Με αλλεπάλληλες κινήσεις και παρεμβάσεις, ΗΠΑ και Κίνα επιχειρούν τα τελευταία χρόνια να ενισχύσουν τη θέση τους και τις συμμαχίες τους σε Ασία και Ινδο-Ειρηνικό, ενώ τους τελευταίους μήνες γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι εντείνεται ο ανταγωνισμός στην περιοχή.

Το ΝΑΤΟ έχει αναδείξει στις τελευταίες συνόδους του την Κίνα ως μια σοβαρή «πρόκληση» που «απειλεί» να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια «τάξη», δηλαδή απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ και της Δύσης. Το ΝΑΤΟ δηλώνει ανοιχτά ότι θα πρέπει να έχει «παγκόσμια ευθύνη», ότι πρέπει να είναι «υπεύθυνο για την ασφάλεια στην περιοχή του Ειρηνικού». Εξάλλου, πολλά κράτη της Δύσης, όπως και η ΕΕ, διαμορφώνουν τη δική τους στρατηγική στον Ινδο-Ειρηνικό και απέναντι στην Κίνα, αναδεικνύοντας την περιοχή ως αυτή όπου «θα κριθεί το μέλλον» της παγκόσμιας «τάξης».

Παρουσιάζοντας την πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν για την αντιμετώπιση της Κίνας πριν από λίγους μήνες, ο υπουργός Εξωτερικών, Αντ. Μπλίνκεν, σημείωσε χαρακτηριστικά ότι ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται, η Κίνα είναι αυτή που αποτελεί «τη σοβαρότερη μακροπρόθεσμη πρόκληση για την διεθνή τάξη», γιατί «είναι η μόνη χώρα που έχει και την πρόθεση να αναμορφώσει τη διεθνή τάξη αλλά και, αυξανόμενα, την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη να το πράξει».

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν το σχήμα Quad (Quadrilateral Security Dialogue - Τετραμερής Διάλογος για την Ασφάλεια), όπου συμμετέχουν ΗΠΑ, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία, ενώ πριν από περίπου έναν χρόνο προχώρησαν και στη συμμαχία «ασφαλείας» AUKUS, με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης, ενισχύουν τις συμμαχικές και αμυντικές σχέσεις με κράτη της περιοχής, όπως Φιλιππίνες, Νότια Κορέα, Ιαπωνία κ.ά.

Η Κίνα, από την πλευρά της, επιδιώκει ενίσχυση των BRICS ως «αντίπαλο δέος» σε συμμαχίες της Δύσης (ΝΑΤΟ, ΕΕ κ.λπ.) με ένταξη νέων χωρών, προσπαθεί να διατηρήσει και να αυξήσει την επιρροή της στον Σύνδεσμο Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), ενώ προχωρά σε στρατηγικής σημασίας συμφωνίες και κινήσεις σε νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού. Η συνεργασία της με τη Ρωσία, όπου κρίνεται συμφέρουσα, ενισχύει επίσης την οικονομική και στρατιωτική της θέση.

Το τελευταίο διάστημα, δύο βασικά οικονομικά και γεωπολιτικά σχέδια για διείσδυση μονοπωλιακών ομίλων «συγκρούονται» στην περιοχή: Το «Οικονομικό Πλαίσιο για τον Ινδο-Ειρηνικό» από τις ΗΠΑ και συμμάχους τους και το κινεζικό «Αναπτυξιακό Οραμα» στον Ειρηνικό.

Η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του Quad, στα τέλη Μάη, παρουσία του Αμερικανού Προέδρου, έθεσε στο επίκεντρο επενδυτικούς και στρατιωτικούς σχεδιασμούς του αμερικανικού κεφαλαίου στην κρίσιμη περιοχή.

Ενδεικτικά, ανακοινώθηκε η δημιουργία του «Οικονομικού Πλαισίου για τον Ινδο-Ειρηνικό» (IPEF), ένα νέο σχήμα οικονομικής συνεργασίας «πάνω σε προκλήσεις που έχουν τη μέγιστη σημασία για να διασφαλιστεί η οικονομική ανταγωνιστικότητα τον 21ο αιώνα», όπως είπε ο Τζο Μπάιντεν.

Εκτός από τις τέσσερις χώρες, στην IPEF συμμετέχουν και άλλες μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, όπως η Νότια Κορέα και η Νέα Ζηλανδία, αλλά και χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (π.χ. Ινδονησία, Βιετνάμ, Φιλιππίνες).

Παράλληλα, το Quad δεσμεύεται πως «θα επιδιώξει να διαθέσει πάνω από 50 δισ. δολάρια» μες στην επόμενη 5ετία για επενδύσεις σε υποδομές της περιοχής.

Στο μεταξύ, υπήρξαν δεσμεύσεις για αμερικανική στήριξη της Ταϊβάν ακόμα και στρατιωτικά, σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης της Κίνας.

Οπως είπε ο Μπάιντεν, «συμφωνήσαμε στην πολιτική της "μίας Κίνας" (...) αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Κίνα έχει τη δικαιοδοσία να χρησιμοποιήσει βία για να πάρει την Ταϊβάν. Κάτι τέτοιο θα είναι άλλη μία ενέργεια παρόμοια με αυτό που συνέβη στην Ουκρανία»...

Την ίδια ώρα, το Πεκίνο εντείνει προσπάθειες να ενισχύσει δικές του συμμαχίες και στρατιωτικές συνεργασίες στην περιοχή, έναντι των ΗΠΑ.

Τέτοια κίνηση είναι το σύμφωνο συνεργασίας που υπέγραψε η Κίνα με τις Νήσους Σολομώντα τον Απρίλη, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από ΗΠΑ, Αυστραλία κ.λπ.

Και σε αυτήν την περίπτωση, ο χάρτης δίνει πολλές απαντήσεις για τη γεωστρατηγική σημασία των Νησιών Σολομώντα, σύμπλεγμα 900 και πλέον νησιών στην περιοχή της Μελανησίας, ως ενός φυσικού «συρματοπλέγματος» που χωρίζει τον βόρειο με τον νότιο Ειρηνικό και την Αυστραλία.

Η προσπάθεια της Κίνας να «πατήσει πόδι» στην περιοχή του Ειρηνικού, η οποία μέχρι τώρα μονοπωλείται από τις ΗΠΑ και τις δυτικές χώρες (κυρίως λόγω της αποικιοκρατίας), εκτιμάται από διεθνείς αναλυτές ως πολύ σοβαρή κλιμάκωση του ανταγωνισμού στην περιοχή. Εχουν διαρρεύσει πληροφορίες πως οι ΗΠΑ εξετάζουν μέχρι και επέμβαση προκειμένου να σταματήσουν τις προδιαγραφόμενες εξελίξεις.

Ο Κ. Κάμπελ, συντονιστής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ για την περιοχή Νοτιοανατολικής Ασίας-Ειρηνικού, παρέδωσε στα τέλη Απρίλη ένα «τελεσίγραφο» στον πρωθυπουργό των Νησιών Σολομώντα, Μ. Σογκαβάρε: «Εάν ληφθούν μέτρα για τη δημιουργία μιας de facto μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας, δυνατοτήτων προβολής ισχύος ή στρατιωτικής εγκατάστασης, οι ΗΠΑ θα έχουν τότε σημαντικές ανησυχίες και θα αντιδράσουν ανάλογα».

Πολύ ενδεικτική των κινήσεων της Κίνας είναι και η πολυήμερη περιοδεία του ΥΠΕΞ της χώρας, Γουάνγκ Γι, στα τέλη Μάη σε νησιωτικές χώρες του Νότιου Ειρηνικού (Νήσοι Σολομώντα, Κιριμπάτι, Σαμόα, Φίτζι, Τόγκα, Βανουάτου, Παπούα Νέα Γουινέα, Ανατολικό Τιμόρ κ.λπ.).

Στα Φίτζι ο Γι προήδρευσε στη 2η συνάντηση των ΥΠΕΞ Κίνας - Νήσων Ειρηνικού, παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων το λεγόμενο «Κοινό Αναπτυξιακό Οραμα», μια συμφωνία συνεργασίας καταρχάς στους τομείς του εμπορίου αλλά και της ασφάλειας. Σύμφωνα με πληροφορίες δυτικών ΜΜΕ, το «Οραμα» θα περιλαμβάνει την προοπτική συμφωνίας «ελεύθερου» εμπορίου, αλλά και τη «συμβολή» της Κίνας στην εκπαίδευση δυνάμεων ασφαλείας αυτών των χωρών, στην οργάνωση της κυβερνοασφάλειας, στη θαλάσσια χαρτογράφηση.

Δεν είναι λίγοι οι διεθνείς αναλυτές που θεωρούν ότι η παραγωγή μικροτσίπ της Ταϊβάν, από την οποία εξαρτώνται σχεδόν όλοι οι μονοπωλιακοί όμιλοι στον κόσμο, αποτελεί μια «ασπίδα» ενάντια σε πιθανή επίθεση της Κίνας.

Ταυτόχρονα, η ταϊβανέζικη εταιρεία παραγωγής μικροτσίπ TSMC και ο ρόλος της στον τομέα των ημιαγωγών είναι από τους λόγους που πυροδοτούν την αντιπαράθεση ΗΠΑ - Κίνας για την Ταϊβάν.

Η TSMC παράγει τους μικρότερους και πιο σύγχρονους ημιαγωγούς, «κυριαρχεί πραγματικά στην αγορά και κάνει τη δουλειά της τόσο καλά, που όλες οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας εξαρτώνται από αυτήν για την κατασκευή τσιπ», λέει ο Αμερικανός ερευνητής για την Ανατολική Ασία, Τ. Σάτουκ.

«Η TSMC θα διατηρήσει το προβάδισμά της τουλάχιστον μέχρι το 2027. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας πραγματικός ανταγωνισμός, ούτε από τη "Samsung" ούτε από την "Intel". Το μερίδιο αγοράς της TSMC ανέρχεται στο 55% στα συμβατικά μικροτσίπ - τρεις φορές μεγαλύτερο από τη δεύτερη "Samsung". Η "Samsung" και η "Intel" θα πρέπει να εργαστούν πολύ σκληρά για να καλύψουν τη διαφορά», προσθέτει ο Σάτουκ.

Η εταιρεία επωφελείται από την επείγουσα ζήτηση για ημιαγωγούς λόγω της παγκόσμιας έλλειψης. Πρόσφατα, ερευνητές αγοράς προέβλεψαν απώλεια πωλήσεων 210 δισ. δολαρίων για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων παγκοσμίως, λόγω της συμφόρησης στον εφοδιασμό.

Σε αυτό το φόντο, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπέγραψε την περασμένη Τρίτη νόμο που αποδεσμεύει δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις για την αναζωογόνηση της παραγωγής ημιαγωγών στις ΗΠΑ.

Οπως υπογράμμισε, η συγκεκριμένη επένδυση στην καρδιά των σύγχρονων ηλεκτρονικών θα βοηθήσει τις ΗΠΑ να κερδίσουν «τον οικονομικό ανταγωνισμό στον 21ο αιώνα».

Με τον νόμο «Chips and Science», που εγκρίθηκε με διακομματική συναίνεση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και το Κογκρέσο, οι ΗΠΑ θα διαθέσουν πάνω από 250 δισ. δολάρια για τη βιομηχανία ημιαγωγών: 52 δισ. για την εγχώρια βιομηχανία τσιπ και άλλα 200 δισ. για την έρευνα και ανάπτυξη τα επόμενα 10 χρόνια, που «θα ενισχύσει την ηγετική θέση των ΗΠΑ στη βιομηχανία του μέλλοντος».

Οι αμερικανικές εταιρείες θα μπορούν να επιδοτούνται, αλλά υπό μία προϋπόθεση: Οι αποδέκτες των αμερικανικών κεφαλαίων δεν θα μπορούν να επεκτείνουν τις κινεζικές επιχειρήσεις τους για δέκα χρόνια. Οπως αναφέρουν οι «Financial Times» και η ιαπωνική «Nikkei», το μέτρο αυτό ωθεί ήδη τιτάνες του κλάδου, όπως η «Samsung» και η «SK Hynix», να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους στην Κίνα.

Η ΕΕ με τη σειρά της θέλει να οικοδομήσει το δικό της «οικοσύστημα ημιαγωγών», με επενδύσεις 150 δισ. ευρώ με στόχο μέχρι το 2030 να καλύψει το 20% της παγκόσμιας αγοράς μικροτσίπ.

Αλλά και το Πεκίνο προσπαθεί να πετύχει στρατηγική αυτονομία στον τομέα των ημιαγωγών. Το στρατηγικό σχέδιο αυτονομίας του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ, «Made in China 2025», στοχεύει μεταξύ άλλων να ανεβάσει το μερίδιο των τσιπ κινεζικής παραγωγής στο 70% μέχρι το 2025. Αν και η Κίνα σημειώνει σημαντική πρόοδο, εξακολουθεί να εξαρτάται από την αμερικανική τεχνολογία για να επεκτείνει τα όρια των παραγωγικών της δυνατοτήτων.

Ετσι η Ουάσιγκτον, για να μειώσει τα πλεονεκτήματα που δίνονται στον μεγάλο αντίπαλό της, σκέφτεται να διακόψει την πρόσβαση του Πεκίνου σε πολλές νέες τεχνολογίες παραγωγής ημιαγωγών. Για να πλήξει τα πρώτα στάδια της κινεζικής αλυσίδας παραγωγής, οι ΗΠΑ αποκλείουν την Κίνα από μια αναδυόμενη τεχνική αυτόματου ηλεκτρονικού σχεδιασμού.

Η «αποσύνδεση» των ΗΠΑ από την Κίνα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη: Αμερικανικές εταιρείες όπως η «Intel» και η «Qualcomm», ηγέτες στην κινεζική αγορά προηγμένων ημιαγωγών, έχουν ήδη μειώσει τις δραστηριότητές τους στην Κίνα.