Η αναθεώρηση πάγιων θέσεων της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, η οποία είχε εμπράκτως αποτυπωθεί σε κυβερνητικές αποφάσεις, χειρισμούς και επιλογές τους προηγούμενους μήνες, «νομιμοποιήθηκε» χτες, στη μακράς διάρκειας συζήτηση του υπουργικού συμβουλίου.

Με βάση την εισήγηση του υπουργού Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου το υπουργικό συμβούλιο αποδέχτηκε την αλλαγή οπτικής γωνίας από την οποία η ελληνική διπλωματία θα αντιμετωπίζει και θα χειρίζεται από δω και πέρα μια σειρά, μείζονος σημασίας, ζητήματα, όπως: Η απεμπόληση του δικαιώματος άσκησης βέτο στην ΕΕ, η «υποτίμηση» της σημασίας της συνθήκης της Λοζάνης, τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.

Η αναζήτηση της «νομιμοποιητικής βάσης» στην οποία η κυβέρνηση «στηρίζει» την αναθεώρηση της εξωτερικής της πολιτικής, είναι η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο, σύμφωνα με όσα μετέφερε στους δημοσιογράφους ο υπουργός Τύπου, αναφέρθηκε «στην πορεία της Ευρώπης προς το μέλλον, στην προσπάθεια που κάνει η Ελλάδα --και στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται ενόψει της διεύρυνσης της ΕΕ, αλλά και των προσπαθειών που γίνονται για την προώθηση διαδικασιών ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ ορισμένων κρατών -μελών της ΕΕ -- να είναι μία χώρα η οποία θα έχει όλες τις προϋποθέσεις, θα εκπληρώνει όλους τους όρους, ώστε να μην είναι δυνατό να παρακαμφθεί στην, κάθε φορά, διαμορφούμενη πρώτη ταχύτητα της ΕΕ». Μάλιστα, ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο, απάντησε και στο «δίλημμα» που απασχολεί αυτή την περίοδο την ΕΕ. «Το μεγάλο θέμα, το οποίο έχει τεθεί προς συζήτηση, την τελευταία περίοδο, είπε ο πρωθυπουργός, αφορά στο σχήμα το οποίο θα λάβει η Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα λειτουργικά και θεσμικά θέματα τα οποία προκύπτουν, μετά την επικείμενη διεύρυνσή της. Εμείς, λοιπόν, είπαμε πως ανάμεσα στο μεγάλο "δίλημμα" το οποίο έχει προκύψει, αν επιθυμούμε μία Ευρώπη ομοσπονδιοποιημένη ή μία Ευρώπη της διακυβερνητικής συνεργασίας, αναφανδόν έχουμε ταχθεί υπέρ της πρώτης επιλογής».

Συνοψίζοντας το «νέο εθνικό μας στόχο» ο υπουργός Τύπου είπε:.«Να έχουμε, δηλαδή, διασφαλίσει, κάθε φορά, κατακτήσεις και επιδόσεις τέτοιες, ώστε να μην είναι δυνατόν, όσο ψηλά και αν θέτουν κάποιοι τον πήχη, η Ελλάδα να μείνει έξω από αυτήν την προωθημένη συνεργασία».

Για το πώς θα υλοποιηθούν αυτοί οι στόχοι, μίλησε ο Γ. Παπανδρέου, περιγράφοντας ταυτόχρονα και τις αναθεωρημένες θέσεις της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.

«Η Ελλάδα, κατ' αρχάς, είναι θετική, όσον αφορά την ουσία της πολιτικής ενοποίησης, με τη μορφή μιας εξέλιξης της Ευρώπης στην κατεύθυνση της ομοσπονδιοποίησής της. Πιστεύουμε ότι μια τέτοια εξέλιξη εξυπηρετεί και τα εθνικά συμφέροντά μας, σε αντίθεση με ένα μοντέλο διακυβερνητικής συνεργασίας που κάποιοι άλλοι, ίσως, προτιμούν και προτείνουν».

Ο υπουργός Εξωτερικών περιέγραψε στο υπουργικό συμβούλιο, την απεμπόληση του δικαιώματος άσκησης «βέτο» ως εξής: «Αντιμετωπίζουμε, ασφαλώς, θετικά τη διαδικασία εμβάθυνσης της ΕΕ. Θα πρέπει να είμαστε παρόντες με εξειδικευμένες προτάσεις. Οι αρμόδιες υπηρεσίες εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση. Οπως γνωρίζετε, έχει τεθεί το θέμα άρσης του βέτο, του δικαιώματος της αρνησικυρίας. Οι πυλώνες τους οποίους αφορά αυτό το θέμα, είναι ο πρώτος και ο τρίτος. Ο πρώτος πυλώνας αφορά τα οικονομικά θέματα και ο τρίτος θέματα ασφάλειας και δικαιοσύνης. Εμείς, στα δύο αυτά μεγάλα κεφάλαια, μπορούμε να δούμε με θετικό τρόπο μια τέτοια εξέλιξη. Την άρση, δηλαδή, του δικαιώματος αρνησικυρίας, γιατί θεωρούμε πως όχι μόνο δε δημιουργούνται προβλήματα για τα εθνικά συμφέροντά μας, αλλά αντιθέτως -αν λάβουμε υπόψη μας ότι και άλλες χώρες έχουν αυτό το δικαίωμα και όχι μόνο εμείς- μια τέτοια εξέλιξη ευνοεί τις ελληνικές θέσεις. Αλλά, ασφαλώς, όσον αφορά το δεύτερο πυλώνα, τα θέματα εξωτερικής πολιτικής, παραμένουμε αμετακίνητοι στη θέση ότι το βέτο πρέπει να μείνει σε όλα τα επίπεδα».

Ενα άλλο «λεπτό σημείο» για το οποίο έκανε λόγο ο υπουργός Εξωτερικών στο υπουργικό συμβούλιο, είναι οι νέες συνθήκες που, όπως είπε, έχουν δημιουργηθεί και οι οποίες επιβάλουν αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι μειονότητες. Το θέμα είναι ιδιαίτερα λεπτό, γιατί η Συνθήκη της Λοζάνης, την οποία η ελληνική κυβέρνηση σκοπεύει να δει με τον τρόπο που «επιβάλουν οι νέες συνθήκες», εκτός από το καθεστώς που διέπει τη μουσουλμανική μειονότητα, ρυθμίζει και μια σειρά άλλων ζητημάτων, όπως για παράδειγμα τα ελληνοτουρκικά σύνορα.

«Στα θέματα που αφορούν τα δικαιώματα των μειονοτήτων, είπε ο Γ. Παπανδρέου, εμείς έχουμε ακολουθήσει κατά γράμμα όσα προβλέπει η Συνθήκη της Λοζάνης. Ασφαλώς, οι συνθήκες αλλάζουν, τα χρόνια περνούν. Λόγω της κινητικότητας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε νέα δεδομένα. Εμείς τα θέματα αυτά, επειδή η ΕΕ τα αντιμετωπίζει με κοινό πρίσμα, μπορούμε να τα δούμε θετικά, αφού, βεβαίως, στα θέματα που αφορούν τη μουσουλμανική μειονότητα η Τουρκία δεν μπορεί να έχει οποιοδήποτε ρόλο ή λόγο. Είναι εσωτερικά θέματα της χώρας μας και βεβαίως θα τα αντιμετωπίσουμε κι εμείς με βάση μια πολιτική αρχών, αυτή στην οποία θα καταλήξουν και θα εφαρμόσουν τα όργανα της ΕΕ».

«Αναφανδόν» υπέρ της ομοσπονδιοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης τάσσεται η κυβέρνηση. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δ. Ρέππας, μετά το τέλος της συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα υποστηρίξει στη Διακυβερνητική Διάσκεψη την ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της ΕΕ. Την πρόταση την οποία διατύπωσε πριν από δύο μήνες ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Γιόσκα Φίσερ. Σύμφωνα με την πρόταση Φίσερ, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να μετεξελιχθεί σε μια ομοσπονδιακή οντότητα με ένα Σύνταγμα, μια κυβέρνηση, ένα Κοινοβούλιο και έναν Πρόεδρο. Η ομοσπονδιοποίηση απαιτεί και προϋποθέτει την απορρόφηση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών-μελών από τα ομοσπονδιακά όργανα.

Η πρόταση Φίσερ συνάντησε την αντίδραση άλλων κυβερνήσεων, και κυρίως της γαλλικής. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του υπουργού Εσωτερικών της Γαλλίας, Σεβενεμάν: «Η Γερμανία δεν ξεχνά το ναζιστικό της παρελθόν». Η πρόταση της «ομοσπονδιοποίησης» δέχτηκε τα πυρά και άλλων κυβερνήσεων, όπως της βρετανικής και της ισπανικής, που κατηγορούν τη Γερμανία για τάσεις ηγεμονισμού στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Η ελληνική κυβέρνηση λοιπόν είναι από τις λίγες (αν όχι η μόνη) που τάσσεται με τόσο κατηγορηματικό τρόπο υπέρ της πρότασης για ομοσπονδιοποίηση της ΕΕ. Τάσσεται λοιπόν έτσι υπέρ της εκχώρησης του συνόλου των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στα ομοσπονδιακά όργανα, στη σύνθεση των οποίων θα συμμετέχουν μόνο οι εκπρόσωποι των μεγάλων κρατών-μελών.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δ. Ρέππας, μετά το τέλος της χτεσινής συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου δήλωσε ότι η κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της κατάργησης του «βέτο» και της επέκτασης της αρχής της ειδικής πλειοψηφίας για όλα τα θέματα εκτός αυτών που αφορούν στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ).

Με τη θέση αυτή, η κυβέρνηση απεμπολά το δικαίωμα του «βέτο» για την περίπτωση που μια διαμορφούμενη απόφαση στρέφεται κατά των συμφερόντων της χώρας.

Υπενθυμίζουμε ότι ο τρόπος λήψης των αποφάσεων στα όργανα της ΕΕ είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που συζητούνται στη Διακυβερνητική Διάσκεψη. Αυτή τη στιγμή, με βάση τη Συνθήκη του Αμστερνταμ, υπάρχουν περίπου 74 περιπτώσεις όπου απαιτείται ομοφωνία για τη λήψη απόφασης. Στη Διακυβερνητική Διάσκεψη συζητείται ήδη η κατάργηση της ομοφωνίας για 40 περίπου περιπτώσεις. Μεταξύ αυτών είναι τα θέματα της κοινής φορολογικής πολιτικής, τα θέματα κοινωνικής πολιτικής, τα θέματα του «τρίτου πυλώνα» (Δικαιοσύνη, αστυνόμευση, εσωτερικά), αλλά και πτυχές της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.

Πιο σημαντική όμως θεωρείται η «αρχή της ενισχυμένης συνεργασίας», η οποία δίνει τη δυνατότητα σε μια ομάδα κρατών-μελών να συνδιαμορφώνουν μια πολιτική (πέραν της κοινοτικής) και να τη θέτουν σε εφαρμογή, έστω κι αν δε συμφωνούν οι υπόλοιποι. Ουσιαστικά πρόκειται για τη δυνατότητα των μεγαλύτερων από άποψη πληθυσμού και ισχυρότερων από οικονομική άποψη κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης να συγκροτούν το «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ, να αποφασίζουν για λογαριασμό όλων και να θέτουν σε εφαρμογή τις αποφάσεις τους χωρίς εμπόδια απ' τα μικρότερα κράτη- μέλη.

Η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει την κατηγορία ότι υποθηκεύει την εθνική ανεξαρτησία της χώρας υπέρ μιας «ομοσπονδίας» των πολυεθνικών και της «νέας τάξης», προβάλλει το επιχείρημα ότι μόνο έτσι θα βρίσκεται η Ελλάδα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, ενώ διαφορετικά θα καταδικαζόταν στο περιθώριο των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Αποσιωπά βέβαια το γεγονός ότι η συγκρότηση του Διευθυντηρίου της ΕΕ θα γίνει με τα κριτήρια της πολιτικής ισχύος και ότι η υποτέλεια δεν έχει μειώσει τα προβλήματα της χώρας και του λαού. Ισα ίσα.

Υπηρέτης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και της ευρωπαϊκής ενοποίησης δήλωσε ο Κ. Καραμανλής, σε μια προσπάθεια να πλειοδοτήσει στο διαγκωνισμό που γίνεται με την κυβέρνηση για το ποιος θα καταξιωθεί ως αυθεντικός εκφραστής του ευρωπαϊκού προσανατολισμού ενόψει της νέας δομής της ΕΕ.

Μιλώντας χτες σε ημερίδα του κόμματός του με θέμα «Η νέα Διακυβερνητική και το μέλλον της Ευρώπης», αποσαφήνισε τη στάση του κόμματός του λέγοντας ότι «έχουμε κάθε λόγο να υπηρετούμε την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και, ιδίως, την προώθηση της πολιτικής ενοποίησης». Προχωρώντας ένα ακόμα βήμα τόνισε ότι «υποχρεούμαστε να κινηθούμε με πραγματικά ευρωκεντρική αντίληψη, με συγκροτημένο όραμα και συστηματική προσπάθεια. Το ευρωπαϊκό όραμα μπορεί να είναι το όραμα του σύγχρονου ελληνισμού». Η στάση της ΝΔ, πρόσθεσε, καθορίζεται απ' το ότι «πρωτίστως εμείς, ως πρωτοπόροι και αυθεντικοί εκφραστές του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, έχουμε - περισσότερο απ' οποιονδήποτε άλλον - την υποχρέωση να κινηθούμε με πανεθνική αντίληψη. Με βασική αρχή τη συνεννόηση και την προσπάθεια σύνθεσης απόψεων».

Η γενική τοποθέτηση της ηγεσίας της ΝΔ απέναντι στην υπό διαμόρφωση νέα δομή της ΕΕ είναι ότι «τασσόμαστε υπέρ της ομοσπονδιακής δομής με μια βήμα προς βήμα θεώρηση και μετεξέλιξη». Προκειμένου να διευκολύνει την ενσωμάτωση των λαϊκών μαζών στο «εθνικό όραμα», πρόσθεσε ότι πρέπει να υπάρχει «σαφής προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων της Ενωσης και των αρμοδιοτήτων των κρατών-μελών». Ειδικότερα για τα ζητήματα που θέτει η Διακυβερνητική, ο πρόεδρος της ΝΔ είπε πως σε ό,τι αφορά τη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κάθε χώρα πρέπει να έχει επίτροπο, ενώ ανάλογη είναι η θέση σε ό,τι αφορά την επαναστάθμιση των ψήφων στο Συμβούλιο, ώστε να μην αλλοιώνεται η μέχρι σήμερα θεσμική βάση και να μην ανατρέπονται οι ισορροπίες που αντικατοπτρίζονται στο ισχύον σήμερα σύστημα. Τάχθηκε υπέρ της επέκτασης της αρχής της ειδικής πλειοψηφίας αλλά ταυτόχρονα να γίνει αποδεκτή η επέκταση της διαδικασίας συναπόφασης. Η διατήρηση της ομοφωνίας, πάντως, πρόσθεσε, επιβάλλεται σε σειρά θεμάτων, τα οποία πρέπει να προσδιοριστούν με βάση τις ευαισθησίες που παρουσιάζουν τα κράτη-μέλη, χωρίς να διευκρινίσει ποια. Επίσης τάχθηκε υπέρ της αρχής της ενισχυμένης συνεργασίας, που οδηγεί σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, περιοριζόμενος να ζητήσει να λαμβάνονται υπόψη οι ευαισθησίες των κρατών που αποφασίζουν να μη συμμετέχουν. Για το θέμα της διεύρυνσης της ΕΕ είπε ότι «τασσόμαστε, κατ' αρχήν, θετικά».

Με τη σειρά του ο Κ. Καραμανλής δήλωσε ότι «δεν ανησυχώ διόλου για την εθνική μας ταυτότητα στην ΕΕ, γιατί ένα έθνος που πορεύεται τρεις χιλιάδες χρόνια, έχει σμιλεύσει και χαλυβδώσει την ταυτότητά του για να κινδυνεύει από οποιεσδήποτε επιρροές. Και αυτό πρέπει να το αισθανόμαστε πολύ βαθιά μέσα μας. Δεν εξηγείται πολιτικά. Αυτό το αισθανόμαστε ή όχι»! Ταυτόχρονα όμως υποστήριξε ότι «υπάρχει ζήτημα, πράγματι, αποτελεσματικής πολιτικής, φιλελεύθερης πολιτικής για την οικονομική ανάπτυξη, ενώ επέρριψε ευθύνες στην κυβέρνηση για τον «υφέρποντα ευρωσκεπτικισμό στην ελληνική κοινωνία».

Από την πλευρά του ο Γ. Βαρβιτσιώτης επισήμανε ότι «κυρίαρχη πρόκληση για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες θα είναι η επιλογή ανάμεσα στη διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας και στην υπερεθνική ολοκλήρωση, μέσω της δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού κράτους με δικό του Σύνταγμα, δική του κυβέρνηση και Ενοπλες Δυνάμεις, ως φυσική συνέπεια της υιοθέτησης κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος». Ειδικά για την εξωτερική πολιτική τόνισε ότι θα υπάρξει επαναπροσδιορισμός των σχέσεων Ελλάδας-ΗΠΑ, οι οποίες «μοιραία θα δοκιμαστούν υπό την προοπτική μιας αυτόνομης και ισχυρής παρουσίας της Ευρώπης». Η Ντ. Μπακογιάννη υποστήριξε ότι η ομοσπονδιοποίηση πρέπει να στηριχτεί στην ιδέα του Ζακ Ντελόρ για μια «ομοσπονδία εθνικών κρατών, με διακριτούς ρόλους μεταξύ των ομοσπονδιακών θεσμών και των κυβερνήσεων των κρατών-εθνών» και πρόσθεσε ότι η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει τη συμμετοχή της στο «σκληρό πυρήνα», στηριζόμενη στην ένταξή της στην ΟΝΕ, στη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και στο ρόλο της στα Βαλκάνια. Ο καθηγητής Γ. Βαληνάκης δήλωσε κυνικά «ναι στις δύο ταχύτητες, εφόσον μπορούμε να είμαστε στην πρώτη», ενώ δεν παρέλειψε να ομολογήσει ότι «ασφαλώς η πρώτη ταχύτητα έχει και μεγάλες απαιτήσεις».

Το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών διοργανώνει καλοκαιρινή 8ήμερη εκδρομή από τις 31 Ιούλη έως και τις 7 Αυγούστου στη Ρόδο. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν στο τηλέφωνο 8810.074, από τις 9 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα.

Παρακολουθήστε από την τηλεόραση του «902», σήμερα, Σάββατο, στις 14.00 «Ματιές στον κόσμο». Η Αννα Μπαλλή, με αφορμή την Παγκόσμια Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, συνομιλεί με τους: Αντώνη Χρυσοστόμου από το ΑΚΕΛ, Τερεσίτα Τρουχίγιο από το ΚΚ Κούβας και Χασάν Σάρφο από το ΚΚ Τσεχίας.