Εντονα σημάδια κόπωσης της οικονομικής δραστηριότητας, σειρά από αβεβαιότητες και «κινδύνους εκδηλώνονται το τελευταίο διάστημα στην Ευρωζώνη. Η βιομηχανική παραγωγή για το μήνα Αύγουστο του 2014 σημείωσε απότομη πτώση σε ποσοστό 1,9% (σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2013). Η εξέλιξη οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην υποχώρηση κατά 3,7% που καταγράφεται στην παραγωγή «κεφαλαιακών αγαθών», τα οποία προορίζονται για την παραγωγική διαδικασία (μηχανήματα κ.ά.). Σύμφωνα με τη Γιούροστατ, η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής στη Γερμανία έφτασε στο 2,8%, στη Φινλανδία 3,3%, στην Ιταλία 0,7%, στην Ελλάδα 6%, ενώ στα όρια της στασιμότητας (+0,1%) κυμάνθηκε στη Γαλλία. Στο σύνολο των 28 κρατών - μελών της ΕΕ καταγράφεται υποχώρηση 0,8%. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας υποβάθμισε τις εκτιμήσεις του σχετικά με τη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας. Σύμφωνα με χτεσινή ανακοίνωση, ο ρυθμός ανάκαμψης αναμένεται για το 2014 σε 1,2% (από 1,8% προηγουμένως) και για το 2015 σε 1,3% (από 2%).

Στην κατρακύλα, για 10ο στη σειρά μήνα, συνέχισε και ο θεωρούμενος ως κυριότερος δείκτης «επιχειρηματικής εμπιστοσύνης» στη Γερμανία, ο οποίος μάλιστα πέρασε τον Οκτώβρη σε αρνητικό έδαφος. «Οι γεωπολιτικές εντάσεις και η υποτονική οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένες περιοχές της Ευρωζώνης, που υπολείπεται των εκτιμήσεων, αποτελούν πηγή επίμονης αβεβαιότητας», δήλωσε σχετικά ο επικεφαλής του γερμανικού ινστιτούτου ZEW, προειδοποιώντας για το ενδεχόμενο νέων αναταράξεων. Παράλληλα, σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα διαμορφώνεται ο επίσημος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη, σε μια εξέλιξη που συνδέεται με τον περιορισμό της κατανάλωσης αλλά και της ζήτησης για νέες επενδύσεις.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν επιβράδυνση ρυθμών ανάπτυξης, για να μην πούμε στασιμότητα, σε μια περίοδο που όλα έδειχναν ότι η Ευρωζώνη περνά από την κρίση στην ανάκαμψη. Η μεγάλη επιβράδυνση στην καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης, που δείχνει ότι ανεξάρτητα από την ανισομετρία, τη θέση στην πυραμίδα (η γερμανική καπιταλιστική οικονομία είναι η ισχυρότερη στην Ευρωζώνη), το μείγμα αστικής πολιτικής για τη διαχείριση, η κρίση είναι σύμφυτη με το σύστημα και παρούσα.

Κινδύνους για «νέα ύφεση» στην Ευρωζώνη, και μάλιστα με πιθανότητα 35% - 40%, βλέπει από την πλευρά του το ΔΝΤ, το οποίο για την αποφυγή νέων κραδασμών επανέφερε τη συνταγή για ακόμη περισσότερα μέτρα στο σκέλος της νομισματικής πολιτικής και για «επαγρύπνηση», προκειμένου η Ευρωζώνη να αποφύγει δυσμενείς εξελίξεις, όπως συνέβη στην Ιαπωνία τη δεκαετία του '90.

Αυτές οι εξελίξεις έχουν δυναμώσει και τη διαπάλη στους κόλπους του κεφαλαίου στην Ευρωζώνη, αλλά και εντός των κρατών - μελών της, σχετικά με τη διαμόρφωση του «κατάλληλου» μείγματος της αντιλαϊκής πολιτικής στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Αλλωστε, Ιταλία και Γαλλία επιμένουν να διαφοροποιούνται από την πολιτική που επιβάλλει η γερμανική κυβέρνηση για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και τήρηση των δεικτών του Συμφώνου Σταθερότητας για ελλείμματα κάτω από 3%, προβάλλοντας την άποψη ότι απαιτείται δημοσιονομική χαλάρωση, δηλαδή φοροελαφρύνσεις κυρίως στο κεφάλαιο και κρατικό χρήμα για επενδύσεις, που σημαίνει μεγαλύτερα ελλείμματα. Βεβαίως, αυτό δεν είναι όλη η αλήθεια αφού την ίδια ώρα μέσω κρατικών προϋπολογισμών κάνουν δραστικές περικοπές στις δαπάνες που καλύπτουν λαϊκές ανάγκες (Ασφάλιση, Υγεία, Πρόνοια κ.λπ.).

Ταυτόχρονα, παρά τις όποιες εμφανιζόμενες διαφορές, γύρω από το μείγμα της πολιτικής, ως κοινή συνισταμένη του ΔΝΤ με την ΕΕ επιβεβαιώνεται η ανάγκη του κεφαλαίου «να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της κάθε χώρας», με «στοχευμένες δημοσιονομικές πολιτικές» και με έμφαση σε επενδύσεις και υποδομές.

Σχετικά με τους κρατικούς προϋπολογισμούς για το 2015: «Το προσχέδιο της Ιταλίας παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση από τους στόχους της ΕΕ και γι' αυτό θα απορριφθεί», διαμήνυε η πλευρά της Κομισιόν. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση της Ιταλίας ήδη προχώρησε σε βήματα προσέγγισης με την Κομισιόν. Σύμβουλος του πρωθυπουργού Μ. Ρέντσι σημείωσε χτες (τελευταία μέρα για την κατάθεση των προϋπολογισμών στην Κομισιόν) πως η ιταλική κυβέρνηση προτίθεται να πραγματοποιήσει ορισμένες αλλαγές στον προϋπολογισμό του 2015, προκειμένου να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της Κομισιόν. Παράλληλα, διευκρίνισε πως οι αλλαγές θα επέλθουν μόνο στο ενδεχόμενο απόρριψης του αρχικού πλάνου...

Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς της ενισχυμένης δημοσιονομικής εποπτείας που ισχύουν για όλα τα κράτη - μέλη, προσχέδια προϋπολογισμών υποβάλλονταν στην Κομισιόν, μέχρι χτες 15 Οκτώβρη, προκειμένου να αξιολογηθούν μέχρι τις 30 Νοέμβρη. Η Κομισιόν έχει κάθε δυνατότητα να προχωρήσει στην απόρριψη των προσχεδίων και στην επανακατάθεσή τους από την πλευρά των κυβερνήσεων. Κόντρες έχουν ξεσπάσει και γύρω από την κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού της Γαλλίας. Το προβλεπόμενο έλλειμμα φτάνει στο 4,3% του ΑΕΠ (πολύ μακριά από το όριο του 3%, για το οποίο είχε «δεσμευθεί» στην Κομισιόν).

Μπόλικος αντιλαϊκός κουρνιαχτός, με τη συμμετοχή και του ΣΥΡΙΖΑ, ξεσηκώνεται το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς για την έξοδο από τις δανειακές συμβάσεις, για τη λεγόμενη «μετά το μνημόνιο εποχή». Οι νέοι κανόνες της ενισχυμένης δημοσιονομικής εποπτείας στην ΕΕ προβλέπουν σωρεία από δικλίδες ασφαλείας, αλλεπάλληλους «προληπτικούς» και «εποπτικούς ελέγχους» σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής πολιτικής και των δημοσιονομικών μεγεθών για όλα τα κράτη - μέλη. Εν προκειμένω, να υπενθυμίσουμε ότι σε καθεστώς «ειδικής εποπτείας» θα παραμένουν τα κράτη - μέλη που βρίσκονται σε προγράμματα χρηματοδότησης από την ΕΕ, εφόσον παραμένει ανεξόφλητο το 75% της οικονομικής βοήθειας που τους δόθηκε, όπως δηλαδή στην περίπτωση της Ελλάδας και των άλλων κρατών που εντάχτηκαν στους μηχανισμούς στήριξης.

Η «ενισχυμένη οικονομική εποπτεία» προβλέπει, μεταξύ άλλων, την καθήλωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων κάτω από το 3% του ΑΕΠ του κάθε κράτους, καθώς και τη μείωση του κρατικού χρέους στο 60% του ΑΕΠ, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και ετήσιους ρυθμούς. Προβλέπονται επίσης μια σειρά από κριτήρια για την παρακολούθηση και αξιολόγηση διαφόρων δημοσιονομικών μεγεθών, όπως τα εμπορικά και άλλα ελλείμματα ή πλεονάσματα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Από την «κρησάρα» της Κομισιόν περνάνε επίσης και οι προβλεπόμενες δαπάνες όλων των κρατικών προϋπολογισμών. Το «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» προβλέπει ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των κρατικών δαπανών δεν μπορεί να υπερβαίνει το ρυθμό του ΑΕΠ. «Εναλλακτικά», παρέχεται η δυνατότητα αύξησης των δαπανών πάνω από το ρυθμό του ΑΕΠ, αλλά με την αυστηρή προϋπόθεση ότι θα «αντισταθμιστούν» με τα κατάλληλα ισοδύναμα μέτρα, «όπως με τις αυξήσεις των δημοσίων εσόδων», δηλαδή με τη διόγκωση των φόρων που επιβάλλουν στους λαούς. Ειδικά για τους «18» της Ευρωζώνης προβλέπονται και χρηματικές κυρώσεις, μέχρι και 0,5% του παραγόμενου ΑΕΠ, καθώς επίσης και αφαίρεση των προβλεπόμενων χορηγήσεων μέσω του ΕΣΠΑ και των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, κεφάλαια για τα οποία διαγκωνίζονται και οι ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι.

Ο Ρέντσι ειδικότερα εμφανίζεται ως ο ρεαλιστής πολιτικός που δεν υποκύπτει στις πιέσεις και προωθεί την ανάπτυξη. Ας δούμε λοιπόν τι πρακτικά σημαίνει αυτό. Στον προϋπολογισμό της κυβέρνησής του για το 2015 - που υπόκειται στον έλεγχο της ΕΕ, όπως και κάθε χώρας - μέλους - εξήγγειλε ως αναπτυξιακό μέτρο τις λεγόμενες φοροελαφρύνσεις που αφορούν πρωτίστως επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα κάνει λόγο για φοροελαφρύνσεις συνολικού ύψους 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ προχτές, μιλώντας στους Ιταλούς βιομηχάνους, είπε ότι θα γίνουν και 16 δισεκατομμύρια ευρώ περικοπές στις δημόσιες δαπάνες. Δηλαδή φοροαπαλλαγές κυρίως για τους βιομηχάνους και τους επιχειρηματίες, κάποια ψίχουλα ως φοροαπαλλαγές σε όσους εργαζόμενους έχουν εισόδημα ως 25.000 ευρώ μεικτά το χρόνο (κάπου 960 ευρώ), και την ίδια ώρα μαχαίρι στις όποιες κοινωνικές δαπάνες έχουν απομείνει, δηλαδή νέα βάρη για τα λαϊκά στρώματα. Επίσης η «μάχη» του Ρέντσι αφορά και την επιμονή του να υπάρξει μικρή μείωση του ελλείμματος κατά 0,1% του ΑΕΠ και όχι 0,7% που ζητάει η Γερμανία, ώστε να τηρείται το 3% που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας.