Οι Θέσεις για το 22ο Συνέδριο του ΚΚΕ είναι το απαύγασμα της συσσωρευμένης εμπειρίας του Κόμματος. Ενός κόμματος που επεξεργάζεται τις θέσεις του και καταγράφει και χρησιμοποιεί την Ιστορία του (και όχι μόνο) για να διδάσκεται και να καταστρώνει την πολιτική του με αντιστοιχία στην κοινωνική πραγματικότητα. Συνεπώς, δεν θα μπορούσα παρά να συμφωνήσω με αυτές. Στο πλαίσιο του Προσυνεδριακού Διαλόγου, όμως, μεταφέρω κάποιες σκέψεις / προβληματισμούς μου σχετικά με το ζήτημα του περιβάλλοντος, όπως αυτό αναπτύσσεται στις σελίδες 118 - 120.
Σε έναν καπιταλιστικό κόσμο που ταλανίζεται από τα περιβαλλοντικά προβλήματα, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει απολύτως σαφής η σχέση αυτών των προβλημάτων με τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής. Το περιβάλλον μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι εμπόρευμα. Είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης, το οποίο ο καπιταλισμός το βλέπει ως πεδίο συνεχούς άντλησης Ενέργειας και πρώτων υλών. Παράλληλα, το αντιμετωπίζει ως ένα ατελείωτο πεδίο χωρικής εκμετάλλευσης και ως αστείρευτη καταβόθρα αποβλήτων.
Στις συνθήκες που ζούμε, δεν αρκεί να φαίνεται ότι το περιβάλλον είναι μια παράπλευρη απώλεια. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός, γιατί αποτελεί το πεδίο με το οποίο ο άνθρωπος αλληλεπιδρά για να κατασκευάσει τις συνθήκες διαβίωσής του, να δομήσει τις κοινωνίες του και να παράγει τα προϊόντα και τα τεχνουργήματά του. Εξαιτίας αυτού του δομικού ρόλου που έχει το περιβάλλον στη σχέση του με τον άνθρωπο και στη συνδιαμόρφωσή του με την ανθρώπινη κοινωνία, οι κοινωνικές σχέσεις που επικρατούν αποτυπώνονται ευθέως στο περιβάλλον και στον τρόπο χρήσης του. Στο καπιταλιστικό παραγωγικό μοντέλο, στο οποίο το κέρδος είναι κινητήριος μοχλός του (σκοπός λειτουργίας του), το περιβάλλον έχει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς είναι το πεδίο από το οποίο αντλούνται πρώτες ύλες και Ενέργεια σε τέτοιο βαθμό, όσο απαιτεί κάθε φορά το κεφάλαιο για την κερδοφορία του. Και όσο μεγαλύτερη κερδοφορία, τόσο μεγαλύτερη επένδυση κεφαλαίων προς περαιτέρω κερδοφορία, που σημαίνει μεγαλύτερη άντληση πρώτων υλών και Ενέργειας. Αυτό επίσης σημαίνει συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα παραγόμενων αποβλήτων. Ολα τα διαγράμματα των κύριων παραγόντων και πεδίων λειτουργίας του καπιταλιστικού μοντέλου, των τελευταίων εβδομήντα χρόνων, δείχνουν ακριβώς αυτό το πράγμα. Μια τεράστια επιτάχυνση της παραγωγής, της κατανάλωσης, της παραγωγής αποβλήτων και βέβαια της άντλησης πρώτων υλών και Ενέργειας. Οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής αποτυπώνονται πλήρως στον ρυθμό με τον οποίο το περιβάλλον εισέρχεται στις παραγωγικές διαδικασίες, ως δώρα της φύσης κατά Μαρξ, ή ως ελεύθερες εισροές κατά David Harvey, αλλά και ως δέκτης αποβλήτων από τον μεταβολισμό των ανθρώπινων κοινωνιών με το φυσικό περιβάλλον. Ο καπιταλισμός μοιάζει με έναν τεράστιο αποτεφρωτήρα που καίει - μεταβολίζει - καύσιμα και πρώτες ύλες και παράγει καυσαέρια και απόβλητα. Ενας αποτεφρωτήρας που στο πέρασμά του αφήνει πίσω του αποκαΐδια, όπως πολύ έγκαιρα είδε και ο Μαρξ (ο τρίτος τόμος του Κεφαλαίου - και όχι μόνο - έχει πολλές αναφορές στο περιβάλλον και στις συνέπειες του καπιταλισμού σε αυτό). Επομένως, η εκμεταλλευτική διάθεση του καπιταλισμού απέναντι στο περιβάλλον και η παραγωγή περιβαλλοντικών προβλημάτων είναι συγκροτητικές του καπιταλισμού. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν είναι παράπλευρες απώλειες της λειτουργίας του. Αντιθέτως, είναι δομικά στοιχεία ενός οικονομικού μοντέλου που στηρίζεται στο κέρδος. Είναι προϋπόθεση για να δουλέψει ο καπιταλισμός σε υψηλούς ρυθμούς κερδοφορίας. Αυτό είναι ένα στοιχείο που έχω την αίσθηση ότι πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα στην πολιτική του Κόμματος. Να φανεί ξεκάθαρα, έντονα και να αποτελέσει τη βάση της κριτικής του Κόμματος στην παρούσα κατάσταση.
Ποια είναι η «άλλη» επιλογή του λαού σε σχέση με το περιβάλλον; Μα βέβαια αυτή που προτείνει το Κόμμα: Ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός. Εδώ έχω και πάλι την αίσθηση ότι πρέπει να γίνει απολύτως σαφές και να αναδειχθεί εντονότερα από το Κόμμα τι σημαίνει αυτό για το περιβάλλον.
Σε ένα οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο στο οποίο το κέρδος δεν υπάρχει ως τοτέμ αλλά αντιθέτως έχει αντικατασταθεί από την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, το περιβάλλον βρίσκεται σε μια σχέση μεταβολικής ισορροπίας με την ανθρώπινη κοινωνία. Η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών αποτελεί κριτήριο για την ορθή λειτουργία του κόσμου που οραματιζόμαστε. Ομως και το περιβάλλον αποτελεί λαϊκή ανάγκη. Το φυσικό περιβάλλον είναι αναγκαίο για την ολοκληρωμένη και ποιοτική διαβίωση του ανθρώπου.
Οι λαϊκές ανάγκες δεν είναι ίδιες στον καπιταλισμό και στον κομμουνισμό. Στον καπιταλισμό ορίζονται από την κερδοφορία της αγοράς και είναι επίπλαστες. Στον σοσιαλισμό και στον κομμουνισμό θα είναι οι πραγματικές ανάγκες που θα αποτελούν προϋπόθεση για την ποιοτική υλική και πνευματική ζωή του ανθρώπου. Οι επίπλαστες ανάγκες του καπιταλισμού δεν θα υπάρχουν στον νέο κόσμο που οραματιζόμαστε και θα μπορεί κάλλιστα με μικρότερη ένταση παραγωγής να ικανοποιείται όλος ο πληθυσμός.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, οι πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος δεν θα έρχονται ως εξωτερική ανάγκη ή ως εξωτερική παρέμβαση στην κεντρική πολιτική για να «διορθώσουν» τα κακώς κείμενα. Το περιβάλλον, ως λαϊκή ανάγκη, θα είναι ενταγμένο στην πολιτική που θα ακολουθείται και δεν θα έχει ανάγκη προστασίας. Θα βρίσκεται σε μια σχέση μεταβολικής ισορροπίας με την ανθρώπινη κοινωνία, και αυτό θα είναι αποτέλεσμα μιας πολιτικής που θα έχει ενταγμένο μέσα της το περιβάλλον και όχι σαν πάρεργο ή παράπλευρη απώλεια, όπως οι καπιταλιστικές «πράσινες» πολιτικές, που το κατακερματίζουν και το εμπορευματοποιούν.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σχολιάσω το ζήτημα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Τα μηνύματα που έρχονται απ' όλες τις πλευρές (και εννοώ επιστημονικά) δεν είναι ενθαρρυντικά. Το επιχείρημα ότι οι επιστήμονες δεν συμφωνούν για την κλιματική αλλαγή, άρα δεν είναι βέβαιο ότι συμβαίνει, δεν είναι ορθό. Καταρχάς, περισσότεροι από το 90% των κλιματολόγων αποδέχονται την κλιματική αλλαγή. Δεύτερον, σε πολλά επιστημονικά θέματα οι επιστήμονες δεν ομονοούν 100%. Και υπάρχουν και πολιτικοί λόγοι πίσω από τις διαφωνίες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η ανθρωπογενής κλιματική κρίση. Οταν διατυπώθηκε η φράση «ο καπιταλιστής θα πουλήσει ακόμα και το σκοινί που θα τον κρεμάσουν», αυτό ακριβώς εννοούσαν: Οτι η αστική τάξη θα βλέπει το κακό να έρχεται αλλά θα κερδοφορεί και μέσα από αυτό. Εχω λοιπόν τη σκέψη ότι έστω και στο πλαίσιο της πρόληψης, το Κόμμα θα μπορούσε να πάρει θέση. Γιατί το μοναδικό, αξιόπιστο και εφαρμόσιμο plan B που διαθέτουμε είναι το δικό μας. Και πλανήτη Β δεν διαθέτουμε.
Διάβασα τις ευχές του Αυστριακού συντρόφου που δημοσιεύθηκαν στον προσυνεδριακό διάλογο. Γράφει ο σύντροφος μεταξύ των άλλων («Ρ» 7/11/25 σελ. 8):
«ΚΑΘΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ! Είμαι μέλος της ΚΕ του Εργατικού Κόμματος Αυστρίας, αλλά δεν γράφω επίσημα. Αφού διάβασα τις Θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής, μου έκανε εντύπωση το πόσο μεγάλες είναι οι προσδοκίες που έχετε από τα μέλη και τα στελέχη του Κόμματος. Αυτές οι προσδοκίες ή απαιτήσεις δεν είναι εφικτές στο κόμμα μας».
Ασφαλώς κανένας σκοπός σχολιασμού ή κρίσης των γραφόμενων από τον σύντροφο. Σκέψεις όμως και συναίσθημα υπερηφάνειας για το Κόμμα μας. Εικόνες περνούν μπροστά, όχι μόνο προσφιλών ή μακρύτερων προσώπων που έδωσαν τη ζωή τους τα 108 χρόνια που πέρασαν για την υπόθεσή μας, ή όχι μόνο για την ηρωική 3η Μεραρχία, ή για τη μάχη της Κοκκινιάς, ή για το Λαζαρέτο, ή το Μακρονήσι, ή τη Γυάρο.
Το τεράστιο μελετητικό έργο του Κόμματος τα τελευταία 35 χρόνια ιδίως, χαλυβδώνει τους δεκάδες χιλιάδες κομμουνιστές σήμερα στη δράση τους, σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης, να δίνουν την καθημερινή μάχη με αυτοθυσία, με την επιμονή και υπομονή που απαιτεί ο επί δεκαετίες τώρα αγώνας, σφυρηλατείται ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα της κομμουνίστριας και του κομμουνιστή της εποχής μας.
Γίνεται ακόμα φανερό ότι η ευθύνη μας να ανταποκριθούμε στα καθήκοντα που διατυπώνονται στις Θέσεις του 22ου Συνεδρίου μας, με τις οποίες συμφωνώ και που σε μεγάλο βαθμό εξειδικεύουν τις αποφάσεις του 21ου, δεν αφορά μόνο την χώρα μας. Την επιτυχία του Συνεδρίου μας, της προσπάθειας που κάνουμε στην Ελλάδα, προσδοκούν χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές στην Ευρώπη, στον κόσμο. Δεν λησμονούμε ότι κάθε επιτυχία μας, ή κάθε παραπάτημά μας, μπορεί να επηρεάζει και επιδρά στους κομμουνιστές των άλλων χωρών, στα κόμματα που είτε είναι σταθερά ταξικά προσανατολισμένα, είτε αναζητούν ακόμα τα πατήματά τους.
Είναι γνωστό ότι το κεντρικό μας σχέδιο υπάρχει, σαφές και σε αρκετές πλευρές αναλυτικό, στο Πρόγραμμα του Κόμματος που διατυπώθηκε στο 19ο Συνέδριό μας. Η καθημερινότητα όμως, η εξειδίκευση απαιτεί σχέδιο τοπικό, δεμένο με το Πρόγραμμά μας στην ανάπτυξη της δράσης μας, έτσι ώστε να ανταποκρινόμαστε στην ανάγκη της απαιτητικότητας των σημερινών συνθηκών. Αναγκαστικά προβάλλει ο σχεδιασμός μας σε πόλεις και χωριά της υπαίθρου να ανοίξει όλη την βεντάλια των θεμάτων που βάζει σήμερα το Κόμμα. Χωρίς υποκειμενισμούς για το τι είναι μπορετό, οι δυνάμεις μας μικρές ή αδύναμες, με την κατάλληλη σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες διάταξη στελεχών. Δίχως μονομέρειες στη σκέψη μας ότι τώρα δεν είναι της παρούσης να ασχοληθούμε με όλα τα πράγματα, προέχει αυτό ή το άλλο, συνήθως καθήκοντα της στιγμής ή κάτι σύμφωνα με την «κύρια» χρέωση που μπορεί να υπάρχει. Ξεφεύγοντας από τον στενό περίγυρο, απευθυνόμενοι θαρρετά, ας επιτρέψουμε να μας εκπλήξει ευχάριστα η ευρύτερη επιρροή του Κόμματος, όπως πιο πρόσφατα συνέβη με τη διακίνηση των Θέσεων που εξαπλασίασε τον συνήθη αριθμό διακίνησης φύλλων «Ριζοσπάστη».
Σημαντικός κρίκος στον σχεδιασμό μας είναι τα αποτελέσματα μελετητικής προσπάθειας για τις αλλαγές που πραγματοποιούνται στους αγρότες, μισοπρολετάριοι μισοαγρότες αρκετοί από αυτούς πια, και πώς επιδρούν τα ποσοτικά στοιχεία στο ποιοτικό επίπεδο διαμόρφωσης της συνείδησης, ώστε να έχουμε τον κατάλληλο σχεδιασμό στην παρέμβασή μας. Χρήσιμη μπορεί να αποδειχθεί η βοήθεια ενθαρρυμένων μελετητικών αντίστοιχων εργασιών, σε μεταπτυχιακά τμήματα των πανεπιστημίων της υπαίθρου.
Κρίσιμο ζήτημα ο σχεδιασμός μας σε χώρους δουλειάς της επαρχίας με πολλούς εργαζόμενους ξεπερνώντας τις δυσκολίες της εκτατικής διάσπασης, τομείς δουλειάς στους οποίους σημειώνεται μακρόχρονη και μεγάλη καθυστέρηση, και η κρισιμότητα της παρέμβασής μας έγκειται εκτός των άλλων στην επιρροή που ασκούν λόγω του επαγγέλματός τους στις συνειδήσεις πλατιών μαζών. Σε τομείς όπως της εκπαίδευσης τόσο στους εργαζόμενους και στα συνδικαλιστικά τους όργανα, όπως και στους γονείς και τα όργανα του γονεϊκού κινήματος, των αυτοαπασχολουμένων επιστημόνων και στην εστίαση, χρειάζεται χωρίς άλλη καθυστέρηση να σχεδιαστεί η οργανωμένη παρέμβασή μας. Εχοντας ταυτόχρονα την γνώση και την βαθιά πεποίθηση ότι μόνο με όρους μαζικού κινήματος μπορούν να αναπτυχθούν στεριωμένα το κίνημα των γυναικών και το φιλειρηνικό κίνημα.
Με την συλλογική κομματική εμπειρία και την νεανική ορμή του υπερεκατονταετούς μας Κόμματος, τηρούμε τις αρχές λειτουργίας και τους κανόνες κομματικής καθοδήγησης, σαν όρο για την υλοποίηση με αποφασιστικότητα των αποφάσεων του 22ου Συνεδρίου μας. Επιμένοντας στο ξεπέρασμα των κάθε είδους δυσκολιών, με την πεποίθηση ότι η γνώση των θέσεών μας, ο εξοπλισμός με τις αρχές της κοσμοθεωρίας μας, ο ενστερνισμός των αποφάσεών μας, συμβάλλει αποφασιστικά στο φρενάρισμα της ατομικής δράσης, συμβάλλει στην αποτίναξη κάθε συστολής.
Με βάση τις Θέσεις της ΚΕ, τις αποφάσεις που θα πάρουμε στο Συνέδριο και ίσως και με τη συμβολή κάποιων εκ των ανωτέρω, μπορούμε να σφίξουμε το χέρι του Αυστριακού μας συντρόφου, των συντρόφων όπου Γης, ευχαριστώντας τους για τις ευχές τους και το ενδιαφέρον τους και να τους διαβεβαιώσουμε. ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ!
Υποδεχόμαστε το 22ο Συνέδριο του Κόμματός μας με υπερηφάνεια, αισιοδοξία και ελπίδα για το δίκιο μας.
Κόμμα, καθοδηγητή του λαού, στο σήμερα, στο αύριο, για τον Σοσιαλισμό.
Προετοιμαζόμαστε από σήμερα, γιατί γνωρίζουμε ότι τίποτε δεν μένει ακίνητο.
Από το γεγονός ότι το ΚΚΕ βάδισε μέσα σε φωτιά και σίδερο ανοίγουμε πλατιά συζήτηση με όλους, ξεκινώντας από την προσυνεδριακή διαδικασία, ώστε να γίνουμε ικανότεροι.
Το ΚΚΕ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης, οργανωτής, ψυχή της Αντίστασης στον φασισμό, στους ντόπιους συνεργάτες του, υλοποίησε το ταξικό του καθήκον στην πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό.
Στο 21ο Συνέδριο έβαζε επιτακτικά την ανασύνταξη του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος.
Η κριτική που κάνουν οι Θέσεις της ΚΕ, ότι η δημιουργία νέων σωματείων και συνδικάτων είναι αργή και στη συμμετοχή των εργαζομένων υπήρχε πτώση, είναι σωστή. Αλλά στα τέσσερα χρόνια από το 21ο Συνέδριο βλέπουμε άνοδο σε Σωματεία, Συνδικάτα, Ομοσπονδίες, Εργατικά Κέντρα, και αυτό μας κάνει αισιόδοξους ότι το Κόμμα καλά βαδίζει. Ο ενθουσιασμός αυτός για τα αποτελέσματα αυτά να λειτουργήσει με ακόμα μεγαλύτερη άνοδο, με πείσμα, με ταξικό μίσος ενάντια στους δυνάστες που θέλουν είλωτες αντί για εργάτες.
Οι κηφήνες ν' ανησυχούν για την άνοδο της εργατικής τάξης.
Η σοσιαλδημοκρατία έχει ακόμα δύναμη σε τμήματα της εργατικής τάξης, παρ' όλα τα πλήγματα που είχε.
Το ΚΚΕ αποκαλύπτει τον ύπουλο ρόλο της, προειδοποιεί στους εργαζόμενους για την υπόκλιση στο σύστημα με κριτική στο ΚΚΕ. Εγκαλούν το ΚΚΕ, που υπερασπίζεται σθεναρά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στη Σοβιετική Ενωση, αυτοί οι οπορτουνιστές που βοήθησαν την κυβερνητική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, βγάζουν τα απωθημένα τους ενόψει του Συνεδρίου. Τους προσπερνάμε, όπως πάντα έκαναν οι κομουνιστές! Η κυβέρνηση πάνω στον πανικό της κάθε μέρα φέρνει τροπολογίες στη Βουλή για να καθυποτάξει τον λαό!
Στην αντίπερα όχθη ο λαός που δίνει τη μάχη με το ΚΚΕ στην πρώτη γραμμή.
Το κύρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας παγκοσμίως μας κάνει να νιώθουμε υπερηφάνεια, σιγουριά για το μέλλον μας. Από την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κομμουνιστικής Δράσης: «Σήμερα όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, με πρώτες Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, επιταχύνουν την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών». Σε έκθεση προς τη νεολαία λένε: «Δεν τίθεται θέμα αν θα πολεμήσει, αλλά για ποιο μέλλον θα το κάνει, και αν δεν πειστεί να πολεμήσει θα πρέπει να το επιβάλουμε».
Η εργατική τάξη, οι λαοί πρέπει να αντισταθούν σθεναρά στις θυσίες που ζητούν. Από αυτόν τον στόχο κρίνεται η ζωή μας.
Με την έναρξη της Οικονομικής Εξόρμησης για το 22ο Συνέδριο, απευθυνόμαστε σε όλους, συζητάμε, ζητάμε τη γνώμη τους για τις Θέσεις της ΚΕ, να ενισχυθεί και οικονομικά και να δυναμώσει ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.
Μαζί με τον «Ριζοσπάστη», αναντικατάστατο σε όλη την πορεία του Κόμματος, τον διαβάζουμε για να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε, μιας και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης απαξιούν να ενημερώσουν τον λαό, γιατί έτσι τους βολεύει.
Με την ευχή και την ελπίδα για δυνατό ΚΚΕ.