Στιγμιότυπο από την εκδήλωση

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η ΕΛΣΤΑΤ, σχεδόν το 80% του εισοδήματος στα φτωχά νοικοκυριά πηγαίνει σε ενοίκια και τρόφιμα, κι αυτό το 2021, χωρίς τα αλλεπάλληλα κύματα ακρίβειας του τελευταίου διαστήματος. Πιο συγκεκριμένα:

• Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία δαπανούν το 18,9% του προϋπολογισμού τους, κατά μέσο όρο, για ενοίκιο, ενώ το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και στέγαση του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,1% των δαπανών των νοικοκυριών (...)
• Τα έξοδα στέγασης αυξήθηκαν κατά 36,1% τον Μάη του 2022 συγκριτικά με έναν χρόνο πριν, ενώ τα ενοίκια έχουν αυξηθεί έως και 35% στην Αττική και μέχρι 25% στην περιφέρεια από το 2018 (...)

Η κατοικία είναι εμπόρευμα και όπως για κάθε εμπόρευμα, η τιμή μεταβάλλεται και η άνοδός της δεν αποτελεί κάποιο «έκτακτο φυσικό φαινόμενο», αλλά στοιχείο της λειτουργίας του καπιταλισμού.

Γενικά, όταν η καπιταλιστική οικονομία περνά σε φάση ανάπτυξης, πυροδοτείται η ζήτηση σε σχέση με την προσφορά και ανεβαίνουν οι τιμές. Από την άλλη, οι κρατικές επιδοτήσεις, στα πλαίσια της καπιταλιστικής αγοράς, όχι μόνο δεν ρίχνουν τις τιμές αλλά συμβάλλουν στη διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα.

Η σημερινή εκτόξευση των τιμών ωθείται όμως και από την πολιτική της «πράσινης μετάβασης» που ακολουθείται στην ΕΕ και στην Ελλάδα. Αυτή επιβάλλει πανάκριβο «πράσινο» ρεύμα και «πράσινα» εμπορεύματα προκειμένου να δώσει διέξοδο σε υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια με εγγυημένη κερδοφορία, απαξιώνοντας προηγούμενη τεχνολογία και εμπορεύματα (...)

Με αυτήν την έννοια, οι ενεργειακά αναβαθμισμένες παλιές κατοικίες και οι νέες κατασκευές με «πράσινα» υλικά και τεχνολογίες αποτελούν σήμερα πανάκριβα «πράσινα» εμπορεύματα για τα λαϊκά στρώματα. Οι τιμές κατασκευής καθορίζονται και από τους ομίλους των δομικών υλικών, καθώς έχουν αυξηθεί πάνω από 12% από τον περσινό Ιούλη, ανεβάζοντας κι άλλο τις τιμές των νέων κατοικιών.

Ο σχεδιασμός της αστικής τάξης για μετατροπή της Αθήνας σε προορισμό τουρισμού υψηλών εισοδημάτων για όλες τις εποχές του χρόνου, αλλά και τουριστών του Σαββατοκύριακου, μεταφράζεται σε παράδοση του κέντρου στις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, σε επενδύσεις ακινήτων, στην εκτόξευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων (τύπου Airbnb), στην ανακαίνιση και κατασκευή ξενοδοχείων, ιδιαίτερα στο κέντρο της Αθήνας, με τάση εκτοπισμού των λαϊκών στρωμάτων.

(...) Οι επενδυτές εμφανίζονται ως σωτήρες που θα δώσουν δουλειά στον κόσμο και θα φέρουν έσοδα στα κρατικά ταμεία. Το έχουμε ξαναζήσει το έργο, π.χ. στον Τουρισμό, όπου η περιβόητη αύξηση θέσεων εργασίας αφορά κυρίως εποχικές, «ελαστικές» και φτηνές θέσεις εργασίας, χωρίς δικαιώματα, ωράρια, συμβάσεις μέρας κ.ά., για να σημειώνει το ένα ρεκόρ κερδοφορίας μετά το άλλο το τουριστικό κεφάλαιο.

Στην πραγματικότητα, οι επενδύσεις αυτές φέρνουν κέρδη στον επενδυτή και απαιτούν μόνιμες θυσίες απ' τους εργαζόμενους. Ο λογαριασμός επιστρέφει και πάλι στον λαό, με την αύξηση στις τιμές των ακινήτων, τα υψηλότερα ενοίκια και δημοτικά τέλη, τις ακριβότερες υπηρεσίες εστίασης και ψυχαγωγίας, με τη στέρηση ελεύθερων χώρων αναψυχής και υποδομών άθλησης κ.ά.

Το βασικό πρόγραμμα απόκτησης πρώτης κατοικίας για τα νέα ζευγάρια, ύψους 500 εκατ. ευρώ, το οποίο ανακοίνωσε η κυβέρνηση, περιορίζεται σε μόλις 10.000 «ωφελούμενους», πολύ λίγους σε σχέση με τις ανάγκες (...)

Βασική στόχευση της κυβέρνησης είναι, πατώντας σε ένα πρόβλημα που έχει δημιουργήσει η πολιτική της ίδιας και των προκατόχων της, να ανοίξει νέα πεδία επενδύσεων για το κεφάλαιο.

Αυτήν ακριβώς τη στρατηγική έρχεται να υπηρετήσει η Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα, για την παραχώρηση σε ιδιώτες οικοπέδων από τον πρώην ΟΕΚ, από την περιουσία δηλαδή των εργαζομένων. Με τις συμπράξεις αυτές, οι κατασκευαστικές θα χτίσουν κατοικίες και τις μισές θα τις νοικιάζουν σε νέους βάσει οικονομικών κριτηρίων, ενώ τους υπόλοιπους χώρους θα τους αξιοποιούν εμπορικά οι ίδιοι οι ιδιώτες (...)

Πέρσι παραδόθηκαν 80 κατοικίες στην Ελευσίνα, μετά από 10 χρόνια, ενώ οι αιτήσεις είναι χιλιάδες. Και πάλι, όμως, ακόμη και αυτές, οι εργαζόμενοι που θα τις αποκτήσουν είναι υποχρεωμένοι να αποπληρώσουν δάνειο στην τράπεζα.

Η ακίνητη περιουσία του ΟΕΚ ανέρχεται σε εκατοντάδες ακίνητα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία, μαζί με το εργατικό δυναμικό του κλάδου, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την έναρξη ενός κατασκευαστικού προγράμματος, ακόμα και να διατεθούν για τις ανάγκες στέγασης εργατικών σωματείων, για τις πολιτιστικές, αθλητικές κι άλλες ανάγκες τους (...)

Την ίδια στιγμή, «τρέχουν» διάφορα προγράμματα για το «Εξοικονομώ», που φαντάζουν ως μια λύση για να επισκευάσουμε το σπίτι μας. Κάτω απ' τον τίτλο της «ενεργειακής αναβάθμισης», όμως, κρύβεται η ταξική πολιτική της ενίσχυσης τραπεζών, κατασκευαστών και βιομηχάνων δομικών υλικών.

Στις περισσότερες περιπτώσεις το κόστος είναι απαγορευτικό ή ο μικροϊδιοκτήτης πρέπει να πάρει πάλι δάνειο από τράπεζα για να συντηρήσει ή να ανακαινίσει το σπίτι του. Για προσεισμικό έλεγχο και αντισεισμική θωράκιση κτιρίων κατοικιών με ηλικία άνω των 40 ετών ούτε λόγος! Επίσης, δεν αφορά όλη την πολυκατοικία (π.χ. σε περίπτωση που πρόκειται για διαμέρισμα), δεν μιλάμε δηλαδή για μια ολοκληρωμένη και σχεδιασμένη παρέμβαση σε κτίρια.

Παρόμοιες θέσεις διατυπώνει και ο ΣΥΡΙΖΑ. Εχοντας νομοθετήσει ως κυβέρνηση τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και το «ιδιώνυμο» για τις κινητοποιήσεις ενάντια στους πλειστηριασμούς λαϊκών κατοικιών, σήμερα προβάλλει ως λύση τη δημιουργία «Τράπεζας Στέγης» με κενά κτίρια του Δημοσίου, των δήμων, της Εκκλησίας, αλλά και κενά κτίρια ιδιωτών για κρατική αγορά ή ενοικίαση.

Προτείνει να αναλάβει το κράτος ρόλο κτηματομεσίτη, για να διαμορφώσει τους όρους «αξιοποίησης» του κτιριακού αποθέματος, με εγγυημένη κερδοφορία για τους κατασκευαστές και τους ιδιοκτήτες των ακινήτων.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται όμως και το ΠΑΣΟΚ, με την πρόταση να αξιοποιηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης για την κατασκευή κατοικιών που θα νοικιάζονται σε χαμηλότερη τιμή με «κοινωνικά» κριτήρια. Στην πράξη, θα συνεχίζεται η αύξηση του κόστους στέγασης και η σύγκριση θα γίνεται κάθε φορά με τις ανεβασμένες τιμές που επικρατούν στο σύνολο των κατοικιών.

Επί της ουσίας, όλοι μαζί, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, συμφωνούν και προωθούν τον αστικό σχεδιασμό (π.χ. όλες οι δημοτικές παρατάξεις αυτών των κομμάτων στον δήμο Αθήνας ψήφισαν το «Μεγάλο Περίπατο»). Κοινός τους τόπος είναι η αξιοποίηση κοινοτικών και κρατικών πόρων για τη λεγόμενη «κοινωνική» κατοικία, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας, ενώ πλειοδοτούν για τα ψίχουλα της επιδότησης.

Και στο ζήτημα της κατοικίας και της στέγης συγκρούονται δύο αντίθετοι κόσμοι. Αυτό που χρειάζεται είναι να κάνουμε έξωση στην πολιτική που αντιμετωπίζει το δικαίωμα στη στέγη ως εμπόρευμα και αντί για ενοικιαστές να γίνουμε ιδιοκτήτες του πλούτου που παράγουμε και της ίδιας της ζωής μας.

Μόνο η εργατική εξουσία, ο σοσιαλισμός, μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα με την κοινωνική ιδιοκτησία, με επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό, που μπορεί να διασφαλίσει την κάλυψη του συνόλου των σύγχρονων αναγκών, τη στέγη και τα υπόλοιπα κοινωνικά αγαθά και δικαιώματα. Κι αυτό είναι το κριτήριο κάθε σχεδιασμού.

Απαιτούνται λοιπόν σύγκρουση με τη στρατηγική του κεφαλαίου για το δικαίωμα στη λαϊκή κατοικία και οργάνωση της πάλης απέναντι σε αυτήν την πολιτική. Να δυναμώσει η διεκδίκηση άμεσων μέτρων, που θα μπορούσαν να δώσουν ανακούφιση σε χιλιάδες οικογένειες, να αναθερμάνουν την οικοδομική δραστηριότητα, όπως:

• Ολοκληρωμένος στεγαστικός σχεδιασμός με επανασύσταση του ΟΕΚ και ενίσχυση του αποκλειστικά κρατικού κατασκευαστικού προγράμματος. Αξιοποίηση των αποθεματικών του πρώην ΟΕΚ και της μεγάλης ακίνητης περιουσίας του για τις ανάγκες των εργαζομένων και της νεολαίας. Απαγόρευση των πλειστηριασμών των λαϊκών κατοικιών και μέτρα κατά της ακρίβειας. Ουσιαστικές αυξήσεις μισθών, συντάξεων, ουσιαστική προστασία των ανέργων.
• Οι διεκδικήσεις του φοιτητικού κινήματος για 300 ευρώ μηνιαία επιδότηση για όλους τους φοιτητές που νοικιάζουν. Πλαφόν στις τιμές των ενοικίων. Με ευθύνη του κράτους να αξιοποιηθούν διαμερίσματα, ξενοδοχεία, για δωρεάν στέγαση. Αμεση επιδότηση ενοικίου για τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν εκτός έδρας. Δημιουργία νέων εστιών στην ευθύνη του κράτους, χωρίς ΣΔΙΤ και ενοίκια. Επισκευή και ανακαίνιση όλων των παλιών εστιών.

Δεν υπάρχουν «σωτήρες» για τον λαό. Οποτε ο λαός ακούμπησε τις ελπίδες του στην αναμονή «λύσεων» από τα πάνω, στην πολυδοκιμασμένη και αδιέξοδη κυβερνητική εναλλαγή και στα σενάρια που επεξεργάζεται η άρχουσα τάξη, βρέθηκε χαμένος. Αντίθετα, όποτε ο λαός κέρδισε κάτι, το έκανε στηριγμένος στη δική του δύναμη, στην οργάνωση και τον αγώνα του, με το ΚΚΕ να είναι πάντα μπροστά κι εκεί υπάρχει ελπίδα.