Από επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της προεδρεύουσας της ΕΕ Σουηδίας Καρλ Μπιλντ και του Αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Στάινμπεργκ, στις αρχές Οκτώβρη στο Σεράγεβο...

Την κατάργηση της τρικοινοτικής ομοσπονδίας και της τριμερούς προεδρίας στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη προτείνει μεταξύ άλλων η πρόταση Αμερικανών και Ευρωενωσιακών αξιωματούχων στην ηγεσία Βόσνιων Μουσουλμάνων, Κροατών και Σερβοβόσνιων, η οποία στην ουσία συνιστά ένα δεύτερο «Ντέιτον» (μετά την ομώνυμη συμφωνία του 1995 που έθεσε τυπικά τέλος στον πόλεμο της Βοσνίας) με απώτερο στόχο να παραμένει η χώρα προτεκτοράτο των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Αυτή άλλωστε ήταν η αρχή του διαμελισμού της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας που μακέλεψαν οι ιμπεριαλιστές.

Βασικός χαρακτήρας των προτάσεων που γνωστοποιήθηκαν την Παρασκευή, μολονότι είχαν δοθεί σε ηγετικά στελέχη και των τριών κοινοτήτων της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης εδώ και περίπου ενάμιση μήνα, είναι η δημιουργία ενός «ισχυρού κεντρικού» κράτους σε βάρος κυρίως της Σερβοβοσνιακής Δημοκρατίας, που παρά τις έντονες πιέσεις Αμερικανών και Ευρωπαίων εξακολουθεί να ανθίσταται σ' αυτά τα σχέδια.

Ειδικότερα, η πρόταση ΗΠΑ και ΕΕ προβλέπει:

• Την αντικατάσταση της τριμελούς προεδρίας της χώρας από έναν πρόεδρο και δύο αντιπροέδρους, οι οποίοι δε θα προέρχονται από την ίδια εθνότητα και δε θα εκλέγονται άμεσα απ' τους πολίτες αλλά απ' τη Βουλή.
• Την ενίσχυση των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού.
• Μεγαλύτερο αριθμό βουλευτών των δύο σωμάτων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης (Ειδικότερα, η Βουλή των Κοινοτήτων προτείνεται να έχει 21 από 15 βουλευτές και η Βουλή των Αντιπροσώπων 87 από 42).

Επιπλέον, ανακοινώθηκε ότι πριν από την εκλογή Προέδρου και αντιπροέδρων θα προηγείται ορισμός υποψηφίων από τις τάξεις των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, οι οποίοι δε θα έχουν εκλεγεί στη Βουλή των Κοινοτήτων και θα έχουν τη γραπτή στήριξη τουλάχιστον πέντε μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων. Κάθε μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων θα έχει τη δυνατότητα να στηρίξει μόνο έναν υποψήφιο.

Οσον αφορά στη λήψη αποφάσεων στην προεδρία της χώρας, προτείνεται να γίνεται με ομοφωνία ενώ προβλέπεται κατάργηση της δυνατότητας βέτο που είχε ως τώρα κάθε μέλος της τριμερούς προεδρίας.

Ο πρόεδρος της Βοσνίας, μεταξύ άλλων, προτείνεται να ορίζει (μετά από διαβουλεύσεις με τα πολιτικά κόμματα) τον υποψήφιο πρωθυπουργό (προεδρεύοντα του Συμβουλίου υπουργών) και να ασκεί εξουσίες σε θέματα άμυνας, να παρασημοφορεί, ενώ με τη συγκατάθεση του πρωθυπουργού να απονέμει χάρη σε κρατούμενους.

Την εκτελεστική εξουσία θα ασκεί το Συμβούλιο υπουργών (με επικεφαλής τον πρωθυπουργό), το οποίο θα εκλέγεται από τη Βουλή με πλειοψηφία ψήφων. Τέλος (αντίθετα με ό,τι ισχύει ως σήμερα) το Συμβούλιο υπουργών θα καταθέτει τον κρατικό προϋπολογισμό στη Βουλή και όχι το προεδρείο της χώρας.

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι έντονες πιέσεις για την αποδοχή των παραπάνω προτάσεων επρόκειτο να ασκήσει στα ηγετικά στελέχη και των τριών κοινοτήτων ο γγ του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, που μετέβη χτες (Σάββατο) στο Σεράγεβο.

Οι συγκεκριμένες αντιδράσεις και των τριών κοινοτήτων αναμένεται να γίνουν γνωστές και επίσημα τις επόμενες μέρες...

Στις 22 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε στο Μοναχό η 6^η συνάντηση των Προέδρων του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, και της Αρμενίας, Σερζ Σαρκσιάν, με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, Ρωσίας και Γαλλίας, για την επίλυση του ζητήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Οι παραπάνω χώρες αποτελούν την «ομάδα του Μινσκ», στα πλαίσια του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), και επιδιώκουν εδώ και χρόνια την επίλυση του προβλήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αυτού του αρμενικού «θύλακα», που βρίσκεται στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν κι έχει κηρύξει την «ανεξαρτησία» του. Να σημειωθεί πως το καθεστώς του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν έχει επιλυθεί από το 1994, όταν η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν επέγραψαν τη συμφωνία για την ανακωχή, που έβαλε τέλος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Αζερμπαϊτζάν να καταλάβει το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μάλιστα, τότε το Αζερμπαϊτζάν έχασε τον έλεγχο και άλλων 7 γειτονικών περιοχών με το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι Αρμένιοι έχουν καταλάβει αυτές τις περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, ισχυριζόμενοι πως αυτό είναι αναγκαίο για να διατηρήσουν την οικονομική επιβίωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ και την εδαφική σύνδεσή του με την Αρμενία. Η εξέλιξη αυτή έχει δημιουργήσει, σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν, ένα τεράστιο πρόβλημα ενός εκατομμυρίου Αζέρων προσφύγων, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ταυτόχρονα, το Αζερμπαϊτζάν αρνείται να αποδεχτεί την απόσχιση του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζητώντας την τήρηση της αρχής της «εδαφικής ακεραιότητας», σε αντίθεση με την Αρμενία που προβάλλει την ανάγκη του σεβασμού της «αυτοδιάθεσης».

Οι τελευταίες συνομιλίες στο Μόναχο, σύμφωνα με τους εκπροσώπους των πλευρών «ήταν εποικοδομητικές». «Επετεύχθη κάποια σημαντική πρόοδος», δήλωσε και ο Μπερνάρ Φασιέ, μεσολαβητής του ΟΑΣΕ, σε δημοσιογράφους έπειτα από τις συνομιλίες διάρκειας άνω των τεσσάρων ωρών. «Ταυτοχρόνως, εντοπίστηκαν κάποιες δυσκολίες», προσέθεσε ωστόσο. Ο Φασιέ σημείωσε ότι ο ίδιος και οι άλλοι δύο μεσολαβητές από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία θα προετοιμάσουν την επόμενη συνάντηση, αλλά δε διευκρίνισε τίποτα σχετικά με την ημερομηνία διεξαγωγής της.

Νωρίτερα, ο Αζέρος Πρόεδρος δήλωσε καθαρά ότι εάν αποτύχουν οι συνομιλίες του Μονάχου «δε θα έχουμε άλλη επιλογή», τονίζοντας ότι το Αζερμπαϊτζάν «έχει πλήρες δικαίωμα να απελευθερώσει τη γη του με στρατιωτικά μέσα». Επίσης, ο ίδιος σημείωσε πως οι προηγούμενες διαπραγματεύσεις για το Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν έφεραν αποτελέσματα. «Δεν μπορεί να συνεχίζεται αυτή η αδικία. Μέχρι πότε θα συνεχίζεται η παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δίκαιου; Τώρα επιδεικνύουμε τις καλές προθέσεις μας. Συμμετέχοντας στις συνομιλίες αυτές κάνουμε υποχωρήσεις κατά τη διάρκεια 15 χρονών» δήλωσε ο Αλίεφ.

Να σημειωθεί πως αυτές οι σκληρές δηλώσεις του Αλίεφ εμφανίστηκαν στο φόντο της τελευταίας καλυτέρευσης των αρμενο-τουρκικών σχέσεων.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο «Euronews» στις συνομιλίες αποφασίστηκε η Αρμενία να αποχωρήσει από 6 από τις 7 περιοχές του Αζερμπαϊτζάν τις οποίες έχει καταλάβει.

Ωστόσο, οι δυνάμεις της θα παραμείνουν στο Λατσίν, διασφαλίζοντας τη σύνδεσή του με το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ το καθεστώς του Ναγκόρνο Καραμπάχ αφήνεται να αποφασιστεί αργότερα σε δημοψήφισμα, χωρίς να διευκρινίζεται το πότε. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με πληροφορίες ρωσικών ΜΜΕ, στο σχέδιο προβλέπει πως στην περιοχή από την οποία θα αποχωρήσουν οι αρμενικές δυνάμεις θα αναπτυχθούν «ειρηνευτικές δυνάμεις» του ΟΑΣΕ, από χώρες που θα επιλέξουν οι 2 εμπλεκόμενες στη διένεξη χώρες.