Από τη συνάντηση των ηγετών που πήραν μέρος στη Σύνοδο της ΑPEC

Τις σφοδρές κόντρες ανέδειξε βέβαια και η πολυήμερη περιοδεία του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή, καταγράφοντας σύνθετα παζάρια, σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και με χώρες που ακόμα συγκαταλέγονται στους στενότερους συμμάχους της Ουάσιγκτον.

Ενδεικτικές της πολυεπίπεδης «κινητικότητας» ήταν και οι διαπραγματεύσεις που συνεχίστηκαν (στο περιθώριο της Συνόδου της APEC) για τη διατήρηση σε ισχύ της TPP, της Διειρηνικής Συμφωνίας Επενδύσεων και Εμπορίου, από την οποία πέρυσι αποχώρησαν οι ΗΠΑ (μαζί με άλλες 11 χώρες). Μάλιστα, ορισμένοι μίλησαν για «μετονομασία» της TPP, μετά από κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν οι αρμόδιοι υπουργοί των 11 χωρών, αναφέροντας ότι συμφώνησαν στα βασικά σημεία της «Συνολικής Συμφωνίας Προόδου για την Διειρηνική Συμφωνία» (Comprehensive and Progress Agreement for Trans-Pacific Partnership - CPTTP). Ανεξάρτητα από την κατάληξη των συνομιλιών, η συνέχισή τους φανερώνει νέες γέφυρες επικοινωνίας που διαμορφώνονται, επιβεβαιώνει πόσο ρευστοί είναι οι ανταγωνισμοί αλλά και πόσο εύθραυστοι μένουν οι συμβιβασμοί ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές.

Να σημειωθεί επίσης ότι με πρωτοβουλία του Βιετνάμ, που έχει την προεδρία της APEC αυτή την περίοδο, έγινε για πρώτη φορά κοινή - άτυπη συνάντηση των ηγετών των μελών της APEC και των ηγετών των μελών της Ενωσης Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), με σύνθημα «Συνεργασία για νέο δυναμισμό σε μια πλήρως συνδεδεμένη και ολοκληρωμένη περιφέρεια Ασίας - Ειρηνικού». Στόχος ήταν να διερευνηθούν τα περιθώρια κοινής δράσης των δύο ενώσεων.

Επιπλέον, καλωσορίζοντας τους ηγέτες των κρατών - μελών της APEC στη Σύνοδο των οικονομικών ηγετών της Ενωσης (δηλαδή πρωτοκλασάτων στελεχών επιχειρηματικών κολοσσών με έδρα στις αντίστοιχες χώρες), ο Πρόεδρος του Βιετνάμ Τραν Ντάι Κουάνγκ είπε στην εισηγητική του παρέμβαση ότι η συγκεκριμένη περιφέρεια της Γης εξελίσσεται σε μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της (καπιταλιστικής) οικονομικής ανάπτυξης, σε κόμβο επενδύσεων, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 50% των διεθνών επενδύσεων και σχεδόν το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Φιλοξενεί πάνω από τα μισά κράτη του G20 και μέχρι το 2050 αναμένεται να αντιπροσωπεύει το 70% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόσθεσε μεταξύ άλλων ότι «με την αφοσίωση της επιχειρηματικής κοινότητας και των οικονομιών των μελών, η APEC μπορεί να φτάσει ψηλότερα και μακρύτερα... Να κάνει πραγματικότητα την πρόβλεψη ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο "αιώνας της Ασίας και του Ειρηνικού"».

Να θυμίσουμε ότι σήμερα στην APEC συμμετέχουν οι: Αυστραλία, Μπρουνέι, Καναδάς, Χιλή, Κίνα, Χονγκ Κονγκ, Ινδονησία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Μαλαισία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Παπούα - Νέα Γουινέα, Περού, Φιλιππίνες, Ρωσία, Σιγκαπούρη, Κινεζική Ταϊπέι (Ταϊβάν), Ταϊλάνδη, ΗΠΑ και Βιετνάμ.

Στην ASEAN συμμετέχουν Βιετνάμ, Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μαλαισία, Μπρουνέι, Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Φιλιππίνες.

Στην περιοχή κονταροχτυπιούνται ισχυρά γεωπολιτικά και μονοπωλιακά συμφέροντα, που διεκδικούν πεδία επένδυσης υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων και προσπαθούν να επωφεληθούν από τις ανακατατάξεις στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, τις οποίες επιτείνει η όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.

Εκτός από το αυξημένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ και της Κίνας, μεγάλο είναι και το ενδιαφέρον των ρωσικών μονοπωλίων, όπως αποτυπώθηκε και σε άρθρο που έγραψε ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ενόψει της Συνόδου της APEC. «Ως μεγάλη ευρασιατική δύναμη, με αχανείς εκτάσεις στην Απω Ανατολή, που έχουν σημαντικές προοπτικές, η Ρωσία έχει μερίδιο σε ένα επιτυχημένο μέλλον της περιοχής της Ασίας και του Ειρηνικού», σημείωσε, ενώ εξηγώντας τους όρους με τους οποίους τα ρωσικά κεφάλαια θα διεκδικήσουν επωφελείς για αυτά συνεργασίες, συνέχισε: «Υποστηρίζουμε την ιδέα της διαμόρφωσης μιας περιοχής ελεύθερου εμπορίου σε όλη την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Πιστεύουμε ότι αυτό αποτελεί δικό μας πρακτικό συμφέρον και αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία να δυναμώσουμε τη θέση μας στις γοργά αναπτυσσόμενες αγορές της Ασίας και του Ειρηνικού». Πρόσθεσε μάλιστα ότι την τελευταία 5ετία το εμπόριο της Ρωσίας με τις χώρες της APEC ανέβηκε από 23% στο 31% στο σύνολο του εξωτερικού εμπορίου της χώρας του, όπως έγινε και με τις εξαγωγές στα μέλη της APEC, που αυξήθηκαν από 17% στο 24% των συνολικών ρωσικών εξαγωγών. «Και δεν σκοπεύουμε να σταματήσουμε εκεί», σχολίασε ο Ρώσος ηγέτης.

Επανέλαβε δε την ιδέα μιας «μεγαλύτερης ευρασιατικής εταιρικής σχέσης», μέσα από τη συνένωση της «Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης» και της πρωτοβουλίας της Κίνας «Μια Ζώνη - Ενας Δρόμος», ένα - όπως είπε - «ευέλικτο σύγχρονο σχέδιο, ανοιχτό σε άλλους συμμετέχοντες».

Ο Πούτιν αναφέρθηκε επίσης με έμφαση και σε άλλα επενδυτικά σχέδια, που αναδεικνύουν το σύνθετο χαρακτήρα των ενδοϊμπεριαλιστικών διεργασιών, αλλά και ότι η υπεράσπιση μονοπωλιακών συμφερόντων δεν αποκλείει καμία συνεργασία. Ετσι, έδωσε έμφαση στο λεγόμενο «Σούπερ Ενεργειακό Δαχτυλίδι» (EnergySuperRing), που «συντονίζει» κεφάλαια από Ρωσία, Κίνα, Νότια Κορέα και Ιαπωνία. Πρόκειται για σχέδιο που πρωτοσυζητήθηκε στις εργασίες του Οικονομικού Φόρουμ στο (ρωσικό) Βλαδιβοστόκ, με στόχο τη συνένωση (καταρχάς ενός τμήματος) των ενεργειακών δικτύων των τεσσάρων χωρών και την αξιοποίηση των τεράστιων ενεργειακών πόρων της Απω Ανατολής. Μάλιστα, το Μάρτη του 2016, η ρωσική εταιρεία «Rosseti», η κινεζική «China State Grid Corporation», η κορεατική «Korea Electric Power Corporation» αλλά και η ιαπωνική «Japan's Softbank Group» είχαν καταλήξει σε προκαταρκτική συμφωνία για τη δημιουργία ενός ενεργειακού δικτύου που θα περικλείει όλη τη Βορειοανατολική Ασία και θα συμβάλλει στην οικοδόμηση πολλών νέων «ενεργειακών γεφυρών».

Με δεδομένες λοιπόν τις προοπτικές που ανοίγονται και για τα ρωσικά μονοπώλια, ο Πούτιν έκανε λόγο στο άρθρο του για «εθνική προτεραιότητα (σ.σ. της Ρωσίας) για τον 21ο αιώνα»... Φυσικά, πρόκειται για επενδυτικά σχέδια που αλληλεπιδρούν και με γεωπολιτικές συνεργασίες. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως την τελευταία διετία έχουν πυκνώσει οι επαφές των ηγετών Ρωσίας - Ιαπωνίας, σε τέτοιο βαθμό που λέγεται ότι επιτέλους θα υπογραφεί και επίσημα η διμερής συμφωνία ειρήνης, που εκκρεμεί ακόμα από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Την ίδια στιγμή, η περιοδεία Τραμπ ήρθε να δείξει την ετοιμότητα και της Ουάσιγκτον να διασφαλίσει και να ενισχύσει τα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων. Από αυτή τη σκοπιά, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μίλησε πολλές φορές για (αμερικανικό) «Ινδο-Ειρηνικό όνειρο», που όπως τόνισε, για να υλοποιηθεί «πρέπει να παίξουμε όλοι με τους κανόνες, κάτι που δεν γίνεται τώρα. Οσοι το κάνουν θα γίνουν οι στενότεροι οικονομικοί μας εταίροι. Οσοι δεν το κάνουν, να είναι βέβαιοι πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα κλείνουν άλλο τα μάτια σε παραβιάσεις, στην εξαπάτηση ή στην οικονομική επιθετικότητα. Αυτές οι μέρες τελείωσαν».

Για τι είδους «εξαπάτηση» μιλούσε το είχε εξηγήσει λίγο νωρίτερα, επιβεβαιώνοντας ότι ζητούμενο είναι οι μπίζνες να προχωρούν με προϋποθέσεις και ανταλλάγματα ευνοϊκά για τις προτεραιότητες των αμερικανικών μονοπωλίων: «Για πολλά χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες συστηματικά ανοίξαμε την οικονομία μας με λιγοστούς όρους. Μειώσαμε ή καταργήσαμε δασμούς, μειώσαμε εμπορικούς φραγμούς και επιτρέψαμε σε ξένα αγαθά να ρέουν ελεύθερα στη χώρα μας. Ενώ όμως εμείς περιορίσαμε εμπορικούς φραγμούς, άλλες χώρες δεν άνοιξαν τις δικές τους αγορές σε μας...».

Αμέσως μετά τη Σύνοδο της APEC, έγινε - στη Μανίλα των Φιλιππίνων - η 31η Σύνοδος Κορυφής της Ενωσης Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), επιβεβαιώνοντας ότι είναι πολλά τα παράλληλα γεωπολιτικά και επενδυτικά σχέδια που απλώνονται στην περιφέρεια. Από το βήμα της ASEAN (όπου εκτός από συναντήσεις των 10 μελών έγιναν και άλλες με χώρες - εταίρους), η Κίνα τάχτηκε με έμφαση υπέρ της δημιουργίας ενιαίας οικονομικής κοινότητας στην Ανατολική Ασία, με πρώτο στάδιο σε αυτήν την κατεύθυνση, την ενεργότερη προώθηση της λεγόμενης «Regional Comprehensive Economic Partnership» (RCEP - «Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Σχέση», όπως τόνισε ο πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ. Πρόκειται για μια συμφωνία επενδυτικών συνεργασιών που ξεκίνησε να προωθείται το 2012, με πρωτεργάτη την Κίνα και τη συμμετοχή των 10 μελών της ASEAN και ακόμα 6 κρατών: Αυστραλία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Νέα Ζηλανδία. Ουσιαστικά, πρόκειται για «σχήμα» που ξεκίνησε ως «αντίβαρο» σε συμφωνίες όπως η ΤΡΡ, στην οποία πρωτοστατούσε η τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Αξίζει να σημειωθεί πως, ανάμεσα στα επίσημα ντοκουμέντα που εκδόθηκαν μετά την 31η Σύνοδο της ASEAN, περιλαμβάνεται και ειδική Κοινή Δήλωση των ηγετών για τις διαπραγματεύσεις για την RCEP, στην οποία χαρακτηρίζεται «όχημα για την οικονομική ενιαιοποίηση και την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς» στην περιοχή.

Εκεί, οι 16 ηγέτες επισημαίνουν ότι «παρά την πρόσφατη παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, την άνοδο του προστατευτισμού και των αισθημάτων αντι-παγκοσμιοποίησης, οι οικονομίες μας παρέμειναν αξιόπιστες και αναπτύχθηκαν γρήγορα σχετικά με τον υπόλοιπο κόσμο». Αναγνώρισαν «την αξιοσημείωτη συμβολή του ανοιχτού εμπορίου και της οικονομικής ενιαιοποίησης στην περιφέρεια, που "προστατεύουν" την περιοχή από το πιο άστατο μακροοικονομικό διεθνές περιβάλλον, επιτρέποντάς μας να διατηρήσουμε τις ρωμαλέες μας οικονομικές επιδόσεις». Πέρα από τις προσπάθειες να κρυφτεί η ανησυχία για τους αναιμικούς ρυθμούς της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης, αναδεικνύονται οι μεγάλες προσδοκίες που διατηρούν ισχυρά μονοπώλια για την περιφέρεια Ασίας - Ειρηνικού, ενώ δεν περνά απαρατήρητος και ο προβληματισμός για τον «αυξανόμενο προστατευτισμό».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ηγέτες των 16 χωρών «επαναλαμβάνουν τις τεράστιες προοπτικές για την RCEP, με τις 16 χώρες που συμμετέχουν σε αυτή να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, το 31,6% της παγκόσμιας παραγωγής, το 28,5% του παγκόσμιου εμπορίου και το 1/5 των παγκόσμιων εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων για το 2016...».