Ομως η 28η του Οκτώβρη για το λαϊκό κίνημα είναι διπλή επέτειος. Γιατί την ίδια ημερομηνία, στα 1946, ιδρύθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ). Επικεφαλής και πάλι το Κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ, όπως και στη λαϊκοαπελευθερωτική πάλη ενάντια στους Γερμανούς ιμπεριαλιστές κατακτητές στα 1941.

Η εμφάνιση του ΔΣΕ είχε λόγο και αιτία:

Η εγκαθίδρυση και σταθεροποίηση του αστικού καθεστώτος στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα απαιτούσε καταστολή του λαϊκού κινήματος, αφού στην ουσία το ζήτημα της εξουσίας ήταν ανοιχτό, παρά την ήττα του κινήματος το Δεκέμβρη του 1944 και τον απαράδεχτο συμβιβασμό με τη συμφωνία της Βάρκιζας και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Ετσι το ντόπιο καθεστώς σε συνεργασία με τους Βρετανούς συμμάχους του επέβαλαν ένα όργιο τρομοκρατίας και στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο, χρησιμοποιώντας τις ένοπλες οργανώσεις από πρώην συνεργάτες των Γερμανών και άλλες ένοπλες συμμορίες. Οι αγωνιστές της λαϊκοαπελευθερωτικής πάλης και της Εθνικής Αντίστασης στον κατακτητή, άρχισαν να παίρνουν μέτρα αυτοπροστασίας. Ετσι συγκρότησαν ένοπλες ομάδες για να αντιμετωπίσουν τη δολοφονική - εγκληματική δράση των μοναρχοφασιστικών συμμοριών. Οι ομάδες αυτές ήταν γνωστές με τα ονόματα ΟΚΔΑ (Ομάδες Καταδιωκόμενων Δημοκρατικών Αγωνιστών) ή ΟΔΕΚΑ (Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών). Το καλοκαίρι του 1946 γίνονται προσπάθειες για την ενιαιοποίηση της δράσης των αντάρτικων ομάδων. Δεν υπήρχε άλλη διέξοδος, αφού η ένοπλη τρομοκρατία του αστικού καθεστώτος εντεινόταν ως το μέσο για τη στερέωσή της εξουσίας του κεφαλαίου.

Ετσι, στην Τσούκα Αντιχασίων πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη και αποφασίστηκε η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ, ενώ στις 28 του Οκτώβρη εκδόθηκε η υπ' αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών και θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ.

Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ως εξής:

«ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 1

ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 1

Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών και του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος.

Εχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα,

Α π ο φ α σ ί ζ ο υ μ ε

τη δημιουργία του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο θα υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης.

Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου

28 Οκτώβρη 1946».

Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946 ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας».

Μ' αφορμή τα 60χρονα από την ίδρυση του ΔΣΕ η ΚΕ του ΚΚΕ στη διακήρυξή της στις 3 Ιούνη του 2006, ανάμεσα σ' άλλα, σημείωνε:

«Ο αγώνας του ΔΣΕ συνεχίζει πολλούς να εμπνέει και άλλους να προκαλεί. Οι τελευταίοι, η αστική τάξη και οι μηχανισμοί της, έχουν εξαπολύσει τόνους συκοφαντίας εναντίον του. Οι "ξενοκίνητοι ΕΑΜοβούλγαροι" και οι "Κομμουνιστοσυμμορίτες" των προηγούμενων χρόνων, μαζί με τη λαθολογία που άφθονη σκορπίζουν οι σοσιαλδημοκρατικές και οπορτουνιστικές δυνάμεις, σε συνδυασμό με τον πιο εκλεπτυσμένο σύγχρονο αντικομμουνισμό, χαρακτηρίζουν την αστική προπαγάνδα στην 60χρονη πορεία που κύλησε από τη δημιουργία του ΔΣΕ. Σήμερα αναποδογυρίζουν και πάλι την ιστορία μέσα από την επιστημονικοφανή "αναθεώρησή" της. Η δράση του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος γνώρισε τον πιο μεγάλο μέχρι σήμερα κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του. Αυτά τα γεγονότα καταδείχνουν και τις μεγάλες δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ο ΔΣΕ.

Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός. Πέραν των άλλων, έβαλε το δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών, σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο ψυχρό πόλεμο.

Η πάλη του ΔΣΕ αποπνέει μόνο δίκιο και ακατάβλητη ηθική, επειδή δίκιο και ηθική αποπνέει ο αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ, είτε έφερνε νίκες, είτε έρχονταν πικρές οι ήττες.

Το ΚΚΕ προσπαθεί να διδάσκεται από τη θετική και την αρνητική πείρα του ΔΣΕ, από τη γενικότερη πείρα του εργατικού - λαϊκού κινήματος των μεγάλων χρόνων της 10ετίας 1940-1949».