RIZOSPASTIS

Ο 5ος όροφος της ΕΣΗΕΑ έχει πλέον το όνομα του Νίκου Καραντηνού

Τα παραπάνω αποπειράται να απαντήσει (και τα καταφέρνει) το νέο βιβλίο της Εύας Νικολαΐδου, «Εις μνήμην Νίκος Καραντηνός», που θα κυκλοφορήσει το αμέσως επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής».

Θυμίζουμε ότι την περασμένη Τετάρτη, έγινε στην ΕΣΗΕΑ η ονοματοδοσία του 5ου ορόφου σε «Νίκος Καραντηνός», αποδίδοντας τιμή στον κομμουνιστή δημοσιογράφο, 15 χρόνια από τον θάνατό του.

Μέσα από τον πρόλογο του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, διηγήσεις φίλων και συναδέλφων του που είχαν την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσουν στον «Ριζοσπάστη», στους αγώνες των εργαζομένων του κλάδου, τις αναμνήσεις του γιου του, Θεοχάρη Καραντηνού, το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συνοδεύει την έκδοση, αλλά και κάποια από τα χρονογραφήματα που έγραψε ο Ν. Καραντηνός στον «Ριζοσπάστη», συνδέοντας τους αγώνες του «τότε» με το «τώρα», ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της πολύτιμης πείρας ενός ανθρώπου που διακρινόταν για την πνευματική και ηθική κορμοστασιά του, τα ιδανικά και τις αξίες του.

«(...) Αυτός ήταν ο "Διονύσης" της ΟΚΝΕ, της ΕΠΟΝ, ο αρχισυντάκτης της "Νέας Γενιάς", ο αγωνιστής της μάχης του Δεκέμβρη του 1944, ο βασανισμένος, ο διωκόμενος, ο εξόριστος, αλλά πάντα αλύγιστος στο μετερίζι των αγώνων όλα τα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι τη Μεταπολίτευση. Δεκαετίες στον αγώνα για τα δικαιώματα των δημοσιογράφων, ως μέλος σε διάφορα "πόστα" του ΔΣ της ΕΣΗΕΑ. Από τη Μεταπολίτευση και μετά στο "Ριζοσπάστη", δίνει τη δική του μάχη, ως μέλος του ΚΚΕ και ως δημοσιογράφος, "για να γενούνε τα σκοτάδια φως"!

Με πόση λαχτάρα περιμέναμε να διαβάσουμε τη μόνιμη στήλη του, "Τότε και τώρα", μια στήλη που την ζήλευαν πάρα πολλοί έμπειροι δημοσιογράφοι ακόμα και μεγάλων αστικών εφημερίδων, για τη δύναμη, τη ζωντάνια, την αισιοδοξία, τη μαχητικότητα, την παιδεία, το ήθος, τις αξίες, την επικαιρότητα δοσμένη και μέσα από την ιστορικότητα των γεγονότων και καταστάσεων με τα οποία κάθε φορά καταπιανόταν.

Οι νέες γενιές συνεχίζουν "να πολεμάνε και να τραγουδάνε". Γιατί εμπνέονται από ανθρώπους, από κομμουνιστές, αγωνιστές, όπως υπήρξε ο Νίκος Καραντηνός.

Και στα μεγάλα και θαυμαστά, και στα λίγα και ταπεινά. Και στις ανηφόρες και στις κατηφόρες.

Και στις νίκες και στις ήττες.

Και το 1940 και το 1944.

Και το 1949 και το 1967.

Και το 1974 και το 1991.

Μέχρι το τέλος της ζωής του, στις 25 Ιούνη του 2008.

Και στις συνεδριάσεις της ΚΟΒ του "Ριζοσπάστη". Και στα γραφεία της εφημερίδας. Και στις συγκεντρώσεις και τις εκδηλώσεις μας. Και στις πορείες. Και στα γραφεία της ΕΣΗΕΑ, στις αρχαιρεσίες, στις κινητοποιήσεις των δημοσιογράφων και όλου του λαού και της νεολαίας. Και στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ!

Γενάρης 1977, Παρίσι. Με παρέα δημοσιογράφων

Στον πρόλογό της η συγγραφέας του βιβλίου, Εύα Νικολαΐδου, μοιράζεται μνήμες της, προσωπικές της στιγμές με τον Ν. Καραντηνό από τα πρώτα κιόλας χρόνια της δημοσιογραφικής της διαδρομής στην προσπάθειά της να μεταφέρει «το μεγαλείο αυτού του ανθρώπου». «Ο Νίκος Καραντηνός έμοιαζε σαν το γλυκοχάραμα που προχωράει διστακτικά και μετά ενοποιεί τα πάντα και δυναμώνει. Ο λόγος του είχε παιδαγωγική αξία. Οι προσωπικές του εξομολογήσεις ήταν σπάνιες. Αφορούσαν κυρίως άρθρα του, σχόλια, ρεπορτάζ. Η στάση της ζωής και η ιδεολογία του ήταν αταλάντευτες. Δεν εκδήλωνε εύκολα τα αισθήματά του. Μιλούσαν το έργο και οι πράξεις του».

Στο κεφάλαιο «Σκέψεις για τον Νίκο Καραντηνό» άνθρωποι που τον γνώρισαν ψηλαφίζουν πτυχές της πολύπλευρης προσωπικότητας.

Ο Στέφανος Λουκάς, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, μεταξύ άλλων αναφέρεται και σε στιγμές που έζησε μαζί με τον Ν. Καραντηνό στην εφημερίδα μας. «Θυμάμαι πάντα την προτροπή του: Στην εφημερίδα, σε όλα της τα θέματα, και στα ρεπορτάζ και στα άρθρα και στις έρευνες, σε όλα τα κείμενά της, πρέπει να αποκαλύπτεται και να λάμπει η αλήθεια από τη σκοπιά του λαού. Είναι η αρχή για να λειτουργεί ο "Ριζοσπάστης" ως καθοδηγητής, διαφωτιστής και οργανωτής μαζών. Επομένως χρειάζεται να αποκαλύπτουμε ταξικά αυτό που κρύβεται πίσω από την είδηση και να το τεκμηριώνουμε. Είναι αρχή της κομμουνιστικής δημοσιογραφίας. Ελεγε χαρακτηριστικά: "Σήμερα στους νέους συντρόφους του «Ριζοσπάστη» θέλω να πω μια φράση που είναι πολύ όμορφο να την ακούς, αυτήν τη φράση: Το 'γραψε ο «Ριζοσπάστης». Αυτή είναι μεγάλη τιμή για μας"».

Ο Καραντηνός ήταν μαθητής της Ηλέκτρας Αποστόλου, που τον δίδαξε να γράφει απλά και κατανοητά, να μεταδίδει άμεσα και χωρίς ρητορείες την ουσία. Την είδηση. Και η είδηση, η ουσία σ' εκείνες τις - όχι και τόσο μακρινές - εποχές ήταν μία: Κάλεσμα αγώνα».

Ο δημοσιογράφος Παντελής Μπουκάλας αναφέρεται στη σεμνότητα του Ν. Καραντηνού. «Ακόμα κι αν άκουγε φαιδρότητες και ανοησίες, συγκαταλεγόταν στους πολίτες εκείνους που έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους και δεν καυχήθηκαν ποτέ για τους αγώνες τους, ούτε και μέτρησαν σα δάφνες τις διώξεις τους», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο Γιώργος Λεονταρίτης, πρώην γενικός γραμματέας της ΕΣΗΕΑ, αναφέρει ότι «εάν ήθελε κάποιος να δώσει με μια φράση ένα χαρακτηριστικό του Νίκου Καραντηνού, θα τον αποκαλούσε ανεπιφύλαχτα: "Ο άγιος της ελληνικής δημοσιογραφίας"», ενώ ο πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Αριστείδης Μανωλάκος, ορίζοντας τα τρία βασικά χαρακτηριστικά του Ν. Καραντηνού σημειώνει: «Ευγένεια. Συνέπεια. Σεμνότητα».

Απεσταλμένος με τον φωτογράφο Σπύρο Μελετζή για αγροτικό ρεπορτάζ, ο Νίκος Καραντηνός συνομιλεί με αγρότες (φωτ. Σπ. Μελετζή)

Ο Θεοχάρης Καραντηνός μιλά για την ιδιαίτερη πατρίδα του Ν. Καραντηνού, την Κεφαλονιά, και αναφέρεται σε στιγμές και γεγονότα που καθόρισαν και διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του, όπως «τον έφτιαξε η ζωή με τους αγώνες και τις δυσκολίες της».

Η έκδοση ολοκληρώνεται με επιλογές από την αρθρογραφία του Νίκου Καραντηνού στον «Ριζοσπάστη». Ξεχωρίσαμε το χρονογράφημά του, με τίτλο «Η πιο μεγάλη μέρα (Της Αδούλωτης Αθήνας)», που δημοσιεύθηκε στις 10 Οκτώβρη 2004 και περιγράφει το πώς ο «Ριζοσπάστης» κυκλοφόρησε ξανά ελεύθερος!

«Ηταν σαν αύριο το βράδυ, που η πρωτεύουσα ζούσε σε μια γλυκιά αναμονή καρτερώντας το ξημέρωμα της καινούργιας μέρας. Ακουγες τα βήματα αυτά των Γερμανών που αποχωρούσαν που θα 'ταν τα στερνά, κι εσύ με τους νέους συντρόφους της ΕΠΟΝ τύπωνες σ' αυτήν την ολονυχτία χιλιάδες προκηρύξεις, αυτές που θα 'πρεπε να μοιραστούνε στην καρδιά της Αθήνας που θα γιόρταζε τη λευτεριά της.

Οι λαϊκές γειτονιές, όλα τα τιμημένα άπαρτα κάστρα του Αγώνα, που από βδομάδες κιόλας ζούσαν ελεύθερες με τα τμήματα του ΕΛΑΣ φρουρούς στα σύνορά τους. Οι καταματωμένες γειτονιές, όλες πανέτοιμες για το μεγάλο πανηγύρι.

Η Καισαριανή, αυτό το Στάλινγκραντ του αντιστασιακού μας αγώνα, άνοιξε τα σεντούκια των κοριτσιών της και βγήκαν, προσφορά, τ' άσπρα χιονάτα υφάσματα για να ετοιμαστούν τα πανό που μ' αυτά η γειτονιά θα κατέβαινε στη μεγάλη συγκέντρωση. Είναι ο καλλιτέχνης της γειτονιάς, ο ζωγράφος Γ. Σικελιώτης, που με φλόγα θα δουλέψει το τεράστιο εκείνο πανό που ξεχώριζε εντυπωσιακά ανάμεσα στα αμέτρητα άλλα πανό...

Αυτή η μέρα, αυτές οι ώρες είναι που κι η εφημερίδα μας, ο "Ριζοσπάστης", από τα κατάβαθα της Γης όπου τυπωνόταν στα χρόνια της φασιστικής Κατοχής αλλά και της βασιλομεταξικής δικτατορίας, βγαίνει στο φως του ήλιου. Είναι χιλιάδες και χιλιάδες που τον κρατούν στα χέρια, τον χαίρονται, τον δείχνουν. Αυτό το μικρό δισέλιδο.

Η εφημερίδα μας είχε από καιρό κάνει έγκαιρα την προετοιμασία της, ώστε να βρεθεί έτοιμη την ώρα της απελευθέρωσης. Ετσι, είχε εγκαταστήσει τυπογραφείο στη Ν. Ελβετία κι από κει το συντακτικό επιτελείο τύπωνε το "Ρ", που με το μηχανισμό διανομής του προωθούσε γρήγορα σ' ολόκληρη την Αθήνα, όπου εξακολουθούσαν να είναι Γερμανοί.

Είναι χαρά ζωής να 'χεις ζήσει τέτοιες ώρες μοναδικές και στο ημερολόγιο να τη θυμάσαι αυτήν τη μέρα, την πιο όμορφη, δίπλα σε νέους συναδέλφους που τρέχουν στο ρεπορτάζ και πάνω απ' όλα μέσα στην εφημερίδα μας που σου έθρεψε όνειρα, που σ' έκανε δημοσιογράφο. Ο δημοσιογράφος είναι μερικές φορές μοναδικός, που δε χρειάζεται τεφτέρια κι άλλα σύνεργα... Τα βλέπει, τα καταγράφει (...)».