Δεν την είχαν διδαχτεί σε στρατιωτικές σχολές, την τέχνη του πολέμου. Ξεκίνησαν με τα δικά τους εφόδια. Την κληρονομημένη απ' το '21 λεβεντιά κι αντρειοσύνη. Τη λαϊκή σοφία μ' όλα τα τεχνάσματα. Ετσι περπάτησαν και γνώρισαν, βήμα το βήμα, τα βουνά και τους κάμπους μας. Εμαθαν να οσμίζονται τον αέρα. Να βάζουν τ' αυτί τους στο χώμα και ν' ακούν τα λογής μηνύματα. Επαιρναν άλλα μηνύματα ακόμα και από τα πουλιά, ακόμα και από τ' αγρίμια. Είχαν και την ακράδαντη πίστη μέσα τους, τη δύναμη των ιδανικών της λευτεριάς και της λαϊκής κυριαρχίας. Με τα εφόδια αυτά κρατήθηκαν στο σκληρό αντιπάλεμα. Μ' αυτά μεγαλούργησαν κι έφτασαν ως τις κορυφές, αναδείχτηκαν στη φωτιά των μαχών ξακουστοί πολέμαρχοι του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Ας τους μνημονεύσω:

Νίκος Ξυνός, κατοπινά καπετάνιος Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Νίκος Μπάλαλας (Μπαντέκος), ταξίαρχος του ΔΣΕ. Κώστας Σπ. Κηπουρός, επιτελάρχης Μεραρχίας. Λευτέρης Παπαστεργίου, ταξίαρχος του ΔΣΕ. Κώστας Κλ. Κηπουρός (Μαλέτσικος), ταγματάρχης του ΔΣΕ. Δημήτρης Πάπας, πολιτικός επίτροπος του ΕΛΑΣ. Βασίλης Οικονόμου, πολιτικός επίτροπος του ΕΛΑΣ. Θωμάς Καψάλης, λοχαγός του ΔΣΕ.

Κανένας τους δε ζει πια. Ο Ξυνός και ο Καψάλης σκοτώθηκαν στον Εμφύλιο. Για τον Λευτέρη Παπαστεργίου, γι' αυτό το αγνό, το τίμιο παλικάρι, το ελληνικό κράτος επιφύλαξε "ξεχωριστή τιμή". Οπλισε το αδελφοκτόνο χέρι και του "φύτεψε" σφαίρες στην καρδιά. Και όχι μόνο αυτό. Του 'κοψαν το κεφάλι, το κάρφωσαν σε πάσσαλο και το περιέφεραν στους δρόμους!... Την ίδια "τιμή" επιφύλαξε το ελληνικό κράτος και για τον Νίκο Μπάλαλα, τον Μπαντέκο. Αυτόν τον αετό των θεσσαλικών βουνών, που έγινε θρύλος, που έγινε τραγούδι, αυτόν τον λαογέννητο πολέμαρχο, που την ιδιοφυϊα του αναγνώρισαν και αστοί αξιωματικοί, τον καταδίκασε το στρατοδικείο τους, 17 φορές σε θάνατο! Ορθόκορμος στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ο Μπαντέκος, και με τις πληγές από τα τραύματά του να αιμορραγούν, σάρκασε τους στρατοδίκες λέγοντας: "17 φορές σε θάνατο, μόνο; Λίγες είναι!...".

Μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, δε θέλησε να του κλείσουν τα μάτια. Ετσι ορθόκορμος, όπως το ριζωμένο στο χώμα πλατάνι, όπως το κυπαρίσσι και ο έλατος, δέχτηκε τις ριπές ζητωκραυγάζοντας για τα ιδανικά του...

***

***

***

ΔHMHTPHΣ ΚΗΠΟΥΡΟΣ

H επέτειος της μεγάλης μάχης που έδωσε ο ΕΛΑΣ ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές στις 21-6-1943 στο ιστορικό Σαραντάπορο (στην ίδια τοποθεσία που το 1912 ο ελληνικός στρατός νίκησε τους Τούρκους και απελευθέρωσε τη Μακεδονία), γιορτάστηκε στις 23-6-96 σε εκδήλωση που διοργάνωσαν τα Παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ Σερβίων, Ελασσόνας από κοινού με το Δήμο Σερβίων.

Ο Νίκος Πάικος,αξιωματικός της Σχολής Περτούλι του ΕΛΑΣ, μας δίνει ορισμένα ιστορικά στοιχεία της μάχης:

"Παρ' ολο που έχουν περάσει 53 χρόνια, από τότε που δόθηκε η μεγάλη μάχη του Σαράνταπορου, παραμένουν ζωντανές οι μνήμες από την τρανή αυτή επιχείρηση που δόξασε τον ΕΛΑΣ και τους μαχητές του, που ήσαν νέα παιδιά, γεμάτα ορμή και πίστη. Τη μεγάλη πανωλεθρία που έπαθαν οι Γερμανοί, είδαν με τα μάτια τους, όταν την άλλη μέρα της μάχης επισκέφτηκαν το Σαραντάπορο, η εγγλέζικη αποστολή με επικεφαλής τον Εντι Κρις Μάγιερ, μαζί με τον δεσπότη Ιωακείμ. Η μάχη κράτησε 6 ώρες και οι χιτλερικοί είχαν μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Στο πεδίο της μάχης έπεσαν 118 Γερμανοί, πιάστηκαν αιχμάλωτοι 82 και είχαν πολλούς τραυματίες. Αφθονα λάφυρα έπεσαν στα χέρια των ανταρτών, κάσες ολόκληρες με οπλισμό. Πολυβόλα, μυδράλια, όλμοι, πιστόλια, φαρμακευτικό υλικό, όλα πέρασαν στη δύναμη του ΕΛΑΣ. Οσα δεν μπόρεσε να πάρει ο ΕΛΑΣ τα μοίρασε στους κατοίκους των χωριών της γύρω περιοχής".

"Αξίζει να σημειωθεί - συνεχίζει ο Ν. Πάικος - ότι για πρώτη φορά Γερμανοί σήκωναν άσπρα μαντίλια και τόσοι πολλοί πιάνονταν αιχμάλωτοι από τον ΕΛΑΣ. Οι συναγωνιστές μαχητές που πήραν μέρος στη μάχη πολέμησαν με ηρωισμό και αυτοθυσία, πιστεύοντας στα ιδανικά που τους είχε εμπνεύσει το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ, ο ΕΛΑΣ. Και έμειναν πιστοί σ' αυτά τα ιδανικά έως τα σήμερα, όσοι από αυτούς βρίσκονται στη ζωή, εκτός από ορισμένους που ξέχασαν το κόμμα που τους καθοδήγησε για να πάρουν τη σωστή πορεία και το πρόδωσαν, ακουμπώντας σ' άλλο κόμμα.

Τέλος, η νικηφόρα μάχη του ΕΛΑΣ στο Σαραντάπορο είχε σαν αποτέλεσμα να κοπεί για 9 ημέρες η δημοσιά Κοζάνης - Λάρισας - Αθήνας, καθώς και η σιδηροδρομική γραμμή Θεσ/νίκης - Αθήνας και να καθηλωθούν οι γερμανικές δυνάμεις πάνω από τον Αλιάκμονα".

Ο πρόεδρος του παραρτήματος ΠΕΑΕΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ,Γιάννης Κυριακάκης,με υπομνήματά του προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό και άλλους αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης, θίγει για ακόμα μια φορά όλα τα γνωστά χρόνια και άλυτα αιτήματα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Οπως τα ζητήματα της καταβολής, από τη γερμανική κυβέρνηση, των πολεμικών αποζημιώσεων προς τη χώρα μας και την επιστροφή του αναγκαστικού κατοχικού δανείου.

Αναφερόμενος δε στο ΝΔ 4178/61 για τη σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας για αποζημιώσεις σε Ελληνες υπηκόους, που θίχτηκαν από τα εθνικοσοσιαλιστικά μέτρα της ναζιστικής Γερμανίας, γράφει: "Διετέλεσα όμηρος των γερμανικών στρατοπέδων, και μου επιδικάστηκε, σαν αποζημίωση το ποσό των 15.000 δρχ. Ομως με την απόφαση 420/21-4-62 μου καταβλήθηκαν 8.500 δρχ. Στη διαμαρτυρία μου, στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, για την καταβολή του υπόλοιπου ποσού, πήρα την απάντηση ότι δεν υπάρχουν χρήματα από αυτόν το λογαριασμό. Διετέλεσα γραμματέας του Σωματείου Ενωσης Ομήρων των γερμανικών στρατοπέδων 1941-1945 και γι' αυτό ενδιαφέρομαι για το θέμα όχι μόνο προσωπικά, αλλά και για τα άλλα μέλη του συλλόγου. Υπάρχουν, από ό,τι εξακρίβωσα, 120.000.000 δρχ. υπόλοιπο συν 20.000.000 δρχ. τόκοι περίπου.

Καταγγέλλω το γεγονός αυτό και απαιτώ να γίνει έρευνα σε βάθος (Γενικό Λογιστήριο, υπουργείο Οικονομικών) για να εξακριβωθεί τι έγιναν αυτά τα χρήματα και ποιος παράνομα τα κατακρατεί.

Ζητώ να μας καταβληθεί, σ' όλους τους δικαιούχους, το υπόλοιπο των χρημάτων μας εντόκως, από τότε μέχρι σήμερα.

Η δημιουργία Κοινοβουλευτικής Επιτροπής προς εξέταση του ζητήματος πιστεύουμε ότι θα βοηθούσε τη διαλεύκανση αυτού του σοβαρότατου ζητήματος".

Αλλη μια επέτειος νικηφόρας μάχης του ΕΛΑΣ, στα Κανελλάκια Γορτυνίας, τιμήθηκε από πλήθος κόσμου, σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το Παρ/μα ΠΕΑΕΑ Τρίπολης την Κυριακή 23-6-96. Παραβρέθηκαν αντιπροσωπείες του ΚΚΕ, Παραρτημάτων της ΠΕΑΕΑ από όλη την Πελοπόννησο - εκτός της Αχαϊας, που την ίδια μέρα είχε την εκδήλωση στην Κλειτορία Καλαβρύτων - των Κεντρικών Γραφείων, των Παρ/των Αττικής, επίσης πήραν μέρος στην εκδήλωση επιζώντες μαχητές, συγγενείς και φίλοι των πεσόντων.

Στην κεντρική ομιλία που έκανε ο Γιώργος Μουργελάς,από την ΚΟ Τρίπολης του ΚΚΕ, τόνισε τη μεγάλη σημασία της μάχης στα Κανελλάκια Γορτυνίας, κατά την οποία ένα Τάγμα του 11ου Συντάγματος του ηρωικού ΕΛΑΣ εξουδετέρωσε μεγάλη γερμανική φάλαγγα από 11 αυτοκίνητα, με απώλειες σε άνδρες, 70 νεκρούς και 3 τραυματίες. Αφθονο πολεμικό υλικό πέρασε στους αντάρτες ενισχύοντάς τους στρατιωτικά. Και σαν αποτέλεσμα είχε να μεγαλώσει το γόητρο του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και να προχωρήσει με καινούριες δυνάμεις στον αγώνα κατά του κατακτητή.

Στο τρίμηνο τεύχος (Απρίλης - Μάης - Ιούνης 1996) του "Ενημερωτικού Δελτίου" της ΠΕΕΠΠ, που κυκλοφόρησε αφιερωμένο σε τρεις επετείους - 50 χρόνια του ΔΣΕ, 20 χρόνια της ΠΕΕΠΠ, 15 χρόνια του Ενημερωτικού ΔΕΛΤΙΟΥ -διαβάζουμε:

• Το κύριο άρθρο που αναφέρεται στις επαναστατικές και αγωνιστικές καταβολές των αντιστασιακών, που είναι πηγή έμπνευσης για τους σημερινούς και μελλοντικούς αγώνες. @Επετειακά άρθρα για τα 50 χρόνια του ΔΣΕ. Υπομνήματα και απαντήσεις υπουργών. @Ιστορικά κείμενα. @Χρονικά του Αγώνα. @Στίχους Πολιτικών Προσφύγων. @Μνήμες.

Το μνημείο στο Σαραντάπορο στήθηκε με τις προσπάθειες των αντιστασιακών του Παραρτήματος Σερβίων της ΠΕΑΕΑ και του Δήμου Σερβίων

Πλήθος κόσμου στα Κανελλάκια Γορτυνίας. Στο βάθος διακρίνεται το μνημείο των πεσόντων (φωτογραφία του Γιώργου Λιονάκη)