυβέρνηση, όμως, προεκλογικά δίνει πολλές υποσχέσεις και μετά μας ξεχνά».

«Σπίτια ανοίγουν από τα ρήγματα, τα χωράφια υποχωρούν και οι καλλιέργειες καταστρέφονται. Δεν πάει άλλο», επισημαίνει ο Θανάσης Γαρυφαλλόπουλος.

Και ο Αναστάσιος Χιωτάκης, πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Μελίας, τονίζει: «Εχουμε καταντήσει έρμαια των καιρικών συνθηκών και η πολιτεία δε μας βοηθάει. Ο κόσμος δεν μπορεί να ποτίζει με τα υπόλοιπα νερού. Η λύση για τους κατοίκους της περιοχής μας είναι να γίνει το έργο της Κάρλας».

«Θα ερημώσουν τα χωριά μας...»

Για τις επιπτώσεις που θα επιφέρει το πρόβλημα της έλλειψης νερού στην ύπαιθρο, ο Αλέκος Χονδρονάσιος, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πλατυκάμπου, δηλώνει στο «Ρ»: «Ζητούμε να υπάρχει σταθερή ροή νερού στην περιοχή μας για να μην καταβάλλονται οι αγρότες από πανικό και άγχος για την άρδευση των καλλιεργειών τους. Να υπάρχει καλύτερη διαχείριση και διανομή των υδάτινων πόρων. Ομως, δε λαμβάνονται τ' αναγκαία μέτρα για την επίλυση του προβλήματος και σε λίγα χρόνια οι κάτοικοι θ' αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους, καθώς δεν υπάρχει εκτός από τον αγροτικό τομέα άλλη πηγή ανάπτυξης».


ΡΕΠΟΡΤΑΖ:
Ελένη ΤΖΗΚΑ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ