Στην Αθήνα βρέθηκε, πρόσφατα, για να συμμετάσχει στη Διεθνή Διάσκεψη Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, η Ταμάρ Γκοζάνσκι, μέλος του ΠΓ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισραήλ.Η Ταμάρ Γκοζάνσκι επανεκλέχτηκε βουλευτής κατά τις πρόσφατες πρόωρες βουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ με το "Δημοκρατικό Μέτωπο για την Ειρήνη και την Ισότητα", στο οποίο συμμετείχε το ΚΚ Ισραήλ. Ο "Ρ" συνάντησε την κ. Γκοζάνσκι στο περιθώριο της Διεθνούς Διάσκεψης και συζήτησε μαζί της για τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών και για τη σημασία τους τόσο για τις εξελίξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ όσο και για το μέλλον της, μέχρι στιγμής, αποτελματωμένης "ειρηνευτικής διαδικασίας".

- Ποιες είναι οι πρώτες εκτιμήσεις του ΚΚ Ισραήλ για τα αποτελέσματα των πρόσφατων ισραηλινών εκλογών; Νομίζετε ότι θα επηρεάσουν και πώς την "ειρηνευτική διαδικασία" με τους Παλαιστινίους;

- Το ΚΚ Ισραήλ ανήκε σε εκείνες τις δημοκρατικές δυνάμεις που επιδίωκαν την απομάκρυνση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου από τη διακυβέρνηση της χώρας. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι ο βασικός στόχος αυτής της εκλογικής μάχης ήταν η αλλαγή στην πρωθυπουργία, είμαστε ιδιαίτερα ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα και την εκλογή του Εχούντ Μπάρακ. Μετά από αυτήν την επιτυχία, όπως θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε, παρουσιάζεται η ευκαιρία δημιουργίας μιας κυβέρνησης ενότητας στο Ισραήλ, μιας κυβέρνησης που θα επιδιώξει πραγματικά την προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας με τους Παλαιστινίους μέσω της επίτευξης μιας οριστικής και σταθερής συμφωνίας, μιας κυβέρνησης που θα επιδιώξει την ειρήνη με τη Συρία και το Λίβανο και θα οδηγήσει, τελικά, σε εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με όλες τις γειτονικές αραβικές χώρες.

Για να πάρουν σάρκα και οστά, όμως, αυτές οι επιδιώξεις, ο Εχούντ Μπάρακ θα πρέπει να αποφασίσει να σχηματίσει μια κυβέρνηση πραγματικά θετικά προσκειμένη προς την ειρηνευτική διαδικασία. Αυτή τη στιγμή που σας μιλάω, το τοπίο δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο στο Ισραήλ, ούτε έχουν αποσαφηνιστεί οι προθέσεις του Μπάρακ. Υπάρχουν πληροφορίες που παρουσιάζουν τον Εχούντ Μπάρακ έτοιμο να συνεργαστεί με προοδευτικά και αριστερά, φιλειρηνικά κόμματα, αλλά, την ίδια στιγμή, υπάρχουν πληροφορίες που φέρουν τον νέο πρωθυπουργό πρόθυμο να συνεργαστεί και με το δεξιό "Λικούντ", το κόμμα του Νετανιάχου. Πιστεύουμε ότι μια κυβέρνηση, όπου θα συμμετάσχει το "Λικούντ" ή άλλα δεξιά κόμματα, θα αποτελέσει εμπόδιο στην ειρηνευτική διαδικασία και είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι σε μια τέτοια προοπτική. Οσον αφορά, λοιπόν, το ζήτημα του μελλοντικού κυβερνητικού συνασπισμού, προς το παρόν, τηρούμε στάση αναμονής και περιμένουμε να δούμε ποια θα είναι η τελική απόφαση του Εχούντ Μπάρακ, προκειμένου να τοποθετηθούμε.

Ενα άλλο σημείο που μένει, ακόμη, αδιευκρίνιστο είναι οι συγκεκριμένες πολιτικές θέσεις, τις οποίες ο νέος πρωθυπουργός προτίθεται να υλοποιήσει μέσω του όποιου κυβερνητικού σχήματος. Ο κ. Μπάρακ, κατά την προεκλογική εκστρατεία του, έδωσε μεγαλόστομες, όμορφες αλλά γενικόλογες υποσχέσεις, π.χ., "θέλω να προωθήσω την ειρήνη, θα συνεχίσω το δρόμο που άρχισε ο Γιτζάκ Ράμπιν, θα παλέψω για την πλήρη ισότητα στην ισραηλινή κοινωνία, θα υπερασπίσω το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη" κλπ. Τώρα, όμως, μετά την εκλογή του, θα πρέπει να αποσαφηνίσει όλες αυτές τις γενικότητες: Τι συγκεκριμένα προτίθεται να κάνει για όλα αυτά τα ζητήματα, την ειρηνευτική διαδικασία, τα κοινωνικά, οικονομικά προβλήματα.

Εμείς, κατά βάση, πιστεύουμε ότι ο Μπάρακ επιθυμεί να προωθήσει την ειρήνη με τους Παλαιστινίους αλλά δεν είμαστε βέβαιοι ότι θα το κάνει με τον κατάλληλο τρόπο, την κατάλληλη στιγμή. Οπως και να έχει, εμείς έχουμε αποφασίσει να τον στηρίξουμε αν υιοθετήσει, πραγματικά, προοδευτικές θέσεις. Αν έστω και σε ένα ζήτημα δεν υιοθετήσει τέτοιες θέσεις, εμείς δεν πρόκειται να του παράσχουμε στήριξη.

-Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, είδαμε πολλές απεργίες να πραγματοποιούνται στο Ισραήλ σε διάφορους εργασιακούς κλάδους, όπως, επίσης, στον προεκλογικό αγώνα ένα από τα ζητήματα που κυριάρχησαν ήταν αυτό της οικονομικής πολιτικής και της καταπολέμησης της ανεργίας. Ποια είναι, σήμερα, η κατάσταση στο Ισραήλ;

- H αλήθεια είναι ότι ζούμε μια οικονομική κρίση. Η ανεργία αυξήθηκε στο πρωτοφανές, για τη χώρα μας, ποσοστό του 9%. Το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς μεγάλωσε ανησυχητικά, ενώ μειώθηκαν τα κρατικά κονδύλια για την εκπαίδευση, την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση.

Εμείς πιστεύουμε ότι και ο Εχούντ Μπάρακ ασπάζεται τις ίδιες νεοφιλελεύθερες απόψεις και πολιτικές με τον Νετανιάχου. Στο συγκεκριμένο τομέα, δηλαδή, της οικονομίας, δεν περιμένουμε μεγάλες αλλαγές. Κατά τη γνώμη μου, οι κοινωνικές αντιθέσεις θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο Ισραήλ, κάτι που σημαίνει ότι τα προβλήματα που υπάρχουν, σήμερα, όπως είναι οι χαμηλοί μισθοί, η ανεργία, η έλλειψη νέων θέσεων εργασίας, θα ενταθούν.

Υπάρχει, επίσης, μια άλλη αρκετά σημαντική παράμετρος σε αυτήν την κατάσταση: Είναι η παράμετρος του ολοένα και πιο έντονου συναισθήματος της λαϊκής αγανάκτησης, καθώς οι Ισραηλινοί πιστεύουν όλο και περισσότερο ότι κανείς, από όσους βρίσκονται στην εξουσία, δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για τα προβλήματά τους, κανείς δε γνωρίζει και δεν ασχολείται με το γεγονός ότι είναι άνεργοι, ότι υποφέρουν από ένα κακό σύστημα παιδείας, ότι έχουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. Μεγάλο μέρος του ισραηλινού λαού αναζητά μια υποστήριξη, μια απάντηση στα προβλήματά του, δυστυχώς όχι στην αγωνιστική κατεύθυνση της ευρύτερης Αριστεράς και των κομμάτων που την απαρτίζουν, αλλά στην κατεύθυνση των θρησκευτικών συντηρητικών κομμάτων.

Αυτός είναι και ο λόγος, που τα θρησκευτικά κόμματα αναδείχτηκαν ακόμη πιο ισχυρά από ό,τι παλαιότερα από τις κάλπες των πρόωρων εκλογών στο Ισραήλ. Οταν αναφέρομαι σε θρησκευτικά κόμματα, δεν αναφέρομαι μόνο στα εβραϊκά αλλά και στα ισλαμικά. Υπάρχει, δηλαδή, μια άνοδος του θρησκευτικού εξτρεμισμού τόσο του εβραϊκού όσο και του ισλαμικού. Η εξέλιξη αυτή είναι, χωρίς αμφιβολία, ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο πρόβλημα, όχι μόνο λόγω της διαφορετικότητας των δικών μας απόψεων με αυτά τα κόμματα, αλλά λόγω του ότι αποτελεί μείζον πρόβλημα για την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας στο Ισραήλ. Ολα αυτά τα εξτρεμιστικά θρησκευτικά κόμματα θεωρούν εντελώς λανθασμένο κάθε θεσμό, κάθε νομοθεσία, κάθε κρατική λειτουργία που δε βασίζεται στο θρησκευτικό νόμο, στο νόμο του Θεού, που είναι και ο μόνος που αναγνωρίζουν ως σωστό. Υπακούουν τυφλά στις απόψεις και στις αποφάσεις των θρησκευτικών ηγετών και μπορεί ακόμη και να αγνοήσουν εντελώς ή να θέσουν σε δεύτερη μοίρα τις αποφάσεις της κυβέρνησης, της Βουλής, της Δικαιοσύνης.

Η ενίσχυση των θρησκευτικών εξτρεμιστικών κομμάτων, στις τελευταίες εκλογές, είναι μια πραγματικά πολύ επικίνδυνη εξέλιξη γιατί φέρνει στο προσκήνιο κοινωνικές και εθνικές διαμάχες, οι οποίες φέρουν όλες το "μανδύα" των θρησκευτικών συγκρούσεων. Οπως γνωρίζετε πολύ καλά, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απειλή για τη δημοκρατία από τις θρησκευτικές διαμάχες, γιατί θέτουν ζητήματα για τα οποία δε δικαιούται, καν, να μιλήσει κανείς, αφού αναφέρονται στη θρησκευτική πίστη, η οποία από τη φύση της δεν τίθεται σε επίπεδο επιχειρηματολογίας ή λογικής. Οταν κάποιος πιστεύει στα πλαίσια μιας θρησκείας, πιστεύει απλώς, και όποιος δεν ασπάζεται τις ίδιες απόψεις είναι εχθρός: Δε χωρά καμία λογική συζήτηση ή αμφισβήτηση.

- Το θέμα της θρησκείας, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ήταν ένα από τα βασικά ζητήματα της προεκλογικής μάχης, που έληξε πριν από μερικές μέρες στο Ισραήλ. Η εικόνα που διαμορφώθηκε είναι ότι οι διαφορές και η ένταση ανάμεσα σε υπερορθόδοξους και κοσμικούς Εβραίους έχουν οξυνθεί ιδιαίτερα. Τι ακριβώς συμβαίνει;

- Δε θα μπορούσα να πω ότι έχουμε φθάσει στο σημείο της διαμάχης, και για να είμαι ακριβής δεν έχουμε φυσικές συγκρούσεις, βίαιες αντιπαραθέσεις. Το πρόβλημα, όμως, υφίσταται και είναι πολύ σοβαρό. Εμείς δεν επιρρίπτουμε καμία ευθύνη στο κομμάτι εκείνο του ισραηλινού λαού που υποστηρίζει και συμμετέχει στα θρησκευτικά εξτρεμιστικά κόμματα, ανεβάζοντας τόσο πολύ την εκλογική τους δύναμη. Η ευθύνη γι' αυτήν την εξέλιξη ανήκει στις ισραηλινές κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων. Για να γίνω σαφής θα δώσω ορισμένα παραδείγματα.

Εάν ένας γονιός που εργάζεται θέλει να στείλει τα παιδιά του σε βρεφονηπιακό σταθμό ή νηπιαγωγείο, είναι υποχρεωμένος να πληρώσει, περίπου, 120 δολάρια το μήνα και εάν αποφασίσει το παιδί να μείνει στο σταθμό μέχρι το απόγευμα, προκειμένου ο γονιός να επιστρέψει από την εργασία του, το ποσό αυτό φθάνει τα 220 δολάρια το μήνα. Πολλές εργαζόμενες μητέρες, π.χ., δεν έχουν μηνιαίο εισόδημα μεγαλύτερο των 700 δολαρίων. Τίθεται, λοιπόν, ένα μείζον οικονομικό πρόβλημα. Την ίδια στιγμή, όμως, τα θρησκευτικά κόμματα λειτουργούν βρεφονηπιακούς σταθμούς, στους οποίους δεν καλείται ο γονιός να πληρώσει παρά μόνο 25 δολάρια το μήνα. Πολλές οικογένειες επέλεξαν, αρχικά, τους θρησκευτικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία επειδή ήταν πολύ φθηνότερα. Σε αυτήν την περίπτωση, την ευθύνη φέρει, φυσικά, η κυβέρνηση, η οποία δεν παρέχει τις πρέπουσες διευκολύνσεις στον ισραηλινό λαό, δεν εξασφαλίζει το δικαίωμα στην εκπαίδευση για όλους. Ετσι, τα θρησκευτικά κόμματα και οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί που διατηρούν και λειτουργούν αποτελούν τη μοναδική επιλογή για μια οικογένεια που δεν έχει υψηλό εισόδημα, παρόλο που το επίπεδο της εκπαίδευσης που παρέχουν είναι ιδιαίτερα χαμηλό.

Με αυτόν τον τρόπο, ακόμη και οικογένειες που δεν είχαν καμία σχέση με τους υπερορθόδοξους Εβραίους ή με το φανατισμό κλπ., εισέρχονται σε αυτήν τη νοοτροπία, την οποία, σιγά σιγά, συνηθίζουν και, στη συνέχεια, ασπάζονται. Δε θα πρέπει να παραλείψουμε, σε αυτό το σημείο, το γεγονός ότι τα μέλη και τα στελέχη των θρησκευτικών οργανώσεων και κομμάτων, εκμεταλλευόμενα το κενό της κρατικής πρόνοιας, εμφανίζονται ως η μοναδική σανίδα σωτηρίας για όσους δεν έχουν οικονομική άνεση: Τους επισκέπτονται, σχεδόν κάθε βδομάδα, στα σπίτια τους, συζητούν μαζί τους, τους καλλιεργούν την αίσθηση ότι είναι οι μόνοι που ενδιαφέρονται για τα προβλήματά τους και έχουν τη διάθεση να τους βοηθήσουν, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύονται την, έτσι κι αλλιώς, στενή σχέση του ισραηλινού λαού με την παράδοση.

Είναι πράγματι υποκριτική η ανησυχία που εκφράζουν πολλά ανώτερα στελέχη των κυβερνητικών κομμάτων για άνοδο της εκλογικής δύναμης των θρησκευτικών εξτρεμιστικών κομμάτων. Δε χρειάζονται βαθυστόχαστες και μακροσκελείς αναλύσεις για να αποσαφηνιστεί η αιτία αυτής της κατάστασης. Είναι αναμενόμενο ότι όλο και περισσότεροι Ισραηλινοί θα υποστηρίζουν αυτά τα κόμματα, εφόσον από αυτά, μόνο, λαμβάνουν βοήθεια, ενώ την ίδια στιγμή δε νιώθουν καμία ασφάλεια και δε βλέπουν καμία λύση στα προβλήματά τους από το κράτος, από τις κρατικές υπηρεσίες. Εάν το κράτος έφερνε σε πέρας τις υποχρεώσεις του απέναντι στους πολίτες στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, δε θα υπήρχε περιθώριο και χώρος δράσης για τα εξτρεμιστικά θρησκευτικά κόμματα και τις οργανώσεις, οι οποίες, επιπλέον, λαμβάνουν, με αυτήν τους την ιδιότητα, γενναίες κρατικές επιχορηγήσεις.

Καταλήγοντας θέλω να επαναλάβω ότι όλη αυτή η έντονη διαμάχη που διαφάνηκε κατά την προεκλογική εκστρατεία, δεν είναι, επί της ουσίας, θρησκευτική, είναι βαθιά κοινωνική. Είναι επικίνδυνο να της αποδίδεται ο μανδύας της θρησκευτικής διαμάχης, τόσο γιατί είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί όσο και γιατί αποκρύπτεται ο πραγματικός της χαρακτήρας. Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση, ο μόνος τρόπος είναι να αλλάξουν οι προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής, να εγκριθούν παροχές για τον ισραηλινό λαό, να καταστεί εφικτό για τους Ισραηλινούς πολίτες να ζουν αξιοπρεπώς, να μην έχουν την ανάγκη της βοήθειας των υπερορθόδοξων οργανώσεων.

- Ποιοι είναι οι στόχοι του ΚΚ Ισραήλ για το επόμενο χρονικό διάστημα;

- Το ΚΚ Ισραήλ συμμετείχε στις εκλογές μέσα στο πλαίσιο του "Δημοκρατικού Μετώπου για την Ειρήνη και την Ισότητα". Είναι μια οργάνωση, μια συνεργασία ανάμεσα σε κομμουνιστές και μη κομμουνιστές. Στη νέα Βουλή έχουμε 3 έδρες. Ο βασικότερος και πρώτιστος στόχος για εμάς και για το "Μέτωπο" είναι να πιέσουμε στην κατεύθυνση του σχηματισμού μιας ειρηνιστικής κυβέρνησης, μιας κυβέρνησης που θα υλοποιήσει άμεσα τις, ήδη, υπάρχουσες συμφωνίες που έχουν γίνει με τους Παλαιστινίους, που θα καταλήξει σε οριστική συμφωνία όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Στόχος μας, επίσης, είναι η άμεση αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από το Ν. Λίβανο και η άμεση επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών με τη Συρία.

Παράλληλα, συνεχίζουμε τον αγώνα μας για τη δημιουργία μιας πραγματικής αριστερής αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση, μιας αριστερής αντιπολίτευσης που θα προωθεί και θα πιέζει για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, ζητημάτων δημοκρατίας, περιβάλλοντος, πολιτισμού. Σήμερα, στο Ισραήλ είμαστε οι μόνοι που αυτοαποκαλούμαστε ανοιχτά "αριστεροί". Εχουμε πολλές οργανώσεις και κόμματα στο χώρο του Κέντρου και των φιλελευθέρων αλλά, π.χ., δεν έχουμε, καν, σοσιαλιστικό κόμμα. Ο συγκεκριμένος πολιτικός χάρτης μάς βαρύνει με περισσότερες ευθύνες για τη δημιουργία αυτής της "αριστερής αντιπολίτευσης".

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ

***

Μοιάζει σαν να μην υπάρχει. Τα υλικά του υπό ανέγερση κτιρίου είναι ατάκτως ριγμένα. Αρκεί να διαλέξει κανείς τα σωστά υλικά και θα φτιάξει ένα τέλειο κτίριο. Στην πραγματικότητα, η ανυπαρξία του κτιρίου υπάρχει μόνο στα κεφάλια των επινοητών της.

***

Αυτή θα στηρίζεται στη σχεδιασμένη κι ελεγχόμενη οικονομική της ανάπτυξη, στην πολιτική δύναμη των εργαζομένων πολιτών της, στον λαϊκό έλεγχο της διοίκησής της και στο σεβασμό των λαϊκών πολιτιστικών παραδόσεων, ηθών και εθίμων. Στην ανάπτυξη μιας διεθνικής σύμπραξης εθνών και λαών, σε ένα κοινό κοινωνικό τραπέζι που θα διαμορφώσει τους όρους μιας λαϊκής ενότητας, πάνω από σύνορα και κράτη. Απόδειξη αυτής της ελεύθερης συμμετοχής στο ενιαίο ευρωπαϊκό σύνολο θα είναι η εκ των προτέρων κι άνευ όρων αναγνώριση των σημερινών υπαρκτών συνόρων και το οριακό σημείο ειλικρινούς σύμπραξης χωρών και λαών κι ως προϋπόθεση να ανοίξουν τα σύνορα σε μια διεθνική αλληλεγγύη. Κορυφαία, λοιπόν, η ερώτηση: Υπερεθνισμός, δηλαδή επιβολή της υπερεθνικής λέσχης της διεθνούς ολιγαρχίας ή Διεθνισμός, δηλαδή ελεύθερη κι ειρηνική σύμπραξη εθνών και λαών σε μία ισότιμη διεθνική κοινωνία;

***

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ

Ο νεοεκλεγμένος πρωθυπουργός Ε. Μπάρακ σε χειραψία με τον αποχωρούντα Μ. Νετανιάχου

Η Ταμάρ Γκοζάνσκι

Οι κοινωνικές αντιθέσεις θα συνεχίσουν να υφίστανται στο Ισραήλ, κάτι που σημαίνει ότι τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα, όπως είναι οι χαμηλοί μισθοί, η ανεργία, η έλλειψη νέων θέσεων εργασίας, θα ενταθούν