Μετά την πρώτη συγκίνηση που προκάλεσε η ομιλία του Σπύρου Χαλβατζή,οι μνήμες και οι μαρτυρίες διαδέχονταν η μία την άλλη μέσα από τις καταθέσεις των ανθρώπων που έζησαν τη σκληρότητα των στρατοπέδων της Μακρονήσου.

"Στις 26-27/5/1947 - είπε ο Νίκος Παπαδόπουλος - το Β Τάγμα Σκαπανέων μεταφέρεται στη Μακρόνησο. Στο Γ Τάγμα Σκαπανέων η βία και η τρομοκρατία έχουν τρομακτικές διαστάσεις... Τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων ετοιμάζουν αποστολή 14 αμετανόητων από το Γ Τάγμα και άλλων 25 που ανακάλεσαν... Πρωί 27/12 μας συγκεντρώνουν στο γήπεδο... Αντικρίζουμε τους πρώτους φαντάρους. Μας καλωσορίζουν, μας αγκαλιάζουν... Με τη δημιουργία της Κυβέρνησης του Βουνού η ζωή μας χειροτερεύει. Οι στρατιώτες απαντούν με την κραυγή: Αίσχος!... Κυριακή, 29 Φλεβάρη πρωί, στο γήπεδο γίνεται προσκλητήριο... Το γενικό πρόσταγμα έχει ο υπασπιστής Καρδάρας... Το προσκλητήριο τελείωσε και οι λόχοι ξεκινούν για τη χαράδρα του θεάτρου... Ο Καστρίτσης, διοικητής της ΑΜ, πυροβόλησε στον αέρα και ο υποδιοικητής της φρουράς Σαλβαράς έδωσε το σύνθημα "ΠΥΡ"... "Αδέλφια μας φάγανε... μας σκοτώνουν...". Ο Ταγματάρχης Καραμπέκιος τρέχει και απειλεί τον Καρδάρα να σταματήσει τους πυροβολισμούς... 15 τραυματίες και 5 νεκροί... Οι τραυματίες μεταφέρθηκαν στο Λαύριο. Το στρατόπεδο έχει απεργία πείνας... Περίπολα Αλφαμιτών περιφέρονται στο δρόμο και γύρω από το στρατόπεδο. 1η Μάρτη... Πάνω κει βρίσκεται ο Μπαϊρακτάρης. Ολα δείχνουν ότι θα έχουμε νέα σφαγή. Εκεί δίπλα στη σκηνή των νεκρών ανοίγονται τάφοι. Ο Βασιλόπουλος ζήτησε να του δοθούν οι νεκροί. Ενα φορτηγό τους πήρε. Στο χώρο του Διοικητηρίου έχουν παραταχθεί οι δυνάμεις καταστολής... Στις 11 ακούγεται ο Μπαϊρακτάρης "Κάνατε μία απερισκεψία. Μερικά καθάρματα κομμουνιστές σας παρέσυραν σε στάση κατά της πατρίδας. Διαχωρίστε τη θέση σας από τους πρωταίτιους. Συγκεντρωθείτε στον 7ο Λόχο. Το κράτος δε θα υποχωρήσει". Οι στρατιώτες απαντούν: Αίσχος... Ορθιοι, με σφιγμένη την καρδιά περιμένουν. Το σύνθημα της επίθεσης δίνεται. Οι στρατιώτες των λόχων φωνάζουν "Δολοφόνοι, φασίστες"... Κάποια στιγμή ακούγεται "Αδέλφια, όλοι τον Εθνικό Υμνο"... Η ώρα είναι 4μμ. Η δολοφονική επιχείρηση κράτησε πέντε ώρες... Θα ακούσουμε τώρα το γιατρό του ΑΕΤΟ".

Ο λόγος στον γιατρό Λεωνίδα Γεωργιλάκο."Εκεί στη Μακρόνησο ήμουνα ανθυπίατρος έφεδρος Αξιωματικός και υπηρετούσα στο Α Τάγμα Σκαπανέων και έζησα τα γεγονότα από κοντά... Την Κυριακή 29 Φλεβάρη 1948 πήγα αμέσως στο ιατρείο μόλις άκουσα τους πυροβολισμούς... Στο Λαύριο αφού βάλαμε τους τραυματίες στα ασθενοφόρα με κάλεσε ο Συνταγματάρχης Μπαϊρακτάρης: "Συνταγματάρχα, είμαι υποχρεωμένος να πω την αλήθεια... Η ψυχή μου σπαρταράει για το σκοτωμό"... Αργά την Κυριακή γυρίσαμε στη Μακρόνησο. Την άλλη μέρα ακούγαμε τις ομοβροντίες όπλων κλεισμένοι μέσα στις σκηνές.... Την Τρίτη πήγα στο Α Τάγμα... Διαπιστώσαμε το θάνατο των στρατιωτών. Στο Γ Τάγμα ο Σκαλούμπακας διέθεσε Αλφαμίτες που μας οδήγησαν στο καϊκι που ήταν στοιβαγμένα πτώματα στρατιωτών... Ηταν ένα τρομερό θέαμα...".

Στη συνέχεια, η νεαρή ηθοποιός Βαγγελιώ Καραμπελιά διάβασε την αποκαλυπτική και συνταρακτική μαρτυρία του νεκρού σήμερα καπετάνιου του καϊκιού, Μίμη Βρονταμίτη,στον επίσης νεκρό σήμερα Μακρονησιώτη συγγραφέα Φίλιππο Γελαδόπουλο,για μια μαζική εξόντωση αγωνιστών.

"Πέρασαν πολλά χρόνια, καιρός πια να τα ειπώ όλα. Την αλήθεια να ειπώ κυρ Φίλιππα. Εζησα, όλα τα δραματικά γεγονότα, στο νησί, το 1948. Ο στρατός με είχε επιταγμένο μαζί με το καϊκι μου "ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ", επί μισθό, οκτώ χιλιάδες δραχμές το μήνα. Κουβαλούσα από το Λαύριο πέρα στη Μακρόνησο φαντάρους, πολιτικούς υπόδικους, νερό σε βαρέλια και άλλα. Στο φοβερό ντουφεκίδι του Μάρτη 1948, ο Σκαλούμπακας μου κόλλησε το πιστόλι στο κεφάλι και με απειλές με διέταξε να κουβαλάω σκοτωμένους φαντάρους, πέρα μακριά στον ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ, στο ξερόνησο "Σαν Τζιόρτζιο". Στο 3ο Τάγμα φόρτωνα τους νεκρούς φαντάρους, που τους εξέταζε ο γιατρός Μαλάμης κι έγραφε στο πιστοποιητικό θανάτου τη λέξη ΝΕΚΡΟΣ.Ητανε δίπλα στο γιατρό Μαλάμη κι άλλοι ακόμα δύο γιατροί. Τους σκοτωμένους φαντάρους, τους ταχτοποιούσανε στριμωχτά στο αμπάρι, οι Αλφαμίτες Χούμης και Δημητρός Λαγός.Σ' ένα μόνο δρομολόγιο, φορτώσαμε 185 νεκρούς φαντάρους.Λέω στο Σκαλούμπακα, το καϊκι δε σηκώνει τόσο πράμα, είναι πολύ το πράμα - θα μπατάρει το καϊκι. Αυτός κουβέντα δεν έπαιρνε, με το πιστόλι με διέταξε. Τι να 'κανα; Το πιστόλι σε παγώνει...".

"Ανοιγόμασταν, τη νύχτα, στον ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ. Εκεί στο "Σαν Τζιόρτζιο" περίμενε καράβι πολεμικό. Οι ναύτες παίρνανε τους σκοτωμένους φαντάρους και τους χώνανε μέσα σε συρμάτινα δίχτυα με βαρίδια και τους φουντάρανε στο βυθό της θάλασσας. Αυτό ξανάγινε. Οι νεκροί ήταν 350 κοντά, τους μέτραγα έναν έναν και ήταν 350 φαντάροι νεκροί. Αυτή ήταν η πιο τραγική περιπέτεια που έζησα στη ζωή μου".

Το λόγο τώρα παίρνει ο Θόδωρος Κατριβάνος για να πει "Μάιος 1954. Είχα δικηγορικό γραφείο στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου. Ξαφνικά δέχτηκα μία απροσδόκητη επίσκεψη. Το Διοικητή του Α Τάγματος Σκαπανέων... Ηταν ο Κωνσταντόπουλος, συνταγματάρχης, συγγενής του Ναπολέοντα Ζέρβα, στέλεχος του ΕΔΕΣ.... Δεν ήταν κακός άνθρωπος. Είχε περίεργες μεταπτώσεις. Τις είχα πληρώσει προσωπικά. "Ηρθα να σε δω γιατί σε συμπαθούσα. Είσαι καλά; Θα 'ρθω να σε ξαναδώ. Πρέπει να ξέρεις και τούτο: Μερικοί αχρείοι στη Μακρόνησο μου αξίωσαν να κάνω έγκλημα, μα δεν το δέχτηκα. (Αναφερόταν στην ομαδική επίθεση και δολοφονία που έγινε το 1947 από τον Συνταγματάρχη Μπαϊραχτάρη). Θα 'ρθω να τα ξαναπούμε". Εφυγε και δεν τον ξανάδα. Σε ένα δύο μήνες πέθανε".

Ρίγησε το ακροατήριο με την απαγγελία του αποσπάσματος "Α, Β, Γ" από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου "Πέτρινος χρόνος",από τον ηθοποιό Φοίβο Ταξιάρχη.Στη συνέχεια το συγκρότημα του Στέφανου Ψαραδάκου ερμήνευσε τραγούδια, θυμίζοντας και πάλι "είναι σκληρός ο αγώνας μητέρα, μα είναι πολλά τα αδέλφια μας, είναι πολλά τα παιδιά σου μητέρα, μην πικραίνεσαι"... "Τον 36χρονο Ανδριώτη Μήτσο Τατάκη (υποπλοίαρχο του Εμπορικού Ναυτικού, γενικό γραμματέα της Ενωσης Ναυτίλων Αξιωματικών και μέλος της γραμματείας της Ομοσπονδίας Ελληνικών, Ναυτεργατικών Οργανώσεων) - διάβασε η Β. Καραμπελιά - τον πήγαν στις ΣΦΑ στις 15.11.48. Αμέσως άρχισε ο βασανισμός του. "Ξύλο και στη θάλασσα". Το κορμί του γεμάτο πληγές. Στις 14/5/ 1949 μετάγεται στην Αθήνα, στον εισηγητή του στρατοδικείου. Στις 8/6/1949 τον ξαναστέλνουν στις ΣΦΑ. Κι αρχίζει το μαρτύριο της ορθοστασίας. Φορτωμένος τα πράγματά του, χωρίς φαγητό και νερό, υπέστη αυτό το μαρτύριο 33 μέρες. Οι διεστραμμένοι, εγκληματικοί εγκέφαλοι της Μακρονήσου αναρωτήθηκαν: πώς στέκεται στα πόδια του αυτός ο άνθρωπος; Σε επίσκεψή τους στον τόπο μαρτυρίου τον ρώτησαν "πώς καταφέρνεις κι είσαι ακόμα ζωντανός;". Κι ο Μήτσος τους απάντησε: "Είμαι ακόμα ζωντανός, γιατί είμαι κομμουνιστής".Κάποτε ο βασανιστής του είπε: "Βάζουμε στοίχημα, καπετάνιε" - καπετάνιο το λέγανε όλοι - "πως σήμερα θα σε κάνω να κάνεις δήλωση". Κι ο Μήτσος ήρεμος, ευγενικός, ανθρώπινος και γενναίος του απαντάει: "Δε βάζω στοίχημα, γιατί θα το χάσεις και σε λυπάμαι, γιατί είσαι πτωχός άνθρωπος".Στις 12.12.1949, με άλλους συντρόφους της απομόνωσης, υπέστη λιντσάρισμα. Στις 9 προς 10 Γενάρη δολοφονείται, με βασανισμό,από τους Αλφαμίτες Βραχλιώτη, Λαμπράκο Μιχάλη, Κληρονόμο Σταμάτη κ. ά.".

Στο "Ριζοσπάστη" (1/3/1992) πρωτοδημοσιεύτηκε το μικρό ποίημα του συγκρατούμενού του Γιάννη Παλαβού "Μήτσος Τατάκης", το οποίο διάβασε και πάλι ο Φοίβος Ταξιάρχης:

"Απόψε στις σκηνές γονατιστοί/ κοιτάζουμε προς τ' άδειο σου τσαντίρι/ κι ανάβουν οι λαμπάδες της καρδιάς/ στο άγνωστο που σ' έχουν κοιμητήρι./ Και στο λαό μας κάνουμε την προσευχή/ ν' αξιωθούμε τίμιο θάνατο/ και δίνουμε στη μνήμη σου τον όρκο/ την πίστη σου να κάνουμε ένα λάβαρο".

Από τις "Αφηγήσεις του Στρατηγού Σαράφη",που έγραψε η γυναίκα του Στρατηγού Μάριο, μας διάβασε η Β. Καραμπελιά: "Το επεισόδιο αυτό, μου διηγήθηκε ο ίδιος. Πως τους μετέφεραν, τρεις ανθρώπους, από το Λαύριο στην Αθήνα, με ολόκληρη δύναμη χωροφυλάκων, οπλισμένων σαν αστακοί, με ισχυρή συνοδεία μοτοσικλετιστών, τζιπ και 12 φορτηγών. Ολα αυτά, που μυρίζουν Ζέρβα, έγιναν με πρόθεση να του αποσπάσουν όχι βέβαια δήλωση, αλλά διαχωρισμό της θέσης του, έστω και τη μικρότερη ένδειξη διαφωνίας με την πολιτική της Αριστεράς για τον Εμφύλιο. Οταν ανακρίθηκε στη Μακρόνησο, για την υπόθεση των ομάδων ΕΔΕΣ, αφού τους αποστόμωσε με συντριπτικά στοιχεία από τα αρχεία του ιδίου του ΕΔΕΣ, από βιβλία Αγγλων της Αποστολής και από τη δίκη στη Νυρεμβέργη, του είπε ο ανακριτής: "Καλά όλα αυτά, αλλά τι θα γίνει, αφού δε θα μπορέσετε να φύγετε απ' εδώ;". - "Και να μη φύγω", του απάντησε, "εδώ που είμαι προσφέρω ακόμα μια υπηρεσία στην πατρίδα. Διδάσκω τις γενεές, τις παρούσες και τις μέλλουσες, πώς πρέπει να είναι ο άνθρωπος"".

Ναι, η ιστορία γράφεται μέσα από τούτες τις μαρτυρίες και πόσες άλλες ανθρώπων που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά και την ειρήνη. Μια από τις πάμπολλες είναι και από το βιβλίο "Στρατόπεδα Γυναικών",από το οποίο η Β. Καραμπελιά διάβασε απόσπασμα γραπτής μαρτυρίας της Ρόζας Ιμβριώτη για το Στρατηγείο Κεντρικής Ελλάδας (ΣΚΕ), όπου βασανίστηκε και για το στρατόπεδο Λάρισας.

"Εμεινα όλη τη νύχτα άγρυπνη. Ετοιμαζόμουνα για τον αυριανό αγώνα. Με συνεπήρε άγρια χαρά με την αναμονή. Είναι μεγάλη η χαρά της δοκιμασίας: Να δαμάσεις τους πόνους, να νικήσεις τον ίδιο τον εαυτό σου. Η χαρά της νίκης του νου πάνω στη βία είναι σωστό μεθύσι. Από τούτη τη στιγμή γίνηκα άτρωτη!". "Στο στρατόπεδο της Λάρισας έμεινα 15 μέρες (... ) Με καλεί ο στρατηγός: "Σε στέλνω στη Μακρόνησο, μα ο φάκελός σου είναι σαφής: Δε θα πεθάνεις από φυσικό θάνατο".

Με πλημμυρίζει το αίσθημα της αυτοπεποίθησης, καθώς περπατώ τους δρόμους της Λάρισας. Θα γυρνούσα πια στο περιβάλλον μου, στους δικούς μου. Τούτο με γέμιζε με ευτυχία. Είμαστε οι άνθρωποι που μείναμε ελεύθεροι και πιστοί στη δική μας πεποίθηση, ακόμα κι όταν ολόκληρος ο κόσμος στάθηκε εναντίον μας. Στη Μακρόνησο είναι πια το σπιτικό μου. Είναι οι δικοί μου. Εκεί δε νιώθεις μόνη, έστω και την ώρα του μαρτυρίου. Κάποιος άλλος θα είναι κοντά σου, θα βασανίζεται κι εκείνος, όμως θα νιώσεις τη ζέστα και τη συμπόνια, η κοινή συνείδηση σου παραστέκει και σε λυτρώνει... Πάλι με καταγράφουνε, με αριθμούνε, μου κάνουν χίλιες δυο ερωτήσεις. Μα όλες τις ταπεινώσεις τις ξεπερνάω εύκολα πια. Ολα μου φαίνονται τώρα μικροπράγματα. Φεύγω για τη Μακρόνησο, ξαναγυρίζω στα νερά μου, πάω πίσω στις αδερφές μου...".

Και από τη μαρτυρία του Κώστα Γαβριηλίδη: "Στις 2, μετά τα μεσάνυχτα, διετάχθη η μεταφορά μου με φορείο στη σκηνή... Στο διάστημα αυτό είδαν πάρα πολλά τα μάτια μου!! Ανθρώπους να βγάζουν στριγκλίσματα τρέλας. Αλλους να χάνουν τις αισθήσεις τους και σαν πτώματα να πετιούνται έξω. Να σπάνε κόκαλα, κεφάλια, χέρια, σπονδυλικές στήλες. Τη λυσσασμένη μανία των βασανιστών και την ψυχική δύναμη των βασανισμένων. Τη νύχτα αυτή, αντίκρισα ολόγυμνη την ανθρώπινη κτηνωδία".

Ενδιάμεσα των μαρτυριών, ομιλιών και απαγγελιών το συγκρότημα του Στέφανου Ψαραδάκου έκανε τη δική του μουσική "παρέμβαση", κλείνοντας το αφιέρωμα στη Μακρόνησο και στους μάρτυρες - ήρωές της με το τραγούδι "Πάλης ξεκίνημα, νέοι αγώνες".

"Σύντροφοι και φίλοι. Φίλες και συντρόφισσες", προσφώνησε το ακροατήριο οΣπύρος Χαλβατζής,μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία οργάνωσε την εκδήλωση αυτή, για να τιμήσει τους ζώντες και νεκρούς ηρωικούς αγωνιστές και αγωνίστριες. Ιδού πώς χαρακτήρισε τη Μακρόνησο ο Σπύρος Χαλβατζής:

"Μακρόνησος!Μια λέξη που σηματοδότησε μια ολόκληρη εποχή. Ακόμα και σήμερα, οι σοσιαλδημοκράτες την αναφέρουν, για να τρομοκρατήσουν το λαό, γιατί γνωρίζουν καλά τι συνειρμούς φέρνει στο νου των αγωνιστών!Μια λέξη που σηματοδοτεί αντίσταση, ηθική στάση, την ψυχική ανάταση των αγωνιστών και του λαού.Μια περίοδος που απέδειξε ότι ο λαός μας διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις.Ενα μεγάλο ιδεολογικό φορτίο αγωνιστικής δύναμης,που κληροδοτήθηκε από την εποποιία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και τροφοδοτούνταν από τον ηρωικό αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας".

Με συγκίνηση ο Σπύρος Χαλβατζής, τόνισε:

"Είχε στις αποσκευές του τούτος ο ξυπόλυτος λαός, άντρες και γυναίκες, και κουβαλούσε μαζί με μια κουβέρτα κι ένα τρύπιο σακάκι ένα ζεμπίλι γιομάτο αξίες, ιδέες, οράματα, και ιδανικά.Φύλαγε, ως κόρη οφθαλμού, την ηθική και αξιοπρέπειά του. Είχε όνειρα κι ελπίδες. Κρατούσε, μαζί μ' αυτά και τη μαρξιστική - λενινιστική θεώρηση της κοινωνίας. Κι αγωνιζόταν για να κάμει πράξη τούτα τα οράματα στην ελληνική κοινωνία.

"Ηταν ο ίδιος ο λαός, που από την αυγή της δεκαετίας του '40, άρπαξε το όπλο και πολέμησε, ανταποκρινόμενος στο εγερτήριο σάλπισμα του ΚΚΕ, για να διώξει τους κατακτητές, να γίνει νοικοκύρης στον τόπο του και να ανοίξει το δρόμο για τη λαοκρατία, την προκοπή του λαού και το σοσιαλιστικό αύριο". Ο ομιλητής αναφέρθηκε στον αγγλοαμερικανικό ιμπεριαλισμό - δημιουργό της Μακρονήσου, που διαφέντευε τη χώρα, με στρατιωτικές αποστολές, χρήμα, διαφθορά, και κτηνώδη βία κατά του λαού μας από τις υποταγμένες ελληνικές κυβερνήσεις, και τους συνεργάτες του κατακτητή, που "δε συγχώρεσαν ποτέ την ανάταση του λαού, την περηφάνια και το φτερούγισμά του".Γι' αυτό έφτιαξαν μια Μακρόνησο, για να τρομοκρατήσουν τους αγωνιστές του ΔΣΕ, που υπερασπίζονταν τη λευτεριά και την πρόοδο του λαού.

"Στη Μακρόνησο αποκαλύφθηκε το βάρβαρο πρόσωπο και η υποτέλεια της άρχουσας τάξης στους Αγγλοαμερικανούς. Η αστική τάξη επιδίωξε να γονατίσει όλους όσοι δεν υπέκυπταν. Να κουρελιάσει τη λαϊκή ψυχή",τόνισε ο Σπ. Χαλβατζής και συνέχισε: "Δεν τα κατάφερε, όμως, παρά τις δολοφονίες και τα μαζικά εγκλήματα.Δεν μπόρεσε, γιατί οι αγωνιστές, ακόμα κι απ' αυτούς που σκόνταψαν, πολλοί κατάφεραν να ανασηκωθούν και να τραβήξουν όρθιοι στο δρόμο του χρέους. Κι όχι μόνον να περπατήσουν, αλλά πολλοί να σταθούν περήφανα και στα εκτελεστικά αποσπάσματα".

"Δίδαξε η Μακρόνησος αξιοπρέπεια, αντοχή στις θύελλες, παλικαριά, πίστη και αγωνιστικότητα. Ηρωική ήταν η δράση των απλών αγωνιστών και των στελεχών του λαϊκού και εργατικού κινήματος. Η στάση διανοουμένων και πνευματικών ανθρώπων, ήταν περήφανη. Και πέρασε από τη Μακρόνησο ο "ανθός" της ελληνικής κοινωνίας".

Ο Σπ. Χαλβατζής θύμισε πως η Μακρόνησος έγινε και "σχολειό" πολιτισμού: "Εγινε τέχνη, ποίημα, ζωγραφική, θέατρο, γράμματα, μυθιστόρημα, πέτρες και εικαστικά έργα".Εγινε, με το αίμα των αγωνιστών, "δέντρο της εμπιστοσύνης στο λαϊκό κίνημα και στις μεγάλες ηθικές του αξίες",αφού "ήσαν πολλοί, πουμετά τα άγρια βασανιστήρια, είχαν το κουράγιο και την ψυχική δύναμη να ανεβάζουν θεατρικά έργα, για να ψυχαγωγούν, να ξεκουράζουν, να προβληματίζουν, να εμψυχώνουν και να διαπαιδαγωγούν τους φυλακισμένους και τους εξόριστους. Ησαν πολλοί, που περπάτησαν το δρόμο του χρέους μέχρι το τέλος".

Από τις χιλιάδες των μαρτύρων, που τα ονόματά τους είναι γραμμένα "με χρυσά γράμματα στην ιστορία του εργατικού κι επαναστατικού κινήματος", ο Σπ. Χαλβατζής αναφέρθηκε σε δύο ήρωες: Στον ναυτεργάτη Τατάκη και τον ΕΠΟΝίτησπουδαστή Σαμπατάκο:

"Τατάκης, Σαμπατάκος. Ονόματα σύμβολα, που φλόγιζαν τις καρδιές και φωτίζουν σήμερα, αλλά και θα σηματοδοτούν το δρόμο του χρέους για τις μελλοντικές γενιές των αγωνιστών.Στάθηκαν ακλόνητοι στη Μακρόνησο, τιμημένοι αξιωματικοί του στρατού, στρατηγοί και καπεταναίοι της ΕΑΜικής Αντίστασης.Τίμησαν και δόξασαν τα όπλα στο Αλβανικό μέτωπο, στο Γοργοπόταμο, στη Μάχη του Δεκέμβρη του '44 στην Αθήνα, αλλά και στο Βίτσι και Γράμμο".

Χιλιάδες και χιλιάδες αγωνιστές και αγωνίστριες γαλούχησε στα χρόνια της θύελλας το ΚΚΕ. "Η διαπαιδαγώγηση από το παράδειγμα των αγωνιστών στο ΣΥΡΜΑ, στα βασανιστήρια, στις εικονικές εκτελέσεις και στις πραγματικές δολοφονίες, που γίνονταν καθημερινά και στις μαζικές που έγιναν από τα πυροβόλα των πλοίων, λειτουργεί και σήμερα",υπογράμμισε ο ομιλητής και παρέπεμψε στο ποίημα ενός Μακρονησιώτη: "Ετσι είναι τα συρματοπλέγματα/ Ενας κύκλος μαγικός/. Μια δρασκελιά απόσταση απ' τη ζωή κι απ' το θάνατο".Ο Σπ. Χαλβατζής θύμισε ότι η τότε Βουλή ψήφισε τον "Οργανισμό Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου".Ενα επαίσχυντο, φασιστικό - ρατσιστικό κατασκεύασμα, "από φωτιά και σίδερο", για όλους τους λαϊκούς αγωνιστές, άνδρες, γυναίκες, γέροντες, αδιακρίτως.

Συνδέοντας το χτες με το σήμερα ο Σπ. Χαλβατζής είπε "όπως τότε οι Αγγλοαμερικανοί, έτσι και σήμερα οι Ευρωαμερικανοί ιμπεριαλιστές επιδιώκουν να εμπεδώσουν, διά πυρός και σιδήρου, τη "νέα τάξη πραγμάτων". Εξουσιάζουν χώρες. Υπαγορεύουν τις θελήσεις τους. Μακελεύουν τους λαούς και στη γειτονιά μας. Προσπαθούν να κουρσέψουν την ίδια τη λαϊκή ψυχή. Να σβήσουν την αγωνιστική διάθεση. Να πείσουν το λαό και τη νεολαία ότι δε χρειάζονται αγώνες, ότι δε βγαίνει τίποτα από τον αγώνα".

Αλλά η Μακρόνησος δίδαξε ότι κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος. Εξάλλου "δεν υπάρχει καμιά νίκη χωρίς αγώνα". Και οι λαοί σήμερα "συσπειρώνονται και συντονίζουν τη δράση τους. Η νέα τάξη δεν προχωρά ανώδυνα για τους ιμπεριαλιστές".

Καταλήγοντας ο Σπύρος Χαλβατζής, αναφέρθηκε στην ανάγκη της Ιστορίας και στο δικαίωμα του λαού: "Να παραδοθούν τα αρχεία της Μακρονήσου στα πολιτικά κόμματα, στους μελετητές της ελληνικής ιστορίας. Μπορεί και πρέπει να βγουν στο φως. Είναι καιρός, να γίνουν πράξη οι δεσμεύσεις και να υλοποιηθεί η απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού για το "Ιστορικό Μουσείο Μακρόνησου". Και απευθυνόμενος στους ζώντες Μακρονησιώτες που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση, δεσμεύτηκε:

"Ακριβοί μας σύντροφοι και συντρόφισσες, εσείς που διδάξατε πίστη, αφοσίωση, ηθικές αξίες, αντοχή στις θύελλες, σας διαβεβαιώνουμε ότι τα διδάγματα από την ηρωική δράση των αγωνιστών της Μακρονήσου, μας βοηθάνε να συνεχίσουμε, να αντιστεκόμαστε, να οργανώνουμε τη λαϊκή αντεπίθεση. Σας ευχαριστούμε για την παρακαταθήκη που μας αφήσατε. Θα την κρατήσουμε και θα συνεχίσουμε".

"Ετσι είναι τα συρματοπλέγματα. Ενας κύκλος μαγικός. Μια δρασκελιά απόσταση απ' τη ζωή και τον θάνατο",έγραφε στη Μακρόνησο ένας αγωνιστής της λευτεριάς. Πενήντα χρόνια μετά (1947 - 1997), αυτός ο "μαγικός κύκλος" δεν έχει κλείσει ακόμα. Η Μακρόνησος - σύμβολο πίστης και αγώνα - στέλνει το μήνυμα: "Δεν υπάρχει καμιά νίκη, χωρίς προηγουμένως να έχει υπάρξει αγώνας".

Τα πρόσωπα όλων των ΕΠΟΝιτών, χτες, έλαμπαν. Στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ - στην εκδήλωση τιμής και μνήμης που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ - το αντάμωμα αυτών των ανθρώπων ήταν περισσότερο από συγκινητικό. Ηταν αντάμωμα ζωής, ελπίδας, αισιοδοξίας. Γιατί η μνήμη έγινε προοπτική. Γιατί ο θάνατος και οι αγώνες τους είναι, ήδη, παρακαταθήκη για τις τωρινές και μελλοντικές γενιές.

Πενήντα χρόνια μετά, "ο ξυπόλυτος λαός που κουβαλούσε μαζί με την κουβέρτα και το τρύπιο του σακάκι, κι ένα ζεμπέλι γιομάτο αξίες, ιδέες, οράματα και ιδανικά" - όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Σπύρος Χαλβατζής - συναντήθηκε για να θυμηθεί και να θυμίσει. "Μια δρασκελιά απόσταση απ' τη ζωή και το θάνατο", ήταν γι' αυτούς η Μακρόνησος. Και κατάφεραν, η πίστη τους να γίνει ζωή, τα όνειρα κι οι ελπίδες τους να παραμένουν "σύγχρονα οράματα". Πενήντα χρόνια μετά, οι Μακρονησιώτες παραμένουν πρωτοπόροι, αποδεικνύουν ότι ο λαός μας διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις...

Η αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ γέμισε, χτες, ασφυκτικά. Ολοι ήταν παρόντες, αλλά πολλοί ήταν και οι "απόντες". Ελειπαν αυτοί, που δεν άντεξαν τα βασανιστήρια της περιόδου 1947 - '53. Ελειπαν κι αυτοί, που έφυγαν μετέπειτα. Ομως στις καρδιές και στις μνήμες όλων ήταν κι οι απόντες ζωντανοί, όπως ζωντανά παραμένουν τα οράματα, για τα οποία θυσιάστηκαν. "Παρόντες" και οιΡόζα Ιμβριώτη, Κώστας Γαβριηλίδης, Στέφανος Σαράφης, Γεράσιμος Αυγερόπουλος και τόσοι άλλοι.

Η προβολή βίντεο για τα στρατόπεδα κορύφωσε τα συναισθήματα των παρευρισκομένων. Το κολαστήριο και τα βασανιστήρια θύμισαν εφιαλτικές στιγμές. Τα μάτια βούρκωσαν. Δυνάμωσε, όμως, η φωνή: "ΚΚΕ, το κόμμα σου λαέ".Κάτω απ' τη μασχάλη τους, οι ογδοντάχρονοι σήμερα αγωνιστές συνεχίζουν να κουβαλούν όνειρα κι ελπίδες. Οπως τότε. Μόνο, που, σήμερα, απλώνουν το χέρι στις νεότερες γενιές. Γνωρίζοντας πως, αν χρειαστεί, μπορούν και πρέπει να ανοίξουν ένα νέο "κύκλο μαγικό"...