ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΚΙΝΑ

Στα πρόθυρα ιστορικής προσεδάφισης στη μη ορατή πλευρά του φεγγαριού

Το ρόβερ «Yutu» («Κουνέλι») της αποστολής «Τσανγκ-ι 3» στην επιφάνεια της Σελήνης, πανομοιότυπο με αυτό που μεταφέρει η αποστολή «Τσανγκ-ι 4»

Σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη βρίσκεται το σκάφος της αποστολής «Τσανγκ-ι 4» («Chang'e-4») της Κίνας, που μεταφέρει και το τηλεκατευθυνόμενο εξερευνητικό όχημα, με την ονομασία «Κουνέλι από νεφρίτη» («Yutu»). Το «Τσανγκ-ι 4» θα επιχειρήσει στις 3 Γενάρη του 2019 την πρώτη στην ιστορία ομαλή προσεδάφιση στη μη ορατή από τη Γη πλευρά του φεγγαριού και εφόσον είναι επιτυχημένη θα αποβιβάσει το «Yutu» για να εξερευνήσει την περιοχή. Η Σελήνη στην πορεία της εξέλιξής της έφτασε κάποια στιγμή σε παλιρροϊκό κλείδωμα με τη Γη, που σημαίνει ότι περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με την ίδια γωνιακή ταχύτητα που περιφέρεται γύρω από τη Γη, με αποτέλεσμα να δείχνει σε μας πάντα την ίδια πλευρά. Συχνά η μη ορατή πλευρά αποκαλείται λαθεμένα και «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού, ενώ στην πραγματικότητα φωτίζεται από τον Ηλιο το ίδιο όπως και η ορατή (π.χ. όταν έχουμε Νέα Σελήνη, η μη ορατή σε μας πλευρά είναι κατάφωτη).

Η αποστολή, που έχει το όνομα της κινεζικής θεάς της Σελήνης, δίνει συνέχεια - με κάποια καθυστέρηση καθώς αρχικά επρόκειτο να εκτοξευτεί το 2015 - στην αποστολή «Τσανγκ-ι 3» του 2013, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην ορατή πλευρά. Μάλιστα, το σκάφος και το εξάτροχο ρομποτικό ρόβερ της νέας αποστολής είναι στην πραγματικότητα τα αντίγραφα ασφαλείας της αποστολής «Τσανγκ-ι 3», με κάποιες προσαρμογές. Σκοπός της αποστολής του «Τσανγκ-ι 4» είναι να προσδιορίσει την ηλικία και τη σύνθεση της μη ορατής από τη Γη πλευράς του φεγγαριού, να πραγματοποιήσει διάφορες αστρονομικές παρατηρήσεις και να προετοιμάσει τα επόμενα βήματα της χώρας στο Διάστημα. Η μη ορατή πλευρά είχε δεχτεί στο μακρινό παρελθόν πρόσκρουση από μεγάλο μετεωρίτη, που θεωρείται ότι άνοιξε δίοδο για να ανέβουν στην επιφάνεια λιωμένα υλικά από το εσωτερικό της Σελήνης και με αυτή την έννοια η μελέτη της παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη του εσωτερικού του δορυφόρου της Γης. Επιπλέον η μη ορατή πλευρά δεν έχει «θάλασσες» σαν αυτές της ορατής πλευράς, δηλαδή σκούρες σχετικά λείες πεδιάδες από βασάλτη.

Η εκτόξευση της αποστολής «Τσανγκ-ι 4» με πύραυλο «Λονγκ Μαρτς 3Β»

Το πρόβλημα των αποστολών όπως αυτή του «Τσανγκ-ι 4», που δεν διατηρούν κάποιο μητρικό σκάφος σε τροχιά, είναι ότι δεν έχουν τρόπο να μεταδώσουν τις πληροφορίες που συλλέγουν στη Γη, καθώς τα ραδιοκύματα δεν μπορούν να διαπεράσουν τη Σελήνη απ' άκρη σ' άκρη. Ακριβώς γι' αυτό, η Κίνα εκτόξευσε πριν από 6 μήνες τη διαστημοσυσκευή «Τιτιάο», που έφτασε με επιτυχία και τέθηκε σε λειτουργία ως αναμεταδότης, στο σημείο Λανγκράντζ 2 (L2), του βαρυτικού συστήματος Γης - Σελήνης. Το L2 είναι ένα από τα σημεία όπου εξισορροπούνται οι βαρυτικές έλξεις αυτών των ουράνιων σωμάτων και βρίσκεται μακρύτερα από τη Σελήνη (το L1 βρίσκεται ανάμεσα στη Γη και το φεγγάρι). Από τη θέση αυτή το «Τιτιάο» έχει συνεχή οπτική επαφή τόσο με τη μη ορατή πλευρά της Σελήνης όσο και με τη Γη και γι' αυτό είναι ιδανικό για την τοποθέτηση τηλεπικοινωνιακού αναμεταδότη. Η παραμονή ενός σκάφους στα σημεία Λαγκράντζ απαιτεί ελάχιστα καύσιμα για μικροδιορθώσεις της τροχιάς του σκάφους γύρω από το σημείο Λαγκράντζ (τροχιά άλω). Η τοποθέτηση σκάφους σε τροχιά γύρω από το L2 είχε προταθεί για πρώτη φορά ενόψει των αποστολών «Απόλλων» της NASA στη Σελήνη, αλλά δεν είχε πραγματοποιηθεί τότε.

Το κινεζικό πρόγραμμα εξερεύνησης της Σελήνης προβλέπει δύο ακόμη μη επανδρωμένες αποστολές, τις «Τσανγκ-ι» 5 και 6, που θα προσπαθήσουν να φέρουν στη Γη πετρώματα από το δορυφόρο της, ενώ τελικός στόχος είναι μια επανδρωμένη πτήση τη δεκαετία του 2030 και ενδεχομένως η κατασκευή και λειτουργία διαστημικού σταθμού στην επιφάνεια του φεγγαριού. Κατά τα πρότυπα της αμερικανικής NASA, η Κίνα πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια κινήσεις συνεργασίας της κρατικής διαστημικής υπηρεσίας της με επιχειρήσεις Κινέζων καπιταλιστών που δραστηριοποιούνται στον τομέα.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.space.com, www.nasa.gov

Και ο «Βόγιατζερ 2» στον διαστρικό χώρο

Μετά από τη διαστημοσυσκευή «Βόγιατζερ 1» («Ταξιδιώτης 1») και το «Βόγιατζερ 2» βρίσκεται από τις 5 Νοέμβρη στον διαστρικό χώρο, δηλαδή στην περιοχή έξω από την ηλιόσφαιρα, την προστατευτική «φούσκα» σωματιδίων και μαγνητικών πεδίων που δημιουργούνται από τον Ηλιο. Οπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες της NASA, το ηλικίας 41 ετών σκάφος (εκτοξεύτηκε το 1977) βρίσκεται σε απόσταση 18 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη και είναι σε λειτουργική κατάσταση. Οι πληροφορίες από τα επιστημονικά του όργανα, που λόγω της μεγάλης απόστασης χρειάζονται 16,5 ώρες για να φτάσουν στη Γη ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός, έδειξαν εκείνη τη μέρα του Νοέμβρη απότομη μείωση μέχρι εξαφάνισης των σωματιδίων του ηλιακού ανέμου, ενώ αυξήθηκαν οι κοσμικές ακτίνες.

Οι δύο «Ταξιδιώτες» συνεχίζουν τώρα την πορεία τους στο χώρο ανάμεσα στ' άστρα, αν και τυπικά δεν θα βγουν από το ηλιακό σύστημα πριν περάσουν 30.000 χρόνια ακόμη. Ο λόγος είναι ότι σε 300 χρόνια από σήμερα θα συναντήσουν το εσωτερικό άκρο του νέφους Οορτ, ενός πολυπληθούς συνόλου μικρών ουράνιων σωμάτων, που βρίσκονται υπό τη βαρυτική επίδραση του Ηλιου. Αν και το πάχος του δεν είναι γνωστό με ακρίβεια, θεωρείται ότι το νέφος Οορτ εκτείνεται σε απόσταση 100.000 αστρονομικών μονάδων από τον Ηλιο (1 αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση Γης - Ηλιου, δηλ. περίπου 150 εκατ. χλμ.).

Στο έδαφος του Αρη ο σεισμογράφος του InSight

Ο ρομποτικός βραχίονας του σκάφους InSight της NASA τοποθέτησε ήδη στο έδαφος του Αρη τον ειδικό σεισμογράφο, το πρώτο από τα όργανα που μεταφέρει για να τοποθετηθούν πάνω ή μέσα στο έδαφος του κόκκινου πλανήτη. Οι επιστήμονες θα πρέπει τώρα να διορθώσουν την κλίση 2-3 μοιρών του σεισμογράφου, ώστε να έρθει σε απολύτως οριζόντια θέση και να αρχίσει τις μετρήσεις. Στο μεταξύ το RISE (Πείραμα Περιστροφής και Εσωτερικής Δομής), το οποίο δεν έχει κινητό τμήμα, άρχισε ήδη να μεταδίδει στη Γη προκαταρκτικές πληροφορίες σχετικά με τον πυρήνα του Αρη. Εφόσον όλα πάνε καλά, η ομάδα ελέγχου του InSight ελπίζει προς το τέλος του Γενάρη να έχει τοποθετήσει μέσα στο έδαφος το όργανο που θα μετρήσει την έκλυση θερμότητας από το εσωτερικό του πλανήτη.