Αγρότες και συνεταιριστές στη Θεσσαλία συμφωνούν ότι ξημερώνουν χειρότερες μέρες για τον αγροτικό τομέα. Και τα προβλήματα δε ζώνουν μόνο τους παραγωγούς, αλλά και τις συνεταιριστικές οργανώσεις.

Στα Τρίκαλα συναντήσαμε και μιλήσαμε με τον υποδιευθυντή της Ενωσης Τρικάλων Χριστόφορο Σαριώτη.Και αυτός συμφώνησε ότι η κατάσταση, τόσο για τους αγρότες όσο και για τους συνεταιρισμούς, έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο. "Δεν υπάρχουν εναλλακτικές καλλιέργειες, υποδομή και εξαγωγές" ήταν τα πρώτα του λόγια. Του ζητήσαμε να καταθέσει την άποψή του γιατί συμβαίνει αυτό. "Αυτό συμβαίνει, μας είπε, γιατί η φιλοσοφία και η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν είναι ανθρωποκεντρική, δεν την ενδιαφέρει αν θα κλείσουν εργοστάσια και αν θα υπάρξει απασχόληση. Δεν ενδιαφέρει την Ευρωπαϊκή Ενωση αν, μέσω της Παγκόσμιας Αγοράς Εμπορίου (δηλαδή της μετονομασίας της ΓΚΑΤΤ) και της ελευθεριότητας στον αγροτικό τομέα, θα μπορούν να επιβιώσουν οι μικρομεσαίοι αγρότες, που αυτή τη στιγμή ίσα ίσα επιβιώνουν. Ενώ υπάρχουν λύσεις στο θέμα της ανταγωνιστικότητας και της επιβίωσης και των μικρών και των μεγάλων αγροτών, η Ευρωπαϊκή Ενωση στέκεται μόνο σε φραστικές διακηρύξεις, αλλά στην πράξη δε δίνει τη δυνατότητα να επιβιώσουν οι μικρομεσαίοι αγρότες και οι συνεταιρισμοί. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να παρέμβουν και να παίζουν σημαντικό ρόλο, με καινούριες αντιλήψεις, καινούριο θεσμικό πλαίσιο και οπωσδήποτε όχι ως στυγνοί επιχειρηματικοί συνεταιρισμοί. Γιατί αλλιώς όσες καινοτομίες και να επιχειρηθούν σε ένα αρνητικό εξωτερικό περιβάλλον, δε θα βγει τίποτε. Και οι συνεταιρισμοί θα διαλυθούν και ο αγροτικός πληθυσμός θα συρρικνωθεί".

Εκρηκτικά χαρακτήρισε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες, ο Χρήστος Παπαστεριάδης,γραμματέας της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Νομού Τρικάλων "Η Ανοιξη". "Δεν υπάρχει προϊόν στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα που να μην αντιμετωπίζει πρόβλημα, λόγω των κανονισμών που έχει επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι πλέον πολύ καθαρό ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θέλει να φύγουν από τη μέση οι μικρομεσαίοι αγρότες. Δεν απαντούν όμως στο ερώτημα ούτε οι Βρυξέλλες, ούτε η κυβέρνηση, τι θα γίνουν οι μικροί αγρότες που θα ξεκληριστούν, που λένε: φύγετε. Ούτε στα αστικά κέντρα μπορούν να πάνε, αφού υπάρχει αποβιομηχάνιση και τα εργοστάσια κλείνουν συνεχώς. Στο νομό μας, για παράδειγμα, δεν υπάρχει μια μεγάλη βιομηχανία και η μεγαλύτερη οικονομική μονάδα είναι η Ενωση Τρικάλων, η οποία αναγκάζεται να συρρικνώνει τις δραστηριότητές της. Το σίγουρο είναι ότι η κρίση στη γεωργία δε θα πλήξει μόνο τους αγρότες, αλλά και τα υπόλοιπα επαγγελματικά στρώματα, επαγγελματοβιοτέχνες κλπ. Οταν πέρσι είπα στους άλλους φορείς των Τρικάλων για την αναγκαιότητα δημιουργίας κοινού μετώπου πάλης, στην αρχή αντέδρασαν. Λίγο αργότερα όμως κατανόησαν τη σημασία και την αναγκαιότητα της δημιουργίας κοινού μετώπου πάλης και συμφώνησαν στη συγκρότησή του. Γιατί είναι φανερό ότι μόνο με τον ενωμένο αγώνα, θα λυθούν τα μεγάλα προβλήματα και των αγροτών και των εργατών και των άλλων επαγγελματικών στρωμάτων".

Την πρώτη "ψυχρολουσία" φέτος το καλοκαίρι την πήραν οι παραγωγοί καρπουζιών και πεπονιών. Οι τιμές έπιασαν πάτο και όπως μας είπαν οι παραγωγοί, στην αγορά στο Ριζαριό Τρικάλων κατάντησαν να πουλούν μια καρότσα αγροτικού αυτοκινήτου γεμάτη πεπόνια (700 με 1.000 κιλά) με ένα πεντοχίλιαρο! Σε διαφορετική περίπτωση έχουν την επιλογή να τα αφήσουν να σαπίσουν στα χωράφια. Κι ενώ οι αγρότες πουλάνε πεπόνια και καρπούζια από 30 δραχμές μέχρι και ένα τάλιρο το κιλό, οι καταναλωτές τα αγοράζουν από 70 δραχμές και πάνω και σε σούπερ μάρκετ της Αθήνας, είδαμε πεπόνια να πουλιούνται με 215 δραχμές το κιλό!

Στην αγορά του Ριζαριού, οι παραγωγοί πεπονιών και καρπουζιών περίμεναν μαρτυρικά να βρεθεί αγοραστής - έμπορος, μάταια όμως. Από ό,τι είδαμε, οι βασικοί αγοραστές ήταν οι Τσιγγάνοι και τα παζάρια τους σκληρά. Τα πρώτα λόγια που ακούσαμε εκεί ήταν: "Η κατάσταση είναι απελπιστική, οι τιμές ξεφτιλίστηκαν. Πού είναι το κράτος; Τι γίνεται με τις εξαγωγές; ". Περιμένουμε εδώ δύο και τρεις μέρες, μας είπαν να πουλήσουμε και τελικά μας τα παίρνουν τζάμπα οι Τσιγγάνοι. Μας ανέφεραν μάλιστα ότι πριν λίγες μέρες ένας παραγωγός πάνω στην απελπισία του πούλησε ένα φορτίο με 800 κιλά πεπόνια με ένα πεντοχίλιαρο και τα φόρτωσε κιόλας στο αυτοκίνητο του τσιγγάνου αγοραστή. Και δεν ήταν ο μόνος.

"Και εσείς τι κάνετε μπρος σε όλα αυτά; " τους ρωτήσαμε. "Τι να κάνουμε εμείς. Αυτοί που κυβερνούν πρέπει να κάνουν και να μη λένε μόνο μεγάλα λόγια. Εμείς είμαστε έτοιμοι να βγάλουμε τα τρακτέρ, γιατί τους χρειάζεται άλλη μια "Βιοκαρπέτ"" ήταν τα λόγια που ακούσαμε από τους συγκεντρωμένους παραγωγούς. Αρχίζοντας να εξιστορεί τα αδιέξοδα των αγροτών, πού δεν ξέρουν πια τι να καλλιεργήσουν, ο Γ. Γρατσάνης από το χωριό Γλήνος, μας είπε: "Οπως πάνε τα πράγματα, του χρόνου δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε, θα σπείρουμε "λαμπόγυαλα" μου φαίνεται". "Δουλεύουμε από το Φλεβάρη για να βγάλουμε τα πεπόνια και έχουμε κόστος 150.000 δραχμές το στρέμμα για να πάρουμε το πολύ 30.000. Πού θα πάει αυτή η δουλιά; " ακολούθησαν τα λόγια του Βαγγ. Μουσδανίτη από το Λόγγο.

"Η κατάσταση είναι απελπιστική - συνέχισε ο συγχωριανός του Δ. Γκαντιάς - αλλά η κυβέρνηση αντί να δώσει λύσεις στα προβλήματα, μας τρέχει στα δικαστήρια και μας δικάζει για να μην καταλαβαίνει ο κόσμος τι γίνεται. Ετσι όπως έγιναν τα πράγματα για εμάς τους αγρότες, δεν έχουμε πια τίποτα να φοβηθούμε. 'Η χρεώνεσαι μέχρι τα μαλλιά και στα παίρνει η τράπεζα τα χωράφια ή σε στέλνουν τα δικαστήρια, στη φυλακή και έρχεται πάλι η τράπεζα και στα παίρνει".

Αγανακτισμένοι δεν είναι μόνο οι παραγωγοί πεπονιών και καρπουζιών. Το ίδιο ισχύει και για τους παραγωγούς κηπευτικών. Στη Σωτήρα, λίγο έξω από τα Τρίκαλα, συναντήσαμε την Ελένη Παλαβρού, μητέρα τεσσάρων παιδιών, να μαζεύει ντομάτες. "Χάλια μαύρα. Δουλιά έχουμε μπόλικη, λεφτά δεν έχουμε" ήταν τα πρώτα λόγια και άρχισε να απαριθμεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί κηπευτικών, αλλά και οι πολύτεκνοι, μετά την απόφαση της κυβέρνησης να κόψει τα πολυτεκνικά επιδόματα. Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, οι φράσεις που επαναλάμβανε η Ελένη Παλάβρα ήταν: "Αυτή η δουλιά που κάνουμε, δεν πληρώνεται με τίποτα. Το μόνο που γίνεται είναι να δουλεύουμε εμείς για να τρώει το κράτος και οι βιομήχανοι. Δουλεύουμε για τους βιομηχάνους. Οι καταναλωτές δίκιο έχουν, για τις τιμές όμως δε φταίμε εμείς γι' αυτό".

Η ίδια εξέφρασε ένα παράπονο, που δείχνει ότι η κυβέρνηση έχει βάλει στο περιθώριο τους μικρομεσαίους αγρότες. "Ζητήσαμε - μας είπε - να μπούμε στο σχέδιο ανάπτυξης, αλλά μας είπαν ότι για να μπεις χρειάζεται να έχεις 200 στρέμματα. Πού να τα βρούμε εμείς τα 200 στρέμματα; Αυτοί που έχουν 200 στρέμματα δε χρειάζονται βοήθεια. Εμείς που δεν έχουμε πολλά στρέμματα χρειαζόμαστε βοήθεια".

Στην περιοχή της Ζαγοράς Πηλίου,η βασική καλλιέργεια είναι τα μήλα, όμως η συμφωνία της ΓΚΑΤΤ και κανονισμός της ΕΕ για τα οπωροκηπευτικά, έχουν φέρει τους μηλοπαραγωγούς σε απόγνωση. Λόγω των αθρόων εισαγωγών από τρίτες χώρες και κυρίως από Χιλή και Αργεντινή, οι τιμές κατρακύλησαν πέρσι και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής έμεινε απούλητο. Πράγμα που, όπως δείχνουν τα πράγματα, αναμένεται να γίνει και φέτος. Η περσινή παραγωγή γέμισε τις χωματερές, αφού μαζί με τα μήλα που καταστράφηκαν από τις θεομηνίες πετάχτηκαν γύρω στους 10.000 τόνους, με αποζημίωση 42 δραχμές το κιλό, σε σύνολο παραγωγής 15.000 τόνους, περίπου. Ομως, μέσα στα επόμενα χρόνια οι τόνοι των απούλητων μήλων δε θα μπορούν να "πηγαίνουν" ούτε στις χωματερές. Οπως μας είπε ο Αντ. Λάσκος,μέλος του ΔΣ του Συνεταιρισμού Ζαγοράς, το μέλλον της μηλοκαλλιέργειας προδιαγράφεται δυσοίωνο και η παραδοσιακή αυτή καλλιέργεια για το Πήλιο θα εγκαταλειφθεί, όπως έγινε στο πρόσφατο παρελθόν με τα φουντούκια και αμπέλια. Ο ίδιος επίσης μας είπε ότι οι μηλοπαραγωγοί του Ανατολικού Πηλίου πούλησαν πέρσι με γύρω στις 100 με 120 δρχ. το κιλό, ενώ το κόστος παραγωγής φτάνει τις 140 δρχ. το κιλό. Οι καταναλωτές όμως αγοράζουν από το εμπόριο ένα κιλό μήλα με 400 και 450 δραχμές.

Η εποχή αυτή βρίσκει τους μηλοπαραγωγούς του Πηλίου να ποτίζουν, να αραιώνουν και να ραντίζουν τις μηλιές, για να πετύχουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα. Στο χωριό Πουρί συναντήσαμε τον Απ. Γεωργίου την ώρα που αραίωνε τα μήλα από τα δέντρα του μαζί με την κόρη του Ευμορφία. "Δουλεύουμε σκληρά όλη τη χρονιά - μας είπε - αλλά δε βγάζουμε μεροκάματο και τη φετινή παραγωγή ούτε που ξέρουμε πόσο και αν θα την πουλήσουμε". Στο πρόβλημα αυτό εστίασε τα λεγόμενά του και ο Δ. Βαλασσάς,που τον συναντήσαμε στον Αγιο Παντελεήμονα, λίγο έξω από τη Ζαγορά. "Οι τιμές είναι χάλια και ο κόπος μας δεν πληρώνεται" μας είπε και συνέχισε: "Από τότε που μπήκαμε στη λεγόμενη ΕΟΚ των 380.000.000 καταναλωτών γέμισαν οι χαράδρες και τα βουνά με χωματερές. Αντί να πουλήσουμε, μας πουλάνε τα προϊόντα της αγοράς των 380.000.000 καταναλωτών και πετάμε τα δικά μας. Πού θα πάει αυτή η κατάσταση; Σιγά - σιγά ο κόσμος θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα χωράφια του και μετά θα πάρει το μαντίλι να χορεύει...".

Τα λόγια της Κερασίας Γεωργίου,στο Πουρί, δείχνουν πώς νιώθουν οι άνθρωποι που έχουν δεθεί και ζουν από τη γη: "Τι να σας πω, ρε παιδιά. Είδα τις προάλλες να περνούν τα φορτηγά με τα μήλα του κοσμάκη για να τα πετάξουν στις χωματερές και μου ήρθε να δακρύσω. Τόσους μήνες έμειναν τα μήλα στα ψυγεία και τελικά το αποτέλεσμα ήταν να πάνε στις χωματερές. Είναι κρίμα".

Στη "δίνη" των προβλημάτων και των αδιεξόδων που προκαλεί η ΕΕ βρίσκεται και η κτηνοτροφία. Οι εξευτελιστικές τιμές στο γάλα και το κρέας, τη στιγμή που το κόστος παραγωγής ανεβαίνει ραγδαία, τα πρόστιμα στους παραγωγούς αγελαδινού γάλακτος, οι ποσοστώσεις, τα επιλέξιμα και η μείωση των επιδοτήσεων φέτος στα αιγοπρόβατα, συνθέτουν το σκηνικό του αδιεξόδου στην κτηνοτροφία.

Στο Ριζαριό Τρικάλων, συναντήσαμε τον 30χρόνο Θανάση Γκέκα,που ήθελε να γίνει καπνοπαραγωγός, αλλά κατέληξε να γίνει νέος κτηνοτρόφος. Ο Θανάσης γύρισε από τη Γερμανία το 1994 στο χωριό και ζήτησε ως νέος αγρότης να πάρει ποσόστωση για καπνά. Μόλις είχε παντρευτεί και για να πάρει ποσόστωση της τάξης των 600 κιλών, του είπαν να κάνει και παιδί! "Αντε να ζήσεις οικογένεια με 600 κιλά καπνό", μας είπε αφηγούμενος της ιστορία του, για να συμπληρώσει: "Το χωριό μας ζει από τα καπνά, αλλά όταν δε δίνονται άδειες σε νέους αγρότες, τότε η καπνοκαλλιέργεια δεν έχει μέλλον". Συνεχίζοντας να μιλάει μας είπε: "Εγώ τελικά μπήκα στο πρόγραμμα για την κτηνοτροφία και μου δώσανε δικαιώματα για 86 ζώα. Αντε τώρα να ζήσεις με 86 γίδια, τόσα ήταν τα δικαιώματα που μου έδωσαν. Ετρεξα από εδώ και από κει, αγόρασα ζώα και έφτιαξα 200 γίδια. Ομως πάλι δεν μπορώ να ζήσω και να τα βγάλω πέρα. Μόλις ξεκίνησα, το γάλα έπεσε 80 δραχμές κάτω και πήγε στις 120 δραχμές και η επιδότηση μειώθηκε κατά 2.000 δραχμές το κεφάλι. Δε βγαίνει μεροκάματο, κι αναρωτιέμαι πώς θα μπορέσω να συνεχίσω. Αλλά ούτε να φύγω δεν μπορώ, αφού με έχουν δεσμεύσει για 10 χρόνια. Είμαι σε αδιέξοδο και όλα αυτά που λένε οι αρμόδιοι και η κυβέρνηση είναι κουραφέξαλα. Η κατάσταση είναι τόσο τραγική που ώρες - ώρες σκέφτομαι ότι είναι καλύτερα να πας στην Αλβανία να ζήσεις".

"Μήπως υπερβάλεις;" το ρωτήσαμε. "Δεν υπερβάλλω καθόλου" ήρθε η απάντηση: "Ο κόσμος εδώ είναι τόσο αγανακτισμένος που αν δεν είχε αυτό το διάστημα δουλιές στα χωράφια, θα έβγαζε τώρα τα τρακτέρ στους δρόμους. Δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση".

Ρεπορτάζ: Κώστας ΔΕΤΣΙΚΑΣ

Φωτογραφίες: Βαγγέλης ΤΟΚΑΣ

ΑΥΡΙΟ: Μόνο η ανεργία καλπάζει