Κατατέθηκε χτες στη Βουλή η κοινή πρόταση νόμου ΚΚΕ, ΣΥΝ και ΔΗΚΚΙ για την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως εκλογικού συστήματος. Την πρόταση υπογράφουν σύσσωμες οι κοινοβουλευτικές ομάδες των τριών κομμάτων, αλλά και ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γ. Κατσιμπάρδης.

Παράλληλα με την πρόταση, οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των τριών κομμάτων Ο. Κολοζώφ, Φ. Κουβέλης και Α. Ιντζές συνέταξαν επιστολή, που απευθύνεται στους μαζικούς φορείς και οργανώσεις, με την οποία ζητείται η στήριξη του αιτήματος της καθιέρωσης της απλής αναλογικής. Η πρόταση νόμου αναμένεται να συζητηθεί σύντομα στην Ολομέλεια της Βουλής.

Στη συνέχεια παρατίθεται η εισηγητική έκθεση της πρότασης νόμου, στην οποία αναλύεται και το σκεπτικό της πρότασης, αλλά και οι επιμέρους διατάξεις της απλής αναλογικής:

«Πάγια θέση των προοδευτικών δυνάμεων του τόπου είναι η καθιέρωση ενός πάγιου εκλογικού συστήματος, με το οποίο επιτυγχάνεται η αντιστοιχία ψήφων του εκλογικού σώματος και βουλευτικών εδρών των κομμάτων και θα δίνει τη δυνατότητα εκπροσώπησης στη Βουλή όλων των υπαρκτών πολιτικών τάσεων και δυνάμεων,που παίρνουν μέρος στις εκλογές. Τέτοιο εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική. Μόνο η απλή αναλογική μπορεί να αναδείχνει Βουλή, που δε θα βρίσκεται σε διάσταση με τη συγκεκριμένη έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας σαν θεμελιακής νομικής και ηθικής αρχής.

Ποτέ σχεδόν στα 170 χρόνια της ύπαρξης του νεότερου ελληνικού κράτους ο εκλογικός νόμος δεν απέβλεψε στην πιστή αποτύπωση της λαϊκής βούλησης. Και αυτό πάντοτε στο όνομα της εξασφάλισης αυτοδύναμης σταθερής και ισχυρής κυβέρνησης.

Για να είναι όμως πραγματικά, ουσιαστικά και αποτελεσματικά και όχι μόνο τυπικά αυτοδύναμη μια κυβέρνηση πρέπει να έχει κερδίσει την πλειοψηφία της ψήφου του ελληνικού λαού. Κυβερνήσεις που στηρίζουν την αυτοδυναμία τους στην εκλογική τεχνική ούτε αυτοδύναμες είναι ούτε ισχυρές. Αυτές οι κυβερνήσεις, είτε το θέλουν είτε όχι, σέρνουν μαζί τους μια διάσταση. Τη διάσταση ανάμεσα στην επιρροή τους στο λαό και στη δύναμή τους στη Βουλή.

Το ίδιο και η σταθερότητα της κυβέρνησης δεν μπορεί να στηριχτεί στην εκλογική τεχνική, όση πλειοψηφία και αν της δώσει. Και η πολιτική ιστορία της χώρας έχει να παρουσιάσει χαρακτηριστικά παραδείγματα κυβερνήσεων, που αν και είχαν εξασφαλισμένη μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, χάρη στο εκλογικό σύστημα δεν μπόρεσαν ούτε σταθερότητα, ούτε δύναμη να αποκτήσουν. Γιατί, η σταθερότητα μιας κυβέρνησης εξαρτάται από την πολιτική της και το κατά πόσο ανταποκρίνεται στους πόθους του λαού. Και μόνο τα κόμματα που ακολουθούν πολιτική που δεν υπηρετεί το λαό, έχουν ανάγκη από τέτοιου είδους "σταθερότητα".

Είναι πράγματι εντυπωσιακό το πόσα απίθανα εκλογικά συστήματα έχουν εφαρμοστεί στη χώρα μας, με την πρόφαση του σχηματισμού ισχυρών στη Βουλή κυβερνήσεων. Σε δεκάδες ανέρχονται κάθε φορά οι έδρες, με τις οποίες πριμοδοτείται το πρώτο κόμμα, το οποίο την πρώτη θέση την οφείλει συνήθως ή σε μεγάλο βαθμό στα διλήμματα του εκλογικού νόμου. Για να σταθούμε μόνο στις τελευταίες εκλογές της 22ας Σεπτέμβρη 1996 και στον ισχύοντα εκλογικό νόμο, το κυβερνών κόμμα πριμοδοτήθηκε με 37 έδρες σε βάρος των υπολοίπων κομμάτων, όπως προκύπτει και από τον πίνακα που παρατίθεται.

Για να πάρει τέλος μια πολύχρονη ανωμαλία, για να υπάρξει, όσο αυτό είναι δυνατό μέσα στο γενικότερο πλαίσιο, στο οποίο διεξάγονται οι εκλογές, αντιστοιχία ψήφων και εδρών, προτείνουμε στη Βουλή της πρότασης νόμου για τη θεσμοθέτηση της απλής αναλογικής, ως εκλογικού συστήματος όχι μόνο για τις προσεχείς εκλογές, αλλά σαν πάγια σταθερά της διαμόρφωσης του πολιτικού συστήματος της χώρας.

Στα πλαίσια του ισχύοντος Συντάγματος και με την παραδοχή των ήδη προσδιορισμένων εκλογικών περιφερειών προτείνουμε την ψήφιση συστήματος απλής αναλογικής, χωρίς αποκλεισμούς και αποκλειστικές ρήτρες.

Το προτεινόμενο σύστημα επιφέρει, επί το αναλογικότερο, αλλαγή στα ισχύοντα στις μονοεδρικές περιφέρειες, στους βουλευτές επικρατείας, αλλά και στις β' και γ' κατανομές κατά τις οποίες ακολουθεί τη μέθοδο των μεγαλύτερων αχρησιμοποίητων υπολοίπων. Ετσι όλα τα κόμματα διεκδικούν έδρες στη δεύτερη και την τρίτη κατανομή.

Η πρώτη κατανομή είναι όμοια σε όλα τα εκλογικά συστήματα, που λειτουργούν με δύο ή περισσότερες εκλογικές περιφέρειες.

Το εκλογικό μέτρο της κάθε εκλογικής περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένων και των μονοεδρικών, είναι το ακεραιοποιημένο πηλίκο της διαίρεσης του ολικού αριθμού των εγκύρων ψήφων στην περιφέρεια διά του αριθμού των εδρών της.

Για την κατανομή των εδρών στη β' κατανομή λαμβάνονται υπόψη τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των κομμάτων από την πρώτη κατανομή, σε κάθε μείζονα περιφέρεια.

Με τον τρόπο αυτό τα μεγάλα κόμματα δε χρησιμοποιούν στη δεύτερη κατανομή όλες τις ψήφους, που έχουν λάβει στη μείζονα περιφέρεια, αλλά τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά τους όπως και τα μικρά κόμματα. Με την εφαρμογή της μεθόδου των υπολοίπων, ο διαιρετέος του εκλογικού μέτρου αποτελείται από το άθροισμα των υπολοίπων των κομμάτων της δεύτερης κατανομής, οι δε έδρες κάθε κόμματος προκύπτουν από το πηλίκο της διαίρεσης του αθροίσματος των υπολοίπων του κόμματος από τις ελάσσονες περιφέρειες της μείζονος διά του εκλογικού μέτρου.

Στην Τρίτη κατανομή λαμβάνονται υπόψη τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα από τη β' κατανομή, τα οποία έχει κάθε κόμμα της τρίτης κατανομής και όχι το σύνολο των ψήφων που έλαβε κάθε κόμμα σε όλη την επικράτεια, όπως σήμερα συμβαίνει. Ετσι, με την πρόβλεψη της γ' κατανομής για τις αδιάθετες έδρες που απομένουν από τη β' κατανομή, αυτές μοιράζονται σε όλα τα κόμματα που μετέχουν στη γ' κατανομή, κατά το λόγο της εκλογικής τους δύναμης.

Στο άρθρο 1 ρυθμίζεται η πρώτη κατανομή, που κατά βάση είναι όμοια σε όλα τα αναλογικά συστήματα, με τρεις τροποποιήσεις:

Α) Κατάργηση της αποκλειστικής ρήτρας του 3%, που δε συμβιβάζεται με το σύστημα της απλής αναλογικής.

Β) Κατάργηση του θεσμού της εξομάλυνσης που δεν έχει πλέον ουσιαστική σημασία και

Γ) Νέα ρύθμιση στην κατανομή των εδρών στις μονοεδρικές περιφέρειες, όπου σήμερα ισχύει το σύστημα της σχετικής πλειοψηφίας.

Στο άρθρο 2 σχετικά με τη β' κατανομή καταργείται η ισχύουσα διάταξη, που για τον υπολογισμό του εκλογικού μέτρου λαμβάνει υπόψη το σύνολο των ψήφων που έλαβαν τα κόμματα και προτείνεται η αυτονόητη χρησιμοποίηση του συνόλου των υπολοίπων, ώστε να μην υπολογίζονται δύο φορές οι ίδιοι ψήφοι όπως ισχύει σήμερα.

Στο άρθρο 3 σχετικά με την γ' κατανομή, καταργείται η πριμοδότηση του μεγαλύτερου κόμματος, που ίσχυε σήμερα και ακολουθείται η ίδια μέθοδος κατανομής, με τη δεύτερη κατανομή και με τη λήψη υπόψη του μεγαλύτερου αχρησιμοποίητου υπολοίπου.

Στο άρθρο 4 καταργείται η σήμερα ισχύουσα μέθοδος κατανομής των αδιάθετων εδρών, βάσει του ισχυρότερου μέσου όρου εγκύρων ψήφων, ανά έδρα επικρατείας και εισάγεται η μέθοδος χρησιμοποίησης του μεγαλύτερου αχρησιμοποίητου υπολοίπου για την κατανομή των αδιάθετων εδρών.

Την επιστολή προς τους μαζικούς φορείς την υπογράφουν οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των τριών κομμάτων και με αυτήν ζητείται η υποστήριξη του αιτήματος της καθιέρωσης της απλής αναλογικής. Η επιστολή αναφέρει:

«Πάγια θέση των προοδευτικών δυνάμεων του τόπου είναι η καθιέρωση ενός πάγιου εκλογικού συστήματος, με το οποίο θα επιτυγχάνεται η αντιστοιχία ψήφων του εκλογικού σώματος και βουλευτικών εδρών και θα δίνει τη δυνατότητα εκπροσώπησης στη Βουλή όλων των υπαρκτών τάσεων και δυνάμεων, που παίρνουν μέρος στις εκλογές. Τέτοιο εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική. Μόνο η απλή αναλογική μπορεί να αναδείχνει Βουλή, που δε θα βρίσκεται σε διάσταση με τη συγκεκριμένη έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας σαν θεμελιακής νομικής και ηθικής αρχής.

Με αυτές τις σκέψεις οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΚΚΕ, του ΣΥΝ και του ΔΗΚΚΙ, προχωρήσαμε στην κατάθεση κοινής πρότασης νόμου για την καθιέρωση της απλής αναλογικής.

Πιστεύουμε ότι η πρωτοβουλία μας αυτή, για να έχει καλύτερα αποτελέσματα, χρειάζεται τη στήριξη όλων εκείνων των πολιτικών και κοινωνικών φορέων και δυνάμεων, που κατανοούν και υποστηρίζουν την ίδια κατεύθυνση».