Ενα από τα έργα του σπουδαίου Ρώσου δημιουργού Μαξίμ Γκόρκι, που φέτος συμπληρώνονται 140 χρόνια από τη γέννησή του, το έργο «Στο βυθό», που έχει μεταφραστεί και παρουσιαστεί σε πολλές σκηνές του κόσμου, παρουσιάζει η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σε διασκευή - σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη, σκηνικά Εύας Μανιδάκη, κοστούμια Αγγελου Μέντη, κίνηση Αγγελικής Στελλάτου, μουσική Μαρίας Κουρμούλη, Νίκης Καραγεώργου, φωτισμούς Αλέκου Γιάνναρου.

Η ομάδα των ηθοποιών της Πειραματικής Σκηνής, εμπλουτισμένη με νέο έμψυχο υλικό, προσεγγίζει τον Ρώσο δημιουργό, με ένα έργο που έχει εντυπωσιακές προσωπογραφίες και εφιαλτικά επίκαιρη διάσταση, καθώς το θέμα της περιθωριοποίησης θέτει σε αμφισβήτηση τον σύγχρονο πολιτισμό.

Παίζουν με σειρά εμφάνισης: Νίκος Καρδώνης, Ελένη Ρουσσινού, Σταύρος Καλλιγάς, Μάνια Παπαδημητρίου, Γιώργος Βαλαής, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Δημήτρης Ημελλος, Βασίλης Καραμπούλας, Βασίλης Ανδρέου, Πέτρος Γιωρκάτζης, Γιώργος Φριντζήλας, Λαέρτης Βασιλείου, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Κίτσου, Βαγγέλης Χατζηνικολάου, Λουκία Μιχαλοπούλου, Στάθης Γράψας.

Σε ένα ιδιωτικό υπνωτήριο, τις παγωμένες χειμωνιάτικες νύχτες, συνωστίζονται κάθε λογής άνθρωποι: αλκοολικοί, πόρνες, κλέφτες, ηθοποιοί, αναρχικοί και αντιεξουσιαστές, πρώην αριστοκράτες και προλετάριοι. Υπάρξεις μοναχικές, χαρακτήρες που ζουν στο περιθώριο, πρόσωπα με στοιχεία έντονα κοινωνικοαναρχικά αλλά με τον πιο ατομικιστικό τρόπο βυθίζονται στη σκληρότητα και την αναισθησία. Στο βυθό της ύπαρξής τους, εκεί όπου ο πάγος δε λιώνει ποτέ και τα όνειρά τους ματαιώνονται, τα πρόσωπα αυτά συναντιούνται με τα πάθη τους και αναμετριούνται με το θάνατο.

Στο άθλιο υπόγειο που νοικιάζει ο Καστιλιόφ έχουν βρει κατάλυμα άνθρωποι πάμφτωχοι και περιθωριακοί: ο κλειδαράς Κλιες με την ετοιμοθάνατη γυναίκα του, ένας μέθυσος αποτυχημένος ηθοποιός, ένας ξεπεσμένος βαρόνος, ένας μυστηριώδης προσκυνητής. Ανάμεσά τους η Βασιλίσα, η γυναίκα του ιδιοκτήτη, προσπαθεί να πείσει τον εραστή της, τον νεαρό Βάσκα, να τη βοηθήσει να ξεφύγει από το κολαστήριο, σκοτώνοντας τον άντρα της. Ομως ο Βάσκα έχει το βλέμμα του στραμμένο αλλού.

Ο «Βυθός» γράφτηκε από τον Μαξίμ Γκόρκι το 1902. Η διασκευή της Ρούλας Πατεράκη, που έγινε ειδικά για την παράσταση, ακολουθεί πιστά την πλοκή του πρωτότυπου έργου αλλά τη μεταφέρει σε ένα πιο σύγχρονο πλαίσιο. Η γλώσσα και οι χαρακτήρες του έργου έτσι αλλάζουν, πλησιάζουν περισσότερο τη δική μας εποχή και γίνονται πιο οικείοι. Η χρονική στιγμή, ωστόσο, που διαδραματίζεται το έργο δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια.

Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέτσκοφ είναι το πραγματικό όνομα του Γκόρκι που στα ρωσικά θα πει «πικρός». Γεννήθηκε στο χωριό Νίζνι Νόβγκοροντ το 1868. Ορφανός και πάμφτωχος, πριν κλείσει τα δέκα του χρόνια, περιπλανήθηκε στη ρώσικη γη, αναζητώντας δουλιά. Δουλεύοντας σε διάφορα επαγγέλματα, ήρθε σε επαφή με όλους τους κατατρεγμένους, τους φτωχούς εργάτες και μουζίκους, γνώρισε από κοντά την αθλιότητα, την ανέχεια και τον κατατρεγμό. Η ζύμωσή του με τον ανθρώπινο πόνο, τον εμπλούτισε με εμπειρίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσει ήδη στα πρώτα του κείμενα.

Από πολύ νέος έχει συνειδητοποιήσει την αξία της εργασίας, όχι μόνο ως αναγκαιότητα επιβίωσης αλλά κι ως μέσο δημιουργίας που μπορεί να οδηγήσει στον ατομικό και συλλογικό εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Αυτή η αντίληψη τον οδήγησε στο μαρξισμό, τον οποίο υπηρέτησε ως το θάνατό του τόσο μέσα από το έργο του όσο και μέσα από την ίδια του τη ζωή. Ο γραπτός λόγος για τον Γκόρκι είναι το όπλο που αποκαλύπτει την άγρια εικόνα των προλεταρίων της εποχής του, αλλά και την αναγκαιότητα του συνειδητού ξεσηκωμού των σκλάβων για την ανατροπή του εφιάλτη που βιώνουν και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από αφέντες και δούλους.

Παρά τις αντιξοότητες άρχισε από νωρίς να εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για τη λογοτεχνία. Το 1892 δημοσίευσε το πρώτο του διήγημα. Η επιτυχία των διηγημάτων του τον έκανε γνωστό σε όλη την Ευρώπη και η διεθνής απήχηση ενισχύθηκε από τα θεατρικά έργα που ακολούθησαν. Οι μεγάλες κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές της Ρωσίας, με την Οχτωβριανή Επανάσταση, βρήκαν τον Γκόρκι στο πλευρό του καταπιεσμένου ρωσικού λαού. Συγκρούστηκε τόσο με την άρχουσα τάξη όσο και με την τάξη των μικροαστών, καθιερώθηκε ως πρωτεργάτης της νέας σοβιετικής λογοτεχνίας και συνέβαλε στη δημιουργία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Με το έργο του αποτέλεσε μια γέφυρα ανάμεσα στην παλιά και νέα Ρωσία. Πέθανε στη Ρωσία, το 1936.