Associated Press

Από κηδεία Πολωνού, που μετείχε στις κατοχικές δυνάμεις στο Ιράκ

Επισήμως, οι Αμερικανοί αρνούνται να ανοίξουν τα χαρτιά τους για το θέμα. Ωστόσο, πριν από λίγες μέρες, στρατιωτικός αξιωματούχος των αρχηγείου των αμερικανικών δυνάμεων στη Στουτγκάρδη δήλωσε στο πρακτορείο «Ασοσιέιτεντ Πρες» ότι μέχρι τα τέλη Μάρτη, οι ΗΠΑ θα έχουν μια «αρκετά ολοκληρωμένη» εικόνα των σχεδίων για τη μετακίνηση των βάσεων. Βεβαίως, αυτό δε σημαίνει ότι αυτόματα θα αρχίσουν να δημιουργούνται και οι νέες εγκαταστάσεις. Οπως δηλώνουν τόσο Αμερικανοί αξιωματούχοι, όσο και αξιωματούχοι των χωρών που προσφέρονται να «φιλοξενήσουν» τις βάσεις, η διαδικασία δε θα είναι τόσο απλή. Αρχικά, τα σχέδια θα πρέπει να παρουσιαστούν στον Αμερικανό Πρόεδρο, πράγμα που ενδεχομένως να γίνει το καλοκαίρι. Επειτα, οποιαδήποτε απόφαση θα πρέπει να λάβει και την έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου, ενώ φυσικά θα πρέπει να λυθούν όλα τα διμερή θέματα (πράγμα όχι ιδιαίτερα δύσκολο, αν αναλογιστεί κανείς την «προθυμία» που δείχνουν όλες οι προαναφερθείσες χώρες).

Μεγάλες μετακινήσεις στρατευμάτων δε θα πρέπει να αναμένονται πριν από το 2005-2006. Επίσης, δε θα πρέπει να αναμένονται πολύ μεγάλες ανατροπές στη διάταξη των αμερικανικών δυνάμεων, που ήδη βρίσκονται στην Ευρώπη (μεγάλες βάσεις, όπως, για παράδειγμα, αυτή του Ράμσταϊν στη Γερμανία δε θα μετακινηθούν). Κατά πάσα πιθανότητα, οι βάσεις που θα δημιουργηθούν στην ανατολική Ευρώπη (τουλάχιστον άμεσα) θα είναι μικρές και «ευέλικτες», έτσι ώστε (σύμφωνα πάντα με τους Αμερικανούς) να ανταποκρίνονται καλύτερα στη φύση των σημερινών μετα-ψυχροπολεμικών «απειλών» - «τρομοκρατία», ασύμμετρες απειλές, μετακίνηση γεωπολιτικού κέντρου βάρους σε Καύκασο, Μέση Ανατολή, Κεντρική Ασία. Η παρουσία των Αμερικανών στρατιωτών θα είναι κατ' αρχάς περιοδική, ενώ θα χρησιμοποιούνται και για «εκπαιδευτικούς» σκοπούς.

Οι ενέργειες, όμως, αυτές των Αμερικανών προκαλούν μεγάλη ανησυχία πρωτίστως στο Κρεμλίνο, που δε βλέπει με καθόλου «καλό μάτι» αυτήν την επέκταση των Αμερικανών στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η Μόσχα έχει κατά καιρούς διακηρύξει ότι δε θα ανεχτεί την παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στα άμεσα σύνορά της (και κυρίως στις χώρες της Βαλτικής και στην Πολωνία), αλλά οι ΗΠΑ ανταπαντούν ότι οι «μικρές και ελαστικές» βάσεις που προωθούν δεν αποτελούν παράβαση της μεταξύ τους συνεννόησης. Στην ανησυχία της Μόσχας, φυσικά, συμβάλλει και η παρουσία των Αμερικανών στον Καύκασο. Οι ΗΠΑ κάνουν λόγο για μια μελλοντική ένταξη του Αζερμπαϊτζάν στο ΝΑΤΟ και για τη δημιουργία ΝΑΤΟικού κέντρου στο Μπακού, ενώ παράλληλα, στην ουσία, απαιτούν την απόσυρση των δύο ρωσικών βάσεων από τη Γεωργία. Είναι λογικό το Κρεμλίνο να νιώθει ότι περικυκλώνεται από παντού.

Πρόσφατα, ο Ρώσος υπουργός Αμυνας Σεργκέι Ιβανόφ ζήτησε να δοθεί στη Ρωσία δυνατότητα πρόσβασης και ελέγχου των νέων βάσεων (σε Πολωνία και ενδεχομένως στις χώρες της Βαλτικής), έτσι ώστε να μπορεί να διαπιστώνει πως «ο τρόπος χρησιμοποίησής τους δε θέτει υπό απειλή τα εθνικά μας συμφέροντα». Παράλληλα, ο Ιβανόφ προειδοποίησε τις ΗΠΑ πως η Μόσχα θα αυξήσει θεαματικά τη στρατιωτική παρουσία της στο ρωσικό θύλακο του Καλίνινγκραντ, ανάμεσα στην Πολωνία και στις Δημοκρατίες της Βαλτικής, αν τελικά το ΝΑΤΟ δε σεβαστεί τα συμφέροντά της.

Φυσικά, η διαπραγματευτική ικανότητα του Κρεμλίνου (αλλά και η θέληση της κυβέρνησης Πούτιν να ασκήσει ουσιαστική εξωτερική πολιτική) είναι σαφέστατα μειωμένη, αλλά αυτό δε θα την εμποδίσει να πιέζει όποτε μπορεί. Η Ρωσία βρίσκεται ήδη στη μέση μεγάλης στρατιωτικής άσκησης, με τη συμμετοχή, τόσο συμβατικών, όσο και πυρηνικών δυνάμεων. Επίσημα, η άσκηση δεν έχει ως στόχο τις ΗΠΑ, αλλά, όπως δήλωσε ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων Γιούρι Μπαλουγιέφσκι, είναι μια απάντηση στις προσπάθειες των Αμερικανών να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα νέου τύπου. Πέρα από αυτό, η επίδειξη της επιχειρησιακής ικανότητας των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων σε τέτοια κλίμακα είναι σαφές ότι έχει να κάνει και με τα σχέδια για την επέκταση των αμερικανικών βάσεων.

Οι επισκέψεις των Αμερικανών εμπειρογνωμόνων στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης θα επαναληφθούν και τους επόμενους μήνες, καθώς τα σχέδια θα προχωρούν. Η διαδικασία αυτή, ωστόσο, είναι σίγουρο ότι θα χαρακτηριστεί από τις αντιρρήσεις του Κρεμλίνου και τις παρασκηνιακές διαμάχες που θα τις συνοδεύσουν.