ενδιαφέροντα παράλληλα προγράμματα στον «Απόλλωνα» και στο «Τριανόν»

Τζότζεφ Φάινς (μικρή φωτό) και σκηνή από τον Λούθηρο

Με το ξεκίνημα της ταινίας ο θεατής βλέπει μια καταιγίδα, έναν κατακλυσμό και έναν άνθρωπο να τρέχει μέσα στα έρημα χωράφια, παρακαλώντας το «Θεό» και τους «Αγίους» να τον γλιτώσουν από τους κεραυνούς που πέφτουν ασταμάτητα. Ο «θεός» άκουσε τα παρακάλια του και ο Λούθηρος σώθηκε! Και εμείς πονηρευτήκαμε από το ξεκίνημα της ταινίας, ακόμα, πως θα παρακολουθήσουμε μια φανταστική (φτιαχτή) ιστορία, μια περιπέτεια, μια μεταφυσική εξήγηση της περίπτωσης «Λούθηρος».

Πράγματι βλέπουμε έναν «αγνά» θρησκευόμενο άνθρωπο, έναν «αληθινό» πιστό που προσπαθεί με όλες του τις δυνάμεις να φέρει στα «ίσα» την εκκλησία, που από «οίκος του θεού» έγινε «οίκος του εμπορίου». Μια εκκλησία που εκδίδει συγχωροχάρτια έναντι αμοιβής. Που πνίγεται στο σκάνδαλο. Που εκμεταλλεύεται τους απλούς ανθρώπους. Που σφετερίζεται τα χρήματα που συγκεντρώνει για την ανέγερση του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Βλέπουμε τις δυσκολίες που συναντάει ο «αγνός» αυτός άνθρωπος στην προσπάθειά του να επικρατήσει η δικαιοσύνη και η διαφάνεια. Βλέπουμε τις απειλές και τους εκβιασμούς που του γίνονται. Την Ιερά Εξέταση, τα εκκλησιαστικά δικαστήρια και την πυρά που τον απειλεί! Τίποτα δε χάνεται από την περιπετειώδη, πράγματι, ζωή του. Ο θεατής «χορταίνει» γεγονότα. Πάσχει μαζί με τον ήρωα. Και τον ακολουθεί κατά πόδας στο «δύσκολο της ζωής του ταξίδειον». Ενα ταξίδι που άρχισε με τη φυγή του από τη Νομική Σχολή και τη νομική επιστήμη και την είσοδό του στο Αυγουστιανό μοναστήρι και, στη συνέχεια, την ένταξή του στη Θεολογία, όπου γίνεται και καθηγητής της.

Η ταινία δε θέλει και δεν μπορεί, άλλωστε, να κρύψει ή να αποσιωπήσει ολοκληρωτικά τον αντιδραστικό ρόλο της εκκλησίας. Αναγκασμένη να στηρίξει τον ήρωά της Λούθηρο αποκαλύπτει και τις (εξωτερικές μόνον, δυστυχώς) αιτίες που τον διαφοροποίησαν από την παπική εκκλησία. Συμφωνεί με τον Λούθηρο ότι η παπική Ρώμη είναι ένας ακόμα πόλος εκμετάλλευσης των άτυχων ανθρώπων. Συμφωνεί, επίσης, πως η εκκλησία επιθυμεί να παίζει και πολιτικό ρόλο. Ολα αυτά όμως, δυστυχώς, μένουν στα πλαίσια μιας ενδοεκκλησιαστικής διαμάχης και υπόθεσης. Μιας διαμάχης που έχει να κάνει με τους καλούς ή κακούς χειρισμούς από κάποιους εκκλησιαστικούς παράγοντες και όχι από την ίδια τη φύση της εκκλησίας.

Ωστόσο, η αντικειμενική πραγματικότητα λέει πως στα 1500 (ο Λούθηρος γεννήθηκε το 1483 και πέθανε το 1546), η Μεταρρύθμιση, που βρίσκεται στο ξεκίνημά της, ανοίγει μια νέα φάση πολέμων μεταξύ δυναστειών στην Ευρώπη. Οι κοινωνικές αναταράξεις και οι κοινωνικές διαμάχες βρίσκονται σε έξαρση. Τα ιταλικά κράτη πέφτουν σε παρακμή και η Ισπανία με τα πλούτη που συσσωρεύει από τον Νέο Κόσμο παίρνει το πάνω χέρι. Το νέο αφεντικό της Ευρώπης στρέφεται ενάντια στην Αγγλία, την Ολλανδία και τις Προτεσταντικές αρχές της Γερμανίας. Η παρακμή και η «πτώχευση» της παπικής εκκλησίας, οι θρησκευτικές και οι πολιτικές διαμάχες, καθώς και τα πλούτη που δημιουργήθηκαν με τη δέσμευση των εδαφών της εκκλησίας, ξυπνάνε τις μεσαίες τάξεις που ζητάνε πολιτικό και οικονομικό μερίδιο, θέτοντας σε αμφισβήτηση τη βασιλική δύναμη και εξουσία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, την απειλή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που είχε ήδη καταλύσει το Βυζάντιο (1453) και στρέφεται, πια, σοβαρά κατά της Κεντρικής Ευρώπης...

Μέσα, λοιπόν, σε αυτή την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και θρησκευτική πραγματικότητα εμφανίζεται και δρα ο Λούθηρος. Και τον αδικούν όσοι θέλουν να περιορίσουν το ρόλο του μόνο στα «θρησκευτικά». Ο Λούθηρος, με ασπίδα τη θρησκεία, προσπάθησε να επιδράσει πολιτικά πάνω στους ανθρώπους. Αλλωστε, μετά τη φυγή του από τη μοναχική ζωή και το γάμο του με την πρώην μοναχή Κατερίνα Φον Μπόρα, μπήκε δυναμικά, πια, στο χώρο της φιλοσοφίας και της πολιτικής.

Δέστε, σας παρακαλώ, την ταινία σαν μια αφορμή για περισσότερη μελέτη αυτής της ιστορικής περιόδου. Και, σας παρακαλώ επίσης, να μη διαβάζετε μόνο τις γραμμές των υπότιτλων. Το «ζουμί» της ταινίας βρίσκεται ανάμεσα από τις γραμμές.

Παίζουν: Τζότζεφ Φάινς, Πίτερ Ουιστίνοφ, Αλφερντ Μολίνα, Κλερ Κοξ, Μπρούνο Καντζ κ.ά.

Ο γεννημένος στο Αμβούργο (1973) Τούρκος σκηνοθέτης Φατίχ Ακίν απομονώνει δυο νεαρά πλάσματα, έναν άντρα και μια γυναίκα -Τούρκοι και οι δυο γεννημένοι στη Γερμανία - που έχουν σφιχταγκαλιαστεί με την απελπισία και θέλουν να πεθάνουν. Μόλις τα δυο αυτά κουρέλια, και ιδιαίτερα ο άντρας που έχει χωθεί πιο βαθιά στο λούκι της απαξίωσης, αλλάξουν ζωή και ερωτευτούν, όχι μόνο δε θέλουν να πεθάνουν, αλλά θέλουν, επιθυμούν διακαώς, να ζήσουν. Και μάλιστα αποφασίζουν να αγωνιστούν με όλες τους τις δυνάμεις για να το πετύχουν.

Η ταινία, λοιπόν, είναι αισιόδοξη! Και γίνεται ακόμα πιο αισιόδοξη, αν σκεφτείτε πως ετούτα τα δυο πλάσματα είναι μετέωρα. Δεν είναι ούτε Γερμανοί, ούτε Τούρκοι. Τόσο η Γερμανία όσο και η Τουρκία κακό κάνουν στις ζωές τους παρά καλό. Αφού κάθε μια χώρα (πολιτισμός) ξεχωριστά τους ζητά να κάνουν πράγματα που οι ίδιοι δεν τα νιώθουν δικά τους. Αφού -τα είπαμε - δεν είναι ούτε Γερμανοί, ούτε Τούρκοι. (Ο Φατίχ Ακίν γυρίζει και τους δυο ήρωες στην Τουρκία. Εκεί, θεωρεί, πως αποκτούν ρίζες, ταυτότητα, απαραίτητα στοιχεία για να δυναμώσουν εσωτερικά).

Η ταινία καταχωρείται στις ερωτικές ταινίες. Στα γερά ερωτικά δράματα! Και δεν είναι τόσο η υπόθεση που την κάνει τέτοια, όσο η κάθαρση που φέρνει ο ίδιος ο έρωτας. Το πάθος, άλλωστε, το ερωτικό πάθος, το πάθος για τη ζωή, είναι κυρίαρχα στην ταινία. Τόσο πολύ μάλιστα που, κατά τη γνώμη μου, γίνεται σε βάρος της αντικειμενικής πραγματικότητας και αδικεί το ίδιο το φιλμ. Αφού αφήνει έξω από την έρευνά του άλλες πτυχές της ζωής, πέρα από τον έρωτα, πτυχές γερά δεμένες με τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των ανθρώπων. Δεν μπαίνει, ας πούμε, καθόλου στο ζήτημα του καπιταλιστικού τρόπου ζωής, που συντρίβει τους ανθρώπους. Που τους καταπιέζει και τους οδηγεί στην απελπισία! Που τους οδηγεί, τους πιο αδύναμους, σε κάθε μορφή αυτοκτονίας ή συμβιβασμού, που είναι και αυτός ένα είδος αυτοκτονίας.

Τα παραπάνω η ταινία τα θεωρεί, ίσως, δεδομένα! Πιάνει τους ήρωες από την απελπισία και πέρα. Εμείς τους βρίσκουμε διαμορφωμένους. Και εκεί που το αδιέξοδο των ηρώων μεγαλώνει κάθε στιγμή, έρχεται το «νεκρό σημείο» όπου τα πράγματα αντιστρέφονται. Οι ήρωες δεν έχουν άλλο βάθος να βουλιάξουν. Και όπως κάποια πανέμορφα λουλούδια που, κόντρα σε όλες τις λογικές, φυτρώνουν πάνω σε πέτρες, χωρίς ούτε σταλιά χώμα, έτσι και ετούτοι. Κόντρα στο βέβαιο θάνατο, σκάνε από ένα μπουμπούκι ο καθένας.

Η ταινία είναι σκληρή! Δεν κολακεύει κανέναν. Δεν έχει ευτυχισμένο (αμερικάνικο) τέλος! Είναι μια τούρκικη ταινία με όλα τα μεράκια της. Και με όλες τις αδυναμίες της. Είναι συναισθηματική και όχι διαλεκτική. Είναι καλογυρισμένη. Εχει ωραία, λειτουργική ατμόσφαιρα. Πολύ καλούς ηθοποιούς. Η πρωταγωνίστρια είναι, στα χαρτιά, ερασιτέχνης. Στην ουσία είναι μια θαυμάσια ολοκληρωμένη ηθοποιός. Το ίδιο καλή όσο και ο επαγγελματίας συμπρωταγωνιστής της!

Παίζουν: Μπιρόλ Ουνέλ, Σιμπέλ Κεκιλί, Κατρίν Στρίμπεκ, Γκούβεν Κιράκ.

Κέιτ Χάντσον (με τα χαρούμενα ορφανά και τον Αβά Τζον Κόρμπετ)

Νεαρή και ζωηρή κυρία που ασχολείται με τη «φάσιον» και διασκεδάζει τρελά σαν ανόητη, βρίσκεται από τη μια στιγμή στην άλλη να κάνει τη μητέρα στα τρία ανήλικα παιδιά της αδικοχαμένης αδελφής της. Στην αρχή θέλει να τα πνίξει, στη συνέχεια, όμως, σοβαρεύεται. Αμέσως μόλις σοβαρέψει, μπαίνει στη ζωή της ένας ανύπαντρος «Αβάς»!

Αντιλαμβάνεστε! Η κοπέλα παθαίνει δεύτερο σοκ. Οπως, όμως, συνήλθε με το πρώτο, συνέρχεται και με το δεύτερο (γερή κράση)! Μετά από τα πρώτα ερωτικά τρεχαματάκια, χέρι χέρι στις παραλίες, το ζευγάρι ενώνεται για το καλό των τριών ορφανών, της αμερικάνικης οικογένειας και της θρησκευόμενης αμερικάνικης κοινωνίας γενικότερα!

Τη συνέχεια τη γνωρίζετε! Σύσσωμη η θρησκευόμενη αμερικάνικη κοινωνία προσέρχεται στις κάλπες και ψηφίζει Μπους! Οι πύραυλοι και τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν το Ιράκ. Οι Ελενες και οι Αβάδες, την ώρα που ο κόσμος καίγεται, αυτοί χτενίζονται!

Παίζουν: Κέιτ Χάντσον (κρίμα, τόσο καλή ηθοποιός), Τζον Κόρμπετ, Τζόαν Κιούζακ, Ελεν Μίρεν.

Το 1979 η 20thCentury Fox χτυπάει μια ακόμα φλέβα. Βγάζει το πρώτο «Αλιεν». Ακολουθεί δεύτερο, τρίτο, τέταρτο... Το 1987, στο πέμπτο κατά σειρά «Αλιεν», στον «Κυνηγό», το πλάσμα από το διάστημα - για να μην πλήττουμε - αλλάζει φάτσα! Αμέσως μετά έχουμε τον «Κυνηγό 2». Και φτάνουμε ...ευτυχισμένοι στην έκτη ταινία με το ίδιο ή σχετικό θέμα! Πάντα, όμως, με τον ίδιο σκοπό. Το εισιτήριο!

Φέτος, η Fox στρέφει το «Αλιεν» εναντίον (του) Κυνηγού» (τι πρωτοτυπία;)! Η εφημερίδα μας, χωρίς καμία τύψη, θα μπορούσε - άνετα - να αγνοήσει την ταινία. Ομως, η σιωπή μας θα ήταν σε κέρδος των ταμείων και σε βάρος των απληροφόρητων (κυρίως νέων) θεατών. Το νέο «Αλιεν», λοιπόν, είναι ένα άνοστο, βίαιο και αντιαισθητικό φιλμ για προβληματικούς! Γι' αυτούς που διψάνε για ανοησίες και αίμα! Μια ταινία που προσβάλλει την όραση και το νου.

Ωστόσο, για όσους θα βρουν κάποια δικαιολογία για να μπούνε στην αίθουσα, θα πρέπει να τους πούμε πως με το εισιτήριό τους θα ενθαρρύνουν το επόμενο «Αλιεν». Και το επόμενο, όπως είναι φυσικό, θα είναι πιο βίαιο, πιο χυδαίο, πιο άρρωστο. Αφού, όπως αντιλαμβάνεστε, οι παραγωγοί, για να είναι ελκυστικοί, θα πρέπει να προσφέρουν ακόμα πιο «πρωτότυπα» ξεκοιλιάσματα. Ακόμα πιο βίαιες καταστάσεις.

Είμαστε αναγκασμένοι να θυμίσουμε, κι ας γινόμαστε δυσάρεστοι: Ο θεατής είναι συνυπεύθυνος, είναι δρων στοιχείο στην κινηματογραφική διαδικασία. Η παρουσία του ενθαρρύνει ή αποθαρρύνει την καλλιτεχνική δημιουργία. Πάρτε, λοιπόν, τα καλλιτεχνικά πράγματα στα χέρια σας. Αρνηθείτε το εισιτήριό σας στο χυδαίο, συμπαρασταθείτε και ενισχύσετε το ωραίο και το χρήσιμο!

Παίζουν (πληροφοριακά): Σανάα Λέιθαν, Ραούλ Μπόβα, Λανς Χένρικσεν, Γιούεν Μπρέμνερ.

Τώρα που μπήκε ο χειμώνας, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να βγείτε από το σπίτι και να πάτε μεσημβρινό σινεμά. Κάθε Κυριακή, λοιπόν - και μέχρι τα Χριστούγεννα - στον κινηματογράφο Απόλλωνα της Σταδίου, στις 12:00 το μεσημέρι θα προβάλλονται εξαιρετικές ταινίες με τον γενικό τίτλο:ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ.

Θεματικός κύκλος «CRIME STORIES» Kυριακή 14 Νοεμβρίου. Ταινία: Η νύχτα του κυνηγού του Τσαρλς Λότον, από το βιβλίο: «Η νύχτα του κυνηγού» του Ντέιβις Γκραμπ. Κυριακή 21 Νοεμβρίου. Ταινία: Η νύφη φορούσε μαύρα του Φρανσουά Τριφό, από το βιβλίο: «Η νύφη φορούσε μαύρα» του Γουίλιαμ Aϊρις. Κυριακή 28 Νοεμβρίου. Ταινία: Το γυάλινο κελί του Χανς Γκεϊσεντόρφερ από το βιβλίο: «Το γυάλινο κελί» της Πατρίσια Χάισμιθ. Κυριακή 5 Δεκεμβρίου. Ταινία: Κύριος Αρκάντιν του Oρσον Γουέλς από το βιβλίο: «Κύριος Αρκάντιν» του Oρσον Γουέλς.

Θεματικός κύκλος «ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ;»Κυριακή 12 Δεκεμβρίου. Ταινία: Θάνατος στη Βενετία του Λουκίνο Βισκόντι από το Βιβλίο: «Θάνατος στη Βενετία» του Τόμας Μαν. Κυριακή 19 Δεκεμβρίου. Ταινία: Γερτρούδη του Καρλ Ντράγιερ από το Βιβλίο: «Γερτρούδη» του Χιάλμαρ Σόντερμπεργκ.

Σημείωση: Ο όποιες, κατά καιρούς, στραβές - και μεροληπτικές - επιλογές δεν ακυρώνουν στο ελάχιστο την αξία των προβολών!

Επίσης, από τις 13 Νοεμβρίου και μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου 2004, κάθε Σάββατο, στις 16:30, στον κινηματογράφο ΤΡΙΑΝΟΝ το Filmcenter θα προβάλλει εξαιρετικές ταινίες με το γενικό τίτλο: ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ.

Στα πλαίσια, λοιπόν, αυτής της εκδήλωσης θα προβληθούν 6 ταινίες σημαντικών σκηνοθετών. Οσοι τις έχουν δει θα τρέξουν για μια επανάληψη. Οι νεότεροι για μια πρώτη - καταπληκτική - γνωριμία!

Σάββατο 13 Νοεμβρίου. Αλέξανδρος Νιέφσκι του Σεργκέι Αϊζενστάιν (Ρωσία, 112', 1938).

Σάββατο 20 Νοεμβρίου.Αρσενικό - Θηλυκό του Ζαν-Λικ Γκοντάρ (Γαλλία, 103', 1966).

Σάββατο 27 Νοεμβρίου. Μέρες οργής του Καρλ Ντράγιερ (Δανία, 110', 1943).

Σάββατο 4 Δεκεμβρίου. Η μαγεία μέσα απ' τους αιώνες του Μπέντζαμιν Κρίστενσεν (Δανία, 70', 1921).

Σάββατο 11 Δεκεμβρίου. Πρόσωπα του Τζον Κασσαβέτης (HΠA, 130', 1968).

Σάββατο 18 Δεκεμβρίου. Καρδιές και πνεύμα του Πίτερ Ντέιβις (HΠA, 110', 1975).