Μια σημαντική προσπάθεια με μετρήσιμα αποτελέσματα στην ενίσχυση των συλλογικών διαδικασιών μέσα στους χώρους δουλειάς, την αποδυνάμωση των εργοδοτικών και κυβερνητικών πλειοψηφίων, τη βελτίωση της λειτουργίας των σωματείων, κάνει το Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού - Τουρισμού Ξενοδοχείων Αττικής και τα επιχειρησιακά σωματεία που συσπειρώνονται σε αυτό. Ολα τα παραπάνω άλλωστε, αποτελούν κύριο καθήκον στη μάχη για την κινητοποίηση των εργατών σε ταξική κατεύθυνση, την ανασύνταξη του κινήματος, για να αντιπαλεύουν οι εργαζόμενοι την αντιλαϊκή πολιτική και τα μέτρα που γεννά, αλλά και για να δημιουργηθούν στέρεες βάσεις για την αντεπίθεση της τάξης τους, για ριζικές αλλαγές, για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.

Για τα βήματα που έχουν γίνει στον κλάδο, τα προβλήματα και τις αδυναμίες στην προσπάθεια οργάνωσης των εργαζομένων και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτή τη δουλειά, μίλησε στο «Ρ» ο Νίκος Παπαγεωργίου, πρόεδρος του Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού - Τουρισμού - Ξενοδοχείων Αττικής.

-- Στις τελευταίες πανεργατικές απεργίες, η συμμετοχή του κλάδου εμφάνισε δυναμική, νέες δυνάμεις μέσα στους τόπους δουλειάς μπαίνουν μπροστά στη μάχη. Πώς δούλεψε το κλαδικό σωματείο το προηγούμενο διάστημα για να μετράει σήμερα αυτά τα αποτελέσματα;

-- Υπήρχε μια σημαντική συσπείρωση και στα ξενοδοχεία και στον επισιτισμό το προηγούμενο διάστημα, δεν ερχόμαστε δηλαδή από το πουθενά. Με εργαλείο και όπλο στα χέρια μας το πλαίσιο διεκδικήσεων του ΠΑΜΕ που διαφοροποιείται σημαντικά από τις άλλες δυνάμεις, καθώς βάζει μπροστά τις ανάγκες των εργαζομένων, δώσαμε τη μάχη και αυτό συνέβαλε στη συσπείρωση, δημιούργησε στους εργαζόμενους την προοπτική.

Το συνδικάτο προσπαθεί να αναδείξει το ζήτημα τι κρίση έχουμε, το χαρακτήρα της. Δώσαμε τη μάχη για να αποκαλύψουμε και να πείσουμε τους εργαζόμενους ότι ο όποιος αγώνας γίνει για να μην περνάει το ένα μέτρο μετά το άλλο, θα πρέπει να είναι αγώνας που να έχει ως προοπτική να δημιουργήσει σοβαρές ρωγμές και ζημιές στο ίδιο το σύστημα. Για να δημιουργηθούν αιτήματα τέτοια που θα ξεπεράσουν το ζήτημα μιας καλύτερης διαχείρισης και θα φτάσουν στην ουσία του προβλήματος που για μας είναι η ανασύνταξη του κινήματος, η αλλαγή του συσχετισμού δύναμης και η ανατροπή τελικά αυτού του ίδιου του συστήματος.

Αυτή η μάχη που δώσαμε και δίνουμε άρχισε να αποδίδει καρπούς οι οποίοι φάνηκαν -ιδιαίτερα- με την καταγγελία των συμβάσεων στον κλάδο το περασμένο καλοκαίρι. Σε αντίθεση με τις άλλες δυνάμεις που είχαν ξεκινήσει να καλλιεργούν κλίμα ηττοπάθειας, το συνδικάτο έβαζε μπροστά το ζήτημα όχι μόνο της μη μείωσης των μισθών και των δικαιωμάτων, αλλά την ανάγκη εδώ να διαμορφώσουμε πλαίσιο τέτοιο που να συσπειρώσει όσο το δυνατόν περισσότερους εργαζόμενους για να περάσουμε στην αντεπίθεση.

-- Πρακτικά, πώς δούλεψε το συνδικάτο και τα σωματεία, τι μέτρα πήραν σε αυτή την κατεύθυνση;

-- Η δουλειά που έγινε και γίνεται ήταν πολύ επίπονη. Αρχικά χρειάστηκε να κάνουμε μια χαρτογράφηση ολόκληρου του κλάδου. Τι υπάρχει δηλαδή από μεγάλες επιχειρήσεις, τι εξελίξεις συνέβησαν τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα και της κρίσης αλλά και της συγκέντρωσης και συγκεντρωποίησης στο χώρο και του επισιτισμού. Να βρούμε σε κάθε χώρο δουλειάς έναν τον έναν άνθρωπο, τον κρίκο σε κάθε χώρο που δεν είχαμε σωματείο και θα μπορούσε να οργανώσει τους εργαζόμενους, είτε στη βάση μιας σωματειακής επιτροπής είτε στη βάση μιας επιτροπής αγώνα, ή ακόμα και καλύτερα να δημιουργήσεις σε αυτό το χώρο σωματείο.

Στους άλλους χώρους, που είχαμε σωματεία επιχειρήσαμε να δούμε πώς λειτουργούσαν, τι αδυναμίες είχαν, πώς πρέπει να λειτουργούν, να τραβήξουν μπροστά στο μοντέλο οργάνωσης του ίδιου του συνδικάτου. Δηλαδή, με ανοιχτές συσκέψεις, ανοιχτά Διοικητικά Συμβούλια, να συμμετέχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στη διαμόρφωση των αιτημάτων της οργάνωσης και των μορφών του αγώνα, πράγμα που με βάση και τη δουλειά που είχε γίνει μέχρι τότε απέδωσε σε ένα βαθμό, με αποτέλεσμα να έχουμε σε κάθε χώρο δουλειάς σωματεία ετοιμοπόλεμα, αξιόμαχα σωματεία όπου η υπόθεση της κάθε απόφασης και κινητοποίησης να είναι υπόθεση των ίδιων των εργαζομένων.

-- Μπορούμε πιο συγκεκριμένα να πούμε παραδείγματα;

-- Πολλά σωματεία του κλάδου -στην Αττική τουλάχιστον- εμφάνιζαν αδυναμίες και μια χαλαρότητα στον τρόπο δράσης τους μέσα στο χώρο. Επρεπε να πειστούν πρώτα απ' όλα οι ίδιοι οι συνδικαλιστές, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων για το πώς πρέπει να δουλεύουν μέσα στα σωματεία. Για παράδειγμα, το σωματείο του «Σοφιτέλ» που το έλεγχαν οι δυνάμεις της ΠΑΣΚΕ μαζί και με την εργοδοσία. Ενα τέτοιο σωματείο λειτουργούσε μέσα στα πλαίσια του ξενοδοχείου, δεν ενδιαφερόταν τι συμβαίνει έξω από αυτό. Δεν κουβεντιάζονταν τα ζητήματα που αφορούσαν την εργατική τάξη, γενικότερα την καθημερινότητα της ζωής του εργάτη και της εργάτριας. Με μια συνεπή προσπάθεια, σε σύνδεση με το συνδικάτο και με τα άλλα σωματεία αυτό άλλαξε. Κατανοήθηκε ότι μέσα στο ξενοδοχείο το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να διαχειριστείς και να λύσεις μικρά ζητήματα που τελικά δε θα αλλάξουν σημαντικά τη ζωή του εργαζόμενου.

Σε αυτή την κατεύθυνση το σωματείο στο «Σοφιτέλ» συγκρούστηκε με την εργοδοσία, η αντιπαράθεση ήταν σκληρή, κάτι που ενέπνευσε τους εργαζόμενους εκεί. Είδαν ότι το σωματείο τους ενδιαφέρεται, μπαίνει μπροστά, σαν τοίχος απέναντι στην επιθετικότητα της εργοδοσίας. Ανέδειξε ζητήματα όπως οι μονιμοποιήσεις συμβασιούχων που ήταν πολύ σημαντικό ζήτημα, η προστασία της υγιεινής και ασφάλειας.

Το δεύτερο στοιχείο αφορούσε την οργάνωση και συμμετοχή των εργαζομένων. Πώς, για παράδειγμα, θα κάνεις μια γενική συνέλευση, πώς θα φέρεις τον εργαζόμενο σε αυτή, τι θα συζητήσεις. Οι εργαζόμενοι εκεί πήραν έγκαιρα μέτρα. Δημιούργησαν μια γενική συνέλευση η οποία καθρέφτισε στην κυριολεξία την καθημερινότητα του εργαζόμενου μέσα στο χώρο δουλειάς και όχι μόνο: πώς δουλεύουν, με τι κούραση, με τι κόστος για την υγεία τους, την οικογένειά τους, τι βήματα έκανε το σωματείο σε ζητήματα, να αναδείξει τη δράση του και κυρίως ότι οι όποιες επιτυχίες οφείλονται στη συμμετοχή και δράση των ίδιων των εργαζομένων. Τέτοιες γενικές συνελεύσεις όπου γίνονται, αντανακλάται η δράση των ίδιων των εργαζομένων, βοηθάει. Δίνει σπρωξιά προς τα εμπρός στον ίδιο τον εργαζόμενο να επιμείνει να ανεβάσει την προσφορά του στον αγώνα, να πειστεί ότι δρόμος άλλος δεν υπάρχει.

Βεβαίως, έπαιξε το ρόλο του ότι σε αυτές τις γενικές συνελεύσεις ήταν εκεί το κλαδικό συνδικάτο, άλλα επιχειρησιακά σωματεία, ήρθε η εμπειρία από άλλους χώρους, έσπασε η απομόνωση «ο κάθε χώρος μόνος του». Φάνηκε τι γίνεται, είδαν ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι υπάρχουν και αλλού, είδαν τι επιτυχίες είχαν άλλοι χώροι. Ανάλογα, τι αποτυχίες υπήρχαν όπου οι δυνάμεις του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού φρέναραν τις αγωνιστικές διαθέσεις και την κάθε προσπάθεια να βελτιωθεί η ζωή των εργαζομένων μέσα στα ξενοδοχεία.

Στην απεργία, για παράδειγμα, στο «Νοβοτέλ» -που κράτησε 26 μέρες- η κυριότερη κατάκτηση ήταν η έκφραση αλληλεγγύης παρότι, με αδυναμίες δόθηκε αυτή η μάχη. Απλοί εργαζόμενοι που πήγαν στο «Νοβοτέλ» ή σε άλλους χώρους που είχαν κινητοποιήσεις (π.χ. Σοφιτέλ), η κουβέντα της καμαριέρας του ενός ξενοδοχείου με την καμαριέρα του άλλου, του σερβιτόρου του ενός ξενοδοχείου με τον σερβιτόρο του άλλου, κ.λπ., η στήριξη, το κουράγιο, δημιούργησε ένα πολύ θετικό κλίμα.

-- Εχουν γίνει σημαντικά βήματα στη σύνδεση των επιχειρησιακών σωματείων μεταξύ τους, στην καθημερινή επαφή και δράση, γεγονός που επιδίωξε η κεντρική διοίκηση του συνδικάτου, έχει βοηθήσει αυτό;

-- Πράγματι, αυτό έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι το κάθε επιχειρησιακό σωματείο γνωρίζει τι γίνεται στο διπλανό ξενοδοχείο. Κάθε ανακοίνωση ενός σωματείου κοινοποιείται γρήγορα και στα υπόλοιπα. Υπάρχει άμεση και γρήγορη ενημέρωση πώς λειτουργεί ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός και πώς μπλοκάρεται η δράση του, η βρώμικη δουλειά -όπου αυτό γίνεται- όπως για παράδειγμα πρόσφατα στο «Χίλτον», όπου πραξικοπηματικά η πλειοψηφία του σωματείου διέλυσε τη γενική συνέλευση, όταν διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι δε θα δέχονταν τη μείωση μισθών.

Σήμερα το πρώτο πράγμα που μετράμε -είναι και αναγκαίο αν θες να μιλάς για κλιμάκωση- είναι η συγκέντρωση δυνάμεων. Αυτό είναι το πρώτο ζήτημα. Οι δυνάμεις που σήμερα συγκεντρώνει ο κλάδος είναι πολλαπλάσιες από αυτές που συγκέντρωνε το προηγούμενο διάστημα. Το δεύτερο ζήτημα είναι η αλλαγή που γίνεται στις συνειδήσεις, γιατί αναδείχτηκαν μέσα από τους χώρους δουλειάς νέοι, νέες, οι οποίοι πήραν πάνω τους αυτή την υπόθεση της καθοδήγησης των συναδέλφων τους σε μια πορεία αγωνιστική η οποία δεν έχει σταματημό. Αυτό έδωσε τεράστια ώθηση και παράλληλα συμβάλλει καθοριστικά στο να πυκνώνουν οι γραμμές και παραπάνω των συνδικάτων, Ομοσπονδιών απαραίτητος όρος για την ανασύνταξη του κινήματος.

Μετράμε νέα σωματεία. Οι περισσότερες σωματειακές επιτροπές έχουν μετασχηματιστεί σε σωματεία, όπως ήταν και ο αρχικός μας στόχος. Π.χ. στο ξενοδοχείο «Μελιά» είχαμε για χρόνια σωματειακή επιτροπή που έγινε σωματείο. Οπως ήταν το «Ολύμπικ Ρουαγιάλ» με τεράστια προβλήματα, που έδωσε μάχες και σήμερα είναι ένα από τα πιο δραστήρια σωματεία της Αττικής. Επίσης, το σωματείο στο «Ζαφόλια». Το ίδιο στα ξενοδοχεία «Αϊροτέλ» που κάτω από την πίεση των προβλημάτων τους οι εργαζόμενοι οργανώθηκαν, με τη βοήθεια βεβαίως του συνδικάτου και των επιχειρησιακών σωματείων.

Το ίδιο στον επισιτισμό. Εχουν στηθεί επιτροπές ανά περιοχή, όπου υπάρχουν πολλά καταστήματα π.χ. στο Γκάζι, σε μεγάλους επισιτιστικούς χώρους όπως το εστιατόριο «Μαϊστράλι». Σε αυτό βοήθησε η δημιουργία των παραρτημάτων του συνδικάτου που η κατεύθυνση σε αυτή τη φάση είναι να μπορέσουν να λειτουργήσουν συσπειρωτικά στο κομμάτι του επισιτισμού που είναι διάσπαρτο σε δεκάδες μικρά μαγαζιά. Γίνεται προσπάθεια -δεν κρύβουμε βέβαια ότι έχει πολλές αδυναμίες αυτή η προσπάθεια, παίρνει βεβαίως πολύ μεγάλη βελτίωση και οργανωτική- να γίνουν σωματεία στην περιοχή τους, στο χώρο τους. Να συνδεθούν σε μεγαλύτερο βαθμό και με τις Λαϊκές Επιτροπές που θα βοηθήσει όχι μόνο στην καλύτερη χαρτογράφηση του κλάδου, αλλά κυρίως στο να συνδεθεί η δουλειά μέσα στον τόπο δουλειάς με τον τόπο κατοικίας. Να βρούμε τους άνεργους του κλάδου, να μπουν στον αγώνα.

Για παράδειγμα, στα δυτικά προάστια γίνεται μια τέτοια σοβαρή και σταθερή προσπάθεια. Εχουμε αποτελέσματα και σε μεγάλες περιοχές όπως είναι το Μπουρνάζι, το «Τέρα Πέτρα». Ωστόσο, για να προχωρήσει με ακόμα μεγαλύτερα βήματα αυτή η δουλειά θα πρέπει να πάρουμε οργανωτικά μέτρα, να δημιουργηθούν ακόμα περισσότερες σωματειακές επιτροπές σε αυτούς τους χώρους, είτε κατά περιοχή είτε κατά χώρο. Εχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε.

-- Πώς δουλεύουν οι δυνάμεις του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού στον κλάδο;

-- Στον κλάδο οι δυνάμεις των ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ δεν ήταν «αξιόμαχες», τουλάχιστον τα δέκα τελευταία χρόνια. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι όταν κυριάρχησαν οι ταξικές δυνάμεις σε πολλούς μεγάλους χώρους -ανεξάρτητα αν είχαν την πλειοψηφία ή όχι- σταμάτησε η υπονόμευση από αυτές τις δυνάμεις. Αυτό φαίνεται και από την καθυστέρηση του βαθμού οργάνωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περιόδους εκλογών του συνδικάτου που γινόταν προσπάθεια να αυξηθεί η οργάνωση, να γίνουν νέες εγγραφές, ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός προσπαθούσε να αποσυσπειρώσει τους εργαζόμενους, να μη συμμετέχουν στις εκλογές, να μην οργανωθούν στο συνδικάτο. Το ίδιο συνέβαινε και στα επιχειρησιακά.

Αυτή η υπονόμευση καθυστέρησε την ανάπτυξη και των ίδιων των αγώνων. Θα μπορούσαν τα βήματα να ήταν ακόμα μεγαλύτερα αν δε δρούσαν αυτές οι δυνάμεις. Ομως χρόνο με το χρόνο υποχωρούν -αριθμητικά τουλάχιστον- η ποιοτική δουλειά όμως δυναμώνει γιατί δεν έχουν πρόβλημα να μετασχηματιστούν από δυνάμεις της ΠΑΣΚΕ, της ΔΑΚΕ σε κάτι άλλο, π.χ. ΣΥΡΙΖΑ ή ΔΗΜΑΡ. Δουλεύουν πολύ το ζήτημα της αναποτελεσματικότητας των αγώνων, τη λογική του λιγότερου κακού.

Μετά τις κλαδικές ΣΣΕ που οι ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ συμφώνησαν σε μειώσεις στους μισθούς σε ποσοστό 15%, όσο και αν έχουν «εξαφανιστεί» μέσα από τους χώρους, η υπόγεια δουλειά γίνεται σε συνεργασία με την εργοδοσία. Για αυτό από μέρους μας δεν πρέπει να υπάρχει κανένας εφησυχασμός, καμία επανάπαυση, να δίνουμε τη μάχη στη συνείδηση του εργάτη, να μην αφήσουμε κανένα περιθώριο να περάσει το παραμικρό. Αυτό αποδίδει, για παράδειγμα, ακόμα και σε ξενοδοχεία που έχουν αυτές οι δυνάμεις το πάνω χέρι σε ό,τι αφορά την πλειοψηφία στα ΔΣ αλλά όχι στη συνείδηση των εργαζομένων. Τις αποφάσεις παίρνουν πλέον οι γενικές συνελεύσεις και όχι τα ΔΣ. Για παράδειγμα, τα προηγούμενα χρόνια υπογράφονταν ΣΣΕ από τα ΔΣ στα ξενοδοχεία «Λίδρα Μάριοτ» και «Χίλτον» χωρίς αποφάσεις συνελεύσεων. Σήμερα, παρότι θέλουν τα ΔΣ να υπογράψουν μειώσεις, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι το έχουν αποτρέψει. Είναι ένα σημαντικό βήμα, δεν είναι ολόκληρο. Θα ολοκληρωθεί όταν αλλάξουν οι συσχετισμοί εκεί, όταν οι εργαζόμενοι τους κάνουν στο περιθώριο.

-- Τι συμπεράσματα μπορούμε να πούμε ότι βγαίνουν από αυτή την προσπάθεια, θετικά και αρνητικά;

-- Η εμπειρία που υπάρχει από τη δράση των σωματείων στην Αττική πρέπει το συντομότερο να μεταλαμπαδευτεί και στις άλλες πόλεις και νησιά της χώρας. Θα πρέπει αυτή τη μορφή οργάνωσης να την παλέψουμε και στην υπόλοιπη χώρα, γιατί δεν μπορεί να προκαλέσεις αλυσιδωτές εξελίξεις στον κλάδο αν δε διαμορφώσεις εξελίξεις σε μεγάλες τουριστικές περιοχές. Αυτό το ρόλο καλείται να παίξει η Πανελλαδική Γραμματεία του ΠΑΜΕ στον Επισιτισμό - Τουρισμό.

Στα θετικά συμπεράσματα κρατάμε τρία βασικά πράγματα: το πρώτο είναι η συσπείρωση που έχουμε πετύχει που είναι πολύ μεγαλύτερη από τα πριν. Υπάρχει σταθερή συμμετοχή στις κινητοποιήσεις, στις απεργίες των εργαζομένων με τα σωματεία τους, τα δικά τους μπλοκ και πανό. Η αντιπαράθεση με τον κυβερνητικό - εργοδοτικό συνδικαλισμό και την εργοδοσία δε μένει μόνο στα λόγια και ούτε σε επίπεδο μόνο ΔΣ. Αυτή η αντιπαράθεση ανοίγει κάτω, μέσα στο χώρο δουλειάς, στο διάλειμμα, δίπλα δίπλα την ώρα της δουλειάς. Γίνεται ζωντανή αντιπαράθεση.

Αδυναμία παραμένει το γεγονός ότι δε μπορεί πολύ γρήγορα να συνδεθεί το ειδικό με το γενικό στον ίδιο βαθμό παντού. Πρέπει σε κάποιους χώρους να γίνει ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια. Εμπόδια σε αυτό είναι το αντιΠΑΜΕ κλίμα που καλλιεργούν η εργοδοσία και τα στηρίγματά της, ο αντικομμουνισμός, η δράση της Χρυσής Αυγής και οι συγχύσεις που έχει προκαλέσει μέσα στην εργατική τάξη. Στις αδυναμίες μας είναι η ικανότητα του κάθε ΔΣ, της κάθε Επιτροπής να δρα αυτόνομα και σταθερά στη γραμμή που έχουμε χαράξει. Να έχει την ικανότητα δηλαδή να διαμορφώνει αιτήματα να κάνει ελιγμούς, να παίρνει πρωτοβουλίες. Εδώ πρέπει να γίνουμε ακόμα πιο καλοί, να βελτιώσουμε την προπαγάνδα μας, τα επιχειρήματά μας, και πρέπει γρήγορα να γίνει αυτό. Στις αδυναμίες μας επίσης είναι ότι γεγονός ότι οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν στις απεργίες είναι πολλοί περισσότεροι από αυτούς που συμμετέχουν στις απεργιακές συγκεντρώσεις και πρέπει αυτό να το δουλέψουμε ακόμα περισσότερο. Η δουλειά απέναντι σε αυτές τις αδυναμίες δε θα μπορέσει να είναι αποτελεσματική αν δεν κάνουμε περισσότερη προσπάθεια να τις βάζουμε κάτω, να τις ξεπερνούμε μέρα με τη μέρα μέσα στη δράση.