Αυτή η περιγραφή των "μονόδρομων", μέσα από την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης Σημίτη, φαντάζει περισσότερο σαν ομολογία. Ομολογία των αδιεξόδων της κυρίαρχης πολιτικής αντίληψης της χώρας, που δε θέλησε - δεκαετίες τώρα - να μελετήσει εναλλακτικές διεξόδους. Ομολογία, πάνω απ' όλα, υποταγής σε μια πορεία, η οποία υπαγορεύεται από άλλους για την εξυπηρέτηση άλλων - και όχι της χώρας - συμφερόντων.

Φυσικά, ήταν αναμενόμενο. Κανείς δεν είχε ψευδαισθήσεις και δεν περίμενε τίποτε περισσότερο απ' ό,τι ακριβώς είπε ο πρωθυπουργός στις προγραμματικές του δηλώσεις για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Η προσαρμογή της Ελλάδας στη "νέα τάξη πραγμάτων" αποτελεί το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας και οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ σε καμία περίπτωση δεν άφησαν έστω ένα υπονοούμενο αμφισβήτησής του. Η αναζήτηση ρόλου για τη χώρα, μέσα από αυτή την προσαρμογή, η οποία πολλές φορές αγγίζει τα όρια της δουλοπρέπειας, αποτελεί, τελικά, το μόνο στόχο της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης.Στην περιγραφή αυτού του στόχου, πράγματι ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης ήταν σαφέστατος, μιλώντας στη Βουλή την περασμένη Πέμπτη.

Σε ένα γήπεδο, όπου "όλοι παίζουν με όλους", όπως παραστατικά περιέγραψε ο πρωθυπουργός, η Ελλάδα μάλλον μοιάζει με τον μασέρ, που θέλει να "φροντίζει" τους ισχυρούς παίκτες, προσδοκώντας ένα βλέμμα, ένα χάδι συμπάθειας.

Αυτά τα βλέμματα συμπάθειας είναι, απ' ό,τι φαίνεται, τα μόνα - αλλά απαραίτητα για εσωτερική πολιτική εκμετάλλευση - κέρδη, που επιδιώκει η κυβέρνηση. Και κάνει ό,τι είναι δυνατό για να τα εξασφαλίσει.

Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός πως στις προγραμματικές του δηλώσεις ο πρωθυπουργός, περιγράφοντας τα προβλήματα με την Τουρκία, δε βρήκε ούτε μια λέξη να πει για τον απαράδεκτο τόπο, με τον οποίο σύμμαχοι και εταίροι της χώρας μας αντιμετωπίζουν τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.Αντίθετα, σε μια επίδειξη στρουθοκαμηλισμού, ο πρωθυπουργός διαπίστωσε στις προγραμματικές του δηλώσεις πως η πολιτική που ακολουθεί δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις της Τουρκίας με άλλες ισχυρές χώρες, οι οποίες βαθμιαία εγκαταλείπουν την ευμενή για την Τουρκία ουδετερότητα.

Προφανώς, δεν είναι αλήθεια.Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απρόσκοπτης εφαρμογής του προγράμματος MEDA και της ροής των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων προς την Τουρκία, μετά από μια προφορική παρέμβαση του επιτρόπου για τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ Χ. Βαν Ντεν Μπρουκ, η οποία, μάλιστα, έγινε περίπου την ίδια ώρα που ο πρωθυπουργός διάβαζε τις προγραμματικές του δηλώσεις.

Ανάλογα είναι και τα παραδείγματα που περιγράφονται από τη στάση της Ουάσιγκτον. Οι πιέσεις των ΗΠΑ για την "αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ", μέσα από έναν εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκικό διάλογο, αποτελούν την ουσία της αμερικανικής πολιτικής στην περιοχή, η οποία, προφανώς, δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του ελληνικού λαού.

Παρ' όλα αυτά, ο πρωθυπουργός μιλώντας στη Βουλή την περασμένη Πέμπτη, αισθάνθηκε την ανάγκη κατ' αρχήν να διαπιστώσει πως "η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ αναπτύσσεται εποικοδομητικά". Λίγες μέρες νωρίτερα, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου, στην πρώτη του συνέντευξη με αυτή την ιδιότητα, διακήρυξε και αυτός πως τα ελληνικά και τα αμερικανικά συμφέροντα συμπίπτουν και, ακόμη περισσότερο, πως δεν πρέπει να επιχειρεί η χώρα κινήσεις, αν δεν έχει πειστεί η αμερικανική διπλωματία.

Αυτή η "σιωπή" για το ρόλο των ΗΠΑ και των ισχυρών της ΕΕ στη συντήρηση της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής δε μοιάζει, άραγε, με μια βροντερή ομολογία υποταγής;

Σίγουρα, είναι αδύνατο ο πρωθυπουργός να αγνοεί πως οι ΗΠΑ, όπως και οι ισχυροί εταίροι στην ΕΕ, δεν αναγνωρίζουν νόμιμα, από διεθνείς συνθήκες, ελληνικά δικαιώματα.Οπως, για παράδειγμα, το δικαίωμα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Δεν είναι δυνατό, να διαφεύγει της προσοχής του πρωθυπουργού πως η Ουάσιγκτον, μεθοδεύοντας την παραπομπή του θέματος της Ιμιας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή σε άλλο αρμόδιο διαιτητικό όργανο, στην ουσία συμμερίζεται την τουρκική επιχειρηματολογία, με την οποία αμφισβητούνται οι Συνθήκες για το καθεστώς του Αιγαίου.

Μήπως, τελικά, ο επαναπροσδιορισμός αυτού του καθεστώτος είναι το ζητούμενο για τη "νέα τάξη πραγμάτων"; Μήπως η σιωπή του πρωθυπουργού σημαίνει την αποδοχή αυτής της λογικής; Αυτός είναι ο "μονόδρομος", στον οποίο οδηγεί τη χώρα η κυβέρνηση των εκσυγχρονιστών.

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ

Η αλήθεια είναι ότι δεν εξέπληξε κανέναν ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης με την ανάγνωση προχτές των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης. Ακολουθώντας την πεπατημένη, επικαλέστηκε το "μονόδρομο" της σύγκλισης και της "ισότιμης συμμετοχής στην ΕΕ" και με βάση αυτό το "όραμα" - το οποίο όμως έχει ήδη αποδειχθεί εφιάλτης για τον ελληνικό λαό - απαρίθμησε τις επιλογές και τα αντιλαϊκά μέτρα που πρόκειται να πάρει.

Οι εργαζόμενοι, τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα δεν περίμεναν να ακούσουν κάτι διαφορετικό από τα πρωθυπουργικά χείλη, αφού η κυβέρνηση Σημίτη, και στο σύντομο χρονικό διάστημα που κυβέρνησε πριν τις εκλογές, πρόλαβε να επιδείξει πλούσιο αντιλαϊκό έργο. Αρα είναι ξεκάθαρος ο προσανατολισμός της πολιτικής του και κανείς δεν τρέφει αμφιβολίες για τι τον περιμένει.

Εξάλλου ο πρωθυπουργός είχε το περιθώριο να εμφανιστεί συνεπής με τις φιλολαϊκές προεκλογικές διακηρύξεις του, αφού δεν ανακοίνωσε συγκεκριμένα μέτρα. Τα προβλήματα θα εμφανιστούν στο αμέσως επόμενο διάστημα, όταν καταθέσει τον προϋπολογισμό, όταν ανακοινώσει την εισοδηματική πολιτική, όταν προχωράει στην εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, όταν θα επιβάλει ουσιαστικά νέους φόρους κ. ο. κ.

Επιπλέον θα ήταν λάθος από πλευράς τακτικής και μεθοδεύσεων να αποκαλύψει από την αρχή το σύνολο των αντιλαϊκών μέτρων που πρόκειται να πάρει και μάλιστα σύντομα.

Το πρόβλημα όμως για τον πρωθυπουργό παραμένει ατόφιο: Πώς θα επιβάλει αυτά τα αντιλαϊκά μέτρα, πως θα τα εφαρμόσει χωρίς να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων και λαϊκών κινητοποιήσεων, η οποία μπορεί να θέσει "εν κινδύνω" την "ευρωπαϊκή πολιτική" του.

Η κινδυνολογία, στην οποία υποχρεώθηκε να καταφύγει ο Κ. Σημίτης, προκειμένου να παρασύρει ένα τμήμα της "κοινής γνώμης" στην άποψή του ότι αν δεν υποταχθούμε στις Βρυξέλλες και δεν εφαρμόσουμε κατά γράμμα - στην κυριολεξία - την ΟΝΕ και το πρόγραμμα "σύγκλισης", θα περιθωριοποιηθούμε και θα απομονωθούμε, επιβεβαιώνει ότι δεν αισθάνεται καθόλου σίγουρος για την "κοινωνική ανταπόκριση" και συναίνεση, την οποία μπορούν να βρουν τα μέτρα που θα πάρει.

Από την άλλη όμως είναι υποχρεωμένος και δεσμευμένος απέναντι στους ηγεμόνες της ΕΕ και την οικονομική ολιγαρχία να προχωρήσει και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς στη λήψη νέων αντιλαϊκών μέτρων. Η εκτίμηση αυτή γίνεται με βάση την ψυχρή λογική, σύμφωνα με την οποία δεν μπορεί η κυβέρνηση Σημίτη να πάρει φιλολαϊκά μέτρα, τη στιγμή που τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα απαιτούν το αντίθετο, όταν μάλιστα σε όλη την Ευρώπη πραγματοποιείται μια γενικευμένη επίθεση στα εισοδήματα και τις κατακτήσεις των εργαζομένων.

Από την ομιλία του, την περασμένη Πέμπτη στη Βουλή, διαφάνηκε ταυτόχρονα και ο τρόπος με τον οποίο θα προσπαθήσει να περάσει την αντιλαϊκή πολιτική του.

Βασική επιδίωξή του είναι η εξασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης, της ενεργούς, αν είναι δυνατόν, στήριξης της πολιτικής του από τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους ή στη χειρότερη περίπτωση της διασφάλισης της "ουδετερότητας" τους.

Στην κατεύθυνση αυτή ανανέωσε τις υποσχέσεις για εισοδηματική πολιτική που θα είναι πάνω από τον πληθωρισμό, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει τίποτα περισσότερο, προκειμένου να "καθησυχάσει" τους εργαζόμενους όσον αφορά τα εισοδήματά τους. Παράλληλα ανέδειξε ως τρεις βασικές προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής ορισμένες "εύηχες" διακηρύξεις, όπως "η περιστολή της σπατάλης και η αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου, ο περιορισμός των φοροαπαλλαγών και η δίκαιη διανομή του κόστους σε όλες τις κοινωνικές τάξεις με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και παραοικονομίας". Πίσω όμως από αυτά τα ωραία λόγια, που "χαϊδεύουν τα αυτιά", κρύβονται σκληρά μέτρα, τα οποία θα πληρώσουν πρώτα και κύρια τα λαϊκά στρώματα.

Αυτό όμως που ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή τον Κ. Σημίτη είναι να μη δημιουργηθεί από την αρχή ένα ισχυρό λαϊκό μέτωπο ενάντια στην πολιτική του και ξεκινήσουν αγώνες και κινητοποιήσεις, οι οποίες θα δυναμιτίσουν κάθε προσπάθεια για κοινωνική συναίνεση.Την "εφιαλτική" αυτή προοπτική είναι που προσπαθεί να αποφύγει με κάθε μέσο η κυβέρνηση.

Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο δύσκολο, γιατί τουλάχιστον η "περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα" δεν είναι αυτή που θα επιθυμούσε. Η πολιτική συναίνεση μπορεί να είναι δεδομένη όσον αφορά τις ηγεσίες των υπόλοιπων κομμάτων του δικομματισμού, οι οποίες συμπίπτουν απόλυτα στις "ευρωπαϊκές" επιλογές της κυβέρνησης, αλλά αυτή έχει μικρή αξία και αντίκτυπο στη "βάση". Η κατάσταση προϊούσας αποσύνθεσης, στην οποία έχει περιέλθει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είναι καθόλου θετική εξέλιξη για την κυβέρνηση. Η "έξωθεν καλή μαρτυρία" από την ηγεσία του ΣΥΝ δεν αρκεί για να υποστηρίξει ότι διαθέτει την πολιτική συναίνεση στην αντιλαϊκή πολιτική της, χωρίς να γίνει καταγέλαστη.

Ετσι η συναίνεση και συμφωνία που υπάρχει σε επίπεδο κορυφής καθόλου δε δεσμεύει λαϊκές δυνάμεις στη βάση. Ακόμα χειρότερα δεν έχει δεδομένη τη συγκατάθεση του κόσμου που ψήφισε ΠΑΣΟΚ. Το ΚΚΕ έχει προειδοποιήσει έγκαιρα για τις συνέπειες αυτής της πολιτικής. Το εργατικό κίνημα πρέπει άμεσα να παρέμβει.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ