Κάτι σημαντικό, πρωτοποριακό και ελπιδοφόρο συμβαίνει στη Ζάκυνθο. Κάτι που ξεφεύγει από τα στενά όρια του πανέμορφου αυτού νησιού του Ιονίου, αφού ανοίγει δρόμους πρωτόγνωρους μεν για τη σημερινή «βάρδια» της εργατικής τάξης, αλλά όχι για την ιστορία του ελληνικού και παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Γιατί αυτό που συμβαίνει στη Ζάκυνθο, «πατά» στις καλύτερες παραδόσεις του εργατικού κινήματος και επιχειρεί να πραγματώσει στις σημερινές συνθήκες τη συλλογική ταξική μνήμη, συνδεδεμένη με τις σύγχρονες ανάγκες και αιτήματα: Το Εργατικό Κέντρο Ζακύνθου συνέστησε Πολιτιστική Επιτροπή από και για τους εργαζόμενους του νησιού, που απευθύνεται σε όλο το λαό του και που έκανε την πρώτη επίσημη παρουσίασή της τον περασμένο Σεπτέμβρη!

Για την προσπάθεια αυτή συζητήσαμε με τον υπεύθυνο της Πολιτιστικής Επιτροπής του Εργατικού Κέντρου Ζακύνθου, Γιώργο Κωνσταντίνου, σε μια συνέντευξη που πάρθηκε λίγες μέρες πριν την πτώση του πρώην γγ του υπουργείου Πολιτισμού, Χρ. Ζαχόπουλου από το διαμέρισμά του. Πτώση η οποία αποτέλεσε την αφορμή για να «ξεφύγει» ελάχιστη από τη δυσοσμία του συστήματος, αλλά και αυτή ακόμη εντέχνως προσανατολισμένη στα ήσσονος σημασίας. Από αυτή την άποψη, η συνέντευξη αυτή είναι και επίκαιρη, αφού υπογραμμίζει, από μια άλλη σκοπιά, την πολιτιστική, το γεγονός ότι αυτό που εννοεί και πράττει ως «πολιτιστική διαχείριση» ο καπιταλισμός, όχι μόνο είναι ενάντια στα συμφέροντα και στις ανάγκες του λαού, αλλά και ότι δε «ρετουσάρεται». Ανατρέπεται.

Από συνέντευξη Τύπου της Πολιτιστικής Επιτροπής του ΕΚ Ζακύνθου

Τι διαφοροποιεί όμως αυτή την προσπάθεια από άλλες από διαφορετικούς χώρους; «Υπάρχει η "ελίτ" του πολιτισμού που έχει χρόνο και χρήμα για να ασχοληθεί με αυτόν και ένας άλλος κόσμος που θα μπορούσε, εν δυνάμει, να ασχοληθεί, αλλά δεν έχει αυτές τις δυνατότητες. Σκεφτήκαμε λοιπόν να δημιουργήσουμε μέσα από τα σωματεία του Εργατικού Κέντρου Ζακύνθου. Να διεκδικήσουμε, μαζί με το μισθό και περισσότερο ελεύθερο χρόνο, περισσότερα κονδύλια για τον πολιτισμό, περισσότερη ξεκούραση. Ετσι φτιάξαμε την Πολιτιστική Επιτροπή (ΠΕ). Μια ομάδα ανθρώπων που προσπαθούν να δώσουν το διαφορετικό στίγμα τους μέσα στην κοινωνία του νησιού. Η διοίκηση του ΕΚ ενέκρινε και αγκάλιασε το εγχείρημα και ξεκινήσαμε. Αλλωστε, το δικό μας ΕΚ είναι ταξικό, ξέρει πού απευθύνεται και συσπειρώνει τον απλό κόσμο. Με αυτούς τους ανθρώπους θέλουμε να δώσουμε αυτό το διαφορετικό στίγμα. Και να δημιουργήσουμε συνειδήσεις ώστε οι εργαζόμενοι να αρχίσουν να διεκδικούν καλύτερο και ποιοτικότερο ελεύθερο χρόνο. Να συνδεθεί το πολιτιστικό αίτημα με το εργατικό κίνημα. Και βέβαια θέλουμε να δώσουμε και δωρεάν πολιτισμό στον κόσμο. Αυτή είναι η φιλοσοφία μας».

Εκδήλωση - έκθεση της Πολιτιστικής Επιτροπής

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου σημείωσε παρενθετικά για να ενισχύσει την παραπάνω διαπίστωση, ότι την περίοδο που γινόταν η συνέντευξη διώκονταν 13 στελέχη του ΕΚ Ζακύνθου «επειδή είναι ασυμβίβαστο και ταξικό και ήρθε σε σύγκρουση με την εργοδοσία». «Καταλαβαίνεται ότι αυτό το ΕΚ έχει απήχηση στο νησί. Τελικά έγινε μια πάρα πολύ καλή κουβέντα. Ηρθε και ο σύλλογος ρωσόφωνων της Ζακύνθου. Η εκδήλωση προβλήθηκε έντονα από τα τοπικά ΜΜΕ».

Από τη συνάντηση εκείνη προέκυψε και η πρώτη οργανωτική μορφή της Επιτροπής Πολιτισμού. Σχηματίστηκαν 4 θεματικές - δημιουργικές ομάδες που έχουν ήδη ξεκινήσει δουλιά: Θεατρική, Ζωγραφικής, Φωτογραφική, Κινηματογράφου - Ποίησης. Στην πρώτη συντονιστής είναι ο Κώστας Πλατυπόδης «που ασχολείται χρόνια με το λαϊκό θέατρο της Ζακύνθου, που βασίζεται στην "κομέντια ντε λ' άρτε". Δηλαδή παραστάσεις δρόμου που σατιρίζουν διάφορες καταστάσεις».

Από εκδήλωση της Πολιτιστικής Επιτροπής

Η ζωγραφική «ήταν και η πιο δύσκολη ομάδα. Το να αγοράσεις τα εκμαγεία, τα καβαλέτα κλπ, συν η έλλειψη χώρου... Βρήκαμε μια προσωρινή λύση και καταφέραμε να ξεκινήσουμε με δύο ζωγράφους, τον Τσολάκο και τον Καλαμαρά, που θα διδάσκουν», συμπληρώνει.

Για την ομάδα της ποίησης και του κινηματογράφου «έχουμε βρει έναν φιλόλογο που μας διδάσκει διάφορους ποιητές. Υπάρχει παντελής άγνοια για τους ποιητές μας. Η ομάδα του κινηματογράφου δεν έχει στόχο να αντικαταστήσει την κινηματογραφική λέσχη, αλλά να μάθουμε δυο - τρία πράγματα, να φέρουμε ένα σκηνοθέτη, να κάνουμε μια κουβέντα πάνω σε ένα έργο. Περισσότερο επικεντρωνόμαστε σε θεματική που αφορά στην εργατική τάξη».

Στιγμιότυπο από την παράσταση

Προς το παρόν η δράση της Επιτροπής Πολιτισμού φιλοξενείται σε χώρους του Εργατικού Κέντρου Ζακύνθου. «Ζητάμε από το Δήμο διάφορες αίθουσες για να αναπτύξουμε τις δραστηριότητές μας αλλά σκοπός μας είναι να έχουμε ένα μόνιμο στέκι, ώστε να μπορούμε, σε αυτά τα κτίρια που είναι ανεκμετάλλευτα στη Ζάκυνθο, να στεγάσουμε τη δράση μας».

Ο Γ. Κωνσταντίνου είναι και πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης Ζακύνθου, η οποία είχε ξεκινήσει εδώ και καιρό συνεργασία με το ΕΚ, με δωρεάν εισιτήριο για τα μέλη και τις οικογένειές τους, αλλά και με προβολές στα χωριά του νησιού. Η ανταπόκριση του κόσμου είναι παραπάνω από θετική. Η αίθουσα κατά τις δευτεριάτικες προβολές της λέσχης γεμίζει, καταρρίπτοντας τον εκ του πονηρού μύθο περί του «τι θέλει ο κόσμος». «Είχαμε πάει με το αυτοκίνητο του ΕΚ σε ένα χωριό και με την ντουντούκα καλούσαμε τον κόσμο στην πλατεία για την προβολή. Ερχονταν όλοι. Ηταν πολύ συγκινητικές στιγμές. Φέραμε βωβό κινηματογράφο, μαζεύτηκαν τα παιδιά στην πλατεία και έβλεπαν Τσάρλι Τσάπλιν και Μπάστερ Κίτον, και να έβλεπες το γέλιο τους... Αν ποτέ ακούς παιδί να γελάει με τέτοιο τρόπο στις μέρες μας θα καταλάβεις πόση διαφορά έχει από το όταν βλέπει τον "Χάρι Πότερ". Να έβλεπες τους ανθρώπους του χωριού να παρακολουθούν, να σχολιάζουν, να συμμετέχουν. Και όλα αυτά με την υποστήριξη πάντα του ΕΚ».

«Μοιραία» η κουβέντα ξαναγυρνά στις κυρίαρχες αντιλήψεις για τον πολιτισμό και σε σχέση με την παραπάνω εμπειρία. «Υπάρχει μία λογική ότι "εμείς οι άνθρωποι του πολιτισμού πρέπει να κρατάμε τον πολιτισμό για τους ομοϊδεάτες μας και να μην τον ανοίγουμε σε πιο λαϊκά στρώματα". Αυτό προσπαθεί να σπάσει η Επιτροπή Πολιτισμού: "Οποιος μέχρι τώρα ερχόταν πχ στον κινηματογράφο καλώς ερχότανε, δε θέλουμε όμως καινούριους ανθρώπους για να μη μας χαλάσουν αυτό που εμείς ξέρουμε, την κουλτούρα μας. Δεν είναι άξιος ο απλός εργάτης να παρακολουθήσει την ταινία που του προβάλω, γιατί ίσως δεν την καταλάβει. Χαλάνε το ίματζ μας, δεν μπορώ να κάθομαι δίπλα στον σκουπιδιάρη να βλέπω σινεμά"... Κανείς όμως δεν μπήκε στον κόπο να του εξηγήσει τι είναι αυτή η ταινία. Υπάρχει πραγματικά ένα "γκέτο πολιτισμού" που κάποιοι θέλουν να το κρατήσουν. Θέλουν την "τέχνη για την τέχνη". Και όποιος μέχρι τώρα δε συμμετείχε σε αυτό, πρέπει να είναι εσαεί αποκλεισμένος, χωρίς εμείς να προσπαθήσουμε να του δείξουμε τη διαφορετικότητα αυτού που προβάλλουμε για να γίνει συμμέτοχος και κοινωνός σε αυτή την ιστορία. Εχουμε δείξει Ταρκόφσκι και έχει γεμίσει η αίθουσα και από νέα παιδιά. Ούτε εγώ δεν το περίμενα. Δεν το φανταζόμουν καθόλου. Το ίδιο έγινε και με το "Θωρηκτό Ποτέμκιν" και με πολλές άλλες ταινίες. Σε ένα χωριό ας πούμε είχαμε παίξει τον "Ταχυδρόμο". Αποκλεισμένο έργο από τη διανομή. Δεν το βρίσκεις πουθενά».

Με αφορμή τον Ταρκόφσκι ο Γιώργος Κωνσταντίνου μας ανέφερε και τη συνάντηση με τη Ρωσίδα μετανάστρια, πρόεδρο των ρωσόφωνων Ζακύνθου, η οποία είχε πει πως «όταν ήμασταν στην ΕΣΣΔ δεν τα εκτιμούσαμε αυτά τα πράγματα. Τώρα όμως μου λείπει η πολιτιστική άνθηση που υπήρχε».

Ο Γ. Κωνσταντίνου δηλώνει τώρα «πολύ πιο αισιόδοξος» από πριν ξεκινήσει η ΕΠ. «Υπάρχει ελπίδα. Οταν ασχοληθεί κάποιος με το λαό μέσω της Παιδείας και εξηγώντας απλά και κατανοητά, έχει ανταπόκριση. Αλλά κανένας δεν ασχολείται με το λαό. Με τους εργαζόμενους που έχουν δύο και τρία παιδιά να σπουδάσουν. Δε θέλουν αυτοί να δούμε μια ταινία, μια παράσταση; Πόσο όμως έχει ένα εισιτήριο όταν έχεις τόσες ανάγκες; Και ποιος τους επέτρεψε να συμμετάσχουν οι ίδιοι σε μια πολιτιστική προσπάθεια; Ηταν από παντού αποκλεισμένοι: "Μην ασχολείσαι με αυτό με εκείνο", μην ασχολείσαι με το να διεκδικείς τελικά, διότι όλα αυτά είναι ένα "πακέτο". Η προσπάθεια είναι σημαντική και πιστεύω ότι θα έχει αποτέλεσμα. Γιατί η διαφορά έγκειται στη σύνδεση του ταξικού εργατικού κινήματος με το πολιτιστικό κίνημα που συνδυάζει την καλύτερη ποιότητα ζωής με διεκδίκηση ελεύθερου χρόνου».

Θα έμπαιναν στη λογική των «χορηγιών»; «Το έχουμε λυμένο με τις χορηγίες: Οχι! Δε θέλουμε να μπούμε σε αυτή τη λογική από τη στιγμή που ακριβώς θέλουμε να τα σπάσουμε όλα αυτά». Ωστόσο υπάρχουν ένα σωρό εμπόδια. «Βρίσκουμε πολύ μεγάλες δυσκολίες για να βρούμε ταινία. Ακόμη και όταν λέμε να πληρώσουμε για να νοικιάσουμε την ταινία και να την προβάλουμε χωρίς εισιτήριο, να μην βγάλουμε χρήματα, σαν κοινωνική προσφορά, οι εταιρείες το απαγορεύουν». Η λύση; «Πρέπει να διεκδικήσουμε. Τι να κάνουμε. Δε γίνεται αλλιώς»!

• Οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Ημέρα» της Ζακύνθου.