Παραθέτουμε παρακάτω εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία του Γιώργη Μωραϊτη με θέμα: "Η συμβολή του παράνομου Τύπου στην αντιδικτατορική πάλη".

"Αγαπητοί φίλοι, συνάδελφοι, συντρόφισσες και σύντροφοι,

Ιστορική μνήμη σημαίνει να μην ξεχνάμε! Οταν μάλιστα πρόκειται για "εγχειρήματα" όπως η 21η Απρίλη 1967 θα 'ταν και έγκλημα η λησμονιά. Οσοι έτυχε να ζήσουμε τη φρίκη εκείνης της μέρας καθώς και της νύχτας και άλλες που ακολούθησαν, ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να ξεχάσουμε. Το θέμα όμως είναι να μην ξεχνά ο κόσμος. Και να μαθαίνουν και να θυμούνται οι γενιές που έρχονται. Για να μην επιτρέψουν επανάληψη! Αυτό το αίτημα προβάλλει στο πρώτο φύλλο ο νόμιμος "Ριζοσπάστης", μετά την πτώση της χούντας, στο κύριο πρωτοσέλιδο άρθρο του με τίτλο "Ποτέ πια".

Να όμως, που τώρα, στα 30χρονα της επάρατης ημερομηνίας, κάποια γκάλοπ, μαζί με μια συγχορδία κατευθυνόμενων δημοσιευμάτων, στοχεύουν ακριβώς στο αντίθετο. Πάνε να πείσουν ότι "ο λαός δεν έχει μνήμη" και ότι "η χούντα έκανε και καλό"... (βέβαια - εξυπακούεται - το μεγαλύτερο "καλό" έκαναν εκείνοι που την έβαλαν να κάνει το πραξικόπημα). Οχι, δεν είναι σωστό. Μάλλον αποκαλύπτουν διακαείς πόθους ορισμένων κύκλων, και μιας νοοτροπίας, που από καιρό μεθοδεύουν τον ευνουχισμό του αγωνιστικού πνεύματος και των μηνυμάτων της αντιδικτατορικής πάλης.

Η Ελλάδα γέμισε πληγές! Ηρθε η ώρα να πληρώσει πανάκριβα - χειρότερα από κάθε προηγούμενο - την υποτέλειά της στους ξένους και κατά κύριο λόγο την εθελοδουλία της στους Γιάνκηδες. "Γύρισε η Ιστορία" πολλά χρόνια πίσω, στον οικονομικό, στον πολιτικό, στον κοινωνικό τομέα. "Κόλλησε ο τροχός" στην καθυστέρηση, στην υπανάπτυξη, στο μαρασμό. Σε μια εποχή τεράστιων δυνατοτήτων και επιτευγμάτων της επιστημονικής και τεχνολογικής επανάστασης. Υπέστη τον έσχατο ευτελισμό ως αρχαία "κοιτίδα των φώτων και του πολιτισμού". Επεσε ανεπανόρθωτα σε διεθνές πεδίο το οιοδήποτε κύρος της. Απανωτά έρχονται τα πλήγματα, σε όλα τα επίπεδα. Αφάνταστες είναι οι ταπεινώσεις και οι συμφορές. Κι από την άλλη, εκμεταλλεύονται το δράμα της και καταληστεύουνε τον πλούτο της ξένα και ντόπια μονοπώλια και πολυεθνικές (Πέφτουνε "σαν τα όρνια στα ψοφίμια" πάνω της οι ποικιλώνυμοι πράκτορες και χρυσοκάνθαροι). Είναι να θλίβεται κανείς, να κλαίει και να πονά. Εκεί την εκατάντησαν την όμορφη πατρίδα μας...

Σπουδαίο ρόλο στην αντιδικτατορική πάλη διαδραμάτισε ο παράνομος αντιστασιακός και κομματικός Τύπος. Μέχρι το Σεπτέμβρη του 1967 δεν υπήρχε στην Ελλάδα παράνομο κομματικό έντυπο. Μέχρι τότε έβγαινε η "Νέα Ελλάδα", όργανο του ΠΑΜ, πολυγραφημένη. Ετσι, το μεγάλο κενό της ενημέρωσης καλύπτονταν μόνο από τη "Φωνή της Αλήθειας", που στάθηκε σε όλα εκείνα τα χρόνια το βαρύ πυροβολικό του λαού και του Κόμματος.

Για ν' αντιμετωπίσει αυτό το σοβαρό κενό, ταυτόχρονα με την αναδιοργάνωση της ΚΟΑ, το Κόμμα προσανατολίστηκε στην έκδοση παράνομης κομματικής εφημερίδας. Η απόφαση για την έκδοση της "Αδούλωτης Αθήνας", οργάνου της ΚΟΑ του ΚΚΕ, πάρθηκε στα μέσα Ιούλη του 1967.

Το πρώτο φύλλο της "Αδούλωτης Αθήνας" ήταν δισέλιδο και κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 1967. "Καπέλο" είχε το σύνθημα: "Ζήτω η Δημοκρατία! Κάτω η δικτατορία! ". Ο τίτλος ήταν κεντημένος πάνω σε "στένσιλ" (δυστυχώς δεν έχουμε κανένα αντίτυπο). Το φύλλο αυτό γράφτηκε σε μια τρώγλη και σελιδοποιήθηκε σ' ένα από τα σχεδιαγράμματα ενός τόμου από τα άπαντα του Λένιν. Εκεί σελιδοποιήθηκε, ψιλογράφτηκε και στάλθηκε σε άλλο σημείο του ορίζοντα της Αθήνας, όπου τυπώθηκε σε πολύγραφο. Το "τιράζ" που βγήκε ήταν φυσικά μικρό: μερικές εκατοντάδες αντίτυπα. Κυκλοφόρησε όμως πλατιά, χέρι με χέρι και τοιχοκολλήθηκε σε διάφορους χώρους. Εκανε εντύπωση στους παλιούς αγωνιστές, σύνδεσε την κατοχική ιστορία της "Αδούλωτης Αθήνας" με τη νέα κατάσταση. Στάλθηκε στο εξωτερικό και τα κείμενά της μεταδόθηκαν από τη "Φωνή της Αλήθειας", το σταθμό της Μόσχας και άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Εκανε επίσης γνωστή την ύπαρξη και δράση της ΚΟΑ, προκαλώντας μεγάλο ενθουσιασμό και ικανοποίηση. Από τότε έβγαινε κανονικά κάθε μήνα, ενώ πότε - πότε έβγαζε και έκτακτη έκδοση, όπως, π. χ., με το πραξικόπημα του βασιλιά το Δεκέμβρη του 1967 και το Φλεβάρη του 1968, όταν πήρε θέση υπέρ των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, δημοσιεύοντας τη σχετική απόφαση του Γραφείου της ΚΟΑ.

Η πιο σπουδαία κατάκτησή μας, σημαία του Κόμματος και του αδούλωτου λαού μας, ήταν ο "Ριζοσπάστης" και στην περίοδο της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας. Στάθηκε άξιος συνεχιστής των ηρωικών παραδόσεών του, δικαίωσε απόλυτα την έκδοσή του, εκπλήρωσε τιμητικά την αποστολή του. Γραφόταν και τυπωνόταν στην πιο βαθιά παρανομία, κυκλοφορούσε με την πιο μεγάλη μυστικότητα, αλλά κρατούσε πάντα την πιο υψηλή έπαλξη του κομματικού και αντιστασιακού Τύπου στον αντιδικτατορικό αγώνα. Με τα 67 παράνομα φύλλα του έγραψε στην ηρωική ιστορία του ένα καινούριο κεφάλαιο. Δεν έχει σημασία αν, λόγω του τρόπου που έγινε τον Ιούλιο του '74 η αλλαγή, πολλές σελίδες και πτυχές αυτού του κεφαλαίου παρέμειναν και θα παραμείνουν ίσως για πολύ ακόμα άγνωστες. Κάποτε όμως θα γίνουν γνωστές.

Ας σπεύδουν άλλες εφημερίδες - απ' τις οποίες όχι οι λιγότερες συμβιβάστηκαν με τη χούντα κι έπαιξαν, με το αζημίωτο φυσικά, το παιχνίδι της - να προβάλλουν τις "αντιστασιακές" περγαμηνές τους. Ο "Ριζοσπάστης" δεν ενδιαφέρεται για δάφνες, του αρκεί ότι έπραξε το καθήκον του.

Ο παράνομος "Ριζοσπάστης" στάθηκε πιστός φορέας και εκφραστής της γραμμής του ηρωικού μας Κόμματος, του ΚΚΕ. Σήκωσε ψηλά τα αγωνιστικά λάβαρα της πάλης του λαού ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς και στα κύρια στηρίγματά του, την ντόπια ολιγαρχία, τα ξένα μονοπώλια, τους Αμερικανο - ΝΑΤΟικούς ιμπεριαλιστές. Πολέμησε αμείλικτα την ολέθρια αντιλαϊκή και αντεθνική πολιτική της χούντας. Κατήγγειλε τα εγκλήματά της. Υπερασπίστηκε την εθνική ανεξαρτησία, τα πολιτικά δικαιώματα και τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού, την ιερή κυπριακή υπόθεση. Επίμονα και ανυποχώρητα πάλεψε για την ενότητα και την κοινή δράση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων, για την ανατροπή της δικτατορίας και την εγκαθίδρυση μιας πραγματικά νέας δημοκρατίας.

Χάρη στην αυτοθυσία, τον ηρωισμό και το επαναστατικό πάθος των κομμουνιστών, ο "Ριζοσπάστης" σφυρηλάτησε ακατάλυτους αγωνιστικούς δεσμούς του ΚΚΕ με τους εργάτες, τους αγρότες, τους εργαζόμενους, τη νεολαία. Ρίζωσε βαθιά στη συνείδηση του λαού και κατάκτησε την αγάπη του. Αναμφισβήτητη ήταν η συμβολή του "Ριζοσπάστη" στους μεγάλους αγώνες του λαού και της νεολαίας μας, στο ξεσήκωμα του ηρωικού Πολυτεχνείου, που υπέσκαψαν το δικτατορικό καθεστώς και το οδήγησαν στην πλήρη χρεοκοπία και κατάρρευσή του.

Η μαύρη εφταετία πέρασε. Η ανάμνησή της είναι ακόμα νωπή. Ηταν μια περίοδος οδυνηρή και διδακτική. Εκείνοι που τη διαδέχτηκαν φαίνεται δε διδάχτηκαν τίποτα. Κυβερνούν με παμπάλαιες μεθόδους και μέσα. Επισείουν ακόμα και την απειλή του "Ιδιώνυμου" και του "509". Χτυπούν τις λαϊκές κινητοποιήσεις. Δεν αφήνουν ευκαιρία που να μην εντείνουν τον εθνικισμό, το σοβινισμό, τον αντικομμουνισμό. Παρουσιάζονται με μάσκες "δημοκρατικές" και "σοσιαλιστικές", αλλά υπηρετούν πειθήνια τα ντόπια και ξένα μονοπώλια σε βάρος του λαού και των συμφερόντων της χώρας. Ο λαός μας όμως άντλησε από την περίοδο της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης πολύτιμη πείρα και πλούσια διδάγματα που πρέπει να τα αξιοποιήσει στην πάλη του.

Εμείς δεν έχουμε παρά να σταθούμε στο πλευρό του, παλεύοντας στην πρωτοπορία και να υλοποιήσουμε το σοβαρό καθήκον του πατριωτικού - αντιιμπεριαλιστικού - δημοκρατικού μετώπου. Για να ανοίξει ο δρόμος της ελπίδας και του φωτεινού μέλλοντος με τη σοσιαλιστική αλλαγή. Αυτός είναι και ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε τους χιλιάδες αγωνιστές και τους συντρόφους μας που έπεσαν στον τίμιο αγώνα.

Το θέμα των ανικανοποίητων αιτημάτων των αναπήρων και θυμάτων του αντιδικτατορικού αγώνα, φέρνουν με ερώτησή τους στη Βουλή οι βουλευτές του ΚΚΕ Ορ. Κολοζώφ και Λεων. Αυδής προς τους υπουργούς Εθνικής Οικονομίας και Υγείας - Πρόνοιας, ρωτώντας αν η ικανοποίησή τους βρίσκεται στις κυβερνητικές προθέσεις. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο κείμενο της ερώτησης: "Τριάντα χρόνια μετά το πραξικόπημα του '67 και παρά τα μεγάλα λόγια από τους εκάστοτε κυβερνώντες για την αναγνώριση των αγώνων και των θυσιών των ανθρώπων που βασανίστηκαν φυλακίστηκαν, διώχτηκαν κλπ. από τη χούντα, αυτοί οι άνθρωποι ακόμη δεν έχουν δικαιωθεί, όπως τους αρμόζει. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 268 αιτήσεις αναπήρων του αντιδικτατορικού αγώνα που υποβλήθηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες, πήραν σύνταξη μόνο οι 91 από αυτούς, ενώ το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους απορρίπτει αβασάνιστα τις σχετικές αιτήσεις που έχουν υποβληθεί από τους αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα. Μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει γνωστά τα αιτήματα για:

• Την εξομοίωση των αναπήρων και θυμάτων του Αντιδικτατορικού Αγώνα με τους αναπήρους πολέμου της περιόδου 1940 - '41 και της Εθνικής Αντίστασης ως προς τα δικαιώματα και ευεργετήματα που παρέχουν οι σχετικοί νόμοι.
• Την εξομοίωση των αναπήρων και θυμάτων του αντιδικτατορικού αγώνα με τους πολιτικούς και στρατιωτικούς συνταξιούχους του δημοσίου, σχετικά με τη νοσηλεία τους στα στρατιωτικά νοσοκομεία, ανεξάρτητα της πάθησης - συνταξιοδότησής τους.
• Την επανάκριση των αιτήσεων που έχουν απορριφθεί από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και την αναγνώριση των αιτούντων με συμπλήρωση του φακέλου τους με δύο μαρτυρικές καταθέσεις ή ένορκες βεβαιώσεις στο Ειρηνοδικείο ή σε συμβολαιογράφο ή με την υποβολή μιας βεβαίωσης του αρμόδιου φορέα".

Σε άθλιες συνθήκες, που δύσκολα μπορούν να αποδοθούν στο χαρτί, ό,τι κι αν γράψουμε. Χωρίς καθόλου μέσα, ή μόλις τα απαραίτητα. Σε διαρκή κίνδυνο και με βαρύ τίμημα. Αλλά με μια μόνο σκέψη: Κάτω η δικτατορία. Ζήτω η δημοκρατία...

Τριάντα χρόνια πριν, από τις πρώτες μέρες της χούντας, ο παράνομος Τύπος, και οι άνθρωποι που εργάστηκαν για την έκδοσή του, είχε τη δική του σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης. Η "Αδούλωτη Αθήνα", που εκδόθηκε κάτω από απίστευτες συνθήκες, η "Λευτεριά", η "Δημοκρατική αλλαγή", η σατιρική "Χούντα", ο "Οδηγητής" και, βέβαια, ο "Ριζοσπάστης" έδωσαν εκείνα τα εφτά μαύρα χρόνια φτερά στους κομμουνιστές, στον ελληνικό λαό, απελευθέρωσαν την πνιγμένη φωνή του, πέρασαν στο εξωτερικό, ανατυπώθηκαν στις χώρες που φιλοξενούσαν τους πολιτικούς πρόσφυγες, αλλά και τη Δυτική Ευρώπη.

Χτες οι εργαζόμενοι στο "Ριζοσπάστη", στην "Τυποεκδοτική" και τον "902", σε μια λιτή εκδήλωση στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ, μαζί με πολλούς από τους πρωταγωνιστές της εποποιίας του παράνομου Τύπου, των 67 παράνομων φύλλων του "Ριζοσπάστη", που στάθηκε πιστός φορέας και εκφραστής της γραμμής του ΚΚΕ, κράτησαν ζωντανή τη μνήμη. Γιατί θα 'ταν έγκλημα η λησμονιά, όπως είπε ο αντιστασιακός δημοσιογράφος Γ. Μωραϊτης, ο οποίος αναφέρθηκε στα μαύρα χρόνια της εφταετίας, στην έλλειψη στην αρχή κομματικών εντύπων και το ρόλο που έπαιξε, στη συνέχεια, ο παράνομος Τύπος.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τη Γενική Γραμματέα του Κόμματος Αλ. Παπαρήγα και κομμουνιστές, που έδωσαν τότε όλες τους τις δυνάμεις για την έκδοση και διάδοση των παράνομων φύλλων, μεταξύ άλλων οι Χρ. Λογαράς,Π. Αϊβαλιώτης,Ν. Κεπέσης,Ν. Καραντηνός,Χρ. Τσιντζιλώνης και η Χρ. Γκόγκογλου,οι οποίοι αναφέρθηκαν σε σειρά άλλων συντρόφων τους, σε σειρά στιγμών του αγώνα κατά της χούντας. Ο Π. Αϊβαλιώτης,υπεύθυνος τότε της κεντρικής γιάφκας διανομής του παράνομου Τύπου, θυμήθηκε τις σφεντόνες με τις οποίες έστελναν προκηρύξεις και φύλλα του παράνομου Τύπου στο κοινό των θερινών σινεμά τα καλοκαίρια, ενώ ο Ν. Καραντηνός υπενθύμισε το διορατικό οχτάστηλο τίτλο της "Δημοκρατικής Αλλαγής", που προειδοποιούσε έγκαιρα για τον κίνδυνο πραξικοπήματος, χωρίς κανείς όμως να ακούσει. Ο Χρ. Τσιντζιλώνης,πολιτικός τότε πρόσφυγας, μίλησε για την υποδοχή του παράνομου Τύπου στο εξωτερικό και την ανατύπωσή του σε χιλιάδες αντίτυπα που διαβάστηκαν από Ελληνες και ξένους, ενώ πρότεινε να προγραμματιστεί, ενόψει της συμπλήρωσης των 80 χρόνων ζωής - παράνομης τα περισσότερα χρόνια - του ΚΚΕ, η έκδοση ενός αντιπροσωπευτικού τμήματος του συνόλου του παράνομου Τύπου του Κόμματος.

Το χώρο που αποτέλεσε το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων της χούντας, διάλεξε φέτος ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967 - 1974 (ΣΦΕΑ), για να τιμήσει την ιστορική μνήμη των δολοφονημένων αγωνιστών κατά τη διάρκεια της εφταετίας. Χτες το πρωί, ο χώρος του Ιππόδρομου έγινε τόπος μνήμης και τιμής. Τριάντα χρόνια ακριβώς από την επιβολή της ξενοκίνητης δικτατορίας των συνταγματαρχών, συμπληρώθηκαν χτες και όσοι βρέθηκαν στο συγκεκριμένο χώρο έφεραν στο μυαλό τους εκείνες τις πρώτες "μαύρες" μέρες, για τον τόπο και το λαό.

Κι ήταν δύσκολο πράγματι να ξεχάσει κανείς το σημείο, από το οποίο άρχισε το έργο "πολιτικής αναμόρφωσης", των πρώτων κρατουμένων των συνταγματαρχών. Ηταν δύσκολο, να "σβήσουν" την εικόνα από τα μάτια, όσοι είδαν τονΠαναγιώτη Ελή να αφήνει την τελευταία πνοή του, μέσα εκεί, δολοφονημένος από τους δήμιους της χούντας. Ο χώρος του Ιππόδρομου έγινε εκείνες τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος, τόπος κολαστηρίου...

Η εκδήλωση άρχισε χτες με την ομιλία του προέδρου του ΣΦΕΑ Μ. Βαρδάνη,ο οποίος τόνισε: "Οι φετινές εκδηλώσεις αποτελούν ερέθισμα να ψηλαφήσουμε την ιστορική μας μνήμη, αναγκαιότητα για τους σημερινούς δύσκολους καιρούς που περνά η πατρίδα μας. Δύσκολους για την ειρήνη στην ευρύτερη ταραγμένη περιοχή. Δύσκολους για την εθνική μας ανεξαρτησία και εδαφική μας ακεραιότητα. Δύσκολους για το λαό μας". Στη συνέχεια, ο Μ. Βαρδάνης έκανε αναφορά και σε κάποια δημοσιεύματα ερευνών, που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες υπογραμμίζοντας: "Κάποια "περισπούδαστα" πορίσματα ερευνών που έρχονται στο φως της δημοσιότητας και που δεν ξέρουμε πού αποσκοπούν και ποιους εξυπηρετούν, μα σίγουρα επιχειρούν να ακυρώσουν την αντίσταση του ελληνικού λαού κατά της τυραννίας και να αμφισβητήσουν τη δημοκρατική συνείδηση των σημερινών Ελλήνων. Μια αντίσταση κατά της ξενοκίνητης χούντας, που έχει πάρει τη θέση της στην ιστορία των αγώνων του ελληνικού λαού για ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική ανεξαρτησία και ειρήνη". Είναι ανάγκη των καιρών, κατέληξε ο πρόεδρος του ΣΦΕΑ, να επαγρυπνούμε. Να κουβαλάμε την ιστορική μνήμη του αντιδικτατορικού αγώνα και να τη μεταλαμπαδεύουμε στους νέους. Οι νεκροί μας με την τίμια αγωνιστική τους διαδρομή το ζητούν, η δημοκρατία το έχει ανάγκη για να ζήσει.

Μετά το τέλος της ομιλίας, η ηθοποιός της Εθνικής Αντίστασης Αλ. Παϊζη διάβασε το ποίημα του Γ. Ρίτσου, με τίτλο: "Υμνος και θρήνος για την Κύπρο". Στη συνέχεια, ακολούθησε κατάθεση στεφανιών στο χώρο του μνημείου, που υπάρχει μέσα στον Ιππόδρομο. Ενα μνημείο αφιερωμένο "στους αγωνιστές που έκαναν το καθήκον τους απέναντι στο λαό και υπέφεραν σαν κρατούμενοι σε αυτόν τον χώρο...", όπως γράφει και η πλάκα που βρίσκεται πάνω σ' αυτό. Στεφάνια στο μνημείο κατέθεσαν ο πρόεδρος του ΣΦΕΑ, εκ μέρους της κυβέρνησης ο γγ Αθλητισμού Γ. Σγουρός, η Ε. Κιάου από την Προοδευτική Ενωση Μητέρων Ελλάδας (ΠΕΜΕ), η αδερφή του Παναγιώτη Ελή και εκπρόσωποι από τα σωματεία των εργαζομένων στον Ιππόδρομο.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν τα μέλη του ΠΓ της ΚΕ Σπ. Χαλβατζής και Δημ. Γόντικας,ο πρόεδρος του "ΣΥΝ" Ν. Κωνσταντόπουλος,ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Αθ. Τσούρας,ο πρώην δήμαρχος Καισαριανής Π. Μακρής κ.ά.

Φόρο τιμής στους αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα απέτισε ο λαός της Θεσσαλονίκης σε εκδήλωση - προσκύνημα που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή το πρωί στο κάτεργο του Γεντί Κουλέ, μετά από κάλεσμα της Επιτροπής Αγώνα, που αποτελείται από το Σύνδεσμο Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών 67-'74 (ΣΦΕΑ), την ΕΔΟΘ, το ΕΚΘ και τις ΕΛΜΕ-Θ. Οι πύλες των φυλακών άνοιξαν και δεκάδες πολίτες επισκέφθηκαν τους χώρους, όπου οι μνήμες είναι ακόμη ζωντανές. Ηταν ένα χρέος τιμής στον ηρωισμό και τη μέχρι θανάτου θυσία χιλιάδων αγωνιστών που έπεσαν για τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Ανάμεσα στους προσκυνητές ήταν και πρώην κρατούμενοι με τους συγγενείς τους, που ξανάζησαν τη φρίκη εκείνων των ημερών. Πολλοί με δάκρυα στα μάτια απόθεσαν λουλούδια στα κάγκελα των κελιών.

Οι επισκέπτες, πολλοί με δάκρυα στα μάτια, μπήκαν στους διώροφους θαλάμους των ανδρικών φυλακών παρατηρώντας κάθε λεπτομέρεια, ένας - ένας προχώρησαν προσεχτικά στα κατασκότεινα κελιά της απομόνωσης, στάθηκαν μπροστά σε χρηστικά αντικείμενα που έμειναν ξεχασμένα στους βοηθητικούς χώρους. Για τους πολιτικούς κρατούμενους από την εποχή της Κατοχής μέχρι και τη δικτατορία, αναδύονται οι πιο σκληρές μνήμες και ένας άκρατος πόνος, καθώς και η οργή για την τρομερή αυτή μηχανή που στήθηκε για να υποτάξει χιλιάδες αγωνιστές, χωρίς όμως να καταφέρει να τους λυγίσει. Ακόμη υπάρχουν γραφήματα και μισοσβησμένες λέξεις που είχαν χαραχτεί στους τοίχους, όπου αποτυπώνεται η άρνηση υποταγής στην κτηνώδη βία, πρώτα των ναζί καταχτητών, στη συνέχεια του μοναρχοφασιστικού κράτους και μετά της χούντας.

Στην εκδήλωση - προσκύνημα στο Γεντί Κουλέ παρέστησαν αντιπροσωπεία της ΚΟΘ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Θ. Κωνσταντινίδη, γραμματέα της Οργάνωσης, τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ Γ. Κατσαρός και Μ. Σπυριδάκης, ο πρώην βουλευτής Μ. Σαχίνης, ο πρώην δήμαρχος Αμπελοκήπων Κ. Σαπρανίδης, ο δημοτικός σύμβουλος Αγ. Σαχίνη κ.ά.

Την Παρασκευή το βράδυ η Οργανωτική Επιτροπή των εκδηλώσεων "Μνήμης και γνώσης" πραγματοποίησε συζήτηση με θέμα "30 χρόνια από τη χούντα - ιστορική μνήμη, επίκαιρα μηνύματα". Μοναδική φιλοδοξία των οργανωτών της εκδήλωσης, όπως τονίστηκε, ήταν να κατατεθεί ένας κόκκος μνήμης που μπορεί να γίνει μία μικρή γνώση. Η Θεσσαλονίκη συνέβαλε σημαντικά στην αντίσταση κατά της χούντας ήδη από τις πρώτες μέρες. Ο απολογισμός, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΦΕΑ είναι βαρύς: 3 δολοφονημένοι, 500 περίπου "προληπτικώς εκτοπισμένοι" στα ξερονήσια, εκατοντάδες βασανισμένοι, πάνω από 100 οι καταδικασμένοι σε βαριές ποινές. Η αντίσταση κατά της χούντας άρχισε την ίδια μέρα που κηρύχτηκε η δικτατορία, όταν δεκάδες Λαμπράκηδες συγκεντρώθηκαν σε πολυκατοικία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με στόχο την οργάνωση της αντιδικτατορικής πάλης, τόνισε στην παρέμβασή του ο Μ. Σπυριδάκης.

Επίσης έκθεση φωτογραφίας ντοκουμέντων από τα "μαύρα χρόνια" της δικτατορίας άρχισε να λειτουργεί από την Κυριακή στον ημιώροφο της ΕΔΟΘ (Προξένου Κορομηλά 51).

Σε συνέντευξη Τύπου, χτες το απόγευμα στην Τρίπολη, ο Ορ. Κολοζώφ,απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη του '67, δήλωσε: "Πέρασαν 23 χρόνια από τότε που ανατράπηκε η δικτατορία. Οι άνθρωποι που αγωνίστηκαν ενάντια στη χούντα είχαν θέσει, τότε, κάποιους στόχους. Ηθελαν μια κοινωνία απαλλαγμένη από τον παλαιοκομματισμό και το ρουσφέτι. Μια κοινωνία που να εξασφαλίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων. Κάποιοι από αυτούς τους στόχους επιτεύχθηκαν και κάποιες κατακτήσεις πάνε, τώρα, να αναιρεθούν". Συνέχισε πως το ζητούμενο, 23 χρόνια πριν, ήταν η αποδέσμευση της χώρας από τις ΗΠΑ. "Και σήμερα καταλήγουμε να έχουμε στείλει στρατιώτες στη Σομαλία, η Βοσνία - Ερζεγοβίνη να είναι κατεχόμενη από τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ και η πολιτική της πορεία να καθορίζεται από τους στρατηγούς τους. Η χώρα μας να συμμετέχει στη στρατιωτική επέμβαση στην Αλβανία", είπε και συμπλήρωσε πως όπως και τότε, έτσι και σήμερα, προέχει η ενότητα του λαού μας και η ένταση της πάλης του ενάντια στη δράση των ιμπεριαλιστών.

Λίγα γαρίφαλα στον τόπο που δολοφονήθηκε ο Παναγιώτης Ελής