Στις 24 Απρίλη του 1944, ανατίθεται από τους Αγγλους και το βασιλιά Γεώργιο Β' εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Γεώργιο Παπανδρέου. Το Μάη φτάνει στο Κάιρο (έδρα της ελληνικής κυβέρνησης) αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ή Κυβέρνηση του Βουνού), ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση που της είχε απευθυνθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, του Σοφοκλή Βενιζέλου. Στην ίδια συνδιάσκεψη προσκλήθηκαν να πάρουν μέρος ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ, καθώς και τα αστικά πολιτικά κόμματα.

Λίγο πριν την άφιξη της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας στο Κάιρο, είχε ολοκληρωθεί η διάλυση των ελληνικών αντιφασιστικών Ενόπλων Δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, από τους Αγγλους και την κυβέρνηση του Καϊρου. (Σημειώνουμε ότι πρόκειται για την ένοπλη καταστολή της εξέγερσης των αντιφασιστικών ενόπλων δυνάμεων - και την πρόκληση εναντίον τους - που ζητούσαν εκκαθάριση του στρατού από τα φασιστικά στοιχεία που βρίσκονταν στην ηγεσία του).

Δυστυχώς, η απάντηση της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας σε αυτές τις ενέργειες δεν ήταν η δέουσα: Εκφράστηκε με την αποστολή τηλεγραφήματος προς τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, το οποίο, θα τολμούσαμε να πούμε, ότι είχε μάλλον θαυμαστικό και παρακλητικό χαρακτήρα. Το τηλεγράφημα υπογραφόταν από τον Αλ. Σβώλο, που εκπροσωπούσε την ΠΕΕΑ, τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη, που εκπροσωπούσε το ΕΑΜ και τον Πέτρο Ρούσο, που ήταν ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ στη Συνδιάσκεψη.

Η κακή αρχή είχε ακόμα χειρότερη συνέχεια: Ενώ, από την ηγεσία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, υπήρχαν σαφείς οδηγίες προς την αντιπροσωπεία, αυτές παραβιάστηκαν. Οι οδηγίες αυτές ήταν οι εξής:

- Να καθοριστούν οι προγραμματικές κατευθύνσεις της Ενιαίας κυβέρνησης, με βάση τους σκοπούς της ΠΕΕΑ.

- Να ξεκαθαριστούν ο στρατός και οι υπηρεσίες από τα στοιχεία που έδρασαν κατά την περίοδο της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, καθώς και από τα φασιστικά στοιχεία εν γένει.

- Το μισό των εδρών της νέας κυβέρνησης θα έπρεπε να δοθούν στην πλευρά ΚΚΕ - ΕΑΜ - ΠΕΕΑ, με έμφαση στα υπουργεία Εσωτερικών και Στρατιωτικών.

- Τέλος, να συγκροτηθεί ενιαίος στρατός, με αρχιστρατήγους τους Σαράφη και Σαρηγιάννη.

Αρχικά πρέπει να υπογραμμιστεί, ότι το πρώτο λάθος ήταν η απόφαση να σταλεί αντιπροσωπεία των ΕΑΜικών δυνάμεων στο Λίβανο. Και βεβαίως, ήταν λάθος να επιδιώκεται ενότητα με τις συγκεκριμένες αστικές δυνάμεις και με τους Εγγλέζους, τη στιγμή που η λαϊκή ενότητα είχε πραγματοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό και ο συσχετισμός των δυνάμεων είχε γείρει συντριπτικά υπέρ του ΕΑΜ.

Ωστόσο, η αντιπροσωπεία παραβίασε ακόμα και αυτές τις οδηγίες. Με τη συμφωνία που υπέγραψε (τη γνωστή ως Συμφωνία ή Συμβόλαιο του Λιβάνου) επιβεβαίωσε το ρυθμιστικό ρόλο του Βρετανικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής, δέχτηκε να συμμετάσχουν οι ΕΑΜικοί υπουργοί στην κυβέρνηση, ως μειοψηφία και, τέλος, καταδίκασε την αντιφασιστική πάλη των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή.

Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ καταδίκασε τις υποχωρήσεις που έγιναν από την αντιπροσωπεία ως απαράδεκτες. Το ίδιο έκανε και το Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ, που συνεδρίαζε στις Κορυσχάδες. Αλλά και πολλές κομματικές - και ΕΑΜικές - οργανώσεις καταδίκασαν το περιεχόμενο της Συμφωνίας. Ωστόσο, η ΚΕ του ΚΚΕ, που συνήλθε τον Αύγουστο του 1944, επικύρωσε τη Συμφωνία, με το σκεπτικό ότι η συμμετοχή στην κυβέρνηση Παπανδρέου θα βοηθούσε στην ακύρωση των ενεργειών πολλών φιλοφασιστικών στοιχείων...

Η δεύτερη πράξη του δράματος, παίχτηκε το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου, στην Καζέρτα της Ιταλίας, στις διαπραγματεύσεις που έγιναν μεταξύ του Στρατηγείου των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου, της αγγλικής κυβέρνησης, της ελληνικής κυβέρνησης, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.

Η συμφωνία της Καζέρτας υπογράφτηκε στις 26 Σεπτέμβρη του 1944 και περιείχε, μεταξύ άλλων, και τους εξής όρους:

"1) Ολαι αι ανταρτικαί δυνάμεις αι δρώσαι εν Ελλάδι τίθενται υπό τας διαταγάς της Ελληνικής Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος.

2) Η Ελληνική Κυβέρνησις θέτει τας δυνάμεις ταύτας υπό τας διαταγάς του Στρατηγού Σκόμπι, όστις ωνομάσθη υπό του Ανωτάτου Αρχιστρατήγου Στρατηγός Διοικών τας Δυνάμεις εν Ελλάδι.

3) Συμφώνως προς προκήρυξιν εκδοθείσαν παρά της Ελληνικής Κυβερνήσεως, οι αρχηγοί των Ελλήνων ανταρτών θα απαγορεύσουν πάσαν απόπειραν των υπ' αυτών μονάδων να αναλάβουν την αρχήν ανά χείρας. Τοιαύτη πράξις θα χαρακτηριστή ως έγκλημα και θα τιμωρηθή αναλόγως.

4) Οσον αφορά τας Αθήνας, ουδεμία ενέργεια θα αναληφθεί, εκτός από τας αμέσους διαταγάς του στρατηγού Σκόμπι, Στρατηγού Διοικούντος τας εν Ελλάδι δυνάμεις (...)".

Η ΚΟΑ του ΚΚΕ κατάγγειλε ως προβοκατόρικη την αναγγελία της υπογραφής της Συμφωνίας της Καζέρτας. Ωστόσο, μετά την ενημέρωσή της από το κλιμάκιο της ΚΕ του ΚΚΕ, πειθάρχησε και την αποδέχτηκε.

Κείμενα:

Δώρα ΜΟΣΧΟΥ - Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Την Τρίτη:

Η αγγλική στρατιωτική επέμβαση

12 Οκτώβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Αθήνα ύστερα από 1.264 μέρες χιτλερικής σκλαβιάς. Στις 9.45 το πρωί η γερμανική σημαία κατεβαίνει από την Ακρόπολη. Ο λαός ξεχύνεται στους δρόμους. Γαλανόλευκες και κόκκινες σημαίες στολίζουν τη μεγαλειώδη διαδήλωση του λαού. Τα συνθήματα "ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΚΚΕ", "Λαοκρατία", "Λαϊκή Δικαιοσύνη" κλπ. βρίσκονται σε κάθε στόμα.

12-13 Οκτώβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ σώζει το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο και την πόλη του Πειραιά από την καταστροφή που σχεδίαζαν οι ναζί.

16 Οκτώβρη: Ερχεται στην Αθήνα, από τα βουνά, η ηγεσία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ.

18 Οκτώβρη 1944: Φτάνει στην Ελλάδα η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γ. Παπανδρέου. Μαζί φτάνει και ο Αγγλος στρατηγός Σκόμπι. Στη μεγάλη παναθηναϊκή συγκέντρωση, που γίνεται στην πλατεία Συντάγματος, ο λαός διατρανώνει τη θέλησή του για ομαλές εσωτερικές εξελίξεις και κατοχύρωση των καρπών των αγώνων του στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης. Διατρανώνει τη θέλησή του για Λαοκρατία, Λαϊκή Δικαιοσύνη και Λαϊκή Αυτοδιοίκηση, για να βαδίσει η χώρα προς την πρόοδο, την εθνική και δημοκρατική αναδημιουργία, αποκαθαρμένη από τους προδότες, τους δοσίλογους και όσους στρέφονταν κατά της λαϊκής κυριαρχίας.

3 Νοέμβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ ελευθερώνει ολόκληρη την Ελλάδα. Υπό κατοχή είναι ακόμη η Κρήτη και η Μήλος.

5 Νοέμβρη: Ο Γ. Παπανδρέου, ύστερα από υπόδειξη του Σκόμπι - και χωρίς καμιά συνεννόηση με το Υπουργικό Συμβούλιο - ανακοινώνει στον Τύπο ότι ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ θα διαλυθούν στις 10 Δεκέμβρη. Ανακοινώνει επίσης ότι την 1η του Δεκέμβρη θα διαλυθεί η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Την ίδια μέρα ο γνωστός για τα δημοκρατικά - πατριωτικά του αισθήματα στρατηγός Οθωναίος - αρχιστράτηγος τώρα, βάσει του συμφώνου του Λιβάνου και με κύρια αποστολή τη διοργάνωση νέου ελληνικού στρατού - καλεί τον Στ. Σαράφη και του προτείνει να γίνει επιτελάρχης του. Ο Σαράφης δέχεται, αλλά ματαιώνονται τα πάντα ύστερα από παρέμβαση του Σκόμπι, που θέλει για τη θέση του επιτελάρχη το Χίτη στρατηγό Βεντήρη. Κατάληξη του θέματος είναι, στις 13/11 να παραιτηθεί ο Οθωναίος, μη δεχόμενος τις αγγλικές επεμβάσεις στο έργο του.

10 Νοέμβρη 1944: Η ορεινή ταξιαρχία που έχει φτάσει στην Ελλάδα παρελαύνει στους δρόμους της Αθήνας. Η αποστολή της - όπως την καθόρισε ο Τσόρτσιλ με τηλεγράφημά του στο Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Ιντεν, 3 μέρες πριν - είναι να μην διστάσει "ν' ανοίξει πυρ αν αυτό είναι απαραίτητο", ενάντια στο λαϊκό κίνημα και προς εξυπηρέτηση των αντιδραστικών σχεδίων της Αγγλίας για την Ελλάδα.

15 Νοέμβρη 1944: Οι προκλήσεις εναντίον του λαού συνεχίζονται. Χίτες ανοίγουν πυρ εναντίον ειρηνικής διαδήλωσης στην οδό Πανεπιστημίου. Αγγλικά τμήματα καταφτάνουν για να προστατέψουν τους Χίτες.

19 Νοέμβρη 1944: Μεγαλειώδης συγκέντρωση στην Αθήνα για τα 26 χρόνια του ΚΚΕ.

22 Νοέμβρη 1944: Ο Σκόμπι καλεί τους υπουργούς της Αριστεράς, Σβώλο και Πορφυρογένη και - σε ρόλο επικυριάρχου της Ελλάδας - τους κάνει παρατήρηση για τα υψηλά ημερομίσθια που καθόρισε ο Πορφυρογένης για τους εργάτες και υπάλληλους. Τους ζητάει επίσης μέσα σε 24 ώρες να κάνουν δήλωση ότι "αποκηρύττουν τη χρήση βίας". Οι δύο υπουργοί αρνούνται με περιφρόνηση. Την ίδια μέρα ο Παπανδρέου μονογράφει απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου - στην οποία συμφωνούν ΕΑΜ και ΚΚΕ - για διάλυση του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ, της Ορεινής Ταξιαρχίας, του Ιερού Λόχου και όλων των εθελοντικών σωμάτων ως τις 10 Δεκέμβρη και δημιουργία εθνικού στρατού. Στη συνέχεια ο Παπανδρέου υπαναχωρεί με το επιχείρημα ότι δε δέχονται οι Αγγλοι τη διάλυση της Ορεινής Ταξιαρχίας. Το ΕΑΜ και το ΚΚΕ συνεχίζουν την προσπάθεια για συμβιβασμό.

27 Νοέμβρη 1944: Επιτυγχάνεται συμφωνία στο στρατιωτικό ζήτημα η οποία προβλέπει τα εξής: Θα καταρτιστεί τμήμα εθνικού στρατού, με ενιαία διοίκηση, από την Ορεινή Ταξιαρχία, τον Ιερό Λόχο, τμήματα του ΕΔΕΣ και μία ταξιαρχία των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, "έχουσα δύναμιν ίσην προς το άθροισμα των άνω δυνάμεων και με ίσον οπλισμόν".

28 Νοέμβρη 1944: Ο Παπανδρέου υπαναχωρεί εκτελώντας διαταγές των Αγγλων. Ανακοινώνει στον Τύπο αλλοιωμένη τη συμφωνία. Σύμφωνα με την ανακοίνωση Παπανδρέου το τμήμα στρατού που θα σχηματιστεί δεν προβλέπεται να έχει ενιαία διοίκηση. Επίσης δίνεται η δυνατότητα στον ΕΔΕΣ να έχει ίση δύναμη μ' αυτή του ΕΛΑΣ, ξέχωρα από τις δυνάμεις της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου. Το ΚΚΕ ύστερα απ' αυτό επαναφέρει την πρόταση για αποστράτευση όλων - Ορεινής Ταξιαρχίας, Ιερού Λόχου και ανταρτών - κάτι που και ο Παπανδρέου θεωρούσε λογικό, αλλά αδύνατο, λόγω της άρνησης των Αγγλων.

30 Νοέμβρη 1944: Ο Παπανδρέου βγάζει διαταγή που καθορίζει τις ημερομηνίες διάλυσης του ΕΛΑΣ και της πολιτοφυλακής, χωρίς να έχει λυθεί μαζί με τους υπουργούς της Αριστεράς το πρόβλημα των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.

1 Δεκέμβρη 1944: Οι ΕΑΜίτες υπουργοί παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη διαταγή μονομερούς αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Τεράστιες μαχητικές διαδηλώσεις του λαού σ' όλη την Ελλάδα ενάντια στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την αγγλική επέμβαση.

2 Δεκέμβρη 1944: Στο Φάληρο αποβιβάζονται 6.000 Αγγλοι και δύο φασιστικά ελληνικά τάγματα από την Αίγυπτο. Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας ο Παπανδρέου ανακαλεί την άδεια που είχε δοθεί για το συλλαλητήριο του ΕΑΜ την επομένη.

3 Δεκέμβρη 1944: Το συλλαλητήριο ξεκινάει. Εκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν την πλατεία Συντάγματος και τους γύρω δρόμους. Τα συνθήματα "Οχι άλλη κατοχή", "Παπανδρέου παραιτήσου" κυριαρχούν σ' όλα τα χείλη. Στις 11 το πρωί η αστυνομία με την προστασία αγγλικών τανκς ανοίγει πυρ εναντίων των άοπλων διαδηλωτών. Δολοφονεί 28 και τραυματίζει 140 διαδηλωτές.

4 Δεκέμβρη 1944: Κηρύσσεται γενική απεργία σ' όλη την Ελλάδα. Ο λαός της Αθήνας οδηγεί τα θύματά του στην τελευταία τους κατοικία. Οταν η πομπή φτάνει στο Σύνταγμα οι διαδηλωτές γονατίζουν. Ορκίζονται στους νεκρούς και ψάλουν το πένθιμο εμβατήριο. Ενα τεράστιο πανό στην κεφαλή της πορείας γράφει: "ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ, ΔΙΑΛΕΓΕΙ Η ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ Η ΤΑ ΟΠΛΑ". Στην επιστροφή από το νεκροταφείο τα πλήθη δέχονται ένοπλη επίθεση από τους Χίτες. Αλλοι 100 νεκροί και τραυματίες.

Ο Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο. Βρετανικές δυνάμεις κυκλώνουν και αφοπλίζουν το 2ο Σύνταγμα της ΙΙ μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ αρχίζει τις επιχειρήσεις κατά των Χιτών και των αστυνομικών τμημάτων της Αθήνας και του Πειραιά. Την επομένη ο Σκόμπι θα πάρει διαταγή από τον Τσόρτσιλ να συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται σε κατεχόμενη πόλη. Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση ο λαός έπρεπε να διαλέξει. Και διάλεξε τα όπλα.

* * *

Σχετικά με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που είναι φορείς του συνόλου των ιδιοτήτων του εμπορεύματος και το διαφοροποιούν από τα ομοειδή εμπορεύματα σαν αξία χρήσης, δε θα μπορούσε να υπάρξει αντίλογος ότι αποτελούν προϋπόθεση επιτυχίας στην αγορά. Οι διαφωνίες εμφανίζονται όταν γίνεται λόγος για την ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής, το οποίο, μεταξύ άλλων, απαρτίζεται από τα κόστη του μηχανολογικού εξοπλισμού και των πρώτων υλών και το περίφημο "εργατικό κόστος". Με δεδομένο ότι οι τιμές του εξοπλισμού και των πρώτων υλών είναι μεγέθη, που θεωρητικά ισχύουν για όλους, εξαπολύεται γενικευμένη επίθεση ενάντια στο μισθό εργασίας, πράγμα που δεν αφορά μόνο το ονομαστικό του μέγεθος, αλλά και όσα, έμμεσα ή άμεσα, σχετίζονται με την αμοιβή της εργατικής δύναμης (μορφές απασχόλησης, ασφάλεια, προστασία ανέργων κοκ). Επιτελείο και εκτελεστής της επίθεσης αυτής η ιερή συμμαχία κράτους, καπιταλιστών και των χρεωμένων στο συνδικαλιστικό κίνημα υπαλλήλων τους.

* * *

Στη μάχη για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας επιστρατεύεται συχνά και το σύνθημα - πρόταση υποτίμησης της δραχμής. Υποστηρίζεται ότι με μια φθηνότερη δραχμή τα ελληνικά εμπορεύματα θα έχουν ελκυστικότερες τιμές και θα προτιμούνται στις διεθνείς αγορές. Η πραγματικότητα διαψεύδει αυτόν τον ισχυρισμό γιατί μια υποτίμηση θα πρέπει να είναι σημαντική ώστε να επηρεάσει καθοριστικά το επίπεδο των τιμών, που όμως δεν αποτελεί το μόνο κριτήριο για την αγορά ενός εμπορεύματος, ενώ θα αυξήσει τις τιμές των εισαγόμενων στοιχείων του παραγωγικού κεφαλαίου (εξοπλισμός, πρώτες ύλες, καύσιμα) πλήττοντας την εγχώρια βιομηχανία και, το σημαντικότερο, θα έχει άμεση αρνητική επίδραση στο βιοτικό επίπεδο του λαού αυξάνοντας την εκμετάλλευσή του από το ξένο κεφάλαιο.

Μια αύξηση της κερδοφορίας του "ελληνικού" κεφαλαίου θα μπορούσε να ακολουθείται από μια σχετική αύξηση των θέσεων απασχόλησης, που όμως θα συνοδεύεται από μια μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας, όπως συμβαίνει πραγματικά, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.

* * *

Γιώργος ΜΑΓΓΑΝΑΣ

Η μείωση των μισθών αυξάνει το μέρος της αξίας που ιδιοποιείται ο καπιταλιστής, το κέρδος, χωρίς το γεγονός αυτό να έχει αναγκαστικά θετική επίδραση στη σχετική θέση του εμπορεύματος στην αγορά. Εχει εξάλλου αποδειχτεί και από την αστική επιστήμη, ότι το "εργατικό κόστος" στη χώρα μας είναι από τα χαμηλότερα της ΕΕ, πράγμα που δε βελτιώνει την ανταγωνιστική της θέση

Επιχειρώντας να μιλήσουμε για τα Δεκεμβριανά, οφείλουμε προηγουμένως να δώσουμε συνοπτικά την εικόνα της μεταπελευθερωτικής Ελλάδας, ως προϋπόθεση για την κατανόηση της ελληνοαγγλικής σύγκρουσης, που έλαβε χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβρη του '44. Ετσι, όταν μιλάμε για τα γεγονότα εκείνου του Δεκέμβρη, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ούτε στιγμή ότι η κατάσταση στη χώρα μετά την απελευθέρωσή της από το φασιστικό ζυγό ήταν ριζικά διαφορετική απ' αυτήν που υπήρχε προπολεμικά. Η Κατοχή και η Αντίσταση είχαν αλλάξει εκ βάθρων τον πολιτικό χάρτη της. Τα παλιά αστικά κόμματα είχαν καταντήσει κόμματα - "σφραγίδες". Ο λαός, που ήταν συσπειρωμένος στη συντριπτική του πλειοψηφία γύρω από το ΕΑΜ και το ΚΚΕ, με την πάλη του κατά του φασισμού είχε ήδη δημιουργήσει από τα χρόνια της Κατοχής ένα νέο τύπο εξουσίας, που ξέφευγε από τα πλαίσια του αστικού συστήματος και έτεινε προς τη λαϊκοδημοκρατική αναγέννηση της χώρας. Επίσης η ΕΑΜική - λαϊκή πλειοψηφία είχε ένα ακόμη σημαντικό ατού. Ηταν εξοπλισμένη, αφού είχε δημιουργήσει το δικό της λαϊκό στρατό, τον ΕΛΑΣ και τις άλλες ένοπλες ΕΑΜικές αντιστασιακές οργανώσεις. Αυτή ήταν σε πολύ χοντρές γραμμές η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ελλάδας. Μια πραγματικότητα που ερχόταν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ντόπιας ολιγαρχίας και του αγγλικού ιμπεριαλισμού. Γι' αυτό κι επιχείρησαν να την ανατρέψουν, καταστρώνοντας και θέτοντας σε εφαρμογή σχέδια πολύ πριν η χώρα απελευθερωθεί. Μια πραγματικότητα, χωρίς την οποία δεν είναι δυνατή η προσέγγιση της ιστορικής αλήθειας γύρω από τα "Δεκεμβριανά".

Δε θέλει συζήτηση ότι το κύριο πρόβλημα των Αγγλων, της ντόπιας οικονομικής ολιγαρχίας και των πολιτικών εκπροσώπων της ήταν η διασφάλιση των συμφερόντων τους στη μεταπολεμική Ελλάδα. Η επιδίωξη αυτή εκ των πραγμάτων απαιτούσε την καθυπόταξη του λαϊκού κινήματος, την ποδηγεσία δηλαδή και συντριβή των ΕΑΜικών αντιστασιακών οργανώσεων και του ΚΚΕ, ως προϋπόθεση για την παλινόρθωση του προπολεμικού αστικού καθεστώτος στη χώρα. Κι όπως ήταν φυσικό ένας τέτοιος στόχος απαιτούσε ευθύς εξαρχής τον αφοπλισμό του λαού, τη διάλυση δηλαδή των ενόπλων δυνάμεών του και κυρίως του ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ, εμπειροπόλεμος και ετοιμοπόλεμος όπως ήταν - με μάχιμη και εφεδρική δύναμη 130, περίπου, χιλιάδων ανδρών - αποτελούσε τον πλέον ανασταλτικό παράγοντα στα σχέδια της ντόπιας και ξένης αντίδρασης. Χωρίς τον αφοπλισμό του οι επιδιώξεις της ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν. Κι ακριβώς αυτό, η επιδίωξη δηλαδή να αφοπλιστεί το λαϊκό κίνημα για να μπορέσουν στη συνέχεια να το καθυποτάξουν, έφερε ως αποτέλεσμα τα Δεκεμβριανά, την ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και στις βρετανικές δυνάμεις κατοχής.

Σήμερα, 53 χρόνια μετά τα Δεκεμβριανά, δεν είναι απλά ένα ιστορικό γεγονός έστω μεγάλο. Είναι μια ανεξάντλητη πηγή διδαγμάτων και φρονηματισμού για το μπόλιασμα των λαϊκών συνειδήσεων με τα ιδανικά της ελευθερίας, της εθνικής ανεξαρτησίας και της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Μια από τις πιο πολυσυζητημένες περιόδους στην ιστορία του ΚΚΕ, είναι το χρονικό διάστημα από το Μάη του 1944 μέχρι και το Φλεβάρη του 1945: Το διάστημα δηλαδή, κατά το οποίο το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, μέσα σε μια διαδικασία επίτευξης της λεγόμενης εθνικής ενότητας, προέβησαν σε σειρά υποχωρήσεων που είχαν ως αποτέλεσμα τη συνεχή αποψίλωση πολλών από τις δυνατότητές τους να αντιμετωπίσουν την επίθεση, που θα γινόταν οπωσδήποτε, από την ντόπια και ξένη αντίδραση, για να μη λυθεί υπέρ των λαϊκών δυνάμεων το ζήτημα της εξουσίας.

Ωστόσο, μέσα στο διάστημα αυτό, ξεχωρίζει, μια ιδιαίτερη, από πολλές απόψεις, ιστορική στιγμή: Ο Δεκέμβρης του 1944, η ένοπλη πάλη των 33 ημερών, οπότε το Κόμμα, το ΕΑΜ, ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά, πήραν τα όπλα για να αντιμετωπίσουν την ωμή ιμπεριαλιστική επέμβαση των Αγγλων και τις ντόπιες ένοπλες δυνάμεις της άρχουσας τάξης (Ορεινή Ταξιαρχία, Χ, ταγματασφαλίτες, κ.ά.). Μια επέμβαση η οποία στόχευε στην παροχή στήριξης στην ελληνική αστική τάξη, που έχανε τα ηθικά τουλάχιστον ερείσματα της εξουσίας της και που κατ' ουσία είχε χάσει και τα περισσότερα από τα υλικά.

Πρόκειται για μια σημαντικότατη στιγμή της συνολικής δράσης και ιστορίας του ΚΚΕ, που ποικιλότροπα και από πολλούς χώρους έχει συκοφαντηθεί: Από εχθρούς, που "είδαν" τα "εγκλήματα" του ΕΑΜ (θεωρώντας την απαντητική του κίνηση ως μια στασιαστική ενέργεια), αλλά και από "φίλους" (άσπονδους και μη), που ισχυρίζονται ότι το ΚΚΕ και το ΕΑΜ "πούλησαν" την εξουσία και που με πολλή χαρά σπεύδουν να καταχωρήσουν στα "τραγικά λάθη" του Κόμματος, ολόκληρη αυτή την ιστορική περίοδο.

Είμαστε σίγουροι ότι, και με αφορμή τη συμπλήρωση 53 χρόνων από το σκληρό Δεκέμβρη του '44, αλλά και με αφορμή τους εορτασμούς για τα 80χρονα από την ίδρυση του Κόμματός μας, δημοσιεύματα πάσης φύσεως θα εμφανιστούν και σιγά σιγά θα πληθαίνουν. Παλιά ιδεολογήματα θα ανασυρθούν στην επιφάνεια, για να χλευάσουν και να συκοφαντήσουν μια από τις, σε τελευταία ανάλυση, λαμπρές σελίδες του αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στην εγχώρια αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό, που τη στηρίζει.

Κάνοντας μια προσπάθεια να εξετάσουμε αυτήν την περίοδο, ιδιαίτερα το Δεκέμβρη του '44, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στα παρακάτω σημεία:

- Ποιος ήταν ο χαρακτήρας της λαϊκής εξέγερσης του Δεκέμβρη του '44;

- Ποιες ήτανε οι ευθύνες της αστικής τάξης και των κομμάτων της για τούτη τη δραματική κατάληξη της απελευθέρωσης;

- Ποιος ο ρόλος που έπαιξε ο αγγλικός ιμπεριαλισμός;

- Μέσα από ποιο σκεπτικό, η ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜικού κινήματος, άφησε να οδηγηθούν τα πράγματα σ' ένα σημείο, που, εν πολλοίς, ακύρωνε όσα είχαν κατακτηθεί, κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης;

- Τέλος, και το σπουδαιότερο, ποια διδάγματα μπορούμε σήμερα να αντλήσουμε, τόσο σε επίπεδο ηθικό, αγωνιστικής στάσης ζωής και δράσης, όσο και κυρίως σε επίπεδο πολιτικής ανάλυσης και εκτίμησης της πραγματικότητας και των δυνατοτήτων ανατροπής της;

Πριν προχωρήσουμε στην απάντηση αυτών των ερωτημάτων, θα ήταν καλό να παραθέσουμε σε συντομία αυτά καθ' εαυτά τα γεγονότα, από το Μάη του 1944, μέχρι και το Φλεβάρη του 1945.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το λεύκωμα "Ντμίτρι Κέσσελ-Ελλάδα του '44"