Το έργο αυτό έγινε δυνατό να πραγματοποιηθεί - και να ξεπεραστούν πολλά και δύσκολα προβλήματα - χάρη στη συνειδητή, υπεύθυνη, καλά συντονισμένη, γεμάτη αυταπάρνηση και μεγάλο ενθουσιασμό δουλειά δεκάδων συντρόφων.

Ολοι είχαν πλήρη συνείδηση ότι το Μνημείο αυτό είναι δικαίωση του αγώνα και της θυσίας των αγωνιστών του ΚΚΕ. Ενας ύμνος στη δύναμη και την ακλόνητη πίστη τους, στη δύναμη των ιδεών του Κόμματος που εμπνέουν και οδηγούν τους αγωνιστές σε μεγάλα και απίστευτα κατορθώματα.

Εκ μέρους της ΚΕ ευχαριστούμε θερμά όλους όσοι έδωσαν την ψυχή τους για την ολοκλήρωση αυτού του έργου. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα:

Τον πολιτικό μηχανικό Γιώργο Μητρόπουλο, που μαζί με άλλους μηχανικούς, αρχιτέκτονες, τοπογράφους και άλλους ειδικούς σχεδίασε τη μεταφορά και κυρίως την τοποθέτηση του Μνημείου, μνημείου «παντός καιρού» σε συνθήκες Γυάρου. Την ομάδα των οικοδόμων, που βοήθησε αποφασιστικά σε όλες τις εργασίες και ως ελάχιστη προσφορά στη μνήμη του συντρόφου Σταύρου Λίτσα. Την ομάδα των υδραυλικών και ηλεκτρολόγων. Τον Θανάση Στρουμπούλη, το «πολυεργαλείο» μας. Τους χειριστές των γερανών. Τον Παναγιώτη Σπυρόπουλο και το συνεργείο του, που ήρθαν από την Καλαμάτα για να επιτοιχίσουν Μνημείο με πέτρα. Τους συντρόφους της επιμελητείας και ειδικά τον μάγειρά μας σύντροφο Λεωνίδα, που μας φρόντιζαν ακούραστα για 20 μέρες πάνω σε αυτό το νησί. Τον Γιώργο Διαμαντόπουλο, που διέθεσε το σκάφος του για τις ανάγκες επικοινωνίας με τη Σύρο και τους συντρόφους από την ΚΟ της Σύρου. Τους συντρόφους γιατρούς που συνόδευσαν την αποστολή. Ευχαριστούμε την ομάδα των συντρόφων που είχαν την ευθύνη για την προετοιμασία και οργάνωση της αποστολής και έλυσαν πολλά προβλήματα. Και μόνο η μεταφορά του Μνημείου, βάρους 6 τόνων, δείχνει το μέγεθος των προβλημάτων που λύθηκαν.

Ευχαριστούμε τους Μιχάλη και Χρήστο Παπαδάκη και τον Δήμο Βασίβαγλη, που διέθεσαν τα μηχανουργεία τους, τα μηχανήματά τους, την εργασία τους, υλικά και την υψηλή τεχνική τους στην κατασκευή του Μνημείου.

Σύντροφοι και συντρόφισσες, χωρίς την εθελοντική δουλειά δεκάδων συντρόφων, τις μεγάλες προσφορές από πολλούς συντρόφους και φίλους σε μηχανήματα, εργαλεία, κάθε είδους οικοδομικά υλικά, σε τρόφιμα, φάρμακα, αλλά και οικονομικά, δεν θα μπορούσε να γίνει αυτό το μεγάλο εγχείρημα. Εγχείρημα που μόνο η τόλμη και η αποφασιστικότητα των κομμουνιστών μπορεί να σχεδιάσει και να πραγματοποιήσει.

Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι παρ' όλες τις προσφορές και τις οικονομίες που κάναμε, τα έξοδα δεν έχουν ακόμα καλυφθεί. Οπως επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι θα ακολουθήσει και το Μνημείο στη Μακρόνησο το επόμενο διάστημα. Ελπίζουμε ότι θα συνεχιστούν οι προσφορές.

Εκπληρώνουμε ένα ιερό χρέος τιμής και περηφάνιας για δύο μαρτυρικούς και ηρωικούς τόπους.

Ζήτω το ΚΚΕ!

Αυτό που θέλω να πω, και το διαπίστωσα με χαρά στην ολιγοήμερη παραμονή μου στη Γυάρο, είναι η αυτοθυσία όλων των συντελεστών του έργου, κυρίως όμως κατάφερα να δω κι εγώ το Μνημείο και να κατανοήσω τη λειτουργία του στο χώρο. Γιατί, και για εμάς τους καλλιτέχνες, σε πολλές περιπτώσεις ξεκινάμε, ειδικά σε μεγαλεπήβολα έργα, και δεν ξέρουμε πώς θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Είχα την ευκαιρία να το παρατηρήσω επί μακρόν στη λειτουργία του σε σχέση με το χώρο, σε σχέση με τη φυλακή, σε σχέση με τις προθέσεις μου να τιμηθούν όλοι αυτοί οι αγωνιστές που εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν, έχασαν και τη ζωή τους εδώ. Μπορώ να πω ότι σε αντιπαράθεση με το κτίριο της φυλακής, ως αντιπαραβολή δύο διαφορετικών ιδεολογιών, το Μνημείο λειτουργεί καταλυτικά και χαίρομαι πολύ γι' αυτό.

Θα σας πω δύο λόγια για το ίδιο το γλυπτό. Υπάρχουν δύο χαλύβδινα κελύφη, στα οποία δημιουργούνται ρωγμές, που οφείλονται σε κάποια ανοξείδωτα πρίσματα. Αυτή η αντιπαράθεση υλικών, αυτή η μορφοπλαστική τους χρήση, με εξυπηρετεί και στους συμβολισμούς που ήθελα να δώσω. Υπάρχει το παλιό, υπάρχει το στοιχείο της επιβολής και της κυριαρχίας του καπιταλιστικού συστήματος και υπάρχει το νέο, που έρχεται, είναι αναλλοίωτο. Ευαγγελίζεται το μέλλον και προδιαγράφει ένα θετικό όραμα για το μέλλον.

Σταματάω εδώ. Ετσι κι αλλιώς, αυτές οι στιγμές δεν ανήκουν σε εμένα. Ανήκουν σε όλους αυτούς τους αγωνιστές που έδωσαν τη ζωή τους, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και δεν έκαναν πίσω σε οποιαδήποτε περίπτωση. Επίσης, αυτές οι στιγμές ανήκουν στο ΚΚΕ, που με τέτοιες παρεμβάσεις, με τέτοιες δράσεις σε όλη την Ελλάδα, είναι ο θεματοφύλακας της ιστορικής μνήμης και της ιστορικής αλήθειας. Καθιστά κάθε αγωνιστή, κάθε κομμουνιστή, μέλος ή φίλος του Κόμματος, επώνυμο, διακριτό και τιμώμενο πρόσωπο σε ένα κοινό όραμα και αγώνα.

Κατεβαίνουν από τους καταπέλτες με μάτια βουρκωμένα. Αλλοι αντικρίζοντας μπροστά τους τα κουφάρια των φυλακών στις οποίες οι ίδιοι βασανίστηκαν και άλλοι βλέποντας στον ξερότοπο εικόνες να ζωντανεύουν από διηγήσεις των αγωνιστών γονιών και παππούδων τους.

«Πατρικό» τους χαρακτηρίζουν δύο αδέρφια τη Γυάρο, αφού εκεί ο πατέρας τους, που είναι μαζί τους στην εκδήλωση, έκανε εξορία πάνω από ένα χρόνο και τους «κληροδότησε» με τις εμπειρίες της ανυπότακτης στάσης απέναντι στο αστικό κράτος. «Ηταν όνειρο ζωής να έρθουμε να δούμε τον τόπο που οι αλύγιστοι έδωσαν τιτάνια μάχη κι έμειναν όρθιοι, αποτελώντας παράδειγμα για εμάς. Μεγαλώσαμε με αυτές τις εικόνες...», αναφέρουν χαρακτηριστικά. Και ο αγωνιστής, ο κομμουνιστής πατέρας τους θυμάται ξανά: «Εδώ μας έβγαλαν εκείνο το βράδυ...». Θυμάται τις προσπάθειες των δεσμοφυλάκων να τους «σπάσουν», τις απειλές για να παραιτηθούν και περήφανος λέει: «Κανένας μας δεν λύγισε!».

Τα λόγια είναι μετρημένα και η σεμνότητα του αγωνιστή δεν λείπει ούτε τώρα σε όσους εκπροσωπούν τη γενιά που τιμάται στην εκδήλωση. «Οσα περάσαμε εμείς δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που πέρασαν οι πρώτοι κρατούμενοι το 1947», αναφέρει άλλος ένας αγωνιστής. «Οταν μας έφεραν εδώ το 1968, ανάμεσά μας είχαμε παιδιά που στο νεκροταφείο βρήκαν το όνομα του πατέρα τους, ο οποίος είχε πεθάνει το 1947 - '49 σε τούτο το κολαστήριο», συμπληρώνει κι άλλος εξόριστος σε αυτή την «ξενάγηση». «Νιώθουμε νικητές! Επιστρέφουμε δικαιωμένοι, με τις κόκκινες σημαίες»...

Ο Σάκης Χατζηιωάννου θα δηλώσει στον «Ριζοσπάστη»: «Πήγαμε στο Λακκί τον Οκτώβριο του '67 και τον Αύγουστο του '68 ξαναγύρισα. Και μετά ξαναπήγαμε στη Λέρο. Πρώτη φορά έρχομαι και είμαι πολύ συγκινημένος. Σήμερα αισθανόμαστε μια μεγάλη δικαίωση. Θα πάμε καλά. Το ΚΚΕ δεν υποχωρεί!».

Η Κορνηλία Γεωργαντά είχε και τον σύζυγό της και τον αδερφό της στη Γυάρο. Αναφέρει δίνοντας σε λίγες λέξεις το περίγραμμα των διώξεων: «Τον άντρα μου τον γνώρισα στη φυλακή, στην Αίγινα, που ήταν με τον αδερφό μου. Από το 1942, που βγήκε αντάρτης ο αδερφός μου, μέχρι σήμερα είμαι στον αγώνα. Φυλακές, εξορίες, κυνηγητά, φτώχεια και αρρώστιες... Εδώ, είχαν και τον αδερφό μου, Δημήτρη Κόλλια από τη Θήβα και τον άντρα μου Βασίλη Γεωργαντά, πρόεδρο πολλά χρόνια του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας και αντιπρόεδρο των συνταξιούχων του ΙΚΑ. Στις 12 Μάη του 1967 έπιασαν τον άντρα μου και στις 16 Μάη γέννησε η γυναίκα του αδερφού μου... Το παιδάκι του το πήγαμε παλικαρόπουλο στη Λέρο για να το δει...». Σημειώνει ότι «στη Γυάρο απαγορευόταν να έρθουμε, στη Λέρο πηγαίναμε κάθε 3 μήνες 1 ώρα επισκεπτήριο...». Τη ρωτάμε τι της κάνει περισσότερη εντύπωση από την εκδήλωση και απαντά: «Η παρουσία της νεολαίας. Πολλά νέα παιδιά, κι αυτό είναι πολύ παρήγορο. Μπορεί να μας λένε ότι το ΚΚΕ είναι στο 5%, αλλά είμαστε εδώ μετά από 100 χρόνια. Λαϊκά Κόμματα, Συναγερμοί, ΕΡΕ, Ενωση Κέντρου, τα έχουμε δει όλα. Το ΚΚΕ μένει ΚΚΕ! Το ΚΚΕ είναι εδώ και αντέχει!».

Ο Στέργιος Βασιλείου αναφέρει: «Ημουν εδώ από τον Μάη μέχρι τον Οκτώβρη του 1967 και από τον Σεπτέμβρη μέχρι τον Νοέμβρη του '68. Πήγαμε και Λέρο, Γυάρο - Λέρο - Ωρωπό. Ξανά Γυάρος, ξανά Λέρος και από εκεί απολυθήκαμε το 1970, οι περισσότεροι νέοι. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια, είναι όλα γραμμένα. Ομως ο τόπος πρέπει να γίνει επισκέψιμος, να έρχονται οι νέοι, να βλέπουν πώς αντιμετώπιζε η αστική εξουσία τους αγωνιστές που τους έστελνε να πεθάνουν εδώ!».