Αγνωστες σε πολλούς πτυχές της Ιστορίας του λαϊκού κινήματος της Σάμου, ήρθαν στο φως, μέσα από την εκδήλωση, με θέμα «Η ματωμένη Κυριακή του Δεκέμβρη στην Αθήνα και τα Δεκεμβριανά της Σάμου», που διοργάνωσε η ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ τη Δευτέρα 12 Δεκέμβρη, στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Σάμου.

Προβλήθηκε βίντεο του ΚΚΕ για το Δεκέμβρη του '44 στην Αθήνα και τον Πειραιά, που περιλαμβάνει και τα συμπεράσματα που αντλεί το Κόμμα για τους σημερινούς αγώνες, ενώ ακολούθησε η αναφορά στα αντίστοιχα γεγονότα της Σάμου.

«Η Σάμος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πρώιμο παράδειγμα για το τι επρόκειτο να επακολουθήσει στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωσή της από τη φασιστική - ναζιστική κατοχή. Σύμφωνα με το ίδιο το Συμμαχικό Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής, στη Σάμο οι συμμαχικές επιχειρήσεις "δεν υπερέβησαν τα όρια ενός πολιτικού πειράματος". Αυτή η παραδοχή τα λέει όλα, αν κρίνουμε από τις μετέπειτα εξελίξεις», ανέφερε στην ομιλία του ο Κώστας Τζίχας, μέλος της ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ, περιγράφοντας το ρόλο των Αγγλων και των ιερολοχιτών από την πρώτη - προσωρινή απελευθέρωση της Σάμου, από τις 8 Σεπτέμβρη έως τις 17 Νοέμβρη του 1943.

Με το που πάτησαν το πόδι τους στο νησί θέλησαν να απομονώσουν τον ΕΛΑΣ που μαζί με τους αντιφασίστες Ιταλούς είχαν ελευθερώσει τη Σάμο. Αφού το σχέδιό τους απέτυχε και ο ΕΛΑΣ επέβαλε την παρουσία του στην προσωρινή κυβερνητική επιτροπή Σάμου, έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο συκοφαντίας, παραπληροφόρησης και υπονόμευσης, το οποίο εντάθηκε με την άφιξη των ιερολοχιτών.

«Από την πρώτη στιγμή - τόνισε ο ομιλητής - που πάτησαν το πόδι τους στη Σάμο, με μια αλεξιπτωτική επιχείρηση - οπερέτα, μυστικά και ύπουλα οργάνωναν τις αντιΕΑΜμικές δυνάμεις. Με λασπολογία, ανώνυμη παραπληροφόρηση και πολλές λίρες προσέγγισαν συντηρητικούς Σαμιώτες και τους ετοίμαζαν για την επίθεση ενάντια στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ την κατάλληλη στιγμή».

Και η κατάλληλη στιγμή ήρθε και δεν απείχε παρά μία βδομάδα από το αιματοκύλισμα του λαού της Αθήνας και την ανοιχτή επέμβαση των Αγγλων το Δεκέμβρη του '44.

Μετά την απελευθέρωση, με τον ΕΛΑΣ να έχει μείνει αδύναμος, αφού έφυγαν αναγκαστικά από τη Σάμο 7.000 γυναικόπαιδα και μέλη του ΕΑΜ καθώς και 1.000 αντάρτες του ΕΛΑΣ, πριν την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς τον Νοέμβρη του '43, οι Ιερολοχίτες βρήκαν την ευκαιρία να οργανώσουν την παρακρατική οργάνωση «Χ», η οποία επιδόθηκε σε ένα όργιο τρομοκρατίας στο νησί, που κορυφώθηκε αμέσως μετά τη ματωμένη Κυριακή 3 Δεκέμβρη 1944 στην Αθήνα.

Ετσιμ την επόμενη Κυριακή 10 Δεκέμβρη 1944, οργάνωσαν και εκτέλεσαν δυο παράλληλες επιχειρήσεις: Την πρώτη στο χωριό Μυτιληνιοί με συλλαλητήριο κατά του ΕΛΑΣ ζητώντας τον αφοπλισμό του, όπου μόνο χάρη στην ψύχραιμη αντιμετώπιση των υπευθύνων του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ αποφεύχθηκε η αιματοχυσία που επιδίωκαν.

Τη δεύτερη στο δρόμο από το Βαθύ προς Κοκκάρι όπου, αφού με παραπλανητικό τηλεφώνημα κατάφεραν να παρασύρουν δύο διμοιρίες του ΕΛΑΣ να φύγουν από το Βαθύ, έστησαν ενέδρα και τις χτύπησαν μπαμπέσικα, σκοτώνοντας 9 ΕΛΑΣίτες και τραυματίζοντας 26. «Οι νεκροί ΕΛΑΣίτες των Δεκεμβριανών της Σάμου, στην ενέδρα του Κοκκαριού ήταν οι, Γιώργης Σκαλιάρης από τον Πύργο, Γιάννης Γεωργούλης από τον Πλάτανο, Μανώλης Χατζημανουήλ και Σταμάτης Κουντουριάνος από τους Σταυρινήδες, Γιάννης Παπαγεωργίου και Γιώργος Μαυρομάτης από τον Αγιο Κωνσταντίνο και τρεις Ιταλοί αντιφασίστες που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ και των οποίων δεν έχουμε τα ονόματα», ανέφερε με συγκίνηση ο ομιλητής.

Το δολοφονικό όργιο εκείνων των ημερών έκλεισε με τη δολοφονία την επόμενη μέρα 11 Δεκέμβρη του γραμματέα της ΚΟ Σάμου του ΚΚΕ Ακροναυπλιώτη Νίκου Πασβάνη από την Ικαρία από τον Χίτη λοχία Στέλιο Τσαλαπατάνη, ανεψιό και ακόλουθο του στρατιωτικού διοικητή Σάμου συνταγματάρχη Π. Κουνέλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον δολοφόνο αποκάλυψε με τις έρευνές του ο δημοκράτης αντιφασίστας διοικητής Χωροφυλακής Σάμου Γιάννης Χριστοδούλου.

Μετά από αυτά τα γεγονότα, οι λιγοστές δυνάμεις του ΕΛΑΣ (περίπου 100 άνδρες) και τα ελάχιστα στελέχη και μέλη του ΚΚΕ, που είχαν μείνει στο νησί, αποφάσισαν το κρύψιμο του οπλισμού τους και βγήκαν στην παρανομία.

«Τα Δεκεμβριανά της Σάμου» - υπογράμμισε ο ομιλητής - «απέδειξαν ότι οι Αγγλοι και οι αστοί πολιτικοί που επιδίωκαν να επανέλθουν στην εξουσία της απελευθερωμένης Ελλάδας, δεν χρειαζόταν καν το πρόσχημα της αντίστασης εκ μέρους του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ. Ζητούσαν άνευ όρων υποταγή. Ηταν αποφασισμένοι να πνίξουν στο αίμα το λαό της Αθήνας και του Πειραιά, όλης της χώρας, προκειμένου να πετύχουν το σκοπό τους.

Στη Σάμο τα γεγονότα του Δεκέμβρη του '44 ήταν μονομερή και η "λευκή τρομοκρατία" θα συνεχισθεί παρά την αυτοδιάλυση του ΕΛΑΣ. Αλλωστε, έστω και με καθυστέρηση, η Σάμος θα οδηγηθεί τελικά στην ένοπλη ταξική σύγκρουση, όπου αναδείχθηκε ο ηρωισμός, η αυτοθυσία και το μεγαλείο του Δημοκρατικού Στρατού Σάμου».

Ανάμεσα στο πλήθος των δραστηριοτήτων του Κόμματος αυτήν την περίοδο ξεχωρίζουν οι συνεστιάσεις των Οργανώσεων σε όλη την Ελλάδα, που εντάσσονται στη δίμηνη Οικονομική Εξόρμηση. Ζωντανή μουσική, καλό φαγητό και χορός δίνουν ανάσες διασκέδασης, ηθικής ανάτασης και ξεκούρασης. Οι πρωτοβουλίες αυτές στηρίζονται στο μεράκι και την προσωπική συμβολή των μελών και των φίλων του Κόμματος, αφού η οργάνωση, το στήσιμο, ακόμα και το μαγείρεμα γίνονται με την εθελοντική προσφορά τους.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι εκδηλώσεις αυτές συνδυάζονται και με άλλες πρωτοβουλίες, όπως στην Ραμνή Αποκόρωνα Κρήτης στη συνεστίαση της ΤΕ Υπαίθρου - Χανίων. Στην εκδήλωση τιμήθηκαν οι εκτελεσμένοι και δολοφονημένοι αντάρτες από την περιοχή του Αποκόρωνα και των Σφακίων. Περιλάμβανε προβολή βίντεο για τον Δεκέμβρη του '44 και έκθεση φωτογραφίας, βιογραφικών και ιστορικών στοιχείων για τους εκτελεσμένους και δολοφονημένους αντάρτες του ΔΣΕ Αποκόρωνα και Σφακίων. Πριν την εκδήλωση, άλλωστε, στο Νιο Χωρίο Αποκορώνου, πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια μνημείου του ΚΚΕ με τα ονόματα όλων των εκτελεσθέντων και δολοφονημένων ανταρτών της περιοχής. Το πλούσιο γεύμα της συνεστίασης ήταν προσφορά των συγγενών των θυμάτων, φίλων και μελών του Κόμματος.

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε και η συνεστίαση των ΚΟ Χαϊδαρίου, της πόλης που τους τελευταίους μήνες φιλοξενεί στο λιμάνι του Σκαραμαγκά χιλιάδες πρόσφυγες, θύματα των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων. Μάλιστα, δεν έλειψε και η παρουσία οικογενειών προσφύγων, οι οποίοι αποδέχθηκαν με ευχαρίστηση την πρόσκληση των Οργανώσεων και βρέθηκαν στο χώρο από νωρίς. Οι διοργανωτές τούς υποδέχθηκαν όπως πρέπει να τους αντιμετωπίζει όλος ο λαός, σαν ταξικά αδέλφια. Η παρουσία τους εκεί είναι άλλη μια απάντηση στην ξενοφοβία και το ρατσισμό, μια απόδειξη ότι οι λαοί δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν. Παρά τη διαφορετική κουλτούρα, γλώσσα και Ιστορία, αντάμωσαν στα ίδια τραπέζια, γλέντησαν και χόρεψαν μαζί, ο ένας τους χορούς του άλλου, τσούγκρισαν τα ποτήρια δίνοντας υπόσχεση έντασης της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Οι πρόσφυγες ανταποδίδοντας τον εγκάρδιο χαιρετισμό και προκαλώντας το έντονο και ζεστό χειροκρότημα, δήλωσαν ότι ευχαριστούν με όλη τους τη δύναμη το ΚΚΕ που βρίσκεται στο πλάι τους διαρκώς, αλλά και τον κομμουνιστή δήμαρχο της πόλης Μιχάλη Σελέκο, που τους στηρίζει στον Γολγοθά τους. Ανάμεσα στα στιγμιότυπα που ξεχώρισαν ήταν όταν στο τέλος της εκδήλωσης όσοι κέρδισαν δώρα από τη «λαχειοφόρο» τα πρόσφεραν με μεγάλη χαρά στις οικογένειες των προσφύγων.